КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Пачакай, белая, не кліч бяды. Знойдзем суджанага. чаканага. Ён бліжэй да цябе, чым здаецца. Толькі меў зашмат клопатаў, таму і не азваўся. — He зважу болей на слова тваё. Мілей за пакутлівае шуканне адзінота. — I мне мілей... Ды глядзі, як чакае цуду чалавечага каменны волат. Ці гэта скамянеў ён ад болю за іх усе, здзейсненыя і пакуль няздзейсненыя? Ці чуеш, аб чым ён просіць цябе? — Чую, як слёзы точаць камень аж да самага жывога сэрца... А можа, гэта ты, спрытны-дасціпны, знайшоў, як зноў і зноў мяняць чалавечы лёс? Толькі ніякімі чарамі не змагу я Жэлю прагнаць. I Карну, і Жэлю... — He прагонім зусім. Але ж зблытаем, адвядзём. Спаткаем трывожны золак. Моцна клічу шэрыя хмары. Я хачу... — Шукаць... Чакаць... Жыць... — Дагнаць. Вярнуць. Быць. Узлятаюць ад скамянелага волата дзве птушкі. Праз цмяныя шляхі спяшаюцца наўздагон. А дзесьці далёка падае, разбіваючыся, долу маленькі папаратнікавы каменьчык. РАБІНАВАЕ СОНЕЙКА Легендава-казачнае Расквітнела ў небе перуновай кветкай ды лёгка скінулася на зямлю. Пакарала нейкіх шкодных ды злых, якім ніхто не радаваўся, якіх ніхто не вітаў. Раўлі-гулі вятры, засцілі ўсё наўкол хмары. Над вялікім светам неба шчыльна злівалася з шэрай зямлёю... He зважаю на тое. He баюся, не дзіўлюся, не чакаю. Гэта ж мая гадзіна. Кароткі час, калі даспявае спакуслівая чырвоная рабіна. Мая вечная краса. Пайшла нячутным крокам сцежкамі-дарожкамі. Цёмнамаркотна. Грымяць грамы, дождж залівае вочы. He зважае на непагадзь, хвацка едзе па дарозе на жорнах з сямі камянёў нехта, які збірае і дужых, і адчайных. — Навошта яны табе? — запыталася строга, каб адразу ўведаў чарадзей, каго перад сабою бачыць. — Малання... — спужаўся-сумеўся. — А ты навошта зноў і зноў вяртаешся? Чакаеш, калі адвернецца ў чалавека камень па-над імклівай ракою? Ці рака зноўку стане дзяўчынай... Ведаеш, я б забраў іх з сабою. Іх абодвух! — А ты не ўдавайся смелым, чарадзею! Досыць табе на белым свеце нечысць разводзіць... — Досыць! He буду ўцякаць ад цябе! Але ведай... Ведай, як вядзеш жорсткую Перунову волю ў гэты свет. Плача імклівая рака. He пазбыўся чалавечага сэрца той камень. Яны спадзяюцца на цябе... I нешта яшчэ хацеў казаць... Толькі пошчыкам пракаціліся перуны. Бліснула над чарадзеем сваёй сапраўднай сілай. Будзе стаяць млын на сямі вірах, малоць жытное, збіраць людзей. Мабыць, што і шчырых, працавітых. Найлепшых... He валацужнічаць ім, не гайдамачыць, не чараваць. He мроіць да самазабыцця, не сузіраць далёкія далечы. He песціць надзеі... А пакуль... упалі мае гарачыя іскрынкі ў рачную плынь. Ускіпела хваля, ударылася аб камень. Здрыгануўся той, як быццам жывы... I ад яго паскакаў па-над зямлёю прывідны белы вершнік. He мой. He да мяне. Шкадаваннем шумяць заліўныя дажджы. А вершнік сочыць мае сляды. Ідзе за мною. Усё яшчэ спадзяецца? Я знікну раней, чым ты дагоніш мяне. Так было заўсёды... Булькоча млын на сямі вірах. Бяжыць звілістая рака, хоча знесці з сабою камень. Скача белы вершнік, вяшчуе бяду і гора... He ведае пра гэта, ходзіць па зямлі такі падобны да белага вершніка чалавек. Чыніць сваё. — Што гэта, пане, бяроза ці лаза? — вяртае крыўду таму, хто цяпер баіцца. I пярэсціць балючай хварасцінай, каб уведаў, як жа соладка гэта. — Будзеш здзекавацца? Будзеш зневажаць? — Ой, не буду, не буду! Пусці жывога толькі. — Адпуіпчу! Адно ведай, што я побач, што сачу за табою. Памятай пра сваё абяцанне! I адпускае пана. Ледзьве выбраўся шаноўны з лесу, людзей напаткаў ды крычыць, злуецца, як не лопне: — Хапайце яго! Гэта ж злодзей! Кароў ды валоў забраных сялянам аддаў, самога пана адлупцаваў так, што той цяпер штонебудзь учыніць баіцца! — А ты адкуль ведаеш? — пытаюцца людзі. — Ці не будзеш тым самым панам? — He, не буду болей так, не буду! А хай вас балесь... He буду тым самым панам. Гэта зусім не я! Я чужы, іншы... Вы толькі злодзея таго даганіце-схапіце! Ды злодзея ўжо і след прастыў, дзе ж яго схопіш... Ведае лясы, любіць лясы, як і ты, белы вершнік. Як і сваю зямлю, як і ўвесь край. Падобны да цябе. Ідзе праз гнеўную ўлеву, праз самую чарадзейную ноч. Азываюцца блізкія грымоты, і я з’яўляюся побач. Гляджу, гляджу. Такі падобны да цябе, белы вершнік. А да мяне падобны? Плачуць дажджы, шалеюць вятры, даспяваюць ягады на гонкай рабіне. Горкія, нібы чалавечая крыўда, ясныя, нібы зыркі нябесны агонь. Яшчэ пасаладзеюць няблізкімі маразамі. Я не буду хадзіць тады па зямлі. I я б хацела застацца. Побач з каменем, побач з ракою. А пакуль... з асмужаных узгоркаў, з цёмных лясных межаў таямніча сузіраю свет. I я ведаю, што гэты свет мяне любіць. Чаго ж іначай азіраецца-дзівіцца, як шугану полымем, пыхну так прызыўна... Стаўшы посвістам вятроў, лятуць, гоняць ведзьмаў чорныя гарцукі. Верныя, жорсткія. Толькі аднаму Перуну і радыя. Гоняць, злуюцца, не могуць нічога ўчыніць. А тыя смяюцца, здзекуюцца, пужаюць... — Была ты да нас падобнаю. Чары тварыла, па зямлі хадзіла! — Перуна пакахала, нябесным агнём стала. 3-пад рабіны рака бяжыць, а на рабіне сонечная птушка сядзіць. Чый гэта шэпт ляціць праз ноч? He сячы рабіны — заплача, адпомсціць... Стала рабінай чарадзейка заклятая. Рабіна маркотная, нешчаслівая. Праганяе нячыстую сілу, кліча сонца пасля рабінавай ночы. I зноўку застаецца адна... Праз цемрыва хмар праглядае белая поўня. Ціхая, шчымлівая. А на ёй відаць, як стаіць брат над братам, кажа сурова: — Праганяй нас, праганяй! У свет пайшлі рознымі дарогамі. Я ці мала ішоў, а стаў служыць князю. Верна, аддана. Брат мой ці мала ішоў, а стаў баламуціць людзей, падгаворваць, каб не слухаліся князевага слова... Уведаў міласэрны князю... Схапіў я брата, пакараў. Хоць і ведаў, што няма ды не будзе мне супакаення... He змог адзін хадзіць па зямлі. Доўга чакаў ды ўчыніў, каб на паляванні застаўся князь без ратунку, уцякаў ад раз’юшанага звера, уцякаў ды загінуў... He загінуў, ты яго ратавала. Па лясах хадзіла, кахання чакала. Чаравала-шчыравала. Ці ведала тады, што жорсткі князь цябе пакіне? I застанешся адна... Залівае вада агонь, знікае агонь у зямлі, і я ведаю, што толькі ён застанецца са мною заўсёды... Травою шаўковаю зямля сцеліцца. Пошчык лясамі ідзе. Гэта бяжыць да мяне мядзяны воўк: — Дай пакалыхаць дзіцятка тваё! Бліскучай просінню неба свеціцца. Белай аблачынкаю зямлю спавіла. Гэта прылятае да мяне лёгкакрылы бацян: — Дай пакалыхаць дзіцятка тваё! Косы шаўковыя, вочы сінія. Па лясах ходзіць, аблокам смяецца. Чары цябе любяць... Толькі не сустракайся, мілая, з жорсткай князевай раднёю. Княжыць ён слаўна, гадуе сыноў. Шкада, як не маіх. Замаўляю пра тое, замаўляю неба і зямлю. Цёмнай непрахаддзю бягуць да мяне ваўкалакі, уцякаюць ад агнёвых водбліскаў: — Былі мы княжатамі, сталі ваўчанятамі! Толькі адзін наш брат ад цябе ўцёк... Ці навечна закляцце тваё нас такімі зрабіла? Каб жа і не думалі да тваёй прыгожай дачкі заляцацца. Адчаруй нас! — He адчарую! Літасці не ведалі, з пачуццяў смяяліся, то бегайце цяпер з хвастамі. — А мы будзем рабіну грызці! Парабілі бацькавы кавалі нам жалезныя зубы. А князь наш, бацька, памятае цябе добраю... I грызуць маё дрэва. Падаюць на зямлю недаспелыя горкія ягады. Падаюць дажджамі даравальныя слёзы. He мае! Мабыць, што і добрыя... Сонцавы, якога цяпер няма. Даўно яго не бачыла. Тады апошні раз пыхнула мне грозна: — Адзін смелы і шчыры да мяне прыходзіў, пра дачку тваю, пра каханую сваю пытаўся. Хацеў ведаць, як дапамагчы вам... Ды ўсім, каго па дарозе сустрэў. Стане яшчэ і мудрым, будзе князем слаўным! Выбаві яго з чараў заклятых... Пыхнула сонейка, так сказаўшы. Промні гарачыя-пякучыя. I стала маё сэрца халодным-халодным... Халаднейшым за самы стылы камень. А чаго да сонца ішла? Пра князева сына пытацца. Мост над вадою стаіць. Ты ідзеш, а ён за табою знікае. Як плыве, ды не гайдаецца. Сонцаў масток. Будзе слаўным адзін... Прыйшоў да цябе з-за мораў, з-за гораў, з-за шырокіх долаў. Ды не будзе шчаслівым. I з чараў кахання яго выбавіць не змагу... Скрыўдзілася на мяне трысветлае. Адно кожны раз, як даспявае такой грамаўнічнай ноччу гарачая рабіна, здаецца мне, што гэта ты ўзыходзіш над светам. Маё рабінавае сонейка... Мая вясёлая дзяўчынка. Вецер косы табе заплятае, удаецца ласкавым ды прыгожым, чалавекам у вочы глядзіць. Магла б у ім абудзіць чалавечае сэрца. He скаланалі б тады віхуры зямлю. He скардзіліся, не плакалі... А табе патрэбны толькі адзін князеў сын, чыё сэрца згарыць у сонцавай мудрасці назаўсёды. He хочаш пра тое слухаць. Дождж твар табе мые, робіцца ціхім ды маладым, чалавекам у вочы глядзіць. Магла б у ім абудзіць чалавечае сэрца. He кранулі б тады знішчальныя ўлевы зямлю. He скардзіліся, не плакалі... Але табе патрэбны толькі адзін князеў сын, у чыім сэрцы не будзе людской спагады. He хочаш пра тое слухаць. Просішся ў свет пайсці, каб вандраваць-чарадзеіць... Ідзі ды будзь шчасліваю! Адно пра княжыча забудзься... Ці многа часу мінулася, ды едзе карэта шасцерыком, сядзяць там панічы ды паненкі. Убраныя-размаляваныя, падпітыя-вясёлыя. Цемру ў вачах хаваюць. Кажуць мне так міла: — Прыслаў княжыч карэту па сваю князёўну, а тваю дачку. Пажадай, маці, ёй светлай долі. У няблізкую дароіу блаславі. Кланяюцца мне так нізка. А я ім не кланяюся. He адказваю. Узгараю гневам, нібыта агнём. Бліскаю на тую карэту ды коней, тых паненак ды панічоў. 3 дзікім рогатам разбягаюцца хто куды... А найболей у балоты-багны. Капыты ва ўсіх ды поўсць чорная. Pori. Хвасты. Карэта пнём трухлявым ляжыць, а коні лятуць-уцякаюць кажанамі. Ужо не ліслівяць панічы — праклінаюць-грозяцца... 3 балот сваіх лычы вытыркаюць: — He будзе вам, чарадзейкам, шчасця! — Блукаць тваёй дачцэ між лясоў-палёў, а нідзе не спыніцца! — Быць зяцю твайму нежаданаму з ёю побач, а з месца не скрануцца! — Буду цябе, нечысць, агнём паліць. У балоты праганяць, каб не паскудзілася зямля... Толькі так сказала, як загалёкала ўсё, закружылася. Падумала тады, што гэта нячысцікі спалохаліся майго слова... Кінуліся ж уцякаць. Кінуліся хавацца. А цяпер у начным небе квітнею рабінавай кветкай і ведаю, што не мае гэта чары. He спадзяюся перамагчы адна... — He спадзявайся перамагчы адна, — з першым промнем сонца з’яўляецца мне як увесь абліты золатам. — Баіцца нечысць нябеснага агню. Яго табе падарую, бо чуў слова тваё. Абяцай, што не спынішся, што заўжды тое спраўдзіш...