КНІГІ ОНЛАЙН
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 1: Ад старажытных часоў да другой паловы XVI ст.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 2: Другая палова XVI—канец XVIII ст.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 3: Канец XVIII — пач. XX ст.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 4: 1917—1941 гг.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 6: 1960-я — сярэдзіна 1980-х гг.
Лепшыя ўзоры юбілейных ваз тыражыраваліся з тымі ці іншымі зменамі ў масе падобных падарункавых вырабаў, страчваючы пры шматразовым паўтарэнні свае лепшыя якасці. Масавае гатунковае шкло першай паловы 50-х гадоў знаходзілася пад уплывам тэндэнцый да празмернага ўпрыгожвання і параднасці, што адмоўна адбілася на яго мастацкай вартасці. Нізкія па эстэтычным узроўні, але шчодра аздобленыя прадметы утылітарпага прызначэння мелі шы- рокі попыт у насельніцтва. 3 павышэннем матэрыяльнага ўзроўню народа ўзрасла і яго цяга да прыгожага, жаданне зрабіць свой побыт больш прывабным і радасным. Заводам было выгадней выпускаць вырабы з больш складанай дэкаратыўнай аздобай, з большай колькасцю ўпрыгожванняў, чым простыя бездэкорныя, нерэнтабельныя пасудзіны. Гэтыя прычыны стымулявалі шчодрае дэкарыраванне масавага посуду, што наносіла ўрон творчай рабоце над яго формамі. Тэхнічныя прыёмы (хімічнае траўленне, фотадрук, дэколь, эмалевы жывапіс) шырока выкарыстоўваліся майстрамі заводаў для стварэння на шкле свайго роду сурагату жывапісу. Для ўзмацнення колеру накладнога шкла часта ўжываўся глухі прамежкавы наклад, пераважна малочна-белы, які пазбаўляў шкло празрыстасці — яго асноўнай дэкаратыўнай якасці. Аб узаемаадносінах мастацкіх якасцей бытавых і унікальных дэкаратыўных рэчаў першай паловы 50-х гадоў крытык-мастацтвазнаўца К. Макараў сказаў: «Бяда была не ў тым, што ствараліся унікалыіыя рэчы, а ў тым, што прынцып унікальнасці, выяўленчасці і, нарэшце, станковасці распаўсіоджваўся на ўсю сферу дэкаратыўнага мастацтва, у тым ліку і на галіну масавай прадукцыі, што і параджала прыкладніцтва ва ўсіх яго формах і відах» 53. Густы дэкор на паверхні шкляных вырабаў пазбаўляў іх празрыстасці, супярэчыў прыродзе шкла, таму быў неэстэтычны па сваёй прыродзе. He маглі павысіць мастацкі ўзровень вырабаў і самі выявы, станковыя па характару, нярэдка натуралістычныя, якія выкопва- 63 Декоратнвпое пскусство СССР. 1970. № 9. С. 13. ліся яепрафесійнымі мастакамі на рамесніцкім узроўпі, або капіравапне па шкле вядомых карцін. Такія ўзоры гатунковага шкла выпускаліся параўнальна невялікімі серыямі. Тэндэнцыі да празмерпага ўпрыгожвання ў сферы масавай прадукцыі са шкла неўзабаве паказалі сваю мастацкую і вытворчую пяжыццяздольнасць. Рост эстэтычнай культуры народа рабіў непрымальнымі гэтыя рэчы ў побыце, попыт на іх зніжаўся, а задачы павелічэння аб’ёму масавага посуду патрабавалі асваення новых вырабаў, не патрабуючых вялікіх затрат часу і працы на іх аздобу, прыгожых сваімі формамі і якасцю матэрыялу. За першае пасляваеннае дзесяцігоддзе ў рэспубліцы была створана прамысловая база для развіцця дэкаратыўнага мастацтва. Былі зроблены першыя крокі і па фарміраванню калектыву мастакоў-прыкладнікоў, але трэба адзначыць, што праблема кадраў не была вырашана і паўстала пытанне аб стварэнні нацыянальнай школы па падрыхтоўцы мастакоў дэкаратыўнага мастацтва. Да сярэдзіны 50-х гадоў у рэспубліцы не існавала трывалых традыцый у ranine прафесійнага мастацтва, на якія маглі б абаперпіся белаяускія мастакі па стварэнню сваёй нацыянальнай школы. I толькі наяўнасць багатых традыцый гэтага віду мастацтва ў мінулым стварала неабходныя перадумовы для яго адраджэння і служыла надзейным компасам для мастакоў, якія закладвалі асновы беларускага дэкаратыўнага мастацтва ў пасляваенны перыяд. Важным з’яўлялася і тое, што прадаўжала жыць традыцыйная народная творчасць — крыніца прафесійнага мастацтва. Усё гэта садзейнічала болып хуткаму станаўленшо нацыянальнай мастацкай школы дэкаратыўнага мастацтва ў далейшым. ЛІТАРАТУРА КЛАСІКІ МАРКСІЗМА-ЛЕНІНІЗМА К. Маркс н Ф. Энгельс об нскусстве: В 2 т. 4-е нзд. М., 1983. К. Маркс н Ф. Энгельс о молодежн. М., 1972. Энгельс Ф. Людвнг Фейербах л конец класснческой немецкой фнлософнн // Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2-е нзд. Т. 21. С. 269-317. Энгельс Ф. Пронсхожденне семьп, частной собствепностн н государства // Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2-е нзд. Т. 21. С. 23— 178. В. II. Леннн об ндеологнческой работе. М., 1964. В. Л. Леннн о культурной революцнн. М., 1967. В. II. Леннн н нзобразнтельное нскусство: Документы. Пнсьма. Воспомннання. М., 1977. Леннн В. II. Государство н революцня: Ученне маркснзма о государстве н задачн пролетарната в революцня // Полн. собр. соч. Т. 33. С. 1—120. Леннн В. II. 0 государстве: Лекцнн в Свердловском уннверснтете 11 нюля 1919 г. // Полн. собр. соч. Т. 39. С. 64— 84. Леннн В. II. 0 нацнональной гордостн велнкороссов // Полн. собр. соч. Т. 26. С. 106—110. Леннн В. II. Велнкнй почнн // Полн. собр. соч. Т. 39. С. 1—29. Леннн В. II. О культуре н яскусстве: Сб. ст. М., 1976. Леннн В. II. 0 культуре. 2-е нзд. М., 1985. Леннн В. II. 0 лнтературе н нскусстве. 5-е нзд. М., 1976. Леннн В. II. Задачн Союза молодежн: Речь на III Всероссяйском сьезде Росснйского Коммуннстнческого Союза Молодежн 2 октября 1920 г. // Полн. собр. соч. Т. 41. С. 298—318. Леннн В. II. Партнйная органнзацня н партнйная лнтература // Полн. собр. соч. Т. 12. С. 99—105. АГУЛЫІЫ РАЗДЗЕЛ Азгур 3. II. To, что помннтся... Мн., 1969. Архятектура н градостронтельство Советской Белоруссіш. Мн., 1957. Архнтектура Советской Болорусспп. М., 1973. Барысевіч Ф. В. У. I. Ленін аб культурнай спадчыне // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. 1970. № 2. С. 6—9. Веларуская народная архітэктурная разьба [Альбом]/Склад. і аўт. уступ. тэксту Л. А. Малчанава. Мн., 1958. Велогорцев Н. Д., Гурнн II. II., Кустановнч С. М. Развнтне городов Белорусснн. Мн., 1967. Белорусское ііскусство: Бпблнограф. справочннк. Вып. 1: ІІзобразятельное нскусство. Жнвопнсь. Мн., 1965. Белорусская ССР: Статус. Достнження. Развнтне. Мн., 1989. Белорусская ССР: Образованяе, наука, культура. Мн., 1980. Белорусская ССР: Культура, лнтература, нскусство. Мн., 1977. Брэст. Мн., 1978. Ванслов В. Содержанне н форма в нскусстве. М., 1956. Віцебск. Мн., 1977. Волков Н. Н. Цвет в жнвопнсн. М., 1985. Всеобіцая нсторня архнтектуры: В 12 т. М„ 1975. Т. 12. Кн. 1: Архнтектура СССР. 1917-1970. М., 1977. Т. 12. Кн. 2: Архнтектура зарубежных соцналнстнческнх стран. Всеобіцая нсторня нскусства: В 6 т. М., 1965. Т. 6: Ііскусство XX века. Выяўленчае мастацтва Беларусі: Зб. арт./ Склад. В. Ф. Шматаў. Мн., 1981. Выяўленчае мастацтва Беларусі: Зб. арт./ Склад. Л. М. Дробаў. Мн. 1971. Гісторыя Беларускай ССР: У 5 т. Мн., 1975. Т. 5. Глебка П. Ф. Пытанні гісторыі, філалогіі і мастацтва: 36. арт./Склад. Н. I. Глебка і К. А. Цвірка. Мн., 1975. Гомель. Мн., 1972. Горбунов В. В. В. II. Леннн н Пролеткульт. М., 1974. Грабарь Т. Ф. Культурная революцня в СССР — составная часть ленннского плана построення соцналнзма. М., 1968. Дзяржаўны мастацкі музей БССР [Альбом]/Склад. П. М. Герасімовіч, I. А. Рэсіна. Мн., 1979. Евтух В. Г. Велнчественные планы капнтального стронтельства // Стронтельство н архнтектура Белорусснн. 1981. № 1. С. 1-3. Заславскнй Е. Л. Обіцественные центры районных населенных мест БССР. М., 1963. Заслаўскі Я. Архітэктура сёння і заўтра // Полымя. 1975. № 1. С. 178—193. Зенц Е. Полнтнка В. II. Леннна в областн охраны памятннков // ІІскусство. 1969. № 7. С. 7—9. ІІсторм БССР: В 2 т. Мн., 1961. Т. 2. Псторня нскусств: Сб. ст. Л._ 1958. Нсторня нскусства народов СССР: В 9 т. М., 1977. Т. 8. Нсторяя русского пскусства: В 13 т./Под обіц. ред. 11. Э. Грабаря, В. С. Кеменова. В. Н. Лазарева. М., 1961. Т. 12. Кабанов П. Й. Нсторня культурной революцнн в СССР. М., 1972. ' Кацар М. С. Нарысы па гісторыі выяўленчага мастацтва Савецкай Беларусі. Мн., 1956. КПСС о культуре, просвеіценнн н науке: Сб. документов. М., 1963. Крупская Н. К. Вопросы народного образовання. М., 1918. Крупская Н. К. 0 культурно-просветнтельной работе: ІІзбр. ст. н речн. М., 1957. Лебедев П. Русская советская жнвопнсь. М., 1963. Луначарскнй A. В. Ленны о народном образовання: Сб. ст. н выступленнй. М„ 1960. Луначарскнй A. В. Статьн я речя об нскусстве. М., 1940. Лютаровіч П. В. Росквіт беларускага савецкага мастацтва. Мн., 1955. Лютаровіч П. В. Лскусство Советской Белорусснн. Мн., 1959. Мастацтва Савецкай Беларусі: 36. дакументаў і матэрыялаў у 2 т. Мн., 1986. Т. 2: 1941—1965 гг. Мінск. Мн. 1975. Мннск — город-герой. Мн., 1976. Народное образованне в СССР: Сб. документов 1917—1973 гг. М., 1974. Новые города Белорусснн. Мн., 1986. О партнйной н советской печатн: Сб. документов. М., 1954. Орлова М. А. ІІскусство Советской Белорусснн. М., 1960. Очеркп современного советского нскусства. М., 1975. Поспелов Г. Н. ІІскусство я эстетнка. М., 1984. Савостьянов II. II. Эстетнческая прнрода советского нзобразятельного нскусства. М., 1983. Смнрнова В. Современный портрет. М., 1964. Советское нзобразнтельное нскусство: Жнвопіісь. Скульптура. Графяка. М., 1962. Суздалев П. К. Советское яскусство пернода Велнкой Отечественной войны. М., 1965. Сычева A. В. Охрана прнроды н архнтектура. Градостронтельные аспекты рацнонального нспользовання ландшафтов Белорусснн. Мн., 1978. Темнрбаев К. М., Украннцев В. В. Очеркн нсторян советской культуры. М., 1980. Трндцать лет советского нзобразнтелыюго нскусства. М., 1949. Чернышевскнй Н. Г. ІІзбранные эстетнческне пронзведення. М., 1974. Якуб Колас у творчасці мастакоў [Альбом]/Аўт. тэксту і склад. Ю. А. Карачун. Мн., 1982. Янка Купала ў творчасці мастакоў [Альбом]/Аўт. тэксту і склад. Ю. А. Карачун. Мн., 1982. АРХІТЭКТУРА Апнкпн В. II. Жялой райоп крупного города: Опыт Белорусснн. Мн., 1987. Аннкнн В. Н. Город-герой Мннск. М., 1976. Архнтектура н эмоцнональный мнр человека. М., 1985. Архнтектура Советской Белорусснн. М., 1973. Архнтектура Страны Советов. 1917—1977. М., 1978. Бархнн Г. М. Город. 1945—1970: Практнка, проекты, теоряя. М., 1974. Белогорцев II. Д. Развнтне городов Белоруссян. Мн., 1967. Белогорцев II. Д. Некоторые вопросы белорусской архнтектуры // Стронтельство н архнтектура Белорусснн. 1963. № 2. С. 11—12. Благоустройство н озелененне сельскнх паселепных пунктов. Мн., 1980. Блохнн В. В. Архнтектура ннтерьера промышленных зданнй. М., 1973. Воннов A. А. Псторня архнтектуры Белорусснн (Советскяй пернод). Мн., 1975.