КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Але мне зусім не час за тым назіраць. Маю вялікі клопат. Ноч хутка скончыцца, а паўночнікі не бегаюць пад яснай заранкай. Спяць у адной хаце салодкім сном трое малых хлапчукоў. Як жа іх завуць? Прабягаю каля хаты ўвішнай коткай. Што? Ян Вячорак, Ян Паўночнік і Ян Заравы. Гэта ж трэба, маім імем дзіцятка назвалі! Хто ж мяне будзе апасля такога баяцца? Чакае сваёй часіны замова над калыскай у Вячорка — блаславенне зямлі і вады. I яшчэ нечага, моцнага, як жыццё, чаго нават мне, паўночніку, не выведаць... Сонца свой першы промень працягне Заравому, павядзе за сабою ў несамотны шлях. I толькі Паўночнік застаўся без чараў... Няхай і ён будзе адораным! Будуць яго любіць зоркі, будзе яму свяціць поўня, будзе ён спадкаемцам самых вялікіх скарбаў. Стану яго ценем, буду заўсёды побач! Цень ценем, а на суку сухой прыдарожнай ігрушыны павесіўся лядашчы. Гайдаецца ды скуголіць: — За ноч увесь выбегаўся, ніякай паважнай шкоды не ўчыніў, які ты паўночнік! Цьху на цябе! — ды скок на зямлю. Зараз я табе “цьху”! Будзеш ведаць, страшыдла лядашчае! Ды ўпыліў за ім па дарозе. — Ратуйце, ратуйце, паўночнік зноўку б’ецца! Ну, можа, не зноўку, а першы раз. Але ж б’ецца. I адкуль такія чары сцягнуў, што мяне, лядапічага, заганяе? Як сіла ў ім з’явілася чалавечая! Шэшкі, касны, ератнікі, на дапамогу!!! НЕДАРЭКА Казачнае Зоркі млява зіхцелі, варушыліся ў высокіх-высокіх галінах старога дуба. Пра штосьці маўчалі. Нешта варажылі. Іскрыста прасвятлялі цёмную ноч. Паважна ўздыхаў каржакаваты прысадзісты волат. Упіраўся ў зямлю, цягнуўся да неба, пранікліва сузіраў бясконцы свет. Думаў, каб усім было добра... А вавёркі, якія мітусіліся на яго галінах, ні пра што не думалі. Проста завіхаліся, не спалі. Цягнулі жалуды ў цёплае дупло. Пад разлапістымі галінамі зманьваў пахучым водарам стог свежага сена. Мабыць, таксама глядзеў на зоркі. Толькі таго і чакаў, што заіскрацца яны, сальюцца адзіным мільгатлівым колам, і з неба збяжыць нібы прасветлая рака... Зацокае яна па зямлі капытамі, кранецца шаўковай залатой грывай высокай травы і ўхопіць ладны ахапак. Пасля абляціць увесь свет тройчы і зноўку рассыпіцца ў вышыні таемнымі зоркамі. Зачаравана прашапаціць лістамі адвечны, і стане, як было, ціхаціха... Адны вавёркі не звернуць на ўсё тое ўвагі, збіраючы свае жалудовыя багацці. Ды чаго ім, спагадлівым, маленькім, нудзіцца, калі ўсім добра. Ім самім добра... А зоркі мігцелі ад змяркання да золку, абяцалі нябачанаенечуванае дзіва. Пра яго загадкава маўчалі. Ці не дзеля яго цягнуўся да неба высокі, моцны? Сонна пазяхала, мабыць, яго ж сніла чарадзейная ноч... Пакуль аднойчы невядома адкуль не зваліўся ў мяккі стог, адразу ўблытаўшыся ў сена, нейкі дзіўны недарэка. Пацягнуўся да нізкай дубовай галіны, напяўся, каб на яе пераскочыць, і з’ехаў па слізкім сене на зямлю. — А што ж цяпер рабіці? — сам сабе забедаваў, пазіраючы на дубовае вецце. — Так проста на дуб не ўзлезеш. I трэба ж мне быць такім неслухмяным! Зажурыўся, агледзеўся. Так сабе і на стог не ўзлезеш! А з чаго быў неслухмяным, пра тое думаць-разважаць не хацеў. Як і думаць зусім... 3 разбегу памкнуўся кульнуцца на стог — і мякнуўся аб зямлю. 3 разбегу паспрабаваў даскочыць да самай нізкай дубовай галіны — і ўляцеў галавой у стог. 3 разбегу кінуўся не ведаючы куды... I ўскочыў на спіну залатагрывага дзіва, якое нячутна-нябачна прыцокала за сваім ахапкам. Спынілася яно, выгнула шыю, паглядзела бяздонна-цёмным вокам на чалавечка. — Ты мяне да галінкі якой паднясі! — ласкава просіць той. — Мне б хоць як патрапіць вярнуцца. He пакінь у бядзе, цуд найцудадзейны! Ты як быццам злоўленая мара. Бліснула зманліва цёмнае цудадзейнае вока. Як мара чаканая, жаданая. I паімчаў недарэка над зямлёй. Першы раз — над бяздоннымі звонкімі крыніцамі, мяккімі сцежкамі, духмянымі паплавамі, другі раз — над азёрамі ды палеткамі, асмужанымі лясамі, а ў трэці раз паляцеў між зорак... — Спыніся! Я хачу назад! Я звалюся! Толькі цуд не ўмеў спыняцца. Узвіўся высока-высока і рассыпаўся па небе іскрыстымі мільгатлівымі ззяннямі. — А-а-а!!! — загаласіў той, хто хацеў назад. He маючы за што трымацца, падаў з неба, як цяжкі камень. He зваліўся. Паймала яго дубовая галіна. А моцны скалануўся як не ўвесь... Мабыць, з неспадзяванкі. Зашумеў, быццам прачнуўшыся, засмяяўся з недарэкі. Так зорная ноч змянілася сонечнай раніцай... Цёпла. Згодна. Птушкі радуюцца сонцу, спяваюць на ўсе галасы. I недарэка радуецца, хоць і не спявае, а рукамі туды-сюды махае, дубовая ж галіна ўчэпіста трымае яго за каўнер. Вавёркі пагрозліва на яго цокаюць, з галінкі прэч гоняць. За свае назбіраныя багацці дужа непакояцца... Трымала галінка недарэку, трымала, але трэснула-зламалася. 3 таго нецярплівы апынуўся на зямлі. Азірнуўся тудысюды, мабыць, шукаючы цудаў. He знайшоў... Засмуціўся з таго ды паплёўся па звілістай дарозе некуды... Куды вочы глядзяць. Ці доўга, ці мала ішоў, аж даганяюць яго, грукочачы па дарозе, калёсы. Дзяўчына коніка паганяе, а на возе пані паняю сядзіць нейкая, ці то старая, ці то маладая. Як паглядзець левым вокам, то вусны пукатыя, бровы касматыя, а калі ўсміхнецца, то страх бярэ... Як паглядзець правым вокам, то бровы гнуткія, вусны танюткія, а калі ўсміхнецца, то радасць сэрца агартае... — А што гэта за яна такая? Цябе ў сне ўбачыш — гаворку забудзеш... — не змог стрымацца, ведама ж, недарэка. Як падумае, так і скажа. А з чаго забудзеш — ці з радасці, ці са страху — не падумаў. — Мой жа ты залаценькі! — азываецца тая. — Няма чаго ногі дарэмна біць, сядай, падвязём! Прымасціўся недарэка на возе. Чаму ж не, як ласкава просяць... Сам туды-сюды азіраецца, а на спадарожніц сваіх не зважае. — Ты каго ж гэтак, мой залаценькі, выглядаеш? — пытаецца ў яго нібыта пані. — Ніхто тут не ідзе, не едзе. Адно лясы глухія, дарогі цяжкія, чары дзівосныя. А болей нікога няма... — А ведзьмы злосныя? — як быццам няўзнак паглядае на пані надарэка. — Ат! Якія тут ведзьмы! — хуценька мовіць тая. — Браты-асілкі па свеце хадзілі, усю нечысць звялі, то і ведзьмаў папалілі. — Адну так сабе пакінулі! — і зноў па баках азіраецца, як быццам чакае некага. — А каго ж ты, мой залаценькі, шукаеш? — трывожыцца пані і сама вачыма водзіць. — Ды так... Братоў сваіх родных. Можа, мяне сустрэнуць, — маніць недарэка, не казаць жа, што так сабе галавой круціць. — Дык і я ж сваіх браточкаў шукаю, — узрадавалася пані. — А якія твае браты? — 3 крыламі, з кіпцюрамі! Па зямлі не ходзяць, па небе лётаюць. Ведама ж, крэўныя... Пачуўшы такое, трывожна глянула на недарэку дзяўчына, па-ранейшаму слова не сказала, а той сваё вядзе: — А як жа любяць мяне! Дзе б ні быў — знойдуць! Прылятуць! Дапамогуць! To ж і мае браты — сама дабрыня! — сказала пані і аж скрывілася. — Шукаю іх, шукаю... — To давай табе дапамагу! Разам яно весялей... — I тое праўда! Едуць сабе і едуць. Тарахцяць калёсы, мінаюць лясы ды палеткі. А лясы на шлях зноўку вяртаюцца. А палеткі лёгка наперад выбягаюць. Адно дзяўчына палахліва на недарэку пазірае ды ў чараў таемных пытаецца, на якую дарогу кіраваць, дзе братоў родных шукаць. Дарога ж ніяк не скончыцца. I братоў нідзе не відно. — Глядзі ты! — хоча паказаць сябе недарэка. — Усе сваіх братоў шукаюць. Гэта ж як знойдуцца, столькі радасці будзе! Пані і дзяўчына раздражнёна пераглянуліся. Радасці ў іх не было ані каліва. — Ды слухай ты яе! — бурчыць пані. — He яе братоў шукаем, а маіх! Так нечага да мяне прыбілася. To ж я добрая, няхай кабылку паганяе... — А твае браты якія? — Гожыя, маладыя. Ніколі іх не бачыла, адно ведаю, што пайшлі ў свет, калі я не нарадзілася яшчэ. — To, мабыць, яны маладыя, — згодна заківаў недарэка. — А і мае ж браты гожыя-прыгожыя. Як усміхнуцца, то вобзем падаюць... — Хто? Яны? — падае голас пані. — Чаго ж яны!.. Тыя, каму ўсміхнуцца! — А што ж такое з імі робіцца? — ціхенька пытаецца дзяўчына. — Дык нібы ў тумане плаваюць, нічога не бачаць, то і падаюць! — Адкуль жа туман вакол іх бярэцца? — зноў азіраецца дзяўчына. — Ат! — махнуў рукой недарэка. — Ведама ж, дым нібы туман, а туман як дым. — А дым адкуль? — і пані, і дзяўчына несябравіта пыхнулі. — Ат! — весяліцца недарэка. — Як пашчы адкрываюцца, то пара з іх валіць. Шэрая, нібы дым, і густая, як туман! — А пашча адкуль узялася? — нецярпліва сцепануліся пані з дзяўчынай. — Якія няцямлівыя! Браты мае з пашчамі. I з крыламі. I з кіпцюрамі, — недарэка, седзячы на возе, закінуў нагу за нагу. Дзяўчына непрыемна скрывілася, пані сярдзіта надзьмулася. — А што, у вас браты не такія? Га? Маўчыце? Як сабе хочаце. А я маўчаць не буду' Стаў на возе ды рукамі махае, нібы крыламі лопае. Гэта значыць братоў сваіх удае. — От жа дурань! — не вытрымала пані. -I скуль толькі такі ўзяўся. А ты едзь хутчэй, чаго глядзіш! — прыкрыкнула на дзяўчыну. — Едзем-едзем, а ўсё ніяк не прыедзем. — I не кажы! — азваўся недарэка. — Вось і я ляту-ляту, a ўсё ніяк не прыляту. — А каб ты зусім зляцеў! — буркнула пані ды пачала нешта сама сабе шаптаць. Зрабіла выгляд, што мае вялікі клопат, а дзяўчына ад спадарожнікаў сваіх адвярнулася. Сумна стала недарэку. Ніхто на яго не зважае. — А ведаеце, я ж лятаў! Праўда-праўда. Над палямі. Над лясамі! Аж пакуль з неба не зваліўся... — Шкада, як не забіўся! — пані зноў нешта дзейкае сабе пад нос. — Чары мяне ж не возьмуць, не пніся! — недарэка спачувальна пакланіўся пані. — Стараешся, бедная, а дарэмна! — Адкуль ты ведаеш, чаго я стараюся? — палахліва глянула пані і шаптаць перастала. — А што тут ведаць? У кузюрку мяне ператварыць хочаш. He ўдасца! — недарэка шырока раскінуў рукі. — Глядзі, які вялікі... — Яна цябе ў вялікую кузюрку ператварыць хацела, — азвалася дзяўчына. — Адкуль жа ты ведаеш? Ці яна цябе ператварала? — недарэка зрабіў выгляд, што пані зусім не бачыць. — He ператварала! Зачаравала... — А! Дык гэта ты пра тое, што яна, злая, прыгажуняй удалася і едзе тваіх братоў шукаць, як сваіх? — Ды не... — Пра тое, што яна хоча тваіх братоў падмануць, назваўшыся іх сястрою? He. — Пра тое, што хоча тваіх братоў-асілкаў са свету звесці? He! — Дык пра што? Хіба пра тое, што ты, добрая, прыгожая, шлях зачаравала, ехаць цяпер па ім ехаць і ніколі не прыехаць?