Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні
Выпуск 11
Ziemliarobcy 2003 Ziemliarobcy kaliandar: abrady i zvycai [Agricultural calendar: rites and customs] / uklad. A. I. Hurski. 2je vyd. Minsk: Bielarus. navuka, 2003. 429 s. (Bielaruskaja narodnaja tvorcasc). [in Belarusian]
217
ДАСЛЕДАВАННІ
Isacankava 2001a Isacankava, M. A. Abradavaja lieksika bielaruskaj maslienicy [Ceremonial vocabulary of the Belarusian Shrovetide] / M. A. Isacankava // Zyvoje nasa slova: dyjaliektal. zb. [Our living word: dialectological collection] / red. L. P. Kuncevic, I. Ja. Jaskin. Minsk, 2001. S. 4063. [in Belarusian]
Isacankava 2001b Isacankava, M. A. Mietabalizm siemantyki niekatorych tradycyjnych bielaruskich chranonimaii [Metabolism of the semantics of some traditional Belarusian chrononyms] / M. A. Isacankava // Bielaruskaja mova: sliachi razviccia, kantakty, pierspiektyvy [Belarusian language: ways of development, contacts, prospects] / hal. red. H. A. Cychun Minsk, 2001. (Bielarusika = Albaruthenica; Kn. 19) S. 6569. [in Belarusian]
Korepova 2009 Korepova, K. E. Russkie kalendarnye obryady i prazdniki Nizhegorodskogo Povolzh’ya [Russian calendar rituals and holidays of the Nizhny Novgorod Volga region] / K. E. Korepova. SPb.: Tropa Troyanova, 2009. 481 s. [in Russian]
Liaskievic 2016 Liaskievic, A. I. Transfarmacyja sviatkavannia bielaruskaj Maslienicy u saviecki cas [Transformation of the celebration of the Belarusian Shrovetide in the Soviet era] / A. I. Liaskievic // Viesnik Mahiliouskaha dziarzaiinaha univiersiteta imia A. A. Kuliasova. Sieryja A. Humanitarnyja navuki [Bulletin of Mogilev State University named after A. A. Kulyashov. Series A. Humanities] 2016. № 2. S. 2631. [in Belarusian]
Liaskievic 2020 Liaskievic, A. I. Bielaruskaja Maslienica: siemantyka, siuzety, rehijanalnalakafnyja asablivasci. Dysiertacyja na saiskannie vuconaj stupieni kandydata filalahicnych navuk [Belarusian Shrovetide: semantics, plots, regional and local features. Dissertation for the degree of candidate of philological sciences] / A. I. Liaskievic Minsk (na pravach rukapisu), 2020. 173 s. [in Belarusian]
Maslienica 2020 Maslienica. Abrad. Piesni. Napievy [Shrovetide. Rite. Songs. Melodies] / uklad.: A. I. Liaskievic, V. M. Prybylova. Minsk: Bielarus. navuka, 2020. 815 s. (Bielaruskaja narodnaja tvorcasc : BNT). [in Belarusian]
Moroz 2016 Moroz A. B. Pro bliny, zyatya i teshchu [About pancakes, soninlaw and motherinlaw] / A. B. Moroz // Zhivaya starina [Living antiquity], 2016. № 2. S. 1317. [in Russian]
Mazejka, Varfalamiejeva 1999 Mazejka, Z. Ja. Piesni bielaruskaha Padniaprouja [Songs of the Belarusian Padniaprouje] / Z. Ja. Mazejka, T. B. Varfalamiejeva Minsk : Bielarus. navuka, 1999. 392 s. [in Belarusian]
Muzycnyja 2006 Muzycnyja tradycyi Maslienicy Bielaruskaha Padniaprouja [Music Traditions of Shrovetide in the Belarusian Padniaprouje] [Eliektronny resurs] / BDAM ; uklad. V. M. Prybylova. Minsk: Daniva Studio, 2006. 1 eliektron. apt. dysk (CDROM), brasura (12 s.). (Audyjaatlas tradycyjnaj muzycnaj kuftury Bielarusi: vyp. 1). [in Belarusian]
Nikiforovskii 1897 Nikiforovskii, N. Ya. Prostonarodnye primety i pover’ya [Common folk signs and beliefs] / N. Ya. Nikiforovskii. Vitebsk, 1897. 308 s. [in Russian]
Piesni 1997 Piesni Bielastoccyny [Songs of Bielastok Region] / ukl.: M. Hajduk. Minsk : Bielarus. navuka, 1997. 367 s. (Bielaruskaja narodnaja tvorcasc). [in Belarusian]
Romanov 1911 Romanov, E. Materialy po etnografii Grodnenskoi gubernii [Materials on the ethnography of the Grodno province] Vil’no, 1911. Vyp. 1. 238 s. [in Russian]
Tolstaya 2005 Tolstaya, S. M. Polesskii narodnyi kalendar’ [Polesie folk calendar] [Electronic resource] / S. M. Tolstaya. M.: Indrik, 2005. 600 s. Access mode: https://inslav.ru/sites/default/ files/editions/2005_tolstaja.pdf. Access date: [in Russian]
Tolstoi 1995 Tolstoi, N. I. Belyi tsvet [White colour] / N. I. Tolstoi // Slavyanskie drevnosti : etnolingvisticheskii slovar [Slavic antiquities: ethnolinguistic dictionary]: v 51. / pod red. N. I. Tolstogo. M., 19952012. T. 1. 1995. S. 151154. [in Russian]
Shved 2011 Shved, I. Bely [White] / I. Shved // Mifalogiya belarusay: entsykl. sloyn. [Mythology of Belarusians: an encyclopedic dictionary] / sklad.: I. Klimkovich, V. Aytushka. Minsk, 2011. S. 4446. [in Belarusian]
Shein 1887 Shein, P. V. Materialy dlya izucheniya byta i yazyka russkogo naseleniya SeveroZapadnogo kraya [Materials for studying the life and language of the Russian population of the NorthWestern Territory]: v 3 t. / P. V. Shein. SPb., 18871902. T. 1, ch. 1. 1887. 585 s. [in Russian]
218
Алена Ляшкевіч. КУЛІНАРНЫ КОД МАСЛЕНІЧНАЙ АБРАДНАСЦІБЕЛАРУСІIПАДЛЯШША
Shein 1902 Shein, Р. V. Materialy dlya izucheniya byta i yazyka russkogo naseleniya SeveroZapadnogo kraya [Materials for studying the life and language of the Russian population of the NorthWestern Territory]: v 3 t. / P. V. Shein. SPb., 18871902. T. 3. 1902. 535 s. [in Russian]
Sliubski 1927 Sliubski, A. A. Matarjaly da vyvucennia folklioru i movy Viciebscyny [Materials for studying the folklore and language of Vitebsk region] / A. A. Sliubski. Miensk: Int bielarus. kult., 1927. 189 s. [in Belarusian]
Baraniuk 1999 Baraniuk, T. Przesmiewanie swiata. O przebierancach zapustnych na polnocnozachodnim Mazowszu [Mocking the world. About Shrovetide masqueraders in northwestern Mazovia] / T. Baraniuk. Warszawa: Polskie Towwo Ludoznawcze Oddzial w Warszawie, Ludowe Two NaukowoKulturalne, Mazowieckie Towwo Kultury, 1999. 160 s. [in Polish]
Dudzik 2005 Dudzik, W. Karnawaly w kulturze [Carnivals in culture] / W. Dudzik. Warszawa: Sic!, 2005. 230 s. [in Polish]
Gawel 2013 Gawel, A. Rok obrz^dowy na Podlasiu [Ritual year in Podlasie region] / A. Gawel. Bialystok: Muzeum Podlaskie, 2013. 304 s. [in Polish]
Jelenska 1892 Jelehska, E. Wies Komarowicze w powiecie Mozyrskim [The village of Komarowicze in the Mozyr district] / E. Jelenska. Warszawa, 1892. 83 s. [in Polish]
Nad Narewkq 2023 Nad Narewkq. Gazeta samorzqdowa [On the Narewka River. Local government newspaper]. 2023. Nr 124/1. [in Polish]
Ogrodowska 2000 Ogrodowska, B. Swiata polskie. Tradycja i obyczaj [Polish holidays. Tradition and custom] / B. Ogrodowska Warszawa : Alfa, 2000. 330 s. [in Polish]
Paprot 2016 Paprot, A. Czy Wielkopolska podkoziolkiem stoi? O zwyczajach zwiqzanych z koncem karnawalu [Is podkozioiek important in Wielkopolska? About the customs associated with the end of Carnival] / A. Paprot // Narracja, obyczaj, wiedza... O zachowaniu niematerialnego dziedzictwa kulturowego [Narrative, custom, knowledge... About the preservation of intangible cultural heritage] / red. A. PrzybyiaDumin ChorzowLublinWarszawa : Muzeum “Gornoslqski park etnograficzny w Chorzowie”, Wydwo UMCS, NID. S. 287301. [in Polish]
Podlasie 2016 Podlasie I. Piesni i obrz^dy doroczne [Podlasie I. Songs and annual rituals] / Red. J. Szymanska [i inn.] Warszawa : Int Sztuki PAN, 2016. 431 s. [in Polish]
Rosiek 2009 Rosiek, B. “Z koniem po mi^sopuscie” zapusty u gorali zywieckich [“With a horse in mi^sopust” carnival among the highlanders of Zywiec] / B. Rosiek // Swiat na opak: ludowe zapusty, wczoraj i dzis, na przykladzie wybranych regionow w Polsce [The world upside down : folk carnivals, yesterday and today, on the example of selected regions in Poland] / red. nauk. K. Piqtkowska. Wloclawek: Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyhskiej, 2009. S. 6571. [in Polish]
Testa 2021 Testa, A. Rituality and Social (Dis)Order. The Historical Anthropology of Popular Carnival in Europe / A. Testa. New York; London : Routledge, 2021. 217 p.
Урэдакцыю nacmyniy 02.10.2023
Лнформацня об авторе
Лешкевмч Елена Нгоревна кандндат фнлологйческмх наук. Ннстмтут этнологян н культурной антрапологня, Варшавскмй уняверсятет (ул. Журавя, 4, 05800, Варшава, Польша). Email: alena.i.leshkevich@gmail.com
Information about the author
Alena Leshkevich PhD (Phyl.). The Institute for Ethnology and Cultural Anthropology, University of Warsaw (ul. Zurawia 4, 05800 Warsaw, Poland). Email: alena.i.leshkevich@gmail.com
Для спасылак: Ляшкевіч, A. Кулінарны код масленічнай абраднасці Беларусі і Падляшша / А. Ляшкевіч // Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні: зб. навук. пр. Мінск : Беларус. навука, 2024. Вып. 11. С. 197219. DOI: 10.29235/24112763202411197219
To cite: Leshkevich Alena. Culinary code of Maslenica (Shrovetide) rites in Belarus and Podlasie, Bielaruski falklor: materyjaly i dasliedavanni, 2024, iss. 11, pp. 197219. DOI: 10.29235/24112763202411197219
АГЛЯДЫ
ІЛЬЯБУТАЎ
КАТАЛОГ НЕПРЫЗНАНЫХ ЦУДАЎ ВІЛЕЙШЧЫНЫ
Вілейскі раён неаднаразова быў мэтай экспедыцый праекта «Уфакам» у апошнія гады. Толькі з 2011 г., калі аўтара захапіла тэма цудаў, мы пабывалі тут не менш за восем разоў (асабліва прадуктыўнай была экспедыцыя ў маі 2018 г.). За гэты час мы па макулінках аднаўлялі зусім забытую і практычна выкрэсленую з гісторыі старонку з адвольным абнаўленнем абразоў, крыжоў і скульптур на тэрыторыі раёна. Пад «адвольным абнаўленнем абразоў» аўтар разумее звышнатуральную падзею, якая выяўляецца ў поўным або частковым прасвятленні або аднаўленні дэталяў малюнка абраза [Бутов 2018, 8]. Калі на абразе, напрыклад, выцвіла ці выгарэла выява, але ў нейкі момант яна становіцца цалкам ці часткова зноў ярчэйшай. Сёння толькі ў адным Вілейскім раёне ўжо ўдалося сабраць звесткі як мінімум пра 25 падобных інцыдэнтаў з абразамі, два з крыжамі і адзін са скульптурай, а таксама пра адно аб яўленне Багародзіцы.
У 2018 г. пабачыла свет вялікая аўтарская манаграфія па гэтай тэме, дзе былі прадстаўлены першыя вынікі даследаванняў такіх падзей на тэрыторыі Беларусі і блізкага замежжа [Бутов 2018], У аснову кнігі ляглі архіўныя крыніцы,
Апытанне інфарманткі з в. Дварэц Вілейскага рна. 2016 г. Фотаздымак Яўгена Шапашнікава
220
Ілья Бутаў. КАТАЛОГ НЕПРЫЗНАНЫХ ЦУДАЎ ВІЛЕЙШЧЫНЫ
а таксама палявыя матэрыялы аўтара, сабраныя ў экспедыцыях нашага ініцыятыўнага праекта. Да моманту выхаду выдання па Вілейшчыне ўжо быў сабраны багаты корпус тэкстаў, які пазней быў дапоўнены і значна пашыраны запісамі з некалькіх новых паездак. Акрамя таго, неацэнную дапамогу ў папаўненні нашай рэгіянальнай базы даных нам аказаў мясцовы краязнаўца А. П. Зайцаў, а таксама ўдзельнікі «Вольнага архіва», якія ласкава далі нам запісы апытанняў інфармантаў, зробленыя падчас экспедыцый Студэнцкага этнаграфічнага таварыства. Дзякуючы ўсім гэтым крыніцам і з’явіўся першы своеасаблівы «каталог цудаў» па Вілейскім раёне.
КНІГІ ОНЛАЙН
