Гісторыя Беларусі
Уладзімер Пічэта
Выдавец: Выдавецтва БДУ
Памер: 179с.
Мінск 2005
Пратэстанцкая школа. Школы, заснаваныя пратэстантамі, паяўляюцца на Беларусі з паловы XVI ст. Закладчыкам пратэстанцкай школы ў Вільні быў Ян Вінклер — лютэранскі казальнік. Гэткія ж школы былі заснованы ў Коўне, Віцебску, Мерачы. Магнаты-кальвіністы, закладаючы царкоўную супольню, адначасна пры ёй адчынялі і школу. Кальвінскія школы былі адчынены пры супольнях у Вільні (Мікола Радзівіл), Біржанах, але іх развіццё прыпадае на канец XVI ст. Пратэстанцкія школы на Беларусі спачатку мелі гэткі ж характар, як школы гэткага ж тыпу ў Нямеччыне. Школа здавальняла толькі прафесіянальна-царкоўныя інтарэсы. Гэткі ж канфесіянальны характар мелі і кальвінскія школы. Але пратэстанцкія школы, дзякуючы свабодным сваім адносінам да царкоўнае традыцыі, істотна адрозніваліся ад школ праваслаўных і каталіцкіх, а іэта з’яўлялася вельмі важнай крыніцай развіцця свабоднае крытычнае мыслі.
9. ЛЮБЛІНСКАЯ УНІЯ
Нахіл шляхты да уніі. Ашляхечванне дзяржаўнага і грамадскага ўкладу Літвы-Беларусі паставіла зноў на чаргу пытанне аб уніі. Шляхта вельмі добра разумела канечнасць уніі з Польшчай і глядзела на гэтую унію як на сродак для барацьбы з магнацтвам. Напружанае знадворнае палажэнне гэтаксама штурхала шляхту ў бок уніі. На Віленскім сойме 1563 г. шляхта дабілася пастано-' вы аб пасланні соймавай дэлегацыі для перагавораў аб уніі, але з захаваннем унутранае аўтаноміі. Перагаворы з палякамі не далі ніякіх вынікаў з тае прычыны, што ідэалам палякаў была інкарпарацыя Вялікага княства Літоўскага. Перагаворы на Варшаўскім сойме 1564 г. не далі ніякіх вынікаў, хаця літоўская дэлегацыя патрабавала толькі захавання асобных законаў і ўстанаўлення асобных судоў і адміністрацыі. Па сканчэнні сойма Жыгімонт II апублікаваў ад імя свайго і сваіх патомкаў адмову ад сваіх «дедічных» правоў на Літву з перадачай гэткіх Польшчы.
Люблінскі сойм. Спробы літоўска-польскага ўрада прывесці ліцвінаў і палякаў да унітарнае дамовы дагэтуль канчаліся няўдачна. Для канчатковага вырашэння унітарнага пытання Жыгімонт Аўгуст склікаў сойм у Любліне. Палякі прапанавалі завязаць унію на прынцыпах уніі 1501 г. Літоўскія магнаты не маглі прыняць гэткіх умоваў. Жадаючы выратаваць становішча, літоўская дэлегацыя пакінула Любліп. У іх адсутнасці палякі далучылі да Полылчы Падляшша і Валынь. Праз два дні была далучана і Кіеўшчына. Літоўскім паслам прыйшлося вярнуцца назад у Люблін. Адарваўшы ад Літвы гэтак панадныя для Полыпчы землі, палякі ўжо не ўпіраліся на поўнай інкарпарацыі Літвы і згаджаліся зрабіць ліцвінам пэўныя ўступкі.
Люблінская унія 1569 г. На падставе акта аб уніі ад 1 ліпеня 1569 г. Літоўска-Беларуская дзяржава была пазбаўлена значнай часткі тэрыторыі: Падляшша, Валыні, Кіеўшчыны і літоўскага Падолля. Літва і Полыпча складаюць адну дзяржаву з адным гаспадаром, які абіраецца супольна ліцвінамі і палякамі і Ka-
рануецца ў Кракаве. Рада і сойм павінны быць супольныя. Замежная палітыка вядзецца ад імя абодвух народаў: завязанне дамоваў, адпраўленне паслоў адбываецца з ведама і згоды абодвух народаў. Устанаўліваецца агульная манета. Але Літва захоўвае свае законы, суды і ўрады. Палякі і ліцвіны атрымліваюць права набываць усюды сабе маёмасць. Старыя наданні застаюцца ў сіле. Урады ганаровыя і службовыя могуць раздавацца толькі асобам, прысягнуўшым каралю і кароне польскай. Шляхціцы і іх падданыя звальняюцца ад выплаты ўсялякіх падаткаў пры продажы сваіх сельскагаспадарчых прадуктаў унутры дзяржавы або пры вывазе за граніцу. Люблінская унія 1569 г. падсумавала вынікі працяжнай барацьбы палякаў за унію. Парламентарная унія 1569 г. устанаўлівала дыктатуру шляхецтва. Палітычная роль магнатаў скончылася. Яны ўтрацілі магчымасць прымаць удзел на пасяджэннях сойма па асабістым запрашэнні вялікага князя.
ЗМЕСТ
I Іапісанае — застаецца 4
I. Тэрыторыя і яе мінулае 1. Агульны выгляд 18
2. Мінулае тэрыторыі 21
3. Дагістарычнае мінулае славян 25
4. Славяне ў эпоху каланізацыі 32
5. Каланізацыя тэрыторыі Беларусі і ўтварэнне беларускага народа 37
6. Гісторыя беларускага плямення да паловы XI сталецця 41
А) Эпоха пляменных саюзаў 41
Б) Утварэнне дынастычнае дзяржавы 43
В) Гандлёвыя сувязі Беларусі 48
Г) Грамадства ў эпоху дынастычнае дзяржавы 55
Д) Дзяржаўны ўклад 57
Е) Хрысціянізацыя Беларусі 58
Ж) ІІраўныя погляды 61
II. Беларускія землі ў XI—XIII стст.
1. Утварэнне самастойных зямель-краін 64
III. Беларускія землі ў эпоху самастойнасці
1. Гісторыя Смаленскае, Тураўскае і Полацкае зямель 74
2. Народная гаспадарка 84
3. Грамадскі ўклад 87
4. Палітычны ўклад 89
5. Царква і дзяржава 91
6. Заканадаўства 94
7. Духоўная культура 96
8. Палітычныя тэорыі 100
9. Культурныя ўплывы 101
IV. Беларусь у складзе Вялікага княства Літоўскага 1. Утварэнне дынастычнае дзяржавы 104
2. Магнацкая феадальная манархія 119
А) Літоўска-польскія уніі 119
Б) Нацыянальна-палітычная барацьба ў XV ст. і лёс уніі 122
В) Літва і краіны ў XV ст 124
Г) Літоўска-Беларуская-дзяржава ў барацьбе супроць уніі 126
Д) Замежная палітыка Літоўска-Беларускае дзяржавы ў XV і першай палове XVI ст 128
Е) Нацыянальны склад Літоўска-Беларускай дзяржавы 133
Ж) Краінныя канстытуцыі 134
3) Народная гаспадарка ў XV і першай палове XVI ст 137
I) Грамадзянскі ўклад 140
1. Ваеннаслужылы клас 140
2. Мяшчане 143
3. Сельскае насяленне 146
К) Палітычны ўклад 147
Л) Царква і дзяржава 149
М) Заканадаўства 151
Н) Культурныя ўплывы 153
V. Пачатак шляхецкае феадальнае дзяржавы
1. Літоўска-польскія адносіны 156
2. Знадворныя адносіны 157
3. Аграрная рэформа 159
4. Палітычнае ўмацаванне шляхецтва 162
5. Царкоўна-рэлігійныя адносіны 164
6. Заканадаўства і суд 165
7. Беларускае Адраджэнне 168
8. Школа 173
9. Люблінская унія 176
Навуковае выданне
Scriptor universitatis
Пічэта Уладзімір Іванавіч
ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСІ
Адказны за выпуск A. I. Трушко Мастак вокладкі Л. У. Ледзенева Карэктары Н. Б. Кучмель, Г. А. Рабянкова, Н. Г. Шчарбакова Камп’ютэрная вёрстка К. А. Крэнь
Падпісана да друку 14.01.2005. Фармат 70x100/16. Папера афсетная. Гарнітура Пецярбург. Друк афсетны. Ум. друк. арк. 15,16. Ул.-выд. арк. 11,46. Тыраж 1000 экз. Зак. 757.
Выдавец і паліграфічнае выкананне: Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Выдавецкі цэнтр Беларускага дзяржаўнага універсітэта». Ліцэнзія на выдавецкую дзейнасць № 02330/0056919 ад 01.04.2004. Ліцэнзія на паліграфічную дзейнасць № 02330/0056850 ад 30.04.2004. 220030, Мінск, вул. Чырвонаармейская, 6.
НЗДАТЕЛЬСКНН
ЦЕНТР БГУ
В сернн
«SCRIPTOR UNIVERSITATIS» вышлн следуюіцне нздання:
Чарняўскі М. М. Ілюстраваная гісторыя старадаўняй Беларусі: Першабытны перыяд
У кнізе папулярна апавядаецца пра старажытнейшы перыяд гісторыі Беларусі — ад першапачатковага засялення краю ў ледавіковую эпоху і да эпохі Вялікага перасялення народаў. Кніга багата ілюстравана малюнкамі і фотаздымкамі археалагічных матэрыялаў, картамі, схемамі і рэканструкцыямі.
Адрасуецца вучням, а таксама ўсім неабыякавым да айчыннай гісторыі.
Пнчета В. Н. Нсторня белорусского народа
РІзданне прнурочено к 125-летню co дня рождення замечательного ученого-ясторяка, одного нз создателей я первого ректора БГУ, одного яз органязаторов БІнбелкульта н НАН Беларуся, РІнстятута славяноведення я кафедры ясторян южных н западных славян МГУ академнка Владямяра Нвановнча Пнчеты (1878—1947). В кннгу вошля труды «йсторня белорусского народа» н «Нсторяя Лнтовского государства до Люблннской уннн», не переяздававшяеся co дня нх первого выхода в свет. Оня посвяшены нсторня Беларуся н соответствуют главному кругу проблем, которые янтересовалн ученого.
Адресуется преподавателям ясторян, студентам, а также всем тем, кто ннтересуется жязнью н научным наследяем В. Н. Пнчеты.
Брнгаднн П. Н., Лукашевнч A. М. Военная школа в Беларусм, XVIII — первая четверть XIX в.
В кнііге рассказывается о становленяя военной школы в Беларуся в XVIII — первой четвертя XIX в.: от первых военных школ времен Речн Посполнтоя до созданяя сетя военно-учебных заведеняй в Россяйской ямпернн. Прослежявается эволюцяя взглядов на военное образованне, раскрывается процесс подготовкн реформы военной школы в начале XIX в. На прнмере яркях образов екатерннянской эпохм (С. Г. Зоряч я его окруженяе) показывается деятельность Шкловского благородного учяляша— первого учебного заведення в Беларусн, готовявшего офнцерскяе кадры для россяйской армня.
Адресуется всем, кто ннтересуется отечественной н военной ясторней.
Белоруссня м Лптва. Нсторнческме судьбы Северо-Западного края
Кннга «Белоруссмя н Лнтва. РІсторнческне судьбы Северо-Западного края», нзданная в 1890 г. П. Н. Батюшковым, долгое время счнталась одной нз фундаментальных работ, посвятенных церковной, военной н полнтнческой нсторнм Беларусн с древнейшнх времен до XIX в.
Адресуется нсторнкам, студентам, аспнрантам, а также всем тем, кто ннтересуется нстормей Беларусн.
Этн нздання можно прнобрестн в кннжных кносках РУП «Нздательскнй центр БГУ»: Мннск, пр-т Ф. Скорнны, 4 (главный корпус БГУ), Мннск, ул. К. Маркса, 31 (фнлологнческнй факультет), Мннск, ул. Ленннградская, 14 (хммйческнй факультет), а также в кннжных магазянах республякя.
По вопросу оптового прйобретенйя йзданйй за безнапйчный расчет обраіцаться: тел./факс (017) 227-87-71.
Для пйсем: 220030, Мянск, ул. Красноармейская, 6. РУП «РІздательскяй центр БГУ».
КНІГІ ОНЛАЙН
