Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні
Выпуск 11
Кантэнтаналіз этнічных анекдотаў з калекцыі Сысова паказвае, што сярод найпапулярнейшых мішэняў этнічнага гумару, акрамя саміх аўцюкоўцаў, можна сустрэць таксама такія групы, як яўрэі і армяне, якія зяўляюцца тыповымі мішэнямі гумару ва ўсходнеславянскім рэгіёне. Найбольш папулярныя этнічныя скрыпты ў анекдотах з калекцыі Сысова гэта ўніверсальныя скрыпты «глупства» і «хітрасць», якія сустракаюцца ў дачыненні да розных этнічных і лакальных груп. Гэта адпавядае тым абагульненням, якія сфармуляваў у межах сваёй тэорыі Крысці Дэвіс.
Іншы пастулат тэорыі Крысці Дэвіса, а менавіта тое, што мішэнямі этнічных жартаў пра дурняў выступаюць больш адсталыя перыферыйныя групы, таксама часткова пацвярджваецца аналізам анекдотаў з калекцыі Сысова. У той жа час, улічваючы навізну асноўнай мішэні анекдотаў корпуса аўцюкоўцаў жарты пра іх змяшчаюць розныя і часам супрацьлеглыя этнічныя скрыпты. Такая сітуацыя абумоўлена, як ужо было зазначана вышэй, кантэкстам збору дадзеных жартаў.
Цікавым далейшым кірункам даследаванняў, такім чынам, было б прасачыць дыяхранічныя змены ў вобразе аўцюкоўцаў у беларускім гумарыстычным фальклоры. Таксама істотным кірункам можа быць далейшае вывучэнне
192
Анастасія Фядотава. АДЛЮСТРАВАННЕ ЭТНІЧНЫХ МІШЭНЯЎIСКРЫПТАЎ УЖАРТАХ...
беларускага этнічнага гумару: папулярных мішэняў, скрыптаў, форм і практыкі ўжывання анекдотаў пра розныя нацыянальныя і этнічныя групы. Для такіх далейшых даследаванняў неабходна шырокае кола крыніц і метадычны падыход; дадзены артыкул уяўляе сабой толькі адзін крок да сістэматызацыі і аналізу беларускіх этнічных анекдотаў.
Спіс выкарыстаных крыніц
АІМЭФ Архіў Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору Акадэміі Навук Беларусі. Фонд 8. Воп. 95. Спр. 288.
Астапова 2014 Астапова, А. Белорусскле анекдоты / А. Астапова // Антропологнческлй форум. 2014. № 21. С. 252292.
Весялуха 2017 Весялуха, М. На вяселле ў Аўцюкі: а вы можаце зесці яечню з сарака яек? / М. Весялуха // Звязда. 15.09.2017 [Электронны рэсурс]. Рэжым доступу: http://www.zviazda.by/ be/news/20170914/1505398531navyaselleuaucyukivymozhacezesciyaechnyuzsarakayaek. Дата доступу: 21.11.2023.
Ліпскі 2008 Ліпскі, У. Аўцюкоўскія шурымуры / У. Ліпскі. Мінск : Кнігазбор, 2008. 371 с.
Ліпскі 1995 Ліпскі, У. Аўцюкоўцы / У. Ліпскі. Мінск : Маст. літ., 1995. 223 с.
Ліпскі 2012 Ліпскі, У. Рагатуха: п’яныя аўцюкоўскія забамбоны / У. Ліпскі. Мінск: [б. в.], 2012. 117, [2] с.
Макслмов 1882 Макслмов, С. Белорусская Смоленіцнна с соседямл / С. Макснмов. Жлвоплсная Россля. СПб ; М: [Тнп.] М. О. Вольф, 1882. Т. 3. 490 с.
Мартынкевіч 2021 Мартынкевіч, С. Лінгвакультуралагічны аспект навучання беларускай мове і яго рэалізацыя ў школьным падручніку / С. Мартынкевіч // Фллологля в современной школе: традлцлл л мнновацля. 2021. № 3 (7). С. 6064.
Прытуленец, Серада 2018 Прытуленец, А., Серада, Л. Сучасны беларускі гумар як паказчык моўнага стану культуры нацыі / А. Прытуленец, Л. Серада // Славянсклй млр л нацлональная речевая культура в современной коммунлкацлл. 2018. С. 275278.
Сербов 2014 Сербов, Н. А. Поездкл по Полесью 1911 н 1912 г. / Н. А. Сербов. Влльно : Мзд. СевероЗапад. отдела Лмперат. Рус. географ. ова, 1914. 51 с.
Ставровнч 1869 Ставровлч, Ф. Село Спорово / С. Ставровлч // Вллен. сборнлк / лзд. В. Куллн. Влльна : Печатня А. Сырклна, 1869. С. 8898.
Фядосік 1984 Фядосік, А. Жарты, анекдоты, гумарэскі / А. Фядосік. Мінск : Навука і тэхніка, 1984. 438 с.
Anekdot.ru 2000 Анекдот № 2 021 719 010 [Электронный ресурс]. Рэжым доступу: https://www.anekdot.ru/id/2021719010/. Дата доступу: 28.11.2023.
BoxmanShabtai, Shifman 2015 BoxmanShabtai, L., Shifman, L. When ethnic humor goes digital / L. BoxmanShabtai, L. Shifman. // New Media, Society. 2015. №17(4). P. 520539.
Brzozowska 2012 Brzozowska, D. Three characters in Polish jokes. / D. Brzozowska // Estonia and Poland: Creativity and tradition in cultural communication 1/ ed. L. Laineste, D. Brzozowska, W. Chlopicki. Tartu : ELM Scholarly Press, 2012. P. 2132.
Castahar 2019 Castanar Rubio, G. Multiethnic jokes in the Russian language / G. Castanar Rubio // J^zykoznawstwo. 2019. № 13. P. 6781.
Castanar 2017 Castanar Rubio, G. Tendencias del humor etnico: un analisis de chistes contemporaneos en lengua rusa / G. Castanar Rubio // Anuari de filologia. Llengiies i literatures modernes. 2017. № 7. P. 6782.
Cundall 2012 Cundall, M. Towards a better understanding of racist and ethnic humor / M. Cundall // Humor. 2012. № 25 (2). P. 155177.
Davies 1990 Davies, C. Ethnic humor around the world: a comparative analysis / C. Davies. Bloomington&Indianapolis : Indiana Univ. Press, 1990. 404 p.
193
ДАСЛЕДАВАННІ
Davies 1982 Davies, C. Ethnic Jokes, Moral Values and Social Boundaries / C. Davies // The British Journal of Sociology. 1982. № 33 (3). P. 383403.
Davies 2011 Davies, C. Jokes and Targets / C. Davies. Bloomington : Indiana Univ. Press, 2011.328 p.
Davies 2002 Davies, C. The Mirth of Nations / C. Davies. New York: Routledge, 2002. 264 p.
Draitser 1998 Draitser, E. Taking penguins to the movies: ethnic humor in Russia / E. Draitser. Detroit: Wayne State University Press, 1998. 199 p.
Gillota 2013 Gillota, D. Ethnic humor in multiethnic America / D. Gillota. New Brunswick : Rutgers University Press, 2013. 206 p.
Hobsbawm, Ranger 1992 Hobsbawm, E„ Ranger, T. The Invention of Tradition / E. Hobsbawm, T. Ranger. Cambridge : Cambridge Univ. Press, 1992. 324 p.
Kuipers 2016 Kuipers, G„ Van der Ent, B. The seriousness of ethnic jokes: Ethnic humor and social change in the Netherlands, 19952012 / G. Kuipers, B. Van der Ent // Humor. 2016. № 29 (4). P. 605633.
Laineste, Fiadotava 2017 Laineste, L., Fiadotava, A. Globalisation and ethnic jokes: A new look on an old tradition in Belarus and Estonia / L. Laineste, A. Fiadotava // European J. of Humour Research. 2017. № 5 (4). P. 85111.
Laineste, Fiadotava 2020 Laineste, L., Fiadotava, A. Tanapaeva etnilised naljad eesti ja valgevene internetis / L. Laineste, A. Fiadotava // Keel ja Kirjandus. 2020. № 12. P. 529.
Laineste 2008 Laineste, L. Politics of joking: Ethnic jokes and their targets in Estonia (1890s2007) / L. Laineste // Folklore : Electronic J. of Folklore. 2008. № 40. P. 117146.
Laineste 2005 Laineste, L. Targets of Estonian ethnic jokes within the theory of ethnic humour (Ch. Davies) / L. Laineste // Folklore: Electronic J. of Folklore. 2005. № 29. P. 724.
Oring 2017 Oring, E. Jokes and their relations / E. Oring. London : Routledge, 2017. 192 p.
Oring 2016 Oring, E. Joking asides: The theory, analysis, and aesthetics of humor / E. Oring. Denver: Univ. Press of Colorado, 2016. 300 p.
Popescu 2011 Popescu, C. Understanding ethnic humour in Romanian jokes / C. Popescu // The Pragmatics of Humour across Discourse Domains / ed. M. Dynel. Amsterdam : John Benjamins, 2011.P. 173190.
Raskin 1985 Raskin, V. Semantic Mechanisms of Humor / V. Raskin. Dordrecht : Reidel, 1985. 303 p.
Takovski 2018 Takovski, A. Extending ethnic humour theory / A. Takovski // The Eur. J. of Humour Res. 2018. № 6 (2). P. 6080.
References
Anekdot.ru 2000 Anekdot № 2021719010 [Electronic resource]. Access mode: https://www. anekdot.ru/id/2021719010/. Date of access: 28.11.2023. [in Russian]
Archiu Instytuta mastactvaznaustva, etnahrafii i falkloru Akademii Navuk Bielarusi [The Archive of the Institute of Art Studies, Ethnography and Folklore of the National Academy of Sciences of Belarus], Fond 8. Vop. 95. Spr. 288.
Astapova 2014 Astapova, A. “Vot narod, bez bat’ki uzhe kartoshku perebrat’ ne mogut”: Belorusskie politicheskie i etnicheskie anekdoty [“These people cannot even sort potatoes without their father”: Belarusian political and ethnic jokes] / A. Astapova // Antropologichesky Forum [Anthropological Forum], 2014. № 21. P. 252292. [in Russian]
Vesyalukha 2017 Vesyalukha, M. Na viasiellie u Auciuki: a vy mozacie zjesci jajecniu z saraka jajek? [To a wedding in Auciuki: So can you eat a fortyegg omelette?] / M. Vesyalukha // Zviazda [The Star] on 15/09/2017. Access mode: http://www.zviazda.by/be/news/20170914/1505398531navyaselleuaucyukivymozhacezesciyaechnyuzsarakayaek. Date of access: 21.11.2023. [in Belarusian]
BoxmanShabtai, Shifman 2015 BoxmanShabtai, L., Shifman, L. When ethnic humor goes digital / L. BoxmanShabtai, L. Shifman // New Media, Society. 2015. № 17 (4). P. 520539.
194
Анастасія Фядотава. АДЛЮСТРАВАННЕ ЭТШЧНЫХ МІШЭНЯЎIСКРЫПТАЎ УЖАРТАХ...
Brzozowska 2012 Brzozowska, D. Three characters in Polish jokes. / D. Brzozowska // Estonia and Poland: Creativity and tradition in cultural communication 1 / ed. L. Laineste, D. Brzozowska, W. Chlopicki. Tartu : ELM Scholarly Press, 2012. P. 2132.
Castanar Rubio 2019 Castanar Rubio, G. Multiethnic jokes in the Russian language / G. Castanar Rubio // J^zykoznawstwo. 2019. № 13. P. 6781.
Castanar Rubio 2017 Castanar Rubio, G. Tendencias del humor etnico: un analisis de chistes contemporaneos en lengua rusa / G. Castanar Rubio // Anuari de filologia. Llengiies i literatures modernes. 2017. № 7. P. 6782.
Cundall 2012 Cundall, M. Towards a better understanding of racist and ethnic humor / M. Cundall // Humor. 2012. № 25 (2). P. 155177.
Davies 1990 Davies, C. Ethnic humor around the world: a comparative analysis / C. Davies. Bloomington&Indianapolis : Indiana Univ. Press, 1990. 404 p.
Davies 1982 Davies, C. Ethnic Jokes, Moral Values and Social Boundaries / C. Davies // The British J. of Sociology. 1982. № 33 (3). P. 383403.
Davies 2011 Davies, C. Jokes and Targets / C. Davies. Bloomington : Indiana Univ. Press, 2011.328 p.
Davies 2002 Davies, C. The Mirth of Nations / C. Davies. New York: Routledge, 2002. 264 p.
Draitser 1998 Draitser, E. Taking penguins to the movies: ethnic humor in Russia / E. Draitser. Detroit: Wayne State Univ. Press, 1998. 199 p.
Fiadosik, A. Zarty, aniekdoty, humareski [Jokes, canned jokes, witticisms] / A. Fiadosik. Minsk: Navuka i technika, 1984. 438 p. [in Belarusian]
КНІГІ ОНЛАЙН
