Гуляем, навучаем, развіваем, ці знаёмім дзяцей з матэматыкай
Памер: 184с.
Мінск 1998
1) параўноўваем першыя два мноствы (пералічваем адно — яго магутнасць 3; пералічваем другое — яго магутнасць 4. Вызначаем, што першае менш за другое на 1, a другое больш за першае на 1. Значыць, лік 3 меншы за лік 4 на 1, а лік 4 большы за лік 3 на 1);
2) параўноўваем другое і трэцяе мноствы аналагічна і атрымліваем, што лік 4 меншы за лік 5 на 1, а лік 5 большы за лік 4 на 1;
3) апісваем сувязі і адносіны паміж дадзенымі трыма лікамі, зыходзячы з характарыстыкі сярэдняга ліку (які цікавы лік 4! Ён можа быць адначасова і большым, і меншым! Лік 4 меншы за лік 5 на 1, але болыпы за лік 3 таксама на 1).
Гэты алгарытм дзеці могуць выкарыстоўваць і пры апісанні адносін паміж элементамі мностваў серыяцыйных радоў. Дзеці павінны навучыцца будаваць фразы наступным чынам: ...большы, але меншы за..., ...шырэйшы, але вузейшы за..., ...вышэйшы, але нгжэйшы за..., ...ярчэйшы, але бляднейшы за..., ...цямнейшы, але святлейшы за... і г.д. (Ствол елкі таўсцейшы за ствол асіны, але танчэйшы за ствол дуба; лямпачка свеціць ярчэй за свечку, але блядней за сонца; ліст бярозы святлейшы за ліст дуба, але цямнейшы за ліст ясеня).
Алгарытм вызначэння складу ліку з двух меншых лікаў уключае ў сябе наступныя дзеянні:
1) дзіця вызначае агульную магутнасць мноства пералікам (Колькі кветак у букеце? — Ю);
2) падзяляе мноства на 2 падмноствы (часткі букета), напрыклад: “У букеце ёсць валошкі і рамонкі”;
3) пасля гэтага дзіця вызначае магутнасць кожнай часткі мноства (Колькі рамонкаў? — 6. Колькі валошак? — 4);
4) выхавальнік робіць вывад, што 10 — гэта 6 і 4, а дзіця запамінае гэтае злучэнне лікаў.
Можна прадаставіць магчымасць дзецям самастойна вызначаць астатнія варыянты складу ліку (5 і 5, 3 і 7, 8 і 2, 9 і 1, 1 і 9, 2 і 8, 7 і 3).
Зразумець склад ліку з двух меншых лікаў дзецям дапамогуць наступныя вершы:
Мы пойдем все за водою, За водою ключевою. Прннесем воды для вас, Только ведер нет у нас.
Дайте два ведра для Сашн Н одно ведро для Пашн. А всего нх надо трп.
Сколько надо? Повторн! (3: 2 і 1)
На пасеке четыре медвежонка
Четыре зайца шлп нз школы,
Пгралп в пряткп у бочонка.
М вдруг на ннх напалн пчелы.
Однн в бочонок еле влез,
Два зайчнка спаслмсь едва.
А сколько убежало в лес?.. (4: 3 і 1
) А сколько не успело? — Два! (4: 2 і 2)
Далч братьям теплый дом, Чтобы жнлп впятером. Брат болывой не согласплся Н отдельно поселнлся. (Варежкн) (5: 4 і 1)
* ★ *
У дзвюх матак Па пяцёра дзіцятак, I ўсе аднагодкі: Трое доўгіх, Два кароткіх, Назваў бы вам я Кожнае імя, Ды вы самі знаеце, Самі адгадаеце. (Пальцы на руках) (5: 3 і 2)
В. Вгтка
Шесть веселых медвежат За малмною спешат.
Но одпн малыш устал: От товаршцей отстал. А теперь ответ найдн: Сколько мпшек впередп? (6: 5 і 1)
★ * ★
Мама вышмла ковер. Посмотрп какой узор. Две большне клеточкп, В каждой по трп веточкн, Села Маша на кровать, Хочет веткп сосчнтать. Да ннкак не может.
Кто же ей поможет? (6: 3 і 3)
* ★ *
Завтракаем на прнвале — Нам с собою яйца далп: Одно всмятку, шесть — крутых, Сосчнтайте, сколько нх? (7: 6 і 1)
* * *
К серой цапле на урок Прнлетелп семь сорок. А нз нмх лншь трп сорокм Прнготовнлч урокм. Сколько лодырей сорок Прнлетело на урок? (7: 4 і 3) * * *
Ненасытный лмс гуляет Возле нас.
Петушок наш кур счнтает Каждый час.
Белых пять н две пеструшкп, Вместе — семь.
Ой, сндпте вы, подружкп, Тнхо все!
Еслч рыженькпй н злой Лнс прндет, — Непослушных по одной Унесет. (7: 5 і 2)
Л. Савчук
Рада Аленка —
Нашла два масленка!
Да четыре в корзннке!
Сколько грпбов на картмнке? (6: 2 і 4) * * *
Ну-ка, сколько всех ребят Ha rope катается?
Четыре в саночках сндят,
Четыре дожндаются. (8: 4 і 4)
* * *
Яблокн в саду поспелн.
Мы отведать чх успелм.
Пять румяных, налпвных, Трн с кпслмнкой.
Сколько нх? (8: 5 і 3)
* ★*
Шесть малюсенькчх котят,
Что дают нм, все едят,
Только два сметаны просят, Сколько же котят? Нх восемь. (8: 6 і 2)
* * *
Сястра сакрэт цікавы мае, Сем меншых у сабе хавае I робіць гэта досыць хвацка А...
Усе восем — гэта цацка! (Матрошка) (8: 7 і 1)
Все лп здесь цыпляткн-деткп, Надо сосчнтать наседке.
Семь на грядках, Два во ржч, Сколько нх всего, скажп! (9: 7 і 2)
* * *
Восемь храбрых малышей Переходят вброд ручей. Одпн отстал: "М я хочу!'' Сколько нх прншло к ручью? (9: 8 і 1) ***
He может мама-курочка Собрать свонх ребят — Четыре желтенькнх, Пять беленькнх Хорошенькмх цыплят. He может сосчктать нх, He может чх проверчть. — He бойся, мама-курочка!
Цыпляткч все. йх — девять! (9: 4 і 5)
* * *
Еж спроснл Ежа-соседа: ''Ты откуда, непоседа?" "Запасаюсь я к знме. Вндншь, яблокн на мне? Собнраю нх в лесу. Шесть прннес да трп несу". Прпзадумался сосед:
Это много нлн нет? (9: 6 і 3)
Е. Острйков ***
Шесть гусей пустмлпсь в путь. Четыре селн отдохнуть.
Сколько нх под облакамп?
Сосчнтайте, детн, самп! (10: 6 і 4)
Подогрела чайка чайннк, Прнгласнла девять чаек: "Прмходше все на чай!"
Сколько чаек, отвечай! (10: 9 і 1)
Восемь воробышек зерна клюют, Два осторожных на ветках снуют: Вдруг кошка прндет
н начнет куролеснть. Сколько воробышек было?
А было нх десять. (10: 8 і 2)
Трп цыпленка стоят, На скорлупкн глядят, Семь янчек в гнезде У наседкн лежат. Сосчнтай поверней, Отвечай поскорей:
Сколько будет цыплят
У наседкн моей? (10: 7 і 3)
* * *
Пять да пять — родные братцы, Так все вместе н родятся... Вместе братцы лезут драться, Вместе мыться н плескаться. Еслп вскапывают грядку, Держат все одну лопатку. He скучают, а нграют Вместе все в однн нгрушкн. А знмою всей гурьбою Дружно прячутся в теплушкн. Вот какне "пять да пять", Угадайте, как нх звать?
Нх увнднте всегда вы: Пять на левой, пять на правой. Кстатн, можно сосчнтать, Сколько будет пять да пять? (10: 5 і 5)
А. Рождественская
Вершаваныя радкі, якія дапамогуць дзецям пазнаць колькасны склад ліку з адзінак:
Два братца всегда вместе бегут. Однн спередн, другой сзадп. (2 — гэта 1 і 1) (Велосйпед) * * *
Два братца: однн светмт днем, а другой — ночью.
(2 — гэта 1 і 1) (Солнце й луна)
* * *
Зайчншка-трусмшка По полю бежал.
В огород забежал, Морковку нашел, Капустку нашел. Сндш, грызёт. Ндн прочь —
Хозяан адет. (3 — гэта 1 і 1 і 1) * * *
Разных трн нмеет глаза, Но откроет нх не сразу. Еслн глаз откроет красный — Стоп! Ндтн нельзя, опасно! Желтый глаз — погодн!
А зеленый — проходм.
(3 — гэта 1 і 1 і 1) (Светофор)
Чудакм
Я послал на базар чудаков, Дал чудакам пятаков: Однн пятак — на кушак, Другой пятак — на колпак, А третпй пятак — так.
По путп на базар чудакн Перепуталн все пятакп, Который пятак — на кушак, Который пятак — на колпак, А который — так.
Только ночью прмшлп чудакн, Прмнеслм мне назад пятакм. — Нзвннмте, но с намн беда! Мы забылн — который куда. Который пятак — на кушак, Который пятак — на колпак, А который пятак — так. (3 — гэта 1 і 1 і 1)
В. Владймйров * ★ *
Под кустамм у рекн Жплм майскне жукн: Дочка, сын, отец н мать. Кто нх может сосчшать (4 — гэта 1; 1; 1 і 1)
He сквапная
Я цукеркі несла ў садзік. Папрасіў адну Уладзік, За Уладзікам — Люцынка, А за ёю — Стась, Янінка, I яшчэ падбегла Міла: — Мне цукеркі не хапіла! — На, апошнюю трымай, Я не сквапная, ты знай.
( 5 — гэта 1; 1; 1; 1 і 1)
П. Кляшторная
* * *
День рождення у кошкп.
Ждет гостей сегодня кошка П волнуется немножко: Что ж так долго не ндут? Ну а гостн тут как тут.
Друг за дружкой по дорожке Все спешат поздравнть кошку. Белка в тележке Везет орешкп.
В корзпне у зайкм — Морковь для хозяйкл.
Катнт медвежонок Меду бочонок.
Таіцнт петушок Проса мешок.
А кот Тнмофей Прмнес двух мышей.
Всем подаркам кошка рада, С одного ж не сводкт взгляда. Догадайся поскорей: Чей подарок ей ммлей? (5 — гэта 1; 1; 1; 1 і 1)
С. Ефймовскйй
Дзеці 6 — 7-га гадоў жыцця могуць практычна складаць мноствы з разнародных адзінкавых элементаў і ў болыпым аб’ёме ( з 6 — 10 прадметаў). Дзецям можна прапаноўваць пералічыць усе мноствы, звярнуць іх увагу на тое, што ўсе прадметы розныя, але іх можна назваць адным агульным, больш ёмістым словам. У гэтай справе дапамогуць апавяданні А. Кобец-Філімонавай “Сем мастакоў”, В. Суцеева “Каляровы певень”, казка
“Цветнк-семнцветнк”, наступныя вершы:
Расставнл Андрюшка В два ряда нгрушкм. Рядом с мартышкой — Плюшевый мпшка. Вместе с лпсой — Зайка косой.
Следом за ннмн — Ёж н лягушка.
Сколько мгрушек
Расставпл Андрюшка? (6)
Песенка друзей
Красота! Красота! Мы везем с собой кота, Чнжнка, собаку, Петьку-забняку, Обезьяну, попугая — Вот компанмя какая! (6) С. Мйхалков
Пекарь
— Пеку, пеку калачн! — Крнчмт пекарь у печм. — Еслп хочешь печь калач, Семь продуктов ты прмпрячь. Яйца, соль н молоко Положн недалеко.
Маргарнн, жнр, масло Н шафран прекрасный. Все продукты замешай, Золотмстым в печь сажай Калачмк — колечком, Катпсь, калач, в печку. (7)
Вясёлка
Дзеці летам ранкам золкім Селі маляваць вясёлку. Малявалі-малявалі — Спрэчкі раптам запалалі: — 3 колераў якіх яна Так прыгожа складзена? Усе спрачаліся дасужа, Пальцы загіналі дружна: — Фіялетавы.
— Жоўты.
— Аранжавы.
— Сіні.
— Чырвоны.
— Зялёны.
— Адзін прапусцілі?
— Які?.. Нібыта...
— Блакітны!.. (7)
В. Лукша
Гародніна
Кухарка прынесла да хаты
Цыбулю, капусту, пятрушку, таматы, Бульбу, салату, бурак і гарох...
Ох!
Прынесла кухарка, А ў кошыку сварка: Хто з іх мацнейшы, Зграбнейшы, смачнейшы I разумнейшы —
Цыбуля? Капуста? Пятрушка? Таматы?
Бульба? Салата? Бурак? Ці гарох?
Ох!
Накрычаліся, аж страх! А кухарка іх на стол, Ножыкам чах!
Пакрышыла, перамалола
Цыбулю, капусту, пятрушку, таматы, Бульбу, салату, бурак ды гарох —
I ў кацёл! (8)
Ю. Тувім * * *
Лпда ставмла тарелкн На столе ребятам всем. Ровно семь тарелок мелкмх Н глубокпх — тоже семь.
Прпнесла в солонке солн, Ложек тоже ровно семь: Лене, Оле, Жене, Толе, Mae, Pae, Коле — всем!
Положпла вмлкн с краю, He забыла ннчего.
Говорят ей: "He хватает Здесь прнбора одного".
Вот н кончена работа, Можно звать к столу ребят! — Ты обядела кого-то, — Снова Лнде говорят.
Н опять она счмтает, Огорченная совсем: — Лена, Рая, Оля, Мая, Толя, Коля, Женя — семь!
"Будет все-такн в обяде Скоро кто-то нз ребят", — В третнй раз дежурной Лнде Все в столовой говорят.