КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Бягу-ўцякаю. Куды б падацца? Чамусьці зусім не цягне вяртацца ў вёску. Зноў начніцы, адны клопаты з імі ды прыкрасці. Яно, канешне ж, добра начніц ад хат адводзіць. Няцяжкая справа і, галоўнае, звыклая... — Адкуль жа ты, скарбнічак, уведаў, што ёсць ваўкалачы кароль, як ніхто і ніколі не бачыў яго? — запытаўся ў высокага навакольнага лесу, бо скарбніка ўжо побач не было. — 3 чаго так затурбаваўся? “Як з чаго?! — трэба ж, сам з сабою гаварыць пачаў. Моцнымі чарамі мяне рог прыклаў, нікому яны не мінаюцца. — Золатам-срэбрам не хоча дзяліцца. Сквапны, сквапны багацей”. “Ды які ён багацей?! Заходзіцца з голаду. У выпадковага падарожнага скарынку хлеба жабруе”. “Чаго ж узбурыўся? Як хутчэй мяне прагнаў. Вой, таямніцы-здагадкі! Сустрэць бы зараз якога ваўкалака, усё ў яго распытаць...” Начны лес удаваўся прыціхлым і ўстрывожаным. Прабіраюся праз яго без сцяжынкі-дарогі. Куды? Сам не ведаю. Хоць некуды. Ісці ў вёску не хацелася, там ужо і начніц няма. Адзін раз адвядзеш іх, то яны ў роспачы і збягаюць. А мне ад сваіх дум куды збегчы? Маркотна, хоць плач. Зароў бы ўголас, адно што часу няма. Трэба ваўкалачую таямніцу раскрыць... Поўня белая, халодная. На яе журботна нават глядзець. A ўжо быць з ёю звязаным чарамі... Болей, чым проста звязаным... Глядзець на зямлю яе круглым вокам. Шукаць сабе спагаднае стварэнне. Хоць не чалавека, хоць нячысціка. Тыя, з цёплых сонных хацін, не зразумеюць лютага, кплівага. Чу- жога. А мы, нячысцікі, болей любім ноч. А мы болей шукаем прыгод. А мы знаходзім спачуванне і прачуласць там, дзе не знойдзе ніхто... Азываецца таемным пошумам лес, як кажа, што разумее і спагадае. Выходзіць без дарогі мне насустрач самотны, брыдкі. Худы, змізарнелы. Гнеў у вачах. Пэўнасць, што і я спалохаюся, пабягу. А я не баюся, з месца не кранаюся. А яшчэ запытаюся, як і ў прывіднага ваўкалачага караля, неяк проста: — Будзь здароў, ваўкалача! Karo сабе іпукаеш? Куды цябе прывесці? Пра што табе расказаць? А ты не адкажаш. Гнеў стане здзіўленнем і знікне, як голасны плач у бяздонным азёрным прадонні. Мне падасца, што я бачу чалавека ў тваіх вачах. Ты зведаў... Што? Куды мяне клічаш? Іду за табою. Спрытна бяжыш, пераскокваеш цераз паваленае бервяно. Бягу за табою. Пачакай, я зусім не хачу ехаць на тваёй спіне. He трэба мяне туды закідваць. I так хутка імчацца... Пачакай, я звалюся... Заб’юся... BaftBaft'!! Дзе мы? He ведаю. Мільгаюць цені. Сядзяць начлежнікі ля зыркага вогнішча. Хаваемся паціху ў густой траве ды слухаем, як баюць нешта цікавае: — Ці дасі веры, што кажу чыстую праўду? Было гэта тады, калі бацька мой яшчэ не нарадзіўся. Жыў я разам з дзедам. А як дома не было чаго рабіць, то аддаў ён мяне служыць. I загадаў мой гаспадар пчол пасвіць. Нялёгкая надарылася праца. Трэба кожнае раніцы пчолак на пашу выгнаць, цалюткі дзянёк за імі наглядаць, а ўвечары пералічыць ды ў вуллі пазаганяць. Дзе б з такім без чараў справіцца? Нядрэнна, як магу зрабіць залом! Хоць на пожні, хоць у жыце... Дзейкае так адзін языкаты, відаць, як і я, шкодны, а ваўкалак глядзіць на мяне сумна-сумна... Цяжка, як не можаш мовіць слова. Але ж не так сабе ты мяне сюды прынёс. Нешта хочаш сказаць. Ці не пра цябе зараз гамонка? — Ат! Пчол пасвіў, як твой бацька яшчэ не нарадзіўся... Ты мані, ды ведай меру! — сумняваецца дружбак таго хвалько. -He верыш мне? Свайму лепшаму сябру і чарадзею? Глядзі, пакрыўджуся, зачарую. He цябе першага мне зваўкалачыць... Адно слова дай, што ты мне сябра. — Ты ведаеш, што я табе сябра, што паважаю і веру... Ды не кажы... — To слухай! Аднаго разу прыгнаў я пчолак дахаты, пералічыў — нямашака самай маленькай! Бяда будзе! Гаспадар мне строга наказаў: згубіш хоць адну — не заплачу за цэлы год. Пабег хутчэй шукаць. Бягу, гляджу, аж сем ваўкоў маю пчалу душаць. — Сем? А не дзевяць? — смяецца сябра-начлежнік. — A то, мабыць, і болей... — Калі кажу сем, значыць, сем. Ці не думаеш ты, што я манюка? Гэта ж самая вялікая крыўда. He дарую! Лагодзяцца і далей найшчырыя-праўдзівыя, ваўкалак нечага самотна чакае. Як ведае, што ўчыніцца. Здагадаўся і я. He быў бы паўночнікам. Ды чаго доўга глядзець! Удамся невялікага росту чалавечкам, падыду, павітаюся, папрашуся каля цяпельца пагрэцца... — Ты грэйся, добры чалавеча. Хіба мы цябе прагонім? Адно ведай, што тут не любяць хлуслівых. Hi тых, хто чаўпе абышто, ні тых, хто гэта паважна слухае... А так мы ўсе сябры! Тое добра, што сябры. I я ж люблю сябравітых. Сядаю ды слухаю паважна абы-што... Чаўпе гэты чарадзей, як на неба ўзлез па вяроўцы, як хусцінкі ў зорак-дзяўчатак пакраў, як з хмаркі на хмарку пераскокваў, уцякаючы ладна. Каб грымакоў не дастаць... Ці гэта яшчэ будзе! Распавёў так усё ды пытаецца, ці паверыў яму... Я ж у адказ: — He паверу ў тое, што аніякімі чарамі не дастанеш! — Крыўды не дарую! Ваўкалакам па свеце пушчу! Слова мовіць не зможаш, і быць табе такім, пакуль нехта цябе не зразумее! — рагоча задаволена. — А цябе ніхто не зразумее... I чары насылае. Знікае ад іх маё чалавечае аблічча. З’яўляецца сапраўднае. Паўночнікавае. А ці ведае хто, як выглядае паўночнік? Спужаўся слаўны хвалько, на чары свае забыўся. Што і сказаць, розуму не прыкладзе... — Тое добра, што ваўкалакам. Толькі чаму ж я ім не раблюся? Так хвацка языком мелеш, няўжо слова чарадзейнае праглынуў? Маўчыць нямко. А да нас падыходзіць той ваўкалак, што мяне сюды прывёз. Чалавекам робіцца. Кажа, як збочыў, збіўшыся з дарогі, на ясны агеньчык. Прывітаўся, сагрэўся, а пасля абярнуўся... He схацеў гульнямі такімі бавіцца. — He здабыць бы мне свайго аблічча, каб не ты, паўночнік. Чым можа аддзячыць табе слабы чалавек? Так і ведаў, што ты пра гэта спытаеш. I я, праніклівы паўночнік, табе адкажу: — Ідзі ў свой свет, будзь вясёлым і добрым. I раскажы ўсім пра ваўкалачага караля. He лютага, не страшнага, не хцівага... Толькі мне вядома якога... He гарэць болей падманліваму начлежнаму агню. Паўночнік любіць ноч, знікае ў таемна-загадкавым змроку. Ніхто не паверыць, што ў цемры стаілася спагада. Лясы, глухія лясы. Заснулая аціхлая вёска... I даносіць мне ўвішная ласкавая шэшачка, як пасварыліся сусед з суседам. Да крыўды, да бойкі. Вырашыў адзін папомсціцца. Рогі з галля сабе пачапіў, рыла парасячае змайстраваў, кажух вывернуты апрануў ды чакае поцемкам, дзе дарогі сыходзяцца. Доўга не ішоў другі сусед — як адчуваў, што напалохаюць. Спудзіўся аж да дрыжыкаў. Гэта ж трэба, грэблю недалёка ад яго хаты чэрці аблюбавалі. А той, найхітры, радуецца... — Тое добра, што радуешся! А цяпер, сваяк, пойдзем са мною ў пекла. Як хацеў быць разам з намі, будзеш там смалу вазіць! — з’яўляюся найхітраму, удаўшыся сапраўдным чортам. — Эх, смалу дык смалу' I так цяжкая нашая сялянская жытка. Адно грошай з паўмеха мне дай, каб дзеці мае з голаду не памерлі, — і кідае мне дзіравы мяшок. Колькі ні сып у такі — не насыпеш. I што ж, насіць мне грошы ў дзіравы мех? А як не зраблю таго, то здагадаецца, што ніколі і блізка не быў чортам. Людскіх хітрыкаў рагатыя-хвастатыя не разумеюць, і таму досыць кемлівыя часцяком абуваюць іх, пякельнікаў, у лапці. — Тое добра, што грошы. А скажы ты мне, чалавеча, — спрабую ўдацца ўсяведным і жахлівым, — што ты ведаеш пра ваўкалачага караля? Ніякавее кемлівы ды хітры. Цяжка ўздыхнуўшы, мовіць як ёсць, змірыўшыся, што давядзецца ісці ў пекла: — Спрабаваў перакінуцца... Нажы ў зямлю ўвагнаў ды цераз іх куляўся. He ўдалося мне таго, нячысцік. Відаць, не кожнаму ваўкалакам стацца. He кожнага прыме ваўкалачы кароль... — He кожнаму стацца. He кожнаму назад абярнуцца. Навошта такое чыніў, як шкадуеш сваіх дзяцей? — пытаюся строга. — Падлавіў ты мяне, падлавіў. Добра чужыя грахі ведаеш. Маркотна мне, цяжка. Хочацца свет чараў адкрыць-спазнаць. Ноччу ў хаце не спіцца. Сэрцайка пад зоркамі хадзіцьблукаць просіцца. А пра ваўкалачага караля мне яшчэ прадзед казаў... Кожны, хто яго пабачыць, будзе лгчаслівым. Чары моцныя спазнае. Палахлівы зробіцца смелым, а смелы застанецца ў вяках... Застаўся ў людской памяці і ён сам, валадар рога. — Як жа гэта ўчынілася? — зрабіў выгляд, што пытаюся проста так. — Выпрабоўваеш мяне? Няхай! Вось што ведаю... У далёкай зімняй краіне жыў вялізны воўк Фенрыр. He было нікому ратавання ад яго крыважэрнай пашчы ды вострых кіпцю- роў. Многія выходзілі з ім змагацца, адно ён забіваў усіх. Ажно пакуль не знайшоўся адзін, які перамог не сілай, а розумам. “He еш мяне, воўча! — сказаў той, калі ўжо ляжаў на зямлі, прыціснуты моцнай ваўчынай лапай. — Я табе на лепшае спатрэблюся...” “Навошта ты мне, як не для ежы?” — прагірчэў Фенрыр. “Адпусці мяне цяпер, а калі прыйдзе час, сам да цябе вярнуся... Ты ж, мусіць, хочаш ведаць, як жывуць людзі? Чаго так пнуцца звесці цябе са свету? — сказаў так, угадаўшы таемную воўчую думу. Было Фенрыру вельмі сумна, бо, маючы незвычайную сілу, заставаўся зусім адзін. — Усё табе раскажу, застануся з табою, буду вартаваць твае скарбы!” “Яны без патрэбы мне! Ідзі ў далёкі край... Чуў я, што ёсць цудоўная летняя зямля... Хачу яе зведаць, паглядзець тваімі вачыма! Дам табе чары, і будзеш ты валадарыць рогам, станеш слаўным сярод людзей...” — Так прыйшоў да нашай зямлі князь Рагвалод, заснаваў горад, стаўшы дапраўды слаўным, — вядзе далей разумны селянін сваю показку. — Hi ён сам, ні воўк Фенрыр не думалі не гадалі, што надарацца гнеў і боль, загрыміць зброя, ахінецца пажарам і дымам летняя прыгожая зямля. Ты ведаеш, што ўчынілася?.. He змог Рагвалод выканаць свайго абяцання. Так з’явіліся ў нашым краі ваўкалакі — спараджэнне халодных чараў. Чакаюць яны спагаднай чалавечай душы, пакутуюць, шукаюць і не знаходзяць... Рагвалод. Валадар рога, няспраўджаны ваўкалачы кароль... Усіх тых, хто не змог выканаць свайго абяцання. Але я змагу, змагу... Вось ужо разумею, іпто павінен зрабіць, не быў бы паўночнікам: — Ты казаў, што палахлівы зробіцца смелым, — пытаюся з хітрым прышчурам. — Але тое чалавек. А калі нячысцік пабачыць ваўкалачага караля? — Пра гэта мой прадзед нічога не казаў. Падлавіў ты мяне, падлавіў... Чаго ўжо, цягні ў пекла! He дачакаешся! Знікаю на момант, апасля вяртаюся ды сыплю ў шапку дасціпнаму баю жменю смарагдаў. Радасці ж яго няма мяжы!.. I зусім не ведае бедачына, што, як толькі падмане некага, перавернуцца тыя смарагды на лясныя зёлкі. Адкуль жа ў мяне, паўночніка, грошы-скарбы? Праўда, зёлкі тыя незвычайныя. Можа, і здагадаецца. Павінен, як ведае пра Фенрыра.