КНІГІ ОНЛАЙН
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 1: Ад старажытных часоў да другой паловы XVI ст.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 2: Другая палова XVI—канец XVIII ст.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 3: Канец XVIII — пач. XX ст.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 5: 1941 — да 60-х гг.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 6: 1960-я — сярэдзіна 1980-х гг.
Сярод заходнебеларускіх графікаў варта ўвагі і творчасць М. Васілеўскага, які выдатна аформіў падручнікі С. Паўловіча «Першыя запяткі», «Пішы самадзейна» (1929) і інш. Ілюстрацыі зроблены любоўпа, з добрым веданнем нацыянальнага побыту, этнаграфіі, народнай творчасці. I хоць у асобных малюнках адчуваецца рука аматара, але праўдзівасць, вялікая непасрэднасць кампенсуюць гэты недахоп. Плённа працавалі ў графіцы і Кузьма Чурыла, мастакі з Беластока Ю. Краеўскі, I. Кршчаноўскі, К. Малярэвіч, X. Тыбер і ішп. У 1940 г. творы мастакоў Беластока былі паказаны на спецыяльнай выстаўцы ў Мінску. Крыху пазней яны дэманстраваліся ў Маскве на дэкаднай вы- 107 Танк М; 36. тв.: У 4 т. Мн., 1968. Т. 4. С. 414-415. стаўцы. Як адзначалася ў тагачасным друку, на гэтых выстаўках асабліва ўражвалі работы Ю. Краеўскага. Тэма яго кампазіцый — паказ жыцця працоўнага селяніна і гарадской галечы пад прыгнётам буржуазна-памешчыцкай Польшчы (аркушы «За пару бульбін», «Да апошняга подыху», «Газета», «Сялянская забастоўка», «Шэсце сялян» і інш.). «Трэба было валодаць рэвалюцыйпай мужнасцю і сілай свядомага змагара, каб ва ўмовах жорсткага тэрору, які панаваў у панскай Польшчы, так недвухсэнсоўна і рашуча пака- 197. М. Сеўрук. Жняя. 30-я гг. ДММ БССР заць рэчаіснасць, як гэта зрабіў мастак» 108,— пісалася пра творы Ю. Краеўскага ў беларускай прэсе. Яшчэ больш высока ацэньвала творы Кра- еўскага маскоўская крытыка: «Краеўскі зусім не дбае пра самагодпую прыгажосць малюнка, у яго няма ніводнага штрыха, пакладзенага з чыста эстэцкім любаваннем. Яго штрых усхваляваны, гарачы і нецярплівы, бо ён раскрывае праўду, выкрывае. Разам з тым гэта майстэрскі штрых, ён вырывае з рэчаіснасці роўна столькі, колькі трэба... Аловак Краеўскага валодае тонкім пачуццём меры» 109. Ю. Краеўскі аднолькава ўдала адлюстроўваў жыццё заходнебеларускіх і вёсак, і гарадоў. Яго творы напоўнены настроем глыбокага спачування простаму чалавеку. Удала выступіў на выстаўцы, прысвечанай Дэкадзе беларускага мастацтва ў Маскве, і беластоцкі графік I. Кршчаноўскі. Яго мяккія, «бархатныя» па маперы выкапання афорты «Старыя шахты», «Маці», «Прытулак для старых» вылучаліся псіхалагічнай глыбінёй, сапраўдным драматызмам. Выдатным рысавальшчыкам, майстрам літаграфіі быў і К. Малярэвіч. Яго работа «Беспрытульныя дзеці» ўражвае не толькі кампазіцыйным майстэрствам, але і моцным малюнкам, уменнем перадаць псіхалогію малепькіх герояў. Мастацтва Заходпяй Беларусі — значны і вельмі яркі, каштоўны скарб нашай нацыянальнай культуры. Багацце і разнастайнасць мастацкіх відаў і жанраў, адносна высокі прафесіяналізм, а галоўнае, праўда народнага жыцця, клопатамі і інтарэсамі якога жылі Я. Драздовіч, Я. Горыд, М. Сеўрук, П. Сергіевіч і многія іншыя, робяць іх творчасць важкім здабыткам беларускай мастацкай школы. 108 Літ. і мастацтва. 1940. 11 лют. 109 Нскусство. 1940. Ноябрь-декабрь С. 50— 51. ЛІТАРАТУРА В. II. Ленпн об іідеологііческой работе М 1964. КПСС в резолюцнях н решеннях сгездов, конференцнй н пленумов ЦК. Т. 8, 9, 10. М., 1972. Матерпалы XXVII сьезда Коммуннстлческой партнн Советского Союза М., 1986. КЛАСІКІ МАРКСІЗМА- ЛЕНІНІЗМА Маркс К., Энгельс Ф. Маннфест Коммуннстнческой партнн // Соч. 2-е нзд. Т. 4. С. 419—459. К. Маркс н Ф. Энгельс об нскусстве: В 2 т. 4-е нзд. Т. 1. М., 1983; Т. 2. М„ 1983. К. Маркс іі Ф. Энгельс о молодежп. М., 1972. Энгельс Ф. Антн-Дюрннг // Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2-е нзд. Т. 20. С. 1—338. Энгельс Ф. Людвнг Фейербах н конец клас. снческой немецкой фплософнн // Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2-е нзд. Т. 21. С. 269—317. Энгельс Ф. Пронсхождеіше семьн, частной собственностн н государства // Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2-е нзд. Т. 21. С. 23—178. В. II. Леннн іі іізобразіітельное нскусство: Документы. Піісьма. Воспомннанпя. М., 1977. Леннн В. II. Государство п революцня: Ученне маркснзма о государстве н задачн пролетарпата в революціііі // Полн. собр. соч. Т. 33. С. 1—120. Леннн В. II. Левонародннчество п маркснзм // Полн. собр. соч. Т. 25. С. 235—237. Леннн В. II. Велнкнй почян // Полн. собр. соч. Т. 39. С. 1—29. Леішн В. II. 0 нацноналыіой гордостн велнкороссов // Полн. собр. соч. Т. 26. С. 106—110. Леннн В. II. О ліітературе п нскусстве. 5-е нзд. М., 1976. Леннн В. II. О культуре н пскусстве: Сб. ст. М., 1976. Леннн В. II. О культуре. 2-е нзд. М., 1985. Леннн В. II. Задачп Союза лолодежн: Речь па III Всеросснйском cbeefle Росснйского Коммуннстііческого Союза молодежн 2 октября 1920 г. // Полн. собр. соч. Т. 41. С. 298-318. Леннн В. II. Партнйная оргашізацпя н партнйная лнтература // Полн. собр. соч. Т. 12. С. 99—105. Лешін В. II. Фнлософскпе тетрадн // Полн. собр. соч. Т. 29. Леннн В. II. Экономнка н полнтнка в эпоху днктатуры пролетарната // Полн. собр. соч. Т. 39. С. 271—282. В. II. Леннн о культурной революцнн. М., 1967. АГУЛЫІЫ РАЗДЗЕЛ Бабосов Е. М. Духовный мнр советского человека. Мн., 1983. Барысевіч Ф. В. Лепін У. I. аб культуряай спадчыпе // Помпікі гісторыі і культуры Беларусі. 1970. № 2. С. 6—9. Беларускае мастацтва: 36. ст. і матэрыялаў. Мн., 1962. Белорусское нскусство: Бнблііогр. справочннк. Вып. 1. Лзобразнтелыюе нскусство. Жявопнсь. 1965. Белорусское нскусство: Сб. ст. н матерпалов. Мн., 1957. Белоруссня. Мн., 1982. Брест. Мн., 1978. Ванслов В. О станковом нскусстве н его судьбах. М., 1972. Віцебск. Мн., 1977. Віцебшчына: 36. арт. Віцебск, 1925. Т. 1; Віцебск, 1928. Т. 2. Вобраз У. I. Леніна ў беларускім мастацтве: 36. арт. Мн., 1970. Всеобіцая псторпя архнтектуры: В 12 т. М., 1975. Т. 12. Кн. 1: Архнтектура СССР. 1917—1970; М., 1977, кн. 2: Архнтектура зарубежпых соцпалпстнческііх страп. Всеобіцая нсторня нскусств: В 6 т. М., 1966. Т. 6. Кн. 1—2: ІІскусство 20 века. Выяўленчае ластацтва Беларусі: 36. арт./ Склад. Л. М. Дробаў. Вып. 1. Мн., 1977; Вып. 2/Склад. В. Ф. Шматаў. Мп., 1981. Гераснмовнч П., Ннкпфоров П. Нзобразнтельное ііскусство Белорусской ССР. М., 1957. Гісторыя беларускай савецкай літаратуры 1917—1941 гг. Мн„ 1965. Т. 1. Гісторыя Беларускай ССР: У 5 т. Мн., 1973. Т. 3: Перамога Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі і пабудова сацыялізму ў БССР (1917—1937 гг.); 1975. Т. 4: Беларусь напярэдадні і ў гады Вялікай Айчыннай вайны Савецкага Саюза (1938—1945 гг.). Гісторыя Камуністычнай партыі Савецкага Саюза. Мн., 1959. Гісторыя Мінска. Мн., 1987. Глебка П. Ф. Пытанні гісторыі, філалогіі і мастацтва: 36. арт./Склад. Н. I. Глебка і К. А. Цвірка. Мн., 1974. Гомель. Мн., 1972. Горбупов В. В. В. II. Леннн н Пролеткульт. М., 1974. Грабарь Т. Ф. Культурная революцня в CGCP — составпая часть ленлнского плана построення соцлаллзма. М., 1968. Дзяржаўны мастацкі музей БССР [Альбом] /Склад. П. М. Герасімовіч, I. А. Рэсіна. Мн., 1979. Декада белорусского пскусства н лнтературы в Москве 11—21 февраля 1955 г.: Сб. матерлалов/Сост. А. Кучар, В. Стельмах. Мн., 1955. ІІскусство Советской Белорусслп. М.; Л., 1940. ІІсторля гражданской войны: В 5 т. М., 1960. Т. 5. Нсторпя нскусств всех времен л народов. Л., 1929. Нсторяя нскусства народов СССР: В 9 т. М., 1972. Т. 7: ІІскусство народов СССР от Велнкой Октярьской соцлаллстлческой революцлл до 1941 г. ІІсторля лсторлческой наукп в СССР 1917— 1967 гг. (Внблнографіія). М., 1980. Кабанов П. II. Нсторня культурной революцнн в СССР. М., 1972. Камшалова А. Комсомол п культура. М., 1973. КПСС о культуре, просвеіценіпі н науке. М., 1972. Крупская Н. К. 0 культурно-просветятельской работе: ІІзбр. ст. л речн. М., 1957. Крупская Н. К. Вопросы народного образованля. М., 1918. Луначарскнй A. В. Леннн о народном образованлн: Сб. ст. л выступленлй. М., 1960. Малевпч К. Супрематпзм. Вптебск, 1920. Малевпч К. О новых слстемах в пскусстве. Влтебск, 1919. Мастак п сучаснасць: 36. арт./Склад. У. Бойка. Мн., 1975. Мастацтва Савецкай Беларусі: 36. дакументаў і матэрыялаў у 2-х т. Мн., 1976. Т. 1. Народное образованне в СССР: Сб. документов 1917—1973 гг. М. 1974. Орлова М. А. ІІскусство Советской Белорусспл. М., 1960. Победа Веллкой Октябрьской револіоціш. М., 1974. Роль нскусства в формлрованлл л развлтлл советского образа жлзнл/Под обіц. ред. С. В. Марцелева. Мн., 1979. Рейнгардт Л. Я. Современное западное Нскусство: Борьба пдей. М., 1983. Сллііванчлк П. П. Деятельность Коммунлстлческой партлл Белорусслл no ocynjeетвленлю культурной революцлл в республпке (1919—1937). Мн., 1961. Советская культура: Нсторля п современность: Сб. ст. М., 1983. Соцлаллстнческлй образ жпзнп л современная пдеолопіческая борьба. М., 1976. Сучков Б. Действенность лскусства. М., 1978. У. I. Ленін у выяўленчым мастацтве Беларусі [Альбом]/Склад. П. М. Герасімовіч. Мн., 1978. Федоров-Давыдов А. Русское л советское лскусство: Ст. л очеркн. М., 1975. ІПчакаціхін М. На шляхах да повага беларускага мастацтва // Полымя. 1927. № 2. Шчакаціхін М. Беларускае мастацтва ў гістарычнай і археалагічнай літаратуры // Адб. з «Полымя». 1927. № 6. С. 166—• 190. ПІчакаціхін М. Беларускае мастацтва да 10-гадовага юбілею Кастрычніка // Полымя. 1927. № 7. Шчакаціхін М. Нарысы гісторыі беларускага мастацтва. Мн., 1928. Т. 1. АРХІТЭКТУРА Архлтектура жллых л обіцественных зданлй: Сб. науч. тр. Клев. 1978. Архптектура л градостолтельство: Докл. к XXIV науч. конф. 27 янв. 1966 г. Ленлнград. Л., 1966. Архптектура п градостролтельство Советской Белорусслл. Мн., 1957. Архлтектура Советской Белорусслп. М., 1986. Балыко A. Е. Народные традлцлл в застройке белоруссклх сел // Стролтельство п архнтектура Белорусслл. 1978. № 2. С. 11—12. Белогорцев II. Д. Некоторые вопросы белорусской архптектуры // Стролтельство п архптектура. 1983. № 5. С. 132—139. Воіінов A. А. Нсторля архлтектуры Белорусслл: Сов. періюд. Мн., 1975. Воішов A. А., Самбук С. Ф. Дом правлтельства Белорусской ССР. Мн., 1975. Заслаўскі Я. Архітэктура сёння і заўтра // Полымя. 1975. № 1. С. 178—193. Заславскпй Е. Л. Обіцественные центры районных населенных мест БССР. М., 1963. Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Мн.. 1984—1988. Евтух В. Г. Веллчествепные планы каплтального стронтельства // Стролтельство л архлтектура Белорусспл. 1981. № 1. С. 1-8.