КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Твая праўда... — Ды не! Вочы самыя звычайныя. Толькі вельмі прыгожыя. Яго ж маці была самой вясною... — А ты бачыў? Адкуль табе ведаць?! — Ды кажуць гэтак. Я проста ўспомніў. — 3 ім нічога не будзе проста! — павышае голас завадатар. I, спахапіўшыся, аглядаецца. Дарэмная перасцярога. Ніхто не зважае, як у самым цёмным кутку атабарыўся невялікі гурт дрэнна апранутых людзей. Нікога не хвалююць іхнія размовы. I той, на якога астатнія глядзяць з павагай, кажа далей, хоць і прыцішыўшы голас: — Калі хочам знайсці дыяментавыя скарбы, што ў ільдзістых сутарэннях хавае сівая зіма, мы павінны быць самымі абачлівымі. Слухаю. Падыходжу. Змаўкае гамонка. Простыя словы, з якіх заўсёды пачынаю: — Вазьміце і мяне ў справу. Прыкрыя, хцівыя ўсмешкі. Так усміхаюцца тыя, якія шукаюць моманту скарыстаць... — Якую справу? — гаворыць само здзіўленне. — Ды мне ўсё роўна, — кажу з гатоўнасцю. — Бачу, што хвацкая, а вы — зухі. 3 недаверам глядзяць хаўруснікі, хаваюць свае думкі. Адно завадатар рашаецца нядоўга: — Добра было б займець новага сябра... — Можа быць, стану вашым сябрам. Заўсёды шукаў сяброўства... ЗАЛАТЫЯ ЯБЛЫЧКІ Міфалагічнае — На высокай на залатой горцы расце дзівосная залатая яблынька. He падабрацца да яе блізка... Паўстане Дунай глыбокі, вадою неагляднай разальецца, але цябе не пусціць. He пераплысці яго, не перайсці. А далей лес цёмны, як тын высокі, злосна выскаляецца. Пракляты, страшны... Ды толькі і гэта яшчэ не ўсё. Скруціўся ў яблыньчыных каранях, нібы кот, вуркоча, вачыма цепае, змей падманлівы. Нікому не дазволіць крануцца маладзільнага яблычка. Ані знесці, ані скрасці. He прабачае, карае. I скажа кожнаму, што зямля яблыкамі пахне... Яблыкамі пахне зямля. — 3 чаго б яму так казаць? — нецярпліва азываецца адзін малады, чуйны. Як быццам не пытаецца ў сталага пасівелага вандроўніка, як быццам сам разважае. — Тут, мабыць, нешта не тое... I неадабральна глядзяць на яго ўсе цікаўныя, якія сабраліся паслухаць пра дзівы дзіўныя. Маўляў, памаўчы ты, самы разумны. — He тое, саколе мой ясны, не тое, — гучыць паспешлівая згода. — Ды ці мала што можна наплесці? Болей зважай на маю гамонку... — А я не надта і зважаю! — як прымае выклік самы дасціпны. — Толькі скажы, вандроўнік... У словах тваіх як быццам паўстае сам герой, які зрабіў усё немажлівае: пераплыў Дунай, прайшоў праз цёмны лес. Ці не ведаеш ты яго? — Ён не герой. I я не ведаю яго. He страчаў ніколі. — Шкада... — расчаравана ўздыхае дапытлівы. — I не кажы, ясны саколе! — мякка ўсміхаецца вавдроўнік, але вядзе няспешную гамонку далей: — Быў адзін. He герой, не чараўнік. He жадаў ані багацця, ані славы. Чаго ж пайшоў у далёкі няпросты шлях? He спалохаўся, не спыніўся... Снілася яму дзяўчына прыгожая, прасіла дапамогі-вызвалення. Змеева паланянка. Чарамі снуецца вандроўнікаў аповед, і як бачаць усе на свае вочы... Мабыць, паланянка. Да яблынькі залатой моцнай замовай прывязаная. Толькі не скарылася злой няволі. Шукала збавенне і знайшла, сама чарадзействам не чужая, вадою-зямлёю блаславёная. Хто ж яна? Чаму змей цёмны гэтак яе вартуе? He дазваляе нізка схіліцца да вады, каб сама не ўдалася крыніцай ды не збегла прэч з імклівымі хвалямі. He дазваляе ўсміхнуцца вятрам, каб не ўхапілі, не знеслі. He дазваляе скінуцца каляровай вясёлкаю. Як быццам і радасць простая забаронена. Толькі яблыкі залатыя ўсе ёй аддае. Весяліцьцешыць... He ўсцешна дзяўчыне. Думна-маркотна. Хочацца птушкай паляцець з высокай залатой горкі. Сны чарадзейныя снуе, у свет пасылае ды кліча, каб назад вярнуліся. Прывялі да яе героя. Які Дунай-раку пераплыве, лесу цёмнага не збаіцца ды змея адужае. Пераплыў. He збаяўся. Мабыць, што і адужаў. Збег далёка з палонніцай. He каханай і не сястрою... — Толькі паўстаў зноўку змей. He было яму смерці. Узняўся, як страшны праклён. Як страта, як гора...— не хавае смутку вандроўнік. — Нельга яго пазбыцца... — Праклён? Гора? — зноў падае голас дапытлівы. — Хіба не скраў ён самае вялікае шчасце, якое толькі можа быць у свеце?.. Гэта ж яно дзяўчынай каля залатой яблынькі сядзела, чарамі вялікімі гуляла, спакою не хацела. Яго ж змей бярог-вартаваў. Дык чаго таму герою болей? — А не бывае скрадзенага шчасця... — асцярожна азываецца нехта. — Дык таму і не бывае, што скрадзена даўно! Зніклі яго сляды ў вялікім свеце... Нам усім — пакутаваць ды зняверыцца, але шчасцем не заўладаць. Вось што зрабіў той самы герой. Лепшы з лепшых... — Ён не лепшы! — пераканана ўздыхае вандроўнік. — Ніколі не быў лепшым-абраным... — А якім быў? — нясмела пазірае яшчэ адзін дапытлівы. — А хто быў лепшым ды абраным? — ізноў нехта не змаўчаў. — Ды што вы ўсё?! Як было далей, калі вярнуўся змей? Ад яго ж нельга збегчы. Уважна сочыць за самым цікаўным вандроўнік ды мовіць нібы яму аднаму: — Нельга... Далёка яны схаваліся, але дагнала іх пасланае змеем гора-ліха. Удалося яно беднасцю-нястачай ды пагрукала ў дзверы... А змей тае гадзіны прычакаў ды літасцівымспагадлівым скінуўся... — Далёка лётаеш, ясны саколе, забіраеш тое, што не тваё. Ды ўцякаеш-хаваешся... Хіба ж так трэба чыніць герою? Смеламу. Сумленнаму. Толькі што ж старое памінаць... Ляжаць у пячорах маіх скарбы вялікія. Як лепша му сябру табе дапамагу. Бяры золата-срэбра колькі схо чаш. — Нічога не рабіў, нічога не зробіш ты дарма... Чаго табе за гэта? Хочаш заўладаць маёй душою... — Няшмат і папрашу. Навошта ж табе душа, як маеш залатое шчасцейка? Прыходзь да мяне ў госці. — У пячоры цёмныя, глыбокія? — Сюды. А дзе ж яшчэ багацці незлічоныя хаваюцца? Слова даю, што са свету цябе не звяду, без жыцця не пакіну... — I тады герой пайшоў да змея? He збаяўся цёмных падземных лёхаў? — як усміхаецца вандроўніку самы цікаўны. — Ты ж ведаеш. He пайшоў, не... — Адкуль? Уведаю толькі тое, што сам раскажаш. — Раскажу, як было... Ляцеў змей пагоднай ноччу, нёс багацці вялікія. Каму? He герою. He сумленнаму. He смеламу. Прынёс-прыляцеў... — Як не прыйшоў ты да мяне, то я прыйду да цябе... Мары твае таемныя спраўджу. Шчасцейка жаданае ўтрымаць дапамагу. Як скраў залатое, то чаго ж не беражэш? Для яго бяры грошы-скарбы вялікія, не бойся... I спытаў у змея герой: — Будзеш і далей за мной лётаць, спакою не даваць? Як ёсць усюды мой след знаходзіць? Спакушаць-усміхацца?.. I адказаў змей герою: — Забраў ты ўмяне самае лепшае. He забудуся пра цябе... He пакіну. Знайду... — He паспеў сказаць, для чаго... Ляснуў нябесны перуновы агонь — і спарахнеў змей. He так сабе чакаў навальніцы, не так сабе выйшаў герой на высокі пагорак! — пераможна глядзіць на самага дапытлівага вандроўнік. — He спарахнеў. Стаў каменем ад зыркага агню, — пэўна адказвае дапытлівы-цікаўны. — А багацці, ворагам прынесеныя, герой сабе забраў' I як быццам сумеўся гаваркі вандроўнік, як не знайшоў, што прамовіць... А вось цікаўны не змаўчаў: — I была гэта не апошняя іх сустрэча. Адрадзілі чары камень. Паклікалі дзівосы лепшага. А мабыць, шчасцейкадзяўчына застацца без яго на белым свеце не пажадала... — He пажадала, не змагла... — лёгка паўтарае вандроўнік, як нешта пакутліва зразумеўшы. — За што ж яна гэтак з героем? — у здзіўленні прамаўляе хтосьці. — He з героем... Са змеем, — апярэджвае вандроўніка самы цікаўны. — Яму не падаравала ані кахання, ані волі. За чаканне няспраўджанае, за боль... — За чаканне. За боль, — ціха прамаўляе вандроўнік ды вядзе гамонку далей. — Удаўся змей прыгожым малойцам ды з’явіўся да той дзяўчыны. He пазнала яго... — Што сумуеш, яблынька мая ясная? Чым цябе ўсцешыцьразвесяліць? — Сумна-маркотна мне, і нічым ты не дапаможаш... А вось каб вясёлка радасная над маім домам кожны дзень з раніцы аж да ночы зіхцела-пералівалася, то і я б з таго павесялела. — Будзе табе вясёлка... Заіскрылася з раніцы аж да ночы кожны дзень пералівістая вясёлка, толькі не ўсміхнулася дзяўчына. — Няхай кожнае ночачкі вятры прылятуць, мяне закалы шуць, песні праспяваюць, няхай усяму свету славяць маю пры гажосць... Прыляталікалыхалі, толькі не ўпадабала дзяўчына песні вятроў. — Вольная воля табе, яблынька мая залатая. I чары найвялікшыя. I сэрца маё... Чаго ж табе не цешыцца? — He трэба мне ўсяго гэтага, — капрызліва адказала на званая яблынькай. — I смяяцца-весяліцца я не буду! Я іншага чакала, не цябе. — Як сабе хочаш... He да твару весялосць — будзе табе смутак. Адно выканай маё жаданне. — I яна выканала змеева жаданне? — тояць дыханне ўсе цікаўныя. — Адкуль жа мне ведаць? — прыжмурвае вандроўны, як сапраўдны кот, глыбокія мудрыя вочы. — Але ж нездарма кажуць, што змей той быў спакуснікам... Глядзіць чакальна на самага цікаўнага, каб пачуць нецярплівае, нязгоднае слова. Але самы цікаўны-дасціпны маўчыць... Хутка мінаецца нязручная цішыня: — А што з тою дзяўчынай было далей? — А што ж магло, як не хацела быць абранніцай? — сумна ўздыхае вандроўнік. — Паляцела шэрай зязюлькай, куваешукае свайго сына. — Змей чакаў-прычакаў ды знёс яе сына за горы высокія, за долы шырокія, за лясы глухія... Скраў героева сына, — не хаваюць праўды ўсе неабыякавыя. — Ведаем, чулі... — He героева, — глядзіць вандроўнік у вочы самаму-самаму. — He чапаў той змей нічога чужога... — Яблыкамі пахне зямля, — адказвае самы-самы. — Там, за гарамі высокімі, за доламі шырокімі, за лясамі глухімі яблыкамі пахне зямля. Трэба адолець, перамагчы, прайсці... Там маркотна, там цяжка. — Адкуль жа ты ведаеш? Хіба гэта цябе змей скраў-знёс у цёмную няволю? — здзівіўся нехта. — Гэта не мяне. Зусім не! — адказвае ўсім ды ўсміхаецца вандроўніку самы цікаўны. — Вось каб даведацца, што там, на залатой горцы, за гарамі, за доламі, за лясамі... — мройна ўздыхаюць прагныя да нязведанага. — Вось каб паглядзець... — А што там? — не маўчыць самы-самы. — Страты чалавечыя... — А там прыкуты жалезнымі ланцугамі змей за справы свае цёмныя. Прыкуты да самай чорнай гары, — ціха азываецца вандроўнік. — Учынілася так, як астатні раз перастрэліся яны з героем. Змагаліся-біліся, ды перамог герой, як належыць герою... А зваяванага хітрага ворага пакараў! Ды абяцаў да скону помсціць яму ды ўсяму змееваму роду. — Чаму ж не зніклі цуды-дзівы з усяго чыста свету?! — не пытаецца, разважае хтосьці. — He мінуліся?..