КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Чаму ж даўно-даўно ніхто на вочы не бачыў героя? — ізноў не маўчыць нейкі цікаўны. — Як быццам знік зусім, пайшоў і не вярнуўся... — А ці знойдзе пуцявіну той, знесены за свет, далёка-далёка? Выпрабоўвае яго змей... — He выпрабоўвае — вучыць... — He вучыць — прыўлашчвае... — Ды як жа ўсё тое, калі да цёмнай гары прыкуты?! Забірае ж яна змееву чарадзейную сілу... — Точыць ён гару. Чакае таго, хто вызваліць. Ланцуг жалезны перасячэ. Мабыць, што і цябе чакае, — проста мовіць вандроўны, унікліва паглядаючы на самага-самага. — Вярнуцца трэба, успомніць, што была некалі цёмная гара залатою. Адпусціць на волю прыкутага да вялікай гары. — I расла на гары залатая яблынька, — усміхаецца самысамы. — Ці не хопіць ужо? Супыніся. — Чаго ты?! — пакрыўджана азіраюцца іншыя. — Цікавая дзіва-показка... — Цікавая, — лёгка-хутка згаджаецца вандроўнік. — Яшчэ якая. Да таго ж пакуль не скончаная... — Думаеш, змей вернецца-вырвецца? Прычакае свайго збаўцу? — гамоняць цікаўныя. — He думаю. Проста ведаю гэта, як сонца яснае ведае свет, — шчыра глядзіць вандроўнік. — Навошта? — пытаецца самы-самы. — Змей усім адпомсціў, усіх пакараў. — Ды не помсціў ён, не караў. Проста не дазволіў узяць чужы яблык. Скрасці маладзільны яблычак... — нехта расчаравана ўздыхнуў. — А што гэта за яблычак маладзільны? Мабыць, чарадзейны? Мары-лятункі здзяйсняе?.. — мовяць між сабою цікаўныя. — Мабыць, просты, непрыкметны, але той, хто ўтрымае яго ў руках, будзе заўсёды шчаслівым, — глядзіць вандроўнік на самага цікаўнага. — Ты ўважна мяне слухаў. Гэта хацеў уведаць? He падасца залаты яблык залатым... Пакутліва маўчыць самы цікаўны, але радасна абуджаюцца іншыя: — Растуць яблыкі маладзільныя на залатой яблыньцы. Трэба адно знайсці-сарваць... — Як прыйдуць у сэрца суладдзе і спакой, то здаецца, што яблынька каля маёй хаты ўся як аблітая. Так бы і глядзеў... — А ці ёсць такая зусім? Ладная іюказка, адно ці праўда тое... — Акажуць, — як рашаецца самы-самы на нешта важнае, — не змей прыкуты да цёмнай гары, а герой. Змей жа стаіўся сярод людзей, ходзіць-вандруе... Ды не слухае яго ніхто. Рагочуць-цешацца з такой мудрасці. — Ходзіць, свайго сына шукае, — смяецца вандроўнік разам з усімі. — А той нечага хаваецца, як быццам ад самога сябе можна схавацца. Нязгодны з бацькавай воляй, бо азываецца ў ім чалавечая слабасць. Але змей усё роўна ўчыніць, каб усё было правільна. Ды што пра гэта казаць. Бачыш, ніхто не верыць у змееву дабрыню... I далей мовіць ціха, засяроджана: — Вы не ўчуеце, як моцна пахне яблыкамі зямля. Цягне з іх сакавіты водар ды маладую сілу. Забірае так хутка, хоць амаль нябачна. А вы тым болей падаеце, множаце сваю спакусу. Як покатам пакаціліся некуды — першы, другі, трэці... Мабыць, што і залатыя. Ды няўжо думаеце, што ніколі не будзе канца?.. Што сказаць яшчэ? Шчыра жадаю ўсім прагнымпрагавітым знайсці свой маладзільны яблычак! Той, што ад залатой яблынькі... Якая на высокай горцы... За вадою глыбокай, за лясамі цёмнымі. I там вас чакае нехта, які ведае навылёт усе вашыя думкі, — пазірае вандроўнік на ўсіх цікаўных з хітрынкай. -Скруціўся, нібы кот, вуркоча ды чары множыць. He прабачае, карае, бо яблыкамі пахне зямля. Зямля яблыкамі пахне... ягшя Казачнае Лес цягнуўся зубчатым грэбнем, як кінутым невядомай чарадзейнаю рукою. Падымаўся глухой сцяною, цягнуўся ўгору, як жадаў дакрануцца да неба галінамі-рукаічі. Вялікія, разлапістыя, моцныя ды калючыя. Яны варушыліся і ўдаваліся жывымі. Мабыць, з гэтага адчування прыйшла думка, што там, на зямлі, скрозь былі яліны. Чаму там? Я ляцела над імі, я сніла іх, а мы ўсе лётаем у снах. Над дрымучымі лясамі, над высокімі гарамі, па-над зорным светам... Зорак не было, іх схавала цёмная ноч. I гор анідзе не відно, толькі лясныя нетры. Яловыя, густыя, калматыя. I ў сне пасапраўднаму думалася, што ў яловым лесе паміраць... Ці нараджацца, бо там, у іншасвеце, адзіны пачатак. Чаго? He ўспомню. Але было адчуванне страху і раскайнасці, толькі я не ведала, з-за чаго... Вось успомню і прачнуся. Успомню... Прачнуся... — Мур-няў' — мякка скочыла чорная котка, як падгадала час мяне пабудзіць. — Мур-няў!!! — так настойліва, што па-кацінаму значыла: уставай, хопіць спаць. I каб я ведала, што ў сваім намеры яна, Варкотка, сур’ёзная, ткнулася мне ў шчаку мокрымі вусамі. Мне адразу прыгадалася пакінутая звечара смятана... Дзякую за клопат. Нехта ўжо даўно прачнуўся, паспеў з’есці чужы сняданак, а я ўсё сплю. — Мышыну хоць злавіла? — Мур-няў! Я тут не пры чым! — Варкотка ўвішна скокнула на падлогу і абачліва схавалася пад лаўку. — Калі знікае смятана, то я заўсёды невінаватая. А мышэй я не знайшла. Ты, гаспадыня, лепш паглядзі, што там злыдні нарабілі. Чарадзейная котка, умее размаўляць, угадваць думкі-жаданні. Насылае сваім вуркатаннем прыемныя сны. He ловіць мышэй, крадзе смятану. Але без яе чарадзейная хатка — не хатка... Тут цікаўным вочкам з-пад печкі дамавічок пазірае. 3 падваконняў кветкі па-змоўніцку падміргваюць, а з надворку ліпіна прыветнай галінкай махае. На кухні моцна бразгае посуд. Зачараваныя міскі-талеркі. Самі мыюцца. I самі б’юцца! Імгненна падхопліваюся ды бягу. Каціна-сабачыя стварэнні ў дзіравых ботах на задніх лапах напоўніцу злыднічаюць. Морды сабачыя, а лапы каціныя, поўсць на спіне калматая, невядома якая... Скачуць гэтыя з падлогі на стол, брудныя, у попеле выкачаныя. На міскі палююць, каб лапамі ды за іх учапіцца. А тыя, не былі б чарадзейнымі, плешчуць лыжкамі, нібы рукамі, трапляючы лоўка па нейкім носе. Піск-віск, мяўканне-гаўканне. Чорная падлога і абрус на стале. 3 вуліцы цікаўна зазірае ў акно, дзівіцца на ўсё гэта лясная сава, маўляў, пагляджу, што рабіць будзеш. А ты, шэрая, чаго сюды прыляцела? I днём табе ў дупле не сядзіцца. Прыляцела і прыляцела, цябе не спытала, як зіркнулі лупатыя савіныя вочы. Добра, што ёсць чарадзейная мятла. Зараз будзе згода, цішыня і парадак. — Так іх' Так! — маленькі рухавы дамавік заўзята прыскоквае на прыпечку. — Будуць ведаць, як сюды з вёскі прыбівацца. А там яны па хатах добра прайшліся, многа збанкоў пабілі, у кашу пяску панасыпалі, у малако вады паналівалі... Вось-вось' Шкодныя аж занадта. Пушчаная па хаце мятла пярэсціць каго па баках, каго па спіне, і піскуча-віскучы клубок плаўна выкочваецца на вуліцу. Тут, радасныя і задаволеныя, злыдні лёгка знікаюць, што значыць, мы схаваліся, паспрабуй цяпер нас знайдзі. Мятла вяртаецца мне ў рукі, а сава пазірае з невыказным дакорам, як пытаецца, калі такое бязладдзе скончыцца, кожнае раніцы адно і тое ж... А я адкуль ведаю? Пацікаўся ты чым іншым. У адказ лясная, злосна лопаючы крыламі, знікае ў блізкім яловым гушчары. — I чаго яна да нас прычапілася? — Варкотка ніколі лясной госці не радавалася. — Прылятае, зыркае-лупае. Падумаеш, разы са два як не ўсю поліўкай абліла. Дык сама ж і вінаватая. Трэба лятаць шпарчэй ды пад міску не падстаўляцца. Ну, можа, не два разы, а болей... Але тут я з Варкоткай была згодная. Шэрая гаспадыня лесу рухалася марудна, цяжка. 3 ходу чаплялася за драбіну, што месцілася каля ганка, і рабіла так, ведама ж, дарэмна. Часам услед за шкоднымі злыднямі з адчыненых дзвярэй вылятаў і асабліва прагны да помсты чарадзейны посуд. Напэўна, ёсць і такі... Сама доўга не верыла, пакуль усё як ёсць не пабачыла. Вылятае міска — і ўчарашняя пракіслая поліўка ладна плюхаецца на сцяну, драбіну і савінае пер’е. 3 пакрыўджаным “ку-га” ўжо не зусім шэрая намагаецца стукнуць вострым клювам такі шкодны цуд. Міска ўраз хаваецца ў хаце... — Глядзіце на яе! Чаго яна дзяўбецца? — галосіць на ўвесь свет птушкападобны паветнік. Драбіна стаіць якраз пад павеццю, дзе ляжаць дровы і сякое-такое гаспадарскае начынне. — А яшчэ кажуць, што совы надта мудрыя! — А ты не сумнявайся ў савінай мудрасці! — асцярожна выглядае з-за дзвярэй дамавічок, які гатовы заўсёды паказаць надворнаму суседу, штогэтаён, хатні, галоўны. — Бачыш, колькі на ёй капусты? Гэта табе не простае шчаўе... He жарты, вось' — Сам ты капуста! — А ты пгчаўе! — Цьху, нячыстая сіла! — паветнік спрытна кідае паленца дроў за парог. 3 дамавічком ён не сябруе. — Сам нячыстая сіла! — паленца дроў ляціць назад, ледзьве не скідваючы саву з драбіны. Шэрая на дзіва хутка ўзлятае, імкнучы да лесу. — Глядзі ты, ёсць і з мудрасці выгада. Вось' — дамавічок лапкай чухае патыліцу. — Канешне! А то б акно пабілі! — паветнік крыльцам прыкрывае дзюбу. — Гэта ж не ў набытак гаспадарцы... He ў набытак былі і сваркі з шэрай гаспадыняй лесу. Чарадзейная хатка стаяла ў глыбокіх нетрах, як схаваная ад усяго свету за непраходнымі таемнымі сцежкамі. Лясныя чары выпрабоўвалі мяне, сачылі-наглядалі. Вось чаму кожнае раніцы ў хаце невядомым чынам з’яўляліся шкодныя злыдні. A з цёмнага зубчатага далягляду нязменна прылятала яна, мабыць, што і мудрасць. Вочы лесу, яго душа. I мне ўвесь час здавалася, што трошкі чалавечая. — Мур-няў! — Варкотка ласкава папрасілася на рукі. Чуйная, увішная, не як звычайная коцейка. I ты ў мяне асаблівая, і хатка, і нават нашая нечаканая-някліканая шэрая госця. Толькі я, самая звычайная чарадзейка, не магу ўсяму гэтаму даць рады. Ты ці ведаеш, што рабіць? Варкотка заскакала, як маленькае кацяня, хочучы злавіць свой жа хвост. Дамавічок завоськаў ды хутчэй кінуўся прыбіраць кухню. Паветнік клапатліва грымеў паленцамі, перакідваючы іх з месца на месца. Толькі я заставалася без справы... Пагуляю па лесе, але не пайду далёка. А лес быццам кліча пайсці, пабегчы далей і далей. Закружыцца-заблудзіцца. Высокія яловыя шаты, пад імі крыніцы з жывою вадою. У высокай траве стаілася спуджанае зайчаня, сочыць за мной пільным позіркам. Мяккі зялёны мох робіць нячутнымі крокі. Тут мала сонца нават днём, і, мабыць, таму, нябачныя, хаваюцца чары. Я адчуваю іх кожнай крывінкай. Зарослая, даўно няходжаная сцежка раптоўна выбягае мне насустрач. Адкуль бяжыш? Чамусьці бачыла цябе ў сваіх снах. Нічога не адказала вузенькая, ніцая, нібыта схавала палахлівыя цені даўнішніх слядоў. Але як закружылася па лесе ўжо далёка, лясны голаспошум мяне дагнаў: — Здалёку бягу, а знайсці не магу! Чакаю-шукаю ў цемры начэй, а што ж на свеце за ўсё саладчэй?