КНІГІ ОНЛАЙН
Прыняць удзел у вычытцы распазнанага тэксту Падрабязней
Папярэдне пазнанне ліста паперы можа праходзіць у дыдактычных гульнях. Напрыклад, гульня “Прагулка матрошкі”. Вы можаце расказаць дзецям казку аб тым, як матрошка гуляла. Яна выйшла на палянку (зялёны ліст паперы), прыпынілася ў сярэдзіне яе (ставіце матрошку на сярэдзіну ліста), да яе прыскакаў зайчык і стаў побач (ставіце побач зайчыка), а з другога боку прыбегла і стала лісічка (ставіце ліску). Потым яны ўсе разам схаваліся тут, у куточку, таму што спалохаліся вялікага мядзведзя (ставіце фігуркі жывёл і матрошку ў адзін з вуглоў ліста паперы). Вось ён які вялікі, гэты мядзведзь. Ён выйшаў на паляну. Давайце яго паставім вось сюды: унізе ліста, і г.д. Можна расказваць пра розныя дзеянні ўдзельнікаў вашай казкі і перамяшчаць іх на лісце паперы. Мы ўпэўнены: вашы гісторыі зацікавяць дзетак і вельмі ім спадабаюцца. А потым і яны змогуць расказаць для вас добрыя казкі. Першапачатковае знаёмства з часам Азнаямленне з часткамі сутак на падставе арыентавання на ўласную, найбольш характэрную для дадзенага адрэзку часу дзейнасць. Першае ўсведамленне сябе не толькі ў прасторы, але і ў часе — як гэта важна для дзіцяці. Яму хочацца і яно павінна ведаць, што адбываецца тады, калі мы гаворым яму раніца (ён устае, ідзе ў дзіцячы сад, снедае), дзень (ён гуляе, абедае), вечар (яго забіраюць дамоў, ён вячэрае), ноч (ён спіць). Асэнсаванне часавых адрэзкаў у большасці адбываецца ў бытавой дзейнасці і зносінах з дарослымі. Бясконцыя пытанні дзіцяці, якія пачынаюцца са слова калг?, павінны знайсці водгук у выхавальніка, стаць магчымасцю для апісання дзейнасці дзіцяці ў той перыяд, аб якім ідзе гаворка. Дапамагчы даросламу можа мастацкае слова і творы выяўленчага мастацтва (карціны, адлюстраванні). Вот м людм спят Вось і людзі спяць Вот н людп спят, Вось і людзі спяць, Вот я птмцы спят, Вось і птушкі спяць, Зайцы спят на травушке, Зайкі спяць на травачцы, Уткм — на муравушке, Качкі — на муравачцы, Ребяткн — по коечкам, Дзетачкі — у ложачках, Спят-поспят, Спяць ды спяць, Всему мчру спать велят. Цэлы свет, як сонны сад. Пераклад Л. Забалоцкай Травка-муравка Травка-муравка Co сна поднялась, Птнца-смннца За зерно взялась, Зайка — за капусту, Мышкм — за корку, Деткн — за молоко. Слон Спать пора! Уснул бычок, Лег в кроватку на бочок. Сонный мншка лег в кровать. Только слон не хочет спать. Головой кмвает слон, Он слоннхе шлет поклон. Рано-рано поутру Рано-рано поутру Пастушок: "Ту-ру-ру-ру!" А коровкн в лад ему Затянулн: "Му-му-му!" Ты, Буренушка, ступай В чнсто поле погуляй. А вернешься вечерком, Нас напоншь молочком. ■ Траўка-мураўка Траўка-мураўка Ад сну паднялася, Птушка-сініца За зерне ўзялася, Зайчык — за капусту, Мышкі — за скарынку, Дзеткі — за малачко. Пераклад Л. Забалоцкай Слон Час заснуть! Заснуў бычок, Лёг у ложак на бачок. Мішка лёг, каб спачываць. Толькі слон не хоча спаць. Галавой ківае слон, Ен сланісе шле паклон. А. Барто. Пераклад Л. Забалоцкай Рана Над лугамі ў зару Пастушок: "Ту-ру-ру-ру!" А кароўкі ў лад яму Зацягнулі: "Му-му-му!" Ты, Буронка, паспяшай, Ды ў полі пагуляй. Прыйдзеш познім вечарком, Нас напоіш малачком. Пераклад Л. Забалоцкай ГРУПА “ЧАМУЧКГ’ (4 — 5 гадоў жыцця) Асноўныя задачы азнаямлення “чамучак” з матэматыкай У 4 — 5 гадоў дзіця можа засвоіць колькасныя характарыстыкі (многа, адзін, лік, лічба, больш, менш, пароўну, палова і г.д.); велічынныя (даўжыня, вышыня, даўжэйшы, карацейшы, вышэйшы, ніжэйшы, таўсцейшы, танчэйшы, шырэйшы, вузейшы, большы, меншы); прасторавыя (фігура, форма); прасторавыя напрамкі — ад сябе, на сябе, ад іншых аб’ектаў); часавыя (раніца, дзень, ноч, вечар, суткі, учора, заўтра, дні тыдня, поры года). Матэматычны матэрыял дапаможа развіць у дзіцяці мысліцельныя аперацыі класіфікацыі і серыяцыі на падставе параўнання мностваў прадметаў і з’яў па 1 :— 2 прыкметах (велічыні, форме, колеру, зместу, ліку). Дзіця вучылася гэтаму і ў папярэдняй групе, але ўскладненне працы ў групе “Чамучак” праяўляецца ў тым, што дзеці параўноўваюць мноства па двух прыкметах адначасова, і ў тым, што ўводзіцца апасродкаваны спосаб параўнання (праз лік). Задачы У галіне колькасных уяўленняў: 1) знаходжанне многа і адзін прадметаў і з’яў у акаляючым асяроддзі; 2) навучанне практычнаму шляху параўнання мностваў па колькасці ўваходзячых у іх элементаў (прыёмы накладання і прыкладання); 3) навучанне апасродкаванаму параўнанню мностваў (шляхам колькаснага пераліку элементаў мностваў і параўнання атрыманых лікаў) у межах 10; 4) азнаямленне з лічбамі ад 0 да 9; 5) вызначэнне сувязяў і адносін паміж лікамі ў натуральным радзе; 6) фарміраванне наступных уяўленняў аб ліку: лік — гэта паказчык магутнасці мноства (вынік пераліку), не залежыць ад напрамку лічэння; лік — гэта паказчык таго, якое па лічэнню месца ў радзе займае аб’ект; залежыць ад напрамку лічэння (у межах 10); лік — гэта паказчык раўнамагутнасці мностваў (абстрактнае паняцце; не залежыць ад якасных і прасторавых прыкмет прадметаў); наступны лік у натуральным радзе можна атрымаць шляхам дабаўлення адзінкі да папярэдняга ліку; лік складаецца з адзінак (у межах трох); 7) падзел прадмета на 2 часткі з мэтаю фарміравання паняцця палова і высвятлення суадносін паміж часткамі і цэлым. У галіне ведаў аб велічыні: 1) вычляненне асобных параметраў велічыні (даўжыня, шырыня, таўшчыня, вышыня). Параўнанне па гэтых параметрах практычным шляхам і на вока; 2) параўнанне двух прадметаў адначасова па двух параметрах: даўжыні і шырыні, шырыні і вышыні і г.д.; 3) пабудова серыяцыйнага раду па ўзору і па правілу па аднаму і двух прыкметах адначасова (колеру і велічыні, велічыні і форме, зместу і колеру і г.д.) з 3 — 5 прадметаў; 4) сувымярэнне прадметаў пры дапамозе трэцяга, які выступае ў ролі ўмоўнай меркі. У галіне ведаў аб форме прадметаў: 1) знаёмства з геаметрычнымі фігурамі пры дапамозе абследавання пачуццёварухальным шляхам пад кантролем зроку; 2) аналіз пабудовы фігур (наяўнасць і падлік вяршынь, старон, вуглоў; выяўленне характару суадносін вуглоў; магчымасці трансфігурацыі; адносіны да ўжо вядомых фігур); 3) фарміраванне ўяўленняў аб лініі як мностве кропак (прамая, крывая, ломаная, дуга і паўдуга як часткі крывых ліній); 4) вызначэнне формы прадметаў. У галіне арыентавання ў прасторы: 1) вызначэнне становішча прадметаў справа і злева ад сябе; 2 Зак. 1738 2) вызначэнне становішча прадметаў зверху, знізу, уперадзе і ззаду ад іншых прадметаў; 3) выкананне рухаў у зададзеным напрамку ад сябе і ад іншых аб’ектаў. У галіне ведаў аб часе: 1) знаёмства з часткамі сутак на падставе характэрнай дзейнасці дарослых у вызначаныя адрэзкі часу; 2) азнаямленне з паняццем суткі, паслядоўнасцю змены сутак (паняцці сёння, учора, заўтра)', 3) знаёмства з днямі тыдня; 4) фарміраванне наступных уяўленняў аб часавым адрэзку год: чатыры поры года, якія паслядоўна змяняюць адна адну; кожная пара года мае характэрныя праяўленні ў прыродзе і дзейнасці дарослых і дзяцей. Фарміраванне колькасных уяўленняў Знаходжанне многа і адзін прадметаў і з’яў у акаляючай прасторы. Ва ўзроставай групе “Маляты” мы пазнаёмілі дзяцей з паняццямі многа і адзін, з тым, што яны знаходзяцца ў колькасных адносінах, якім чынам яны пераходзяць адно ў другое. Але нашыя дзеткі падраслі і настаў час замацаваць гэтыя ўяўленні і навучыць дзяцей адшукваць адзінкавыя і шматлікавыя групы прадметаў і з’яў у акаляючай прасторы. Дзейнасць гэта ўскладнена тым, што да колькаснага аналізу дадаецца яшчэ і прасторавы (уперадзе стаіць адзін мядзведзік, а ззаду — многа; на акенцы стаіць адзін вазон з кветкамі, а на паліцы ў кутку прыроды — многа). У працэсе зносін выхавальнік можа звярнуць увагу дзяцей на тое, што ў акружэнні дзяцей ёсць прадметы, прадстаўленыя па аднаму (шафа для посуду, карціна на сцяне, гадзіннік і г.д.) і па многу (многа відэльцаў, сподкаў, лялек, кветак, раслін, кубкаў і г.д.). Каб дапамагчы дзецям, выхавальнік можа спецыяльна падзяліць акаляючае абсталяванне на зоны (участкі): стол выхавальніка, акно, сцяна, куток для гульняў, куток прыроды і г.д., спецыяльна падрыхтаваць у гэтых зонах прадметы па аднаму і па многу. Разглядаючы гэтыя зоны (іх можна назваць “станцыі” ў падарожжы па групавым пакоі), дзеці называюць прадметы, якіх тут па аднаму і па многу. У далейшым дзеці называюць прадметы, якіх па аднаму і па многу без падзелу групы на ўчасткі, у бліжэйшым наваколлі (музычная зала, пральня, кухня і г.д-)- Вельмі складаным, але захапляльным гэты працэс стане ў групе “Фантазёры”, калі дзеці будуць працягваць знаходзіць многа і адзін на групавым участку, на вуліцы і г.д. Гэты пошук і называнне могуць суправаджацца гульнямі “Цягнік”, “Падарожжа”, “Многа і адзін”, “Заапарк”, “Зрабі наадварот” і інш. Усе яны накіраваны і на тое, каб развіць у дзіцяці ўважлівасць, мысленне. Напрыклад, гульня “Зрабі наадварот”. Гуляюць дзеці і вядучы (ім можа быць спачатку выхавальнік, а потым дзіця). Вядучы тлумачыць, што ён будзе рабіць нейкія дзеянні адзін ці многа разоў, а дзеці павінны паўтарыць гэтыя дзеянні, але калі вядучы зрабіў дзеянне адзін раз, то дзеці павінны тое ж дзеянне паўтарыць многа разоў, і наадварот: калі вядучы робіць нешта многа разоў, дзеці — толькі адзін раз. Так, вядучы пляскае ў далоні многа разоў, дзеці — адзін раз; вядучы прысядае адзін раз, дзеці — многа разоў; вядучы спявае гук “ля” адзін раз, дзеці — многа разоў і г.д. У гульню “Многа і адзін” можна пагуляць з дзецьмі і ў групавым пакоі, і на прагулцы. Дзеці становяцца ў лінію перад вядучым (ці кругам з вядучым у цэнтры). Вядучы кідае мяч аднаму з дзяцей і гаворыць слова адзгн. Дзіця павінна ў адказ кінуць мяч і сказаць назву аднаго з прадметаў, якіх у групе па аднаму. Калі вядучы гаворыць слова многа, дзіця ў адказ называе тыя прадметы, якіх у групе многа, і кідае мяч. Можна стварыць гульні з выкарыстаннем мастацкага слова. Напрыклад, гульня “Зорачкі і месяц”. Расказваем дзецям верш Л. Саўчук “Адзін”: Очень грустно Кенгуренку: Сумна так Кенгураняці: (Паказваем малюнак,на якім намаяявана Кенгураня.) Нет нн брата, Hi сястры ў яго, Нн сестренкм. Hi брата. В небе грустная луна. Поўня сумная відна,