КНІГІ ОНЛАЙН
Прыняць удзел у вычытцы распазнанага тэксту Падрабязней
У працэсе пазнання колькасных адносін у акаляючым свеце дзеці павінны засвоіць, што любы наступны лік можна атрымаць шляхам дабаўлення 1 да ўжо знаёмага ліку, такім чынам, паказваецца ўтварэнне новага ліку. Гэты працэс належыць будаваць на падставе параўнання двух мностваў, выражаных сумежнымі лікамі, шляхам парушэння роўнасці дабаўленнем аднаго прадмета. Дзеці павінны навучыцца дыферэнцыраваць працэс лічэння ад яго выніку, пазнаёміцца з правіламі колькаснага лічэння: пачынаць лічэнне са слова адзін (адна, адно), данасоўваць лічэбнікі да назоўнікаў, называць лічэбнікі ў строгім парадку іх следавання ў натуральным радзе, выкарыстоўваць абагульняючы жэст, называць назоўнікам толькі выніковы лік, адказваць на пытанні колькі? толькі лікам, пры лічэнні не прапускаць прадметы, не лічыць адзін прадмет двойчы, лічыць злева направа. Дзеткі вельмі часта трапляюць у сітуацыі, калі дарослыя на іх вачах пералічваюць тыя ці іншыя прадметы. Дарослыя тым самым вырашаюць свае надзённыя праблемы, a дашкольнікі — толькі сведкі. Таму наша з вамі задача: карыстаючыся любым выпадкам, любым відам дзейнасці, звярнуць увагу дзяцей на патрэбнасць лічэння, прыцягнуць іх да лічэння. Але мы павінны заўсёды прытрымлівацца алгарытму пытанняў і дзеянняў, каб нашыя дзеці не толькі механічна запомнілі парадак лічэбнікаў, але і зразумелі сэнс лічыльнай аперацыі і такім чынам навучыліся дыферэнцыраваць працэс лічэння ад яго выніку. Напрыклад, вы ставіце крэслы да сталоў і гаворыце: — Вось за гэтым сталом будуць сядзець Васілёк, Таня і Святлана. Кожнаму з іх мы паставілі крэсла. Як вы думаеце, колькі нам трэба паставіць крэслаў? — Сапраўды, давайце падлічым: колькі ў нас дзяцей, столькі і крэслаў паставім. (Растлумачылі мэту колькаснага лічэння.) Далей вы раскрываеце перад дзецьмі правілы лічэння. I, карыстаючыся абагульняючым жэстам, падводзіце вынік: — Тры дзіцяці. Спачатку дзеці не лічаць, а толькі так, як вы, называюць выніковы лік і карыстаюцца абагульняючым жэстам. Потым яны могуць лічыць разам з дарослымі. Пасля таго як пералічаны дзеці, мы пералічваем крэслы і задаем пытанні: — Колькі дзяцей? (3) — Колькі крэслаў? (3) — Чаго больш? Менш? (Іх пароўну) — Сапраўды, пароўну. Па колькі? (Па 3) Калі мы хочам паказаць дзецям стварэнне наступнага ліку, мы павінны спецыяльна арганізаваць нашу дзейнасць і падрыхтаваць два мноствы прадметаў (ці іх адлюстраванняў). Добра, калі з гэтымі прадметамі будуць адбывацца нейкія дзеянні, яны будуць удзельнічаць у нейкім апавяданні, казцы, а дзеці таксама будуць удзельнікамі казачных падзей. Нават калі вашай нагляднасцю будуць простыя геаметрычныя фігуры, абавязкова іх трэба адушавіць і прыдумаць з імі якую-небудзь прыгоду. Алгарытм азнаямлення з утварэннем ліку: 1) паказваем адно мноства, магутнасць якога выражана ўжо знаёмым дзецям лікам (напрыклад, 3). Задаем пытанні: — Што гэта? — Колькі іх? 2) паказваем другое мноства, магутнасць якога роўная з магутнасцю першага (3): — Што гэта? — Колькі? 3) параўноўваем мноствы па колькасці элементаў, якія ўваходзяць у іх: — Чаго болып? — Чаго менш? — Пароўну, па колькі? 4) парушаем роўнасць (дадаем да аднаго з мностваў адзін элемент); 5) параўноўваем зноў: — Чаго цяпер больш? I 6) пералічваем большае мноства (лічэнне да новых межаў заўсёды павінен браць на сябе выхавальнік): — А вось колькі цяпер прадметаў, я вам, дзеткі, падлічу (выхавальнік зноў напамінае правілы лічэння, лічыць). — Дык колькі прадметаў? (4) 7) параўноўваем мноствы праз лік, сумежныя лікі: — Гэтых прадметаў, мы казалі, 4, а гэтых — 3, іх менш. Які лік большы: 4 ці 3? — Які лік меншы: 3 ці 4? На колькі лік 3 меншы за лік 4? На колькі лік 4 большы за лік 3? 8) аднаўленне роўнасці: — Давайце зробім, каб было зноў пароўну. Як нам гэта зрабіць? (Дзеці прапаноўваюць адняць адзін прадмет (і так можна) ці дадаць да другога мноства адзін прадмет. Мы павінны звярнуць увагу на апошнюю прапанову.); 9) лічэнне другога мноства. Выхавальнік зноў бярэ на сябе гэтую ролю: — Колькі цяпер прадметаў, я вам падлічу (пералічвае, прытрымліваючыся правілаў); 10) параўнанне мностваў праз лік: — Колькі гэтых прадметаў? (4) — А гэтых колькі? (4) — Чаго больш? Менш? (Пароўну) — Пароўну, па колькі? (Па 4) Атрыманыя ўменні дзеці могуць замацаваць у розных відах дзейнасці: у гульні, бытавой і мастацкай дзейнасці, зносінах. Вельмі карыснымі ў гэтай справе могуць быць вершы Ю. Тувіма, С. Маршака, С. Міхалкова, А. Лойкі, В. Віткі і інш., у якіх ёсць пералік персанажаў, розныя лічылкі, пацешкі, песенькі, загадкі. Напрыклад: Боб ды боб — два бабы, А яшчэ боб — тры бабы. Секрет Вот — Одмн, м вот — Однн. Тот — одмн, н тот — одмн. У того н у того Нет на свете нмкого. "Эх, Однн! — сказал Однн, — Ты однн, п я одмн! Невозможно нмкому Жнть на свете одному". "Стой! — сказал другой Однн, — Знаю я секрет одпн! Мы теперь с тобой вдвоем. Вдвоем лучше зажмвем! Будем вдвое мы снльней! Вдвое будем веселей! Потому что станет нас Вдвое больше, чем сейчас!" Вл. Орлов У бабулі Дар'і Унучка Наталля, У мяне аж два кані, Калі хочаш — дагані! Д. Бічэль-Загнетава Сакрэт Вось — Адзін, і вось — Адзін. Той — адзін, і той — адзін. I ў таго і ў другога Ва ўсім свеце анікога. "Эх, Адзін! — сказаў Адзін, — Ты адзін, і я адзін. Ты адзін не пражывеш, Заравеш — не запяеш". "Стой! — сказаў другі Адзін, — Ведаю сакрэт адзін. Удваіх мы будзем жыць, I па мору ў лодцы плыць. Будзем разам мы мацней! Удваіх нам весялей!" Пераклад Л. Забалоцкай Сабачка Дружок I коцік Пушок. Колькі сяброў у бабулі? (3) Дятел школу открывает, Всех учпться прнглашает: — Ну, с чего начнем? Co счета! Это легкая работа! — Стукнул раз — Удод прнлетел на вяз. Стукнул два — Прнлетела сова. Стукнул трп — Вышлм пз рекп бобры. А. Камйнчук * * * Вот танцуют Коля с Олей, Пляшут рядом Кнра с Нрой. — В круг, ребята, шнре, шнре. Сколько всех ребят?.. (Четыре) Адзін, два — Юля, Ната, Оля, Коля йшлі да хаты. А за імі йшоў Ярома. Колькі ўсіх — табе вядома? Невядома? Палічы. А хто ведае — маўчы. (5) I. Крупко. На скамейку дружно в ряд Село несколько ребят: Петя, Маша, Таня, Саша с братом Ваней, Катя тоже хочет сесть. Сколько будет всех нх?.. (Шесть) Слушай, маленькнй дружок: Вот с капустой ппрожок, Вот с грнбамн, вот с вареньем, He пнрог, а обьеденье. Этот с мясом, тот с морковкой, Посмотрм, как сделан ловко. Этот с рыбой, тот с картошкой Прнгорел совсем немножко. "Я голодный, все нх сьем!'' Сколько дать тебе? Дай... (семь). Посаднла бабка в печь Пнрогп с капустой печь. Для Наташм, Колн, Вовы Пнрожкч уже готовы. Да еіде однн пмрог Кот под лавку уволок. Да в печн — четыре штукп. Пнрогп счнтают внукч. Еслп можешь, помогн Сосчнтать мм пнрогн! (8) Н. Кончаловская Дзяцел школу адкрывае I вучыцца запрашае: — Пачынаем мы лічыць. Будзем лікі мы вучыць. Стукнуў раз — Удод прыляцеў на вяз. Стукнуў два — Прыляцела сава. Стукнуў тры — Выйшлі з рэчкі бабры. Пераклад Л. Забалоцкай Вось танцуюць Коля з Оляй, Скачуць побач Кіра з Ірай. — Дзеткі, круг ваш — шырай, шырай! Колькі ўсіх дзяцей?.. (Чатыры) Пераклад Л. Забалоцкай * * ★ Чоран, ды не воран, Рагат, ды не бык, Шэсць ног без капыт, Ляціць — вые, Сядзіць — зямлю рые. (Жук) А на лаўцы дружна ў рад Селі некалькі рабят. Пеця, Маша, Таня, Саша з братам Ванем. Каця села на краёчку. Колькі ўсіх дзяцей-званочкаў? (Шэсць) Пераклад Л. Забалоцкай Ты паслухай, мой дружок: Вось з капустай піражок, Вось з варэннем, вось з грыбамі. Смаката — каштуйце самі. Гэты з мясам, гэты з морквай, I скарыначкай нягоркай. Гэты з рыбай, гэты з бульбай, Прыгарэў — зважаць не будзем! "Я галодны, усе іх з'ем!" Колькі возьмеш? Дай мне... (сем). Пераклад Л. Забалоцкай Пірагі з капустай бабка У печку садзіць — не аладкі. Для Наташы, Колі, Вовы Піражкі ўжо гатовы. Ды яшчэ адзін пірог Кот пад лаўку павалок. Ёсць яшчэ чатыры штукі. Піражкі лічылі ўнукі. Ты таксама пабяжы I лічыць дапамажы. (8) Пераклад Л. Забалоцкай Колькі кошак у кашы? Берагам ішоў Цімошак, Нёс лазовы цяжкі кошык. Варушыўся дужа кошык — Там сядзела многа кошак. Адпачыць прылёг Цімошак, Задрамаў — Раскрыўся кошык. Кошкі хітрыя паволі Разбрыліся ўсе па волі. Кошка першая пайшла Частавацца да бусла, Сколько Жпвет в зоопарке печальный жнраф. Вот еслп б поблнзостн был телеграф, Тогда бы он по телеграфу Нз Афрпкн вызвал жнрафу. Дают ему лпстья — сплошной вптаммн, Но скучно ему, он — ОДНН. Жнвут в зоопарке тыленн-пловцы, Тюленн похожп, онн блнзнецы. Как станут резвмться, ныряя, Подумаешь — целая стая: Спнна — голова, Спнна — голова... А мх в самом деле — ДВА. Жнвет в зоопарке семейка макак, Спокойно сндеть не желают нмкак. Как жаль, что бывают на свете Макакообразные детн!.. Попробуй такнх шалунов усмнрм, Хотя нх немного — ТРН. Жнвут в зоопарке грнвастые львы, Нм стыдно косматой своей головы, Что ж делать, когда парнкмахер От нмх убегает в страхе? Ведь нету зверей в целом мпре Страшнее, чем этн ЧЕТЫРЕ. Жмвут в зоопарке лесные ежн, Ты сам нх не трогай н всем расскажп, Что лучше от всякого злюкн Держать за сппною рукм. йх гладмть не надо, а лучше счнтать, Нх с папой н мамой — ПЯТЬ. Жмвет в зоопарке двугорбый верблюд. Верблюды не просят нзысканных блюд, He клянчат снтро н тянучкм, Верблюды едят колючкн. Пачастунак дужа слабы — He да смаку кошцы жабы. А другая кошка Мурка 3 вераб'ём гуляла ў жмуркі. Дзве схаваліся за горкай, Дзве сачылі за вавёркай, Дзве ўцякалі ад ваўкоў, Хвост на плечы — і дамоў! Спаў Цімошак да цямна, Засталася з ім адна. Ты падумай і скажы, Колькі кошак у кашы? (Спачатку было 9, засталося 1). Р. Барадулгн В пустыне подолгу могут не есть. Здесь кушают сено все ШЕСТЬ. Жнвет в зоопарке злодейка змея, Н с нею змепная злая семья, Н все называются кобрамм, Н все прнтворяются добрымн. Ты змеям не верь. Я не понял совсем, Зачем нх так много — СЕМЬ. Жмвут в зоопарке речные бобры, Н где только прячут онм топоры? Я слышал, бобры — строптелп, М детн бобров, н роднтелн. Пойдем у кого-нмбудь спросмм, Как строят дома этм ВОСЕМЬ. Жнвет в зоопарке чнстюля-енот, Немытую пніцу он в рот не берет. А это — енотовы детн, Сейчас мм дадут по конфете.