КНІГІ ОНЛАЙН
—Але вернемся да Воўкаўскага тэат ра, — з эмпэнтам працягваў Максім. У 1751 г. Воўкаў знайшоў для яго новае спэцыяльнае памяшканьне. Ды праз некаторы час ён вымушаны быў пакінуць свой родны горад. Па загаду імпэратры цы воўкаўцы ўзяты на сцэну сталічнага тэатра. А яраслаўскі сталі ўзначальваць браты Фёдара — Аляксей і Гаўрыла. Толькі матэрыяльныя прычыны не дазволілі ім працягваць распачатую справу. 3 1756 г. тэатр перастаў існаваць. I адрадзіўся толькі ў пачатку 80-х гадоў ХУПІст. Для яго пабудавалі спэцыяльнае памяшканьне. Калі Багдановічы прыехалі ў Ярас лаўль старога будынка тэатра ўжо не было, і ў горадзе йшлі дэбаты, якім быць новаму тэатру. Нарэшце, 28 верасьня 1911 г. адбылося афіцыйнае яго адкрыцьцё, на якое зьехаліся многія вядомыя сцэнічныя дзеячы. К.С. Станіслаўскі, які ня змог прыехаць, даслаў тэлеграмувіншаваньне. А шматлікія мецэнаты ахвя равалі тэатру творы мастацтва. Адкрываў тэатральны сэзон спэктакль А.Астроўскага «Маланка». Цудоўная трупа, надзвычай прыгожыя дэкарацыі. 1 аб тэат ры хутка загаварылі нават у сталіцы. I сапраўды, антрэпрэнёр Варатнікоў сабраў цудоўны творчы калектыў. Выдатныя пастаноўкі, прыгожае афармленьне прынесьлі вялікі посьпех. Кбжны но вы спэктакль быў лепшы за папярэдні. Усё гэта патрабавала шмат намаганьняў і сродкаў. Нядзіўна, што Варатнікоў, ня вытры маў такога напружанага рытму і пакінуў тэатр. Другі сэзон трупай кіраваў багаты, але бяздарны антрэпрэнёр Каралі. Ён ад разу зьмяніў рэпертуар. Афішы стрыкацелі громкімі назовамі мяшчанскіх мэла драмаў: «Жалезная маска»,«3ладзейка дзяцей» і іншых падобных пастановак, якія прыносілі прыбытак. Зь імем Каралі й яго трупай у Максіма адбыўся такі выпадак. Аднойчы рэдактар газэты «Голос» заказаў яму зрабіць агляд яраслаўскага часопіса «Мнкроскоп», які даволі часта бестактоўна і беспадстаўна нападаў на «Го лос» і яго супрацоўнікаў. To быў што тыднёвы невялічкі часопіс, які насіў шан тажны характар. Досьціпам, едкасьцю сатыры ён не вызначаўся. Затое адзна чаўся грубымі выпадамі супроць гра мадзкіх дзеячоў ці гандлёвых фірмаў і прадпрыемстваў. Ад яго можна было адкупіцца толькі зьмясьціўшы ў ім абвестку. Такім чынам ён і набыў сабе кліенту ру. Пакуль Каралі не карыстаўся паслугамі «Мнкроскопа», той зьмяшчаў на яго карыкатуры і вершыкі: Купец нменнтый Караллй Поддался нажмвы дурману, Он верен еднной моралн: Служн не нскусству — карману. Купец нменнтый Караллм Сменнл на торговлю нскусство... Але як толькі Каралі прынёс ў часопіс першую аб’яву Воўкаўскага тэат ра, «Мнкроскоп» адразу надрукаваў вялі кі артыкул. У ім апавядалася аб тым, як публіка чакае адкрыцьця сэзона, як з тэатрам зьвязаныя ўсе яе надзеі. Гэты й іншыя факты і прывёў Максім у сваім артыкуле «Жёлтые цветы»,надрукаваным ў«Голосе» 12 лютага 1914 г. А праз тыдзень «Мнкроскоп» зьмясьціў на сваіх старонках адразу тры матэрыялы, прысьвечаныя «Жёлтым цветам». ... У тую раніцу Максім адкрыў ча conic і — зьдзівіўся. He, ён чакаў, што «Ммкроскоп» адкажа на «Жёлтые цветы» і паспрабуе яго абліць брудам. У гэтым ён не сумяваўся, бо добра вывучыў хамільённа-прадажнае аблічча часопіса. Але каб тры матэрыялы, прысьвечаныя яго артыкулу ў адным нумары... Такога Максім не ўяўляў. Пісалі самыя злосныя пер’і часопіса. Відаць, моцна закранула выступленьне Багдановіча, калі сам рэдактар Семяноўскі ўзяўся за пяро. Ён спрабуе адыграцца, піша, што ня вельмі закрануты заўвагамі аўтара. Але чаму тады ён так хапаецца за кожны, нават самы нязначны факт? Рэдакцыя спрабуе такім чынам набыць індульгенцыю? Але не хапіла ў раз’юшаных апанэнтаў ні фактаў, ні таленту для сур’ёзнага абвяржэньня. Максім зь нейкай абыякавасьцю чытаў той артыкул «Расшар кнваюіднеся лжецы». «Долго й ПРОЧУВСТВЕННО МОЛЧАЛ «Го ЛОС» В ОТНОШЕНЙЙ НАШЕГО ЖУРНАЛА, ДАЖЕ 0 ПРЕДСТОЯВШЕМ ЕГО ВЫХОДЕ В СВЕТ HE ОБМОЛВНЛСЯ НН СЛОВОМ, УДЕЛЯЯ В TO ЖЕ ВРЕМЯ МЕСТО ТАКНМ ОБІЦЕСТВЕННЫМ ЯВДЕНЙЯМ, КАК КРАЖН, НЕМЕТЕННЫЕ УЛЙЦЫ, ГРЯЗЬ Н ПРОЧ., ДОЛГО HE ЗАМЕЧАЛ, HE ВЙДЕЛ ЖУРНАЛА, ХОТЯ ЖУРНАЛ Н БРОСАЛ ЕМУ ЙНОГДА HE СОВСЕМ ПРНЯТНЫЕ ОБ~ ВННЕННЯ В ЛНЦО, й НАКОНЕЦ, ЗАМЕТНЛ! ДА ЕІЦЕ КАК! — ПОСВЯТНЛ ЖУРНАЛУ ЧУТЬ HE ПОЛНОМЕРА! С БОЛЬШОЙ, ВЕРОЯТНО, HE ЗАСЛУЖЕННОЙ НАМЙ ДОБРОСОВЕСТНОСТЬЮ, Г. БОГДАНОВНЧ, ABTOP ст. «Желтые ЦВЕГЫ», ЗАНЯЛСЯ ЙЗУЧЕНЙЕМ ЖУРНАЛА ЗА ЦЕЛЫЙ ГОД. ШАГ ЗА ШАГОМ УСЙ~ ДЧНВО Н КРОПОТЛНВО СОБНРАЛ В ЖУРНАЛЕ «ФАКТЫ», НМЕЮІЦНЕ ПОВЕРГНУТЬ ЕГО В ПРАХ. ЭТА ВНЙМАТЕЛЬНОСТЬ й ДОБРОСОВЕСТНОСТЬ НАМ НЕСКАЗАННО ПОЛЬСТЙЛН. Но ГРЯНУЛ ГРОМ!.. НЕОЖЙДАННЫЙ, HE НЗ ТУЧЙ й МЫ... ОСТАЛНСЬ НЕВРЕДЙМЫ. ДОБРОСОВЕСТНОСТЙ У Г.БОГДАНОВЙЧА ХВА ТНЛО ТОЛЬКО НА ЧТЕННЕ ЖУРНАЛА, НО ЭТО HE СМУТНЛО «ГОЛОС», й ОН НАПЕЧАТАЛ ЕГО СТАТЬЮ. Прйступая с душевным трепетом к ее ЧТЕНЙЮ, МЫ ДУМАЛЙ УВЙДЕТЬ ОЦЕНКУ ОБІЦЕСТВЕННОЙ РОЛй ЖУРНАЛА, ОЦЕНКУ ЕГО НДЕЙНОЙ РАБОТЫ ЗА ЦЕЛЫЙ НСТЕКШЙЙ ГОД й ОБНАРУЖЙЛЙ ПЕРЕДЕРГЙВАНЙЕ «ФАКТОВ», ПОПУТНО РАСШАРКЙВАНЙЕ ПЕРЕД ЕГО ВЫСОКОСТЕПЕНСТВАМЙ й ПРОСТО СТЕПЕНСТВАМЙ—«МЕСТНЫМЙ УВАЖАЕМЫМЙ ОБ~ ІЦЕСТВЕННЫМЙ ДЕЯТЕЛЯМЙ» Н ЙХ ПРЙСЛУЖНЙ- КАМЙ, ПЕРЕСТАВШЙМЙ, ОЧЕВЙДНО, ДАВАТЬ «ГОНО РАР» ОБЬЯВЛЕНЙЯ. ...К СОЖАЛЕННЮ, НЕДОСТАТОК МЕСТА HE ПОЗВОЛЯЕТ РАСПРОСТРАННТЬСЯ О ПРНЧЙНАХ, ВЫЗВАВШЙХ ПОЯВЛЕНЙЕ СТАТЬН «ЖЕЛТЫЕ ЦВЕТЫ». Прйчнны этй так очевйдны! ...Мы HE СТАНЕМ В ЭТОЙ ЗАМЕТКЕ КА САТЬСЯ ВОПРОСА 0 ТЕАТРЕ й «РЕКОРДЕ», 0 КОТОРЫХ В ЭТОМ НОМЕРЕ ПЕЧАТАЛСЯ ФЕЛЬЕТОН «ДЕМОНА», й ОТЗЫВА «ЮжАНЙНА», УКАЖЕМ ЛЙШЬ НА ПОЛНУЮ НЕОБОСНОВАННОСТЬ ССЫЛКЙ НА ОБЬЯВЛЕНЙЯ Н.А.ДОНЦЕВА. ПОСЛЕ РАСПРОДАЖЙ, КОГДА Н.А. ДОНЦЕВ ОТКРЫЛ «Венскйй магазйн», по «Голосу», раз МЫ ПЙСАЛЙ 0 Н.А. ДОНЦЕВЕ, НАМ НУЖНО БЫЛО ОТКАЗАТЬСЯ ОТ ПРЕДЛОЖЕННОГО Н.А. ДОНЦЕВЫМ ОБЬЯВЛЕНЙЯ? Так что лй? Этого УДОВОЛЬСТВНЯ МЫ «ГОЛОСУ» HE ДОСТАВЙЛН, Н ОН ЗДРАВСТВУЕТ УСТАМН Г. Богдановйча. Дальше — Г. НОВЙКОВ й МАГАЗЙН ОБУВЙ г. ДМЙТРЙЕВА. ВСЯКОМУ ЧЙТАТЕЛЮ ЖУРНАЛА ЙЗВЕСТНО, ЧТО МАГАЗЙН ДМЙТРНЕВА ВОВСЕ HE ПЕЧАТАЕТ СВОЙХ ОБЬЯВЛЕНЙЙ В ЖУРНАЛЕ, ЕСЛЙ HE СЧЙТАТЬ НЕСКОЛЬКЙХ ОБЬЯВЛЕНЙЙ В НАЧАЛЕ ПРОШЛОГО ГОДА, Т.Е. ПОЧТЙ ГОД НАЗАД. Н ВОТ Богдановйч прйбегает к гнуснейшему средстВУ ЛЖЙ. «ФНРМА ДМЙТРНЕВА,—ПНШЕТ ОН— ПЕЧАТАЕТ ОБЬЯВЛЕННЯ В «МйКРОСКОПЕ» ПОСТОЯН НО»; Пусть чйтателй перечйтают «МйкросКОП» ЗА ГОД Н УВЙДЯТ, что Богдановйч— ЛЖЕТ. ... Частный факт з Новнковым, ВЗЯТЫЙ ДЛЯ ХАРАКТЕРЙСТЙКЙ СПРАВОК ЙНСТЙТУТА 0 КРЕДЙТОСПОСОБНОСТЙ, ДЛЯ БОГДАНОВЙЧА ПОВОД УВЙДЕТЬ ЗАІЦЙТУ «ДЕЛЬЦА». ...Мы МОГЛЙ БЫ ПРЙВЕСТЙ ЕІЦЕ МНОГО ФАКТОВ ЙЗ ВАШЕЙ ПОЛЕЗНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТН, HE В ПОЛЬЗУ СТЕПЕНСТВ й ВЫСОКОСТЕПЕНСТВ, ЕСЛЙ ОБЛАДАЛН ЖЕЛАНЙЕМ ОТВЕТНТЬ ТАКОЙ ЖЕ ДОБРОСОВЕСТНОСТЬЮ, НО ОБІЦЕСТВО УЖЕ ОЦЕННЛО ВАШУ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ Н ВЫРАБОТАЛО ОПРЕДЕЛЕННОЕ ОТНОШЕНЙЕ. Н ЕСЛЙ ЧЙТАЕТ «ГОЛОС», TO ТОЛЬКО ПОТОМУ, что в Ярославле нет газеты. Мы HE НАСТОЛЬКО УЯЗВЛЕНЫ СТ. Г. БОГДАновнча, ЧТОБЫ ОПУСКАТЬСЯ до серьезной полеМЙКЙ 3 ВАМЙ. Ведь это только вашй статьн, ТОЛЬКО ВАШЙ ПЕРЕДЕРГЙВАНЙЯ, НУ A С ВАМЙ HE ПРЙНЯТО СЕРЬЕЗНО СЧЙТАТЬСЯ». Максім перачытаў гэты артыкул спакойна, ён быў падрыхтаваны на нешта падобнае. А ўсё-такі моцна закранулі за жывое ягоныя «Желтые цветы» рэдак цыю. Ніжэй рэдактарскага артыкула стая лі яшчэ дзьве публікацыі. Невядомыя асобы, захаваўшыяся за выдумленымі імёнамі Южанін і Демон, недалёка адый шлі ад свайго патрона па ператасоўцы фактаў. А па паклёпу нават пераўзышлі. Асабліва Южанін, які будучы зусім незнаёмым з Максімам, у артыкуле «По поводу «Желтых цветов» піша: «БогдаНОВЙЧ УДЙВЛЯЕТСЯ, ОТКУДА МЫ РАНЬШЕ ЗНАЛЙ, что М.Муравцев —премьер, первый герой ЛЮБОВНЙК, А п. Макснмова нзвестная провйнЦЙАЛЬНАЯ АКТРЙСА С АМПЛУА МОЛОДОЙ ГЕРОЙНй. Н ЧТО ВСЕГО ННТЕРЕСНЕЕ, — ГОВОРЙТ ОН, — НАПЙСАНО ЭТО В TO ВРЕМЯ, КОГДА НОВАЯ ТРУППА П.КАРАЛЛЙ HE УСПЕЛА Еіцё ДАТЬ Нй ОДНОГО СПЕКТАКЛЯ. Для г.Богдановйча это, правда, очень БОЛЬШОЙ СЕКРЕТ. ПОТОМУ ЧТО ЧЕЛОВЕК СОВСЕМ Незнакомый С ТЕАТРОМ, й, KAK OH МНЕ CAM ПРЙЗНАЛСЯ, БЫЛ В ТЕАТРЕ ТОЛЬКО РАЗ й TO 10 ЛЕТ НАЗАД». Гэта быў такі падман і паклёп, што Максім, які звыкся з хлусьнёй «Міік роскопа». ітоезьдзівіўся. Хацеў паказаць артыкул бацьку, які раней у Горадні быў прадстаўніком таварыства драматычных пісьменьнікаў і опэрных сьпевакоў, каб разам пасьмяяцца, але потым перадумаў. А сапраўды, калі ён апошні раз быў у тэатры? Звычайна ён хадзіў толькі на вельмі значныя спэктаклі, або калі ролю выконваў дужа вядомы акцёр. Але апошнім часам рэпэртуар быў настолькі пасрэдны, што Максім перас- таў наведваць тэатр. I вось выдаўся вы падак паказаць сябрам прыгожы палац Воўкаўскага тэатра. Вялікая напоўненая сьвятлом тыся чаў агенчыкаў заля тэатра імя Ф.Воўкава. Партэр, ложы, галёрка,—усюль кры ху ўсхваляваная публіка. Хаця сябры паклапаціліся і прыйшлі загадзя, сесыді разам ім не ўдалося. I таму сустрэліся толькі ў антракце. Максім быў ўсхваляваны, яго зачаравала прыгажосьць тэксту, музыка опэры. Ён адчуваў, што яе сіла ў народнасьці. —Дзе народ, там і хараство, там 1 сі ла, там і праўда, — горача казаў ён сябрам. Фігура Сусаніна! А арыі, а хор! Сапраўды, так можа сьпяваць толькі народ. Думаеце, не мае ў сабе гэтай прыгажосьці і беларуская песьня? Толькі, на вялікі жаль, мала я іх чуў. Максіму пашанцавала. Васіль Гарбацэвіч, які ведаў шмат песен з усіх беларускіх абрадаў, пад уражаньнем пачутага, вырашыў зрабіць канцэрт бела рускай песьні. Багдановіч ня верыў, ён настойваў, каб зараз-жа пасьля спектак лю. Але быў позні час і вырашылі перанесьці канцэрт на наступны дзень. Пасьля заняткаў Максім не йшоў, a ляцеў на кватэру Гарбацевіча. Ён гарэў жаданьнем хутчэй пачуць родныя мэлёдыі і ўсё прысьпешваў сябраў. Канцэрт пачаўся зь вясельных песен. Расказваючы пра кожны абрад, Васіль сьпяваў характэрную песьню. Асабліва ўсхвалявала Максіма «Ой, ляцелі гусачкі цераз сад»,«Няма горшага ката ад родненькага брата», «У гордае цешчы стой зяць за варотамі», «Наляцела сівых галубоў». Калі Васіль скончыў сьпяваць, Мак сім падбег да яго, пацалаваў і пачаў горача дзякаваць, паўтараючы: «Якое багацьце! Якая музыка! Зрабіць-бы гэта фо нам для беларускае опэры». Трохі супакоіўшыся, ён дадаў: «Вось толькі скон 1891 • 1991 чу гэты пракляты ліцэй і зараз-жа паеду ў Беларусь, дадому. Абавязкова пабуду на вясельлі. Годзе ўжо бадзяцца па сьве це. I ніякая сіла мяне тут не ўтрымае. ...Да заканчэньня ліцэя, вяртаньня на радзіму заставаліся лічаныя дні. Становічша на беларускім фронце яшчэ болей ускладнілася. Многія пакідалі Беларусь, адракаліся ад яе. Але Максім заставаўся верны ёй, сваёй Маці-Краіне, нягледзячы на кволае здароўе, якое ста навілася ўсё горшым, на сурьёзныя роз нагалосьсі ў сям’і. Бацька, стрыечны брат Пётр Гапановіч не падзялялі яго поглядаў у адносінах да Бацькаўшчыну. Яны ня верылі ў яе свабоду і незалежнасьць. Максім-жа казаў: