КНІГІ ОНЛАЙН
Таронта, Канада, 4 верасьня 1994 г. Пленарны сход 21-й Сустрэчы Беларусаў Паўночнай Амэрыкі 42 Заява Канадыйцаў і амэрыканцаў беларускага паходжаньня, удзельнікаў XXI Сустрэчы Беларусаў Паўночнай Амэрыкі ў Таронта ў Канадзе 4 верасьня 1994 году пра палітычнае палажэньне на Беларусі Выбары лрэзыдэнта Рэспублікі Беларусь у чэрвені-лілені 1994 году паказалі дэьве важныя прыкметы беларускай рэчаіснасьці. Першая прыкмета — гэта тое, што дэмакратычныя выбары ў рэслубліцы магчымыя: што тая ўлада, якая не эадавальняе спадзяваньняў народу, можа быць заменена новай уладай шляхам свабодных выбараў. I другая прыкмета.ідэя незалежнай дэмакратычнай Беларусі ластупова пашыраецда ў беларускім грамадзтве, асабліва сярод інтэлігенцыі ды малодшага пакаленьня. Будучыня прамаўляе на карысьць дзяржаўнасьці. Носьбітам і выкаэьнікам Ідэі незалежнай дэмакратычнай Беларусі з самага пачатку гэгак званай перабудовы на Беларусі стаўся Беларускі Народны Фронт (БНФ). За час існаваньня Фронту, дзякуючы самаахвярнай дзейнасьці ягоных кіраўнікоў, аюывістаў і прыхільнікаў, былі рэалізаваныя гэткія пастуляты нацыянальнага адраджэньня, як дзяржаўная незалежнасьць, дэяржаўны статус беларускае мовы, нацыянальная сымболіка, дэмакрагычныя выбары. Дэейнасьць БНФ паспрыяла нараджэньню іншых дэмакратычных партыяў і рухаў, якія ўсв больш аггыўна заяўляюць пра сябе. Але нацыянальнае адраджэньне адбываецца пакутліва, зь перашкодамі I ня ў поўнай меры. Камуністычная намзнклятура ды імпэрскія сілы зацята супрашвяцца станаўленьню беларускае дзяржаўнасьці, лрыватнай уласнасый і, арганічна спалучанае э прыватнай уласнасьцю, індывідуальнае свабоды I дэмакратыі. Супраціўнікі беларускага адраджэньня вядуць эмаганьне ўсякімі сродкамі, у тым ліку й эканамічнымі — у разьліку, што чым горш будзе стаяць эканоміка, тым больш бязвартаснай будзе выглядаць уваччу абываталя і (дэя беларускай дэяржаўнасьці. Нельга, аднак, слыняцца напоў- дарогі. Жыцьце пакаэала, uno выстаўленыя рухам мэты нацыянальнага адраджэньня, якія яшчэ пару год таму здаваліся шмат каму недасягальнымі — гэткія як незалежнасьць, дэяржаўнасьць беларускай мовы, бел-чырвона-белы сьцяг, Пагоня, —сталіся часткай сеньняшняй рэчаіснасьці. Таму й надалей выказьнікам найбольш адлаведнага для Беларусі палігычнага курсу эастаюцда Беларускі Народны Фронт, створаны ім кааліцыйны ценявы ўрад ды іншыя дэмакратычныя партыі I рухі, якія трымаюцца прынцыпаў дзяржаўнасьці, рыначнай эканомікі ды мірнага сужыцьця ў Рэслубліцы Беларусь усіх нацыянальных групаў. УдзельнікІ 21-й Сустрэчы Беларусаў Паўночнай Амэрыкі выказваюць сладзяваньне, што дэмакратычныя лартыі і рухі на Беларусі цяпер, напярэдадні выбараў у Вярхоўны Савет, дацэняць важнасьць гістарычнага мамэнту I здолеюць згуртавацца ў адэіны дэмакратычны блёк, каб забясьпечыць кааліцыі дэмакратаў максымум месцаў у новым заканадаўчым органе. Згуртаваньне Беларусаў Канады і Беларуска-Амэрыканскае Задзіночаньне выказваюць сваю салідарнасьць зь Беларускім Народным Фронтам ды іншымі дэмакратычнымі паргыямі і плынямі ў Беларусі і дэкляруюць усякае маральнае й міжнародна-палітычнае ладтрыманьне намаганьням, скіраваным на тое, каб Беларускі народ змог выйсьці як мага хутчэй з эканамічнага і духовага крыэісу. Пленарны сход 21-й Сустрэчы Беларусаў Паўночнай Амэрыкі 43 Прысяга Расьціслаў Завістовіч тажу ядзернае зброі, дапамог Беларусі атрымаць ад Расеі адпаведную кампэнсацыю. Гэты уран паступае зь беларускага ўзбраеньня. але Расея адмоўляецца плаціць за яго Беларусі. Усе прапановы беларускай дэлегацыі былі выслуханы амэрыканскім бокам зь вялікай увагай. Будземспадзявацца, штогэтая гутарка знойдзе свой працяг у канкрэтных справах. Новы амэрыканскі амбасадар для Беларусі Кенэт Ялавіц прыняў прысягу 24 кастрычніка 1994г. у залі БэнджамінаФранкліна ў Дзяржаўным Дэпартаменьце ў Вашынгтоне Ад беларускіх арганізацыяў Злучаных ШтатаўАмэтыкі новага амбасадара віталі Язэп Арцюх—ад англамоўнага часопісу «Беларускі агляд», Алеся Кіпель—ад Беларускага Інстытуту Навукі і Мастацтва. Надзя Кудасава, Іраіда Завістовіч, Расьціслаў Завістовіч— ад Беларускага Кангрэсавага Камітэту, Янка Запруднік ад Беларуска-Амэрыканскага Задзіночаньня і Аляксандар Сільвановіч — ад фонду Ахвярам Чарнобылю ў Беларусі пры Беларускай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царкве. Перад прысягаю сп Джэймс Каллінс, спэцыяльны дарадчык дзяржаўнага сакратара ў справах новых незалежных дзяржаваў, сказаў прамову, у якой ён выказаў ветлівыя пажадньні беларускаму народу і спадару Ялавіцу. У сваёй прамове сп. Ялавіц выказаў сваё захапленьне Беларусьсю й яе таленавітым і высокаадукаваным народам, шырокаразгорнутай гаспадаркай. Сп. Ялавіц абяцаў зрабіць усё магчымае, каб дапамагчы Беларусі стаць заможнаю, незалежнаюй дэмакратычнаю краінаю, пабудаванаю на яе гістарычных традыцыях.талерантнасьці і добрасуседзкіх адносінах да іншых народаў і краінаў. Папаўдні, 24 кастрычніка, беларускаамэрыканскую дэлегацую прыняў беларускі амбасадар Сяргей Мартынаў у Беларускай амбасадзе ў Вашынгтоне. 25 кастрычніка беларуская дэлегацыя была прынятая сп. Джэймсам Каллінсам у Дзяржаўным Дэпартаменьце. У спатканьні з сп. Каллінсам прымалі ўдзел спадарыні Шэры Гросман (з Агенства Міжнароднага Разьвіцьця), Моніка Окіф (з Інфармацыйнага Агенства ЗША) і Майкал Сноўдэн (кіраўнік Беларускага Стала Дзяржаўнага Дэпартамэнту). У час працоўнай гутаркі беларуская дэлегацыя заклікала Дзяржаўны Дэпартамэнт да актывізацыі дзейнасьці Камітэту разьвіцьця амэрыканска-беларускіх адносінаў. (Спэцыяльнае пагадненьне адносна гэтага Камітэту было падпісана падчас ві зыту Прэзыдэнта Злучаных Штатаў Амэрыкі Біла Клінтанаў Беларусьу студзені 1994 году). Тэмы, якія закранулі члены беларускай дэлегацыі датычыліся розных праблемаў Беларусі: эканамічных, культурных, моўных. Беларусы гаварылі пра выкладаньне беларускае мовы ў Дзяржаўным Дэпартамэньце і падрыхтоўцы ў ЗША беларускамоўных дыпляматаў і перакладчыкаў для далейшай працы як у Беларусі, так і ў Амэрыцы. Беларусы прасілі амэрыканскі бок у аказаньні большае мэдычнае дапамогі для Беларусі, а таксама ў дастаўцы чыстых ад радыяцыі харчоў для беларускіх дзетак—ахвяраў Чарнобыля. Беларуская дэлегацыя таксама падняла пытаньне аб грашовай кампэнсацыі Расеі для Беларусі за ўран. Беларусы прасілі амэрыканскіх ўрад, кабён купляючы ў Pace) ўзбагачаны ўран, здабыты падчас дэман- На здымку: Новы амэрыканскі амбасадар Кенэт Ялавіц прыймае прысягу. Справа каля амзрыканскага сьцягу стаіць Джэймс Каллінс. спэцыяльны дарадчык дзяржаўнага сакратару / кіраўнік аддзелу па справах новых незалежных краінаў. У цэнтры —сп-я Ялавіц Прыводзіць новага амбасадара да прысягі Лэры Дангэм, заступнік кіраўніка пратаколу. Паводдя зьвесткаў Дзяржаўнага Дэпартаменту ЗША 1. ЗША выдаткавала да 30 чэрвеня 1994 г. на гуманітарную, тэхнічную і дэмантажную (дэмантаж ядзернайзброіідапамогу Беларусі 236, 5 мільёнаў даляраў. 2. Міністэрства сельскай гаспадаркі ЗША мяркуе выдзяліць каля 20 мільёнаў даляраўна харчовую дапамогу Беларусі. 3. Амэрыканскі ўрад зьбіраецца аказаць дапамогу ў фінансаваньні наступных праграмаў: «Жанчыны і бізьнес у ЗША», «Бізьнес-мэнеджэмнт для Беларусі», а таксама ў галінах адміністрацыі, арганізацыі і прававых аспэктах прыватызацыі. тэлекамунікацыі, добраўпарадкаваньня глебы. еоБйзы Бацьтоыны Стварыць музэй «Беларусы Амэрыкі» Сьвятлана Белая Праблемы беларускай сьвядомасьці хвалююць мастака Эдуарда Агуновіча ўвесь час. Аб’ехаўшы амаль усе кантынэнты. пабываушы у найславуцейшых музэях сусьвету. пабачыўшы, як іншыя народы ганарацца сваім мінулым, сваёіі гісторыяй, культурай, ён з гораччу назіраў, як мы, беларусы страцілі ці аддалі іншым народам свае сымбалі веры Вярнуць усе рэліквіі Бацькаушчыны, стварыць Нацыянальны'музэй Беларусі,—вось думка якая доўгі час непакоіць мастака Праблемы беларускага музэя добра знаёмыя Эдуарду Агуновічу, бо за свае мастацкае жыцьцё ён аформіў не адзін музэй. Самым першым ягоным «дзіцяткам» быў музэй I зьезду РСДРП у Менску. Пасьля былі літаратуоны музэй Янкі Купалы імузэй Янкі Купалы ў Вязанцы, за які ён атрымаў званьне заслужанага дзеяча мастацтва, Музэй савецка польскай вайсковай дружбы, разьдзел касманаўтыкі у Беларускім дзя* ржауным музэі, музэй у Заслаўлі, музэй над ракой Арэсай, музэй на караблі «Пётр Машэраў», музэй драўлянан архітэктуры і дойлідства Беларусі, больш за 20 музэяў... Кожны музэй Эдуарда Агуновіча сваеасаблівы спэктакль, у якім ён, мастакрэжысёр, кіруесваімі галоўнымі артыстамі прасторай, колерам, рытмам, сьвятлом, фактурай і ідэяй. Таму ў ягоны музэй ідзеш як на прэм’еру ў тэатр. 1 як на сьвята. Калі прывесьці анты-сынонімы ў адносінах да творчага шляху ды почырку мастака то гэта, пэўна, будзе заштампаванасьць. Калька, таптаньне на на адным месцы, гэта тое, што абсалютна супрацьістотна для Эдуарда Агуновіча. Як лічыць сам мастак. па сваёй сутнасьці ён фармаліст I фарматворчасьцю ён займаецца ў афармленьні музэяў. Ён так задумвае экспазыцыю, што яна пачынае дзейнічаць на эмацыянальнае ўспрыманьне чалавека. Ён стварае настрой музэю. За больш чым дваццаць гадоў працы над музэямі рэспублікі мастак стварыў багата розныхпа жанру музэяў.Алесамым значным здабыткам музэйнага-афарміцельскага мастацтва Беларусі стаў музэй Максіма Багдановічаў Менску, у Траецкім прадмесьці. за які мастак атрымаў Дзяржаўную прэмію Рэспублікі Беларусь. 1 справа нават ня ў тым. што музэй увабраў у еябе дух Багдановічаўскай эпохі, водар паэтавага жыцьця У музэі Максіма Багдановіча ты адчуваеш сапраўдную гордасьць за свой беларускі народ і яго еьвятыні. Мастак ўзьняў жыцьцё паэта. ягоныя творы да еымбалічнага гучаньня, масгак фактычна склаў гімн паэту, стварыў новую для беларусаў сьвятыню, да якой кожны з нас павінен ісьці як да прычасыія з адкрытым сэрцам і поўнай да Бацькоўскай зямлі любоўю. Мы сядзім з Эдуардам Агуновічам у залі кліўлендзкага грамадзка-асьветніцкага цэнтру «Полацак». Яшчэ раз пераглядаю ягоныя графічныя творы. якія мастак прывёз для паказу ў Амэрыку. Многія зь іх экспанаваліся ў Дэлі, у Ляйпцыгу, дзе атрымалі залаты мэдаль. Ілюстрацыі да кнігі «Тарас на Парнасе»; сэрыя твораў да кнігі Алеся Петрашкевіча «Напісанае застаецца» прысьвечаная нашаму славутаму палачаніну Франьцішку Скарыне, велічныя твары Уладзіслава Чарадзея, Сымона Буднага, Еўфрасіньні Полацкай.які ствараюць нізку твору «Саборбеларускіхсьвятых», рамантычны і паэтычнывобраз Багдановічаўскайпаэзіі.