Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні
Выпуск 11
Gillota 2013 Gillota, D. Ethnic humor in multiethnic America / D. Gillota. New Brunswick: Rutgers University Press, 2013. 206 p.
Hobsbawm, Ranger 1992 Hobsbawm, E., Ranger, T. The Invention of Tradition / E. Hobsbawm, T. Ranger. Cambridge : Cambridge Univ. Press, 1992. 324 p.
Kuipers, Van der Ent 2016 Kuipers, G., Van der Ent, B. The seriousness of ethnic jokes: Ethnic humor and social change in the Netherlands, 19952012 / G. Kuipers, B. Van der Ent // Humor. 2016. № 29 (4). P. 605633.
Laineste, Fiadotava 2017 Laineste, L., Fiadotava, A. Globalisation and ethnic jokes: A new look on an old tradition in Belarus and Estonia / L. Laineste, A. Fiadotava // European Journal of Humour Research. 2017. № 5 (4). P. 85111.
Laineste, Fiadotava 2020 Laineste, L., Fiadotava, A. Tanapaeva etnilised naljad eesti ja valgevene internetis / L. Laineste, A. Fiadotava // Keel ja Kirjandus. 2020. № 12. P. 529.
Laineste 2008 Laineste, L. Politics of joking: Ethnic jokes and their targets in Estonia (1890s 2007) / L. Laineste // Folklore : Electr. J. of Folklore. 2008. № 40. P. 117146.
Laineste 2005 Laineste, L. Targets of Estonian ethnic jokes within the theory of ethnic humour (Ch. Davies) / L. Laineste // Folklore: Electr. J. of Folklore. 2005. № 29. P. 724.
Lipski 1995 Lipski, U. Auciukoucy [Natives of Auciuki] / U. Lipski. Minsk : Mast, lit., 1995. 223 p. [in Belarusian]
Lipski 2008 Lipski, U. Aticiukodskija surymury [The love stories of Auciuki] / U. Lipski. Minsk: Knihazbor, 2008. 371 p. [in Belarusian]
Lipski 2012 Lipski, U. Rahatucha: pjanyja adciukouskija zabambony [Guffaw: the drunken shenanigans of Auciuki residents] / U. Lipski. Minsk: Selfpublished, 2012. 117, [2] p. [in Belarusian]
Maksimov 1882 Maksimov S. Belorusskaja Smolenshhina s sosedjami [Belarussian Smolensk region with its neighbours] / S. Maksimov. Zhivopisnaja Rossija [Picturesque Russia]. SPb. ; M. : [Tip.] M. O. VoTf, 1882. T. 3. 490 p. [in Russian]
Martynkievic 2021 Martynkievic, S. Linhvakul'turalahicny aspiekt navucannia bielaruskaj movie i jaho realizacyja d skolnym padrucniku [Linguisticcultural aspect of teaching the Belarusian language and its implementation in the school textbook] / S. Martynkievic // Filologija v sovremennoj shkole: tradicii i innovacii [Philology in modern school: traditions and innovations]. 2021. № 3 (7). C. 6064. [in Belarusian]
Oring 2017 Oring, E. Jokes and their relations / E. Oring. London : Routledge, 2017. 192 p.
195
ДАСЛЕДАВАННІ
Oring 2016 Oring, E. Joking asides: The theory, analysis, and aesthetics of humor / E. Oring. Denver : Univ. Press of Colorado, 2016. 300 p.
Popescu 2011 Popescu, C. Understanding ethnic humour in Romanian jokes / C. Popescu // The Pragmatics of Humour across Discourse Domains / ed. M. Dynel. Amsterdam : John Benjamins, 2011.P. 173190.
Pritulenec, Sereda 2018 Pritulenec, A., Sereda, L. Sucasny bielaruski humar jak pakazcyk mounaha stanu kultury nacyi [Contemporary Belarusian humor as an indicator of the linguistic state of the nation’s culture] / A. Pritulenec, L. Sereda // Slavjanskij mir i nacional’naja rechevaja kul’tura v sovremennoj kommunikacii [The Slavic world and national speech culture in contemporary communication]. 2018. P. 275278. [in Belarusian]
Serbov 1914 Serbov, I. Poezdki po Poles’yu 1911 i 1912 [Trips around Poles’e in 1911 and 1912] / I. Serbov. Vilno : Izd. SeveroZapad. Otd. Imperat. Rus. Geograf. Ova, 1914. 51 p. [in Russian]
Stavrovich 1869 Stavrovich F. Selo Sporovo [Sporovo village] / S. Stavrovich // Vilenskii sbornik [Vilno anthology] / izd. V. Kulin. ViTna : Pechatnya A. Syrkina, 1869. P. 8898. [in Russian]
Takovski 2018 Takovski, A. Extending ethnic humour theory / A. Takovski // The Eur. J. of Humour Research. 2018. № 6 (2). P. 6080.
Vesyalukha 2017 Vesyalukha, M. Na viasiellie u Auciuki: a vy mozacie zjesci jajecniu z saraka jajek? [To a wedding in Auciuki: So can you eat a fortyegg omelette?] / M. Vesyalukha // Zviazda [The Star] on 15/09/2017. Access mode: http://www.zviazda.by/be/news/20170914/1505398531navyaselleuaucyukivymozhacezesciyaechnyuzsarakayaek. Date of access: 21.11.2023. [in Belarusian]
Урэдакцыю паступіў 29.11.2023
Інфармацыя пра аўтара
Фядотава Анастасія Андрэеўна старшы навуковы супрацоўнік Эстонскага літаратурнага музея / дацэнт Ягелонскага ўніверсітэта, кандыдат навук у галіне фалькларыстыкі, г. Тарту, вул. Ванемуізэ 42, 51003, Эстонія. Email: anastasiya.fiadotava@folklore.ee
Information about the author
Fiadotava Anastasiya A. senior Research Fellow at the Estonian Literary Museum / Assistant Professor at the Jagiellonian University, PhD in folkloristics, Tartu, Vanemuise str. 42, 51003, Estonia. Email: anastasiya.fiadotava@folklore.ee
Для спасылак: Фядотава, A. Адлюстранне этнічных мішэняў і скрыптоў у жартах з архіўных матэрыялаў Уладзіміра Сысова / А. Фядотава // Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні: зб. навук. пр. Мінск: Беларус. навука, 2024. Вып. 11. С. 183196. DOI: 10.29235/24112763202411183196
To cite: Fiadotava A. Depiction of Ethnic Targets and Scripts in Jokes from Uladzimir Sysou’s Archive, Bielaruski falklor: materyjaly i dasliedavanni, 2024, iss. 11, pp. 183196. DOI: 10.29235/24112763202411183196
УДК 398.61
ORCID: 0009000983767736
DOI: 10.29235/24112763202411197219
АЛЕНА ЛЯШКЕВІЧ
КУЛІНАРНЫ КОД МАСЛЕНІЧНАЙ АБРАДНАСЦІ БЕЛАРУСІI ПАДЛЯШША
Варшаўскі ўніверсітэт, Польшча
Ключавыя словы: Масленіца, Запусты, каляндарнае свята, кулінарны код, стравы, застолле.
Аннотацмя. Цель статьм рассмотреть, как кулмнарный код культуры проявляется в масленмчных обрядах Беларусм м Подляшья (регмон на востоке Польшм, где на граннце с Беларусью прожмвают в том чмсле этнмческме белорусы). Задачм: проаналмзмровать названмя празднмчного пермода, промсхожденме которых мотмвмровано кулмнарным кодом, определмть масленмчные блюда м охарактермзовать роль застолмй в масленнчном обрядовом цмкле. В статье мспользована этнолмнгвмстмческая методологня. Текст напмсан на основе опублмкованных мсточнмков, архмвных м полевых матерпалов, собранных в Беларусм м на Подляшье. Кулмнарный код одмн мз главных элементов масленмчного обрядового цмкла: через него «программмруется» благополучме крестьянского хозяйства на предстояіцмй год, с его помоіцью форммруется большмнство местных названмй празднмка в Беларусм м на Подляшье (Масленіца, Запусты, Запускі, Загавіны м мх варманты). Обмльное застолье сммволмческм влмяет на благополучме в следуюіцем году по прмнцмпам магмм подобмя. По всей Беларусм в качестве празднмчной масленмчной еды мспользуются молочные продукты м блмны, но в локальных традмцмях масленмчнымм могут счмтаться м другме блюда. Употребленме мясных продуктов на неделе перед Велмкмм постом ммеет релмгмозные м местные особенностм: католмкм, а также мнформанты, конфессмональная прмнадлежность которых не указана, в основном мз Западной Беларусм, счмтают мясные блюда обязательнымм, а запрет на употребленме мяса обусловлен влмянмем православной церквм м местных традмцмй. На Подляшье во время мсследованмй 20222023 гг. мнформанты почтм не упоммналм об особых масленмчных блюдах. Обіцепольская традмцмя есть пончмкм в Жмрный четверг постепенно распространяется м на Подляшье. Масленмчные застолья в Беларусм чаіце былм семейнымм м реже дружескососедскммм, а на Подляшье наоборот. Застолья остаются характерной чертой Масленмцы на Подляшье, но состав блюд не отлмчается от застолмй на другме празднмкм.
Ключевые слова: Масленмца, Запусты, календарный празднмк, кулмнарный код, блюда, застолье.
ALENA LESHKEVICH
CULINARY CODE OF MASLENICA (SHROVETIDE) RITES IN BELARUS AND PODLASIE
The University of Warsaw, Poland
The article aims to research how the culinary code of culture manifests itself in the Shrovetide rituals of Belarus and Podlasie (a region in eastern Poland, where ethnic Belarusians live on the border
197
ДАСЛЕДАВАННІ
with Belarus). The tasks are to analyse the names of the festive period whose origin is motivated by the culinary code, to identify Shrovetide dishes, and to characterise the role of feasts in the Shrovetide ritual cycle. The article uses ethnolinguistic methodology. The text is written based on published sources, archival and field materials collected in Belarus and Podlasie. The culinary code is one of the main elements of the Shrovetide ritual cycle: it is used to “program” the prosperity of the peasant household for the coming year and to form the majority of local names of the holiday in Belarus and Podlasie (Maslenitsa, Zapusty, Zapusti, Zagaviny, and their variants). Abundant feasts symbolically influence the prosperity in the next year according to the principles of similarity magic. Throughout Belarus dairy products and pancakes are used as festive Shrovetide food, but in local traditions, other dishes can be considered Shrovetide. The consumption of meat products in the week before Lent has religious and local peculiarities: Catholics, as well as informants whose confessional affiliation is not specified, mostly from western Belarus, consider meat dishes obligatory, while the prohibition of meat consumption is due to the influence of the Orthodox Church and local traditions. In Podlasie, during the 20222023 field research, informants made almost no mention of special Shrovetide dishes. The common Polish tradition of eating donuts on Fat Thursday is gradually spreading to Podlasie. Shrovetide feasts in Belarus were more often family and less often friendlyneighbourly, while in Podlasie vice versa. The feasts remain a characteristic feature of the week before Lent in Podlasie, but dishes do not differ from those on the feasts on other holidays.
Keywords: Shrovetide, Carnival, Maslenica, Zapusty, calendar rites, culinary code, dishes, feast.
Мэта гэтага артыкула разгледзець, як кулінарны код культуры праяўляецца ў масленічнай абраднасці Беларусі і Падляшша (рэгіён ва Усходняй Польшчы, дзе на памежжы з Беларуссю жывуць у тым ліку этнічныя беларусы). Задачы прааналізаваць назвы святочнага перыяду, утварэнне якіх матывавана кулінарным кодам, вызначыць масленічныя стравы і ахарактарызаваць ролю застолляў у масленічнай абраднасці. У артыкуле выкарыстоўваецца этналінгвістычная метадалогія. Этналінгвістычны падыход у фальклорных даследаваннях дае магчымасць прасачыць, як коды культуры праяўляюцца ў мове, аднавіць першаснае значэнне некаторых фальклорных назваў.
КНІГІ ОНЛАЙН
