Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні Выпуск 11

Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні

Выпуск 11
122.6 МБ
Kuznetsova 2003  Kuznetsova, V. S. Legendarnye skazki iz fol’klornoi kollektsii Gosudarstvennogo arkhiva Novosibirskoi oblasti: syuzhety “Kumova krovat’” i “Obrazporuka” [Legendary fairy tales from the folklore collection of the State Archive of the Novosibirsk region: the plots “Godfather’s bed” and “Imagebail”] / V. S. Kuznetsova // Sibirskii filologicheskii zhurnal [Siberian Philol. J.].  2003. № 3.  P. 8289. [in Russian]
Malinka 1902  Malinka, A. N. Sbornik materialov po malorusskomu fol’kloru [Collection of materials on Little Russian folklore] / A. N. Malinka.  Chernigov : Tip. Gub. zemstva, 1902. XXI + 388 p. [in Ukrainian]
Meletinskii, Neklyudov, Novik, Segal 2023  Meletinskii, E. M., Neklyudov, S. Yu., Novik, E. S., Segal, D. M. Struktura volshebnoi skazki [The Structure of a Fairy Tale] / E. M. Meletinskii, S. Yu. Neklyudov, E. S. Novik, D. M. Segal.  M.: RGGU, 2023.  237 p. [in Russian]
Ostapchuk 1902  Ostapchuk, V. Narodnye pesni, skazaniya, skazki i proch. [Folk songs, tales, fairy tales, etc.] / V. Ostapchuk // Zhivaya starina [Living Antiquity],  1902.  № IIIIV.  P. 442473. [in Ukrainian]
Petrukhin 2004  Petrukhin, V. Ya. Melnik [The Miller] // Slavyanskie drevnosti: etnolingv. Slov.: v 5 t. / ed. N. I. Tolstogo / V. Ya. Petrukhin.  M.: Mezhdunar. otnosheniya, 2004.  T. 3 [Slavic Antiquities: An Ethnolinguistic Dictionary: In 5 Vols. Vol. 3].  P. 220222. [in Russian]
Putsko 1996  Putsko, V. G. Blagorazumnyi razboinik v apokrificheskoi literature i drevnerusskom izobrazitel’nom iskusstve [The Prudent Robber in Apocryphal literature and Ancient Russian Fine Art] / V. G. Putsko // Trudy otdela drevnerusskoi literatury [Proceedings of the Department of Ancient Russian Literature].  1966.  Vol. 22.  P. 407418. [in Russian]
84
Леанід Каянідзі. СТРУКТУРНАСЕМІЯТЫЧНЫЯIГІСТОРЫКАГЕНЕТЫЧНЫЯ АСАБЛІВАСЦІ...
Руріп 1862  Pypin, A. N. Pamyatniki starinnoi russkoi literatury / A. N. Pypin.  SPb. : Tip. P. A. Kulisha, 1862.  Vyp. Ill [Monuments of ancient Russian literature. Issue III],  180 p. [in Russian]
Rovinskii 1881  Rovinskii, D. A. Russkie narodnye kartinki / D. A. Rovinskii.  M.: Tip. Imperat. Akad. nauk, 1881.  Kn. 2 : Listy istoricheskie, kalendari i bukvari [Russian folk pictures. Book 2 : Historical sheets, calendars and ABC books].  531 p. [in Russian]
Romanov 1887  Romanov, E. R. Belorusskii sbornik / E. R. Romanov.  Vitebsk: Tip. G. A. Malkina, 1887.  Vyp. Ill [The Belarusian collection. Issue III].  444 p. [in Belorussian]
Sadovnikov 1884  Sadovnikov, D. N. Skazki i predaniya Samarskogo kraya [Fairy Tales and Legends of the Samara Region] / D. N. Sadovnikov.  SPb.: Tip. Mva vnutrennikh del, 1884. 404 p. [in Russian]
Trudy 1923  Trudy Kostromskogo nauchnogo obshchestva po izucheniyu mestnogo kraya. Kostroma, 1923.  Vypusk XXIKh. Tretii etnograficheskii sbornik [Works of the Kostroma Scientific Society for the study of the local region. Issue XXII. The third ethnographic collection],  108 p. [in Russian]
Khudyakov 1964  Khudyakov, I. A. Velikorusskie skazki [Great Russian Fairy Tales] / I. A. Khudyakov.  M.; L. : Nauka, 1964.  301 p. [in Russian]
Tsiv’yan 2000  Tsiv’yan, T. V. Ob odnom klasse personazhei nizshei mifologii: «professionaly» [About one class of characters in the lower mythology: “professionals”] / T. V. Tsiv’yan // Slavyanskii i balkanskii fol’klor. Narodnaya demonologiya [Slavic and Balkan folklore. Folk demonology]. M.: Indrik, 2000.  P. 177192. [in Russian]
Shalina 2000  Shalina, I. A. Bokovye vrata ikonostasa: ikonografiya i simvolika / I. A. Shalina [The side gate of the iconostasis: iconography and symbolism] // Ikonostas: proiskhozhdenie, razvitie, simvolika : sb. st. [Iconostasis: origin, development, symbolism. Collection of articles].  M.: Progress Traditsiya, 2000.  P. 559598. [in Russian]
Shalina 2016  Shalina, I. A. Obraz Blagorazumnogo razboinika na bokovykh vratakh pskovskikh Ikonostasov [The image of a Prudent robber on the side gates of the Pskov iconostases] /1. A. Shalina // Iskusstvo khristianskogo mira.  M. : PSTGU, 2016.  T. XIII [The Art of the Christian World. Vol. XIII],  P. 339358. [in Russian]
Andrejev 1927  Andrejev, N. P. Die Legende vom Raeuber Madej / N. P. Andrejev.  Helsinki: Suomlainen tiedeakademia, 1927.  332 s. [in Germain]
Eckehart Spengler 1979  Eckehart Spengler, W. Apfel, Apfelbaum / W. Eckehart Spengler // Enzyklopadie des Marchens.  Berlin ; New York : Walter de Gruyter, 1979.  B. II.  S. 622625. [in Germain]
Glinski 1853  Glinski, A. J. Bajarz polski. Zbior basni, powiesci i gawed ludowych / A. J. Glinski. Wilno : w Drukarni Gubernialnej, 1853.  T. IV.  254, [1] s. [in Polish]
Hauschild 2004  Hauschild, C. Rauber Madej / C. Hauschild // Enzyklopadie des Marchens. Berlin ; New York : Walter de Gruyter, 2004.  B. XI.  S. 335342. [in Germain]
Federowski 1902  Federowski, M. Lud bialoruski na Rusi Litewskiej / M. Federowski.  Krakow, 1902.  T. II.  360 s. [in Polish]
Lucchesi Palli 1974  Lucchesi Palli, E. Dismas / E. Lucchesi Palli // Lexikon der christlichen Ikonographie.  Rom ; Freiburg ; Basel; Wien : Herder, 1974.  B. VI.  S. 6871. [in Germain]
Uther 2015  Uther, H.J. Deutscher Marchenkatalog / H.J. Uther.  Munster; New York: Waxmann, 2015.  758 S. [in Germain]
Wimmer 1981  Wimmer, E. Dismas / E. Wimmer // Enzyklopadie des Marchens. Berlin ; New York: Walter de Gruyter, 1981.  B. III.  S. 697701. [in Germain]
Karlowicz 1888  Karlowicz, J. Podanie o Madeju [The Legend of Madej] / J. Karlowicz // Wisla. 1888.  T. II, z. 4.  S. 804821; 1889.  T. Ill, z. 4.  S. 881885. [in Polish]
Vрэдакцыю nacmyniy 17.09.2023
3 рускай пераклала Таццяна Валодзіна
85
ДАСЛЕДАВАННІ
Пнформацпя об авторе
Information about the author
Каянмдм Леоняд Геннадьевнч  кандндат фнлологяческнх наук. Кафедра лмтературы н журналнстнкн, Смоленскнй государственный уннверсятет (ул. Пржевальского, 4,214000, Смоленск, Росснйская Федерацня). Email: leonideas@bk.ru
Leonid Kaianidi  PhD (Phil.). Department of Literature and Journalism, Smolensk State University (4 Prgevalsky str., Smolensk, 214000, Russian Federation). Email: leonideas@bk.ru
Для спасылак: Каянідзі, Л. Структурнасеміятычныя і гісторыкагенетычныя асаблівасці беларускіх казак «Кумаў ложак» («Разбойнік Мадэй») (СУС 756В) / Л. Каянідзі // Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні: зб. навук. пр.  Мінск : Беларус. навука, 2024.  Вып. 11. С. 6286. DOI: 10.29235/241127632024116286
To cite: Kaianidi, Leonid. Structuralsemiotic and historicalgenetic features of the Belarusian fairy tales “Godfather’s Bed” (“Robber Madej”) (SUS 756B), Bielaruski falklor: materyjaly i dasliedavanni, 2024, iss. 11, pp. 6286. DOI: 10.29235/241127632024116286
УДК 398.8
ORCID: 0009000322103182
DOI: 10.29235/2411276320241187106
ЯНІНА ГРЫНЕВІЧ
БЕЛАРУСКІЯ НАРОДНЫЯ ПЕСНІ НА СЦЭНЕ
3 1880X ДА ПАЧАТКУ 1930 х гг.
Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі
Ключавыя словы: беларускі фальклор, беларуская народная песня, рэпертуар, канон, беларуская вечарынка, свята, сцэна, публічнае мерапрыемства.
Аннотацйя. В статье рассматрйвается йсторйя нсполненмя белорусскнх народных песен co сцены во время массовых меропряятйй в перйод с 1880х по начало 1930х гг. Раскрывается значенме пеняя народных пройзведенйй в разлйчных соцнальнонсторнческнх контекстах от первых репрезентацйй белорусского в публячном пространстве во времена Россяйской ямпернн до репрезентацнн нацйй й новосозданного государства БССР. Показано, что на начальном этапе белорусская народная песня появляется в репертуаре массовых меропряятйй наряду с песнямй другях славянскйх народов. Однйм йз первых прймеров являются местные г.улянйя по случаю коронацйй ймператора в 1883 г. С этого временм начал оформляться нацнональный концертный песенный репертуар. Белорусская народная песня постепенно завоевывает постоянное место в репертуаре массовых меропрнятйй.
Следуюіцйм этапом в нсторнй публйчного мсполненйя белорусскйх народных песен сталй этнографйческйе концерты, органйзованные Этнографйческнм отделом Нмператорского обіцества любятелей естествознанмя, антропологйй й этнографйй в Москве в 18931911 гг. Руководствуясь научным прйнцнпом отбора песенного матернала, co сцены звучалй проязведенйя, найболее тйпйческйе в музыкальном отношенйй. Такям образом, в кругу композйторов, нсполнйтелей й зайнтересованной публйкя сформнровалйсь представленйя о характерных чертах песенного фольклора белорусов. Белорусская народная песня утвердялась как часть культуры многонацнонального государства.
В 1910е гг. белорусская народная песня становнтся частью программы Белорусской вечерннкн, зарекомендовавшей себя как форма обіценацйонального меропряятйя. Новые формы культурной й обіцественной деятельностй хоров й театральных трупп распространйля моду на белорусскйе вечера йз центров культурной жйзнй в провйнцйю. Благодаря этому пенйе народных песен на публйчных меропрйятйях стало массовым явленйем. Значйтельно выросло колйчество народных песен, обработанных для йсполненйя co сцены. В это время сформяровался белорусскйй народный песенный канон, который будет составлять основу концертных репертуаров й репертуаров хоров на последуюіцйе два десятйлетйя. Позднее форма белорусской вечерянкй была адаптнрована к новым условйям  для празднованйя первой годовіцйны Октябрьской революцйй в 1918 г. С созданяем БССР белорусская народная песня стала репрезентнровать новосозданное государство, что проявлялось в ее йсполнснйй как на внутреннйх, так й на международных меропрйятяях. Однако в конце 1920  начале 1930х гг. пройзошлй суіцественные мзмененйя  по йдеологйческям прйчйнам аутентйчный фольклор был заменен в офйцмальном дйскурсе советскнм народным творчеством.
Ключевые слова: белорусскйй фольклор, белорусская народная песня, репертуар, канон, белорусская вечерйнка, праздняк, сцена, публйчное пространство.
87
ДАСЛЕДАВАННІ
YANINA HRYNEVICH
BELARUSIAN FOLK SONGS ON THE STAGE FROM THE 1880s TO THE EARLY 1930s.
The Center for the Belarusian culture, language and literature researches of the National Academy of Sciences of Belarus