Гісторыя з паштовай скрыні Зборнік матэрыялаў і конкурсных прац

Гісторыя з паштовай скрыні

Зборнік матэрыялаў і конкурсных прац
Выдавец:
Памер: 220с.
Мінск 2003
40.05 МБ
ВСК «Сторожевой» быў выведзены Валерыем Сабліным у ноч з 8 на 9 кастрычніка ў гадзіну ночы з прыстані. А праз некалькі гадзін карабель ужо стаяў на сваім ранейшым месцы з адтулінамі ў корпусе, з арыштаванай камандай і без зампаліта «на борце».
Ужо ў 1975 г. ўся праўда пра гэтыя падзеі была пад забаронаю. Краіне паведамілі, што карабель быў на шляху ў Швецыю і што яго зампаліт быў здраднікам і агентам імперыялізму. Але і зараз пра падзеі 1975 г. мы мала што ведаем.
Сам Саблін ды тыя, хто быў з ім, кажуць, што карабель накіроўваўся ў Ленінград, каб там стварыць на караблі вольную зону і распавесці свету ўсю праўду пра «брэжнеўскае кіраванне».
Дьік хто ж такі быў Валерый Саблін — здраднік ці патрыёт?
Каб лепш зразумець гэтага чалавека, магчыма, трэба працытаваць ліст, які ён напісаў непасрэдна перад падзеямі сваёй жонцы:
Мйлая, любймая!
Мне трудно представйпіь, как ты встретйшь сообіценйе, что я встал на путь революцйонной борьбы. Возможно, ты проклянешь меня как человека, который йспорпшл тебе всю жйзнь. Возможно, ты назовешь меня черспгвым челоееком, не думаюіцйм о се.чье. Возможно, глубоко обйдйшься за то, что я скрывал от тебя свой планы. А возможно, просто мечтательно скажешь: «Чудаком был, чудаком н оспіался!» Это будет лучшее, что я могу ожйдать. He судй слйшком строго й постарайся обьяснйть Мйше, что я не злодей, не авантюрйст, а просто человек, любяіцйй свою Родйну свободной й не вйдяіцйй йного путй к счастью нашего народа, как борьба. Я очень любйл й люблю тебя й, конечно же, Мйшу. Эта любовь помогла мне стать честным человеком. Назовут меня «агентом ймперйалйзма» — не верь. Нмперйалйзм — это далекое прошлое no сравненйю с соцйалйзмом. Найдулй я едйномышленнйкое в борьбе? Думаю, что онй будут. А еслй нет, то даже в одйночестве я буду честен. He знаю, как в пйсьме передать мой мыслй найболее убедйтельно, й очень жалею, что не мог рассказать раньше. Я не хочу, чтобы после моего выапупленйя к тебе co стороны властей былй хоть какйе-нйбудь претензйй как кмоей сообіцнйце. Вот почеліу я был нем,хотя й очень хотел раскрыть тебе свой помыслы. Прймерно такое же пйсьмо я напйсал своіш родйтелям. Я очень тебя попрошу — не забывай йх, помогай йм всяческй. Как онй вынесут сообіценйе о моем выступленйй?! Очень беспокоюсь об йх здоровье. Как отнесется Мйша к сообіценйю? Постарайся ему обьяснйть, что я не такой плохой, как меня будут представлять офйцйальные властй. Возможно, кто-то йз знакомых й товарйіцей отеернется от нашей семьй, как опасной для знакомства. He пережйвай — такйе не могут быть достойны твоеео внйманйя. Я оппшмйст й не смотрю на выступленйе трагйческй, хотя шансов на успех прйблйзйтельно сорок проценіпов. Я уверен, что даже сам факт выступленйя уже дань революцйонному двйженйю. Но я прйложу всю энергйю, все сйлы, чтобы довестй дело до конца, т. е. до созданйя центра полйтйческой актйвностй в нашей стране, на базе которого будет создана новая партйя. Это не проіцальное пйсьмо, но все же я очень хочу сказать, что я очень хочу, чтобы выс Мйшей былй счастлйвы, йяне буду осуждать нй одного йз твойх поступков, еслй ты будешь счастлйва... Н еіце йз пйсьма Ннессы Арманд сеоей дочерй: «Нй в коем случае не будь йз тех людей, которые, крйтйкуя окружаюіцее, постоянно брюзжат на окружаюіцйх, не прйводят свой йдей к жйзнй й продолжают жйть совершенно как ece me, которых онй ругают. Подобные людй йлй лйцемеры, йлй слабые к нйчтожные людй, которые не в сйлах согласовать сеою жйзнь co своймй убежденйямй». Я не хочу быть нй лйцемеро.ч, нй нйчтожным человеком. О, радость бйтвы. Больше бодростй, моя родная, больше веры, что жйзнь прекрасна, что прогрессйвное, революцйонное всегда победйт!
Целую тебя крепко. До свйданйя.
Твой Валерйй. 8.11.75 г.
Браты Барыс, Валерый і Мікалай Сабліны. 1967 г.
Можа, ужо тады Саблін разумеў усю трагічнасць іхняга становішча і не верыў у поспех той справы, якую хацеў зрабіць. Бо чаму ён піша жонцы, каб яна растлумачыла сыну, што ягоны бацька не здраднік, а патрыёт? I чаму просіць жонку дапамагчы яго бацькам?..
За тое, што зрабіў Валерый Саблін у 1975 г., ён амаль год праседзеў у турме КДБ «Лефортава», а потым быў расстраляны. За свой учынак ён заплаціў жыццём. А якое яно было ў яго?
Валерый Саблін нарадзіўся ў 1939 г. у сям’і марака. Прадзед, дзед і бацька Сабліна былі таксама маракамі. Валерый быў сярэднім зсыноў:старэйшагазваліБарыс,малодшага — Мікалай... У 1956 г. Валерый паступіў у Вышэйшае Ваенна-марское вучылішча імя Фрунзе. У 1960 г. яго закончыў і атрымаў званне «афіцэр, карабельны артылерыст». А ў лістападзе 1960 г. ён пабраўся шлюбам з Нінай Мікалаеўнай Чумазавай. Потым Саблін служыў на Балтыйскім флоце на караблі «Сведуіцнй». У 1962 г. у Сабліна нарадзіўся сын, якога назвалі Мішам у гонар дзеда. У 1969 г. Саблін па сваім жаданні просіць перавесці яго з артылерыстаў у зампаліты. Яму пайшлі насустрач, і ў гэтым жа годзе ён паступіў у Ваенна-палітычную акадэмію імя Брэжнева. A 1 студзеня новага 1970 г. сябры па курсе зрабілі Сабліну падарунак — «Капітал» Карла Маркса. Саблін чытаў кнігі вельмі ўважліва і з алоўкам у руцэ. Гэтаксама быў прачытаны і «Капітал», на старонках якога Саблін зрабіў шмат заўвагаў. Пра Валерыя Сабліна тады казалі, што ён ведае ўсяго Леніна, Маркса і Энгельса, адзіны ў Акадэміі, а мабыць, і на флоце. У 1973 г. Саблін здаваў экзамены ў Акадэміі: «Гісторыя КПСС», «Палітычная эканоміка і ваенная эканоміка», «Сумесныя баявыя дзеянні і асновы аператыўнага майстэрства ВМФ», «Баявое выкарыстанне падводных лодак, супрацьлодачных караблёў і інш.», «Зброя масавага знішчэння і абарона ад яе», «Вышэйшая матэматыка»... Усё — на «выдатна»... Вышэйшыя адзнакі і за ўсе дзяржаўныя экзамены, апошні з іх называўся «Тактыка ВМФ»... Потым В. Саблін служыў зампалітам на ВСК «Сторожевой». 30 красавіка Сабліну ўручылі новы ордэн «За службу Роднне в Вооруженных Снлах СССР». А ў ноч з 8 на 9 кастрычніка Саблін на ВСК «Сторожевой» зрабіў спробу
xoptta/Zt/ цЫ/.///W/W — :
SffA/A^/3^ К
Н£Л£/М£М. МА. ‘'
^L o^-^^o/V
Малюнак, зроблены Сабліным у турме
павесці карабель на Ленінград, дзе меў намер дамагчыся выступу па тэлебачанні, каб расказаць «усю праўду» пра брэжнеўскую сістэму ўлады. Вось як гэта было.
Уначы з 8 на 9 кастрычніка Саблін завітаў да камандзіра карабля ў яго каюту і сказаў, што ў першым адсеку п’янствуюць матросы. Камандзір карабля Патульны тут жа пайшоў разам з Сабліным да матросаў, каб разабрацца. Калі камандзір увайшоў у адсек, дзверы за ім зачыніліся. Там камандзір заўважыў матрац, некалькі кніг і запіску, у якой Саблін тлумачыў свае дзеянні.
Пасля гэтага Саблін звярнуўся да матросаў па радыё. Матросы Сабліна падтрымалі. Потым Саблін сабраў усіх афіцэраў. Звярнуўся да іх з той жа прамоваю, у якой заклікаў ісці да Ленінграда. Саблін прапанаваў афіцэрам прагаласаваць. «За» было толькі 8 чалавек. Астатнія пагадзіліся добраахвотна сядзець там, дзе ім прапанаваў Саблін.
У тыя часы пісалі, што паміж афіцэрамі і тымі матросамі, якія былі за Сабліна, завязалася бойка, што афіцэраў звязалі ды зачынілі ў адным з адсекаў. Але гэтага не было, бо ўсе афіцэры ў пэўнай ступені спачувалі Сабліну. Пасля гэтага ВСК «Сторожевой» пачаў рухацца з Рыжскага заліва.
Хутка вестка дайшла да самога Брэжнева. Каб прыняць рашэнне, яму спатрэбілася тры хвіліны: «Разбамбіць карабель і патапіць!»
Гэты загад пайпюў камандзіру Ліепайскай памежнай брыгады Найперту. A. С. Найперт, разумеючы адказнасць такога рашэння, рознымі спосабамі пачаў зацягваць выкананне загаду. Але загад далі не толькі памежнікам. Яго атрымала эскадрылья «якаў». Яны выканалі загад, але карабель не патапілі, а толькі спынілі. У гэты час камандзір карабля Патульны выбраўся з адсеку і з табельнай зброяй у руках прайшоў на камандны мосцік, дзе стаяў Саблін. Патульны
хацеў застрэліць Сабліна, але ў выніку толькі параніў яго ў нагу. Потым ён даваў сваю версію таго, што адбылося: «Я пытался выбраться йз отсека, куда меня заманйл Саблйн. Нашел какую-пю железяку, сломал запор у люка, попал в следуюйрш отсек — тоже заперт. Когда я сломал й этот замок, матрос Шейн заблокйровал люк аварййным упором. Все, самому не выбраться. Но тут матросы началй догадываться, что проысходшп, старшнна 1-й статыі Копылов сматросалій подошлй к Шейну, отпюлкнулй его, выбйлй упор й освободйлй меня. Нарочно не прйдумаешь: осмбодйлй командйра матросы Копылов, Станявйчус, Лыков, Борйсов й Набыев — полный йнтернацйонал. Мы вооружйлйсь, я взял пйстолет, остальные — автоматы, й двумя группамй — одна co стороны бака, а я no шутреннему переходу, сталй поднйматься на мостйк. Саблйна яувйдел неожйданно, поднял пйстолет, первым побужденйем было его заспгрелйпіь, но потом мелькнула мысль: «Он еіце прйгодйтся правосудйю!» — й выстрелйл ему в ногу. Тотупал. Мы с офйцералпі поднялйсь на моспгйк, й я no радйо обьявйл: «Говорйт командйр корабля, порядок на борту корабля восстановлен» («Савецкая Расея» ад 30 снежня 1997 г.).
Але тут няма ні слова праўды. Пасля спынення «Сторжевого» да яго падышлі два дэсантныя караблі, і на яго высадзіліся марскія пехацінцы. Вось яны і ўсталявалі «парадак» на караблі. Пасля гэтага карабель быў адбуксіраваны ў док. Маракі і афіцэры былі арыштаваныя. Сабліна накіравалі ў турму КДБ «Лефортава», дзе ён адседзеў амаль год.
У 1976 г. адбыўся суд над удзельнікамі паўстання. Па прысуду Валерый Саблін атрымаў вышэйшую меру пакарання — расстрэл. Матрос Шэін атрымаў 8 год зняволення, астатнія былі рэабілітаваныя. Усім удзельнікам і сведкам парэкамендавалі забыцца пра гэтыя падзеі. Саблін быў расстраляны 6 жніўня 1976 г. Дзе пахавалі яго — невядома да гэтага часу. КДБ і зараз хавае гэтую справу пад грыфам «сакрэтна». Як вялося следства, паказвае тое, што пры сустрэчы жонкі з Сабліным у турме яна заўважыла, што ў яго не хапае двух пярэдніх верхніх зубоў. «Следствйе, как й суд, йз 39 томов «дела» выбйрало только то, что было йм запрограммйровано госзаказом, собстмннымугоднйчестбом й страхом потерять свой прйвйлегйй» (А. Майданаў. «Прямо по курсу — смерть»).
Але былі і тыя, хто падтрымліваў учынак Сабліна. Гэта былі бацька, маці, браты, жонка Сабліна, матросы з ВСК «Сторожевой». Яны не адвярнуліся ад яго, не змянілі прозвішча, жонка вяла нават своеасаблівы дзённік з лістамі да Сабліна, нават пасля яго смерці.