Індыйскія казкі
Для малодшага школьнага ўзросту
Выдавец: Юнацтва
Памер: 191с.
Мінск 1998
чыць:
— Стой, нячыстая сіла! Hi з месца! A то агнём спалю!
Разрагатаўся велікан. Увесь лес загудзеў ад яго рогату. Захісталіся ад страху дрэвы. Птушкі
закрылі грудзямі птушанят і замерлі ў гнёздах. Тыгры, ваўкі, пантэры разбегліся куды вочы глядзяць. А чалавек устаяў.
— Беражыся, нячыстая сіла! — крычыць.— Ты не ведаеш, хто я такі, a то цябе ветрам бы здула адсюль. Вось глядзі! Велікан больш магутны за цябе сядзіць у мяне ў кішэні ў карабку.
Ен дастаў люстэрка і паказаў велікану. А ў таго вочы крывёй наліліся, і стаў ён яшчэ больш страшны, чым быў. Убачыў ён сябе ў люстэрку і напалохаўся. «I напраўду,— думае,— сіла ў яго небывалая, калі такога велікана ён схаваў у карабку!» Задрыжэў велікан і папрасіў:
— Гасподзь! Адпусці мяне! Я табе адслужу.
Засмяяўся Заморыш:
— Адпусціць я цябе адпушчу. Толькі запомні: прыходзь да мяне кожны раз, калі я цябе паклічу.
Велікан пагадзіўся. Даў Заморышу свой волас і кажа:
— Як захочаш мяне паклікаць, падпалі гэты волас. Я адразу з’яўлюся.
Сказаў ён гэта, развітаўся, зароў і пайшоў прэч. А Заморыш весела рушыў па лесе далей.
Дайшоў Заморыш да аднаго горада, ды там і застаўся. Неяк да цара гэтага горада з’явіўся магутны волат.
— Хачу,— кажа,— памерыцца сілай з тваімі волатамі.
Цар выслаў паспрабаваць сілы з прышэльцам усіх сваіх волатаў, аднаго за адным, толькі ніхто з іх супраць яго не ўстаяў. Тады цар загадаў клікнуць кліч па ўсіх землях:
— Хто пераможа іншаземнага волата, той атрымае вялікую ўзнагароду.
Шмат разоў падавалі царскі заклік, ды ўсё ніхто на бой не ідзе. Тады прыйшоў да цара Заморыш і кажа:
— Я пайду змагацца з волатам.
Цар паглядзеў на яго і бачыць — сілы ў яго зусім няма. Засмяяўся цар. А той зноў на бой ірвецца.
Паклікаў цар іншаземнага волата і пытае: — Будзеш з гэтым чалавекам змагацца?
Волат паглядзеў на Заморыша і нават скрывіўся. А той усё сваё даводзіць:
— Я цябе ўмомант пакладу на лапаткі.
Тут волат не вытрымаў.
— Добра,— кажа.— Давай мерацца сілай.
Адгарадзілі для іх вялікае поле. Народу сабралася вельмі багата. Заморыш узяў ды і падпаліў валасок. Велікан адразу прыйшоў. Заморыш яму кажа:
— Мне сёння трэба мерацца сілай з волатам. Зрабі так, каб ён паваліўся, як толькі я да яго дакрануся.
— He турбуйся. Зраблю, як ты просіш.
Выйшлі абодва барцы на поле. Народ, як убачыў Заморыша насупраць волата, пачаў над ім смяяцца. Раззлаваўся волат, кінуўся на Заморыша. Толькі не дастаў да яго — велікан яго аберагаў. Крыху пазней волат сам упаў. Усе проста дзіву даваліся. Цар багата ўзнагародзіў Заморыша і паставіў яго галоўным над сваімі волатамі. 3 той пары пачаў ён жыць прыпяваючы.
Прайшло яшчэ колькі часу. Аб’явіўся ў лесе каля горада злы тыгр. Ён забіваў усіх прахожых. Са страху людзі і хадзіць у той бок перасталі. Склікаў тады цар народ і кажа:
— Хто гэтага тыгра заб’е ці жыўцом да мяне прывядзе, таго я ўзнагароджу.
Тут усе волаты пачалі паказваць на свайго начальніка.
— Толькі ён і можа такое зрабіць.
Цар паклікаў яго і загадаў забіць тыгра.
Той кажа:
— Махарадж! Улада твая такая вялікая, што тыгр сам прыйдзе да цябе з павіннай.
Цар вельмі здзівіўся і не паверыў. А Заморыш пайшоў у лес. Там ён выклікаў велікана і загадаў яму злавіць тыгра. Сказана — зроблена. I неўзабаве тыгр з’явіўся да цара. Як убачыў цар, што тыгр ідзе да яго, падняўшы хвост, здзівіўся больш ранейшага, шчодра ўзнагародзіў Заморыша і прызначыў яго сваім галоўным саветнікам.
Стаў Заморыш саветнікам і кажа цару:
— Трэба распусціць войска. Навошта яно, калі табе служу я?
Спачатку цар яго не паслухаўся. А потым узяў і распусціў усіх сваіх ваяроў, пакінуў толькі крыху.
Даведаўся непрыяцель, што войска ў цара распушчана, узрадаваўся і пачаў пагражаць яму вайной. Народ занепакоіўся. Войска няма — як ваяваць? Ваяры, якія засталіся, заняты па сёлах і гарадах. Паслаў цар за Заморышам і пытае:
— Ваяваць як будзем?
А той кажа:
— He трывожся, махарадж. Заўтра я сам пайду на ворага. Убачыш — усё яго войска ўмомант разбяжыцца.
He паверыў яму цар. Лаяў у душы на чым свет стаіць. Ды толькі што зроблена, таго не вернеш.
На другі дзень раніцой Заморыш падпаліў волас. Велікан адразу прыйшоў. Заморыш усё яму расказаў і просіць:
— Прыдумай, як прагнаць варожае войска, а цара ворагаў у палон узяць.
Велікан даў яму жменьку чачавіцы:
— Ідзі на вайну. Як падыйдзе варожае войска бліжэй, кінь у яго бок гэту чачавіцу. Пра астатняе я сам паклапачуся.
Пайшоў Заморыш ваяваць. Цар, паўмёртвы ад страху, паставіў яму на лоб цілак — знак блаславення — і адпусціў яго. Убачыў варожы цар, што насустрач яго войску выйшаў усяго адзін чалавек, і не мог надзівіцца. Загадаў ён сваім ваярам схапіць гэтага нахабніка.
Вось падышло войска бліжэй да Заморыша — ён і кінуў насустрач яму чачавічныя зярняты. Адразу вочы ў ваяроў заслала цемрай — нікому нічога не відно. Пачалі яны біцца і пасеклі адзін аднаго. Хто ацалеў — тыя разбегліся. А Заморыш узяў у палон варожага цара, закаваў яго ў ланцугі і прывёў у горад. Цар узнагародзіў яго больш ранейшага і пасадзіў на царства ў непрыяцельскіх землях.
Салавей і бавоўнавы куст
ыў некалі салавей. Лётаў-лётаў ён і вось аднойчы ўбачыў куст, на якім вісеў маленькі плод. Узрадаваўся салавей і сказаў:
— Застануся сядзець на гэтым кусце, і калі плод паспее, з’ем яго.
Кінуў ён сваё гняздо і сям’ю і ўладкаваўся на гэтым кусце. А куст жа быў бавоўнавы. Сядзеў салавей не адзін год, усё чакаў, калі паспее плод, і кажа:
— Заўтра з’ем яго,— і ў сквапнасці сваёй не падпускаў да куста ніводнай птушкі.
Прылятала аднойчы зязюля, салавей і яе не пусціў.
— Чаму ты не пускаеш іншых птушак да гэтага куста? Ці ж гэтыя кусты твае? — спытала зязюля.
— Табе якая справа? — адказаў салавей.— He пускаю, таму што сам з’ем плод.
Зязюля ведала, што гэта бавоўнавы куст, а салавей не ведаў. А ў бавоўны спачатку вырастае пупышка кветкі — гэта яна падалася салаўю плодам,— потым кветка, потым каробачка. Каробачка лопаецца, бавоўна вылятае, і вецер адносіць яе. Салавей узрадаваўся чырвонай кветцы, думаў, што гэта і ёсць плод, чакаў, што ён вось-вось паспее. Але кветка пераўтварылася ў каробачку, каробачка лопнула і бавоўна разляцелася пад ветрам. «Штосьці лётае навокал,— падумаў салавей,— пэўна, плод паспеў». Зазірнуў у каробачку, а яна пустая. Раззлаваўся ён.
Падляцела тут зязюля і кажа салаўю:
— Вось бачыш! Каб ты пусціў нас на гэты куст, мы б табе сказалі, дзе плады, якія можна есці. А ты ўсё сквапнічаў, нікога не пускаў сюды, вось і пакараны за сквапнасць.
Тут зляцеліся ўсе птушкі і пачалі дакараць сквапнага салаўя:
— Бачыш! Вось ты і пакараны за сквапнасць.
Раззлаваўся салавей і, калі птушкі паляцелі, сказаў бавоўнаваму кусту:
— Ты дурны куст. Нікому ты не патрэбны, нікога ты не харчуеш.
— Памыляешся,— запярэчыў куст.— Я кармлю авечак, а з маёй бавоўны людзі робяць падушкі, цюфякі і многае іншае, ім патрэбнае.
3 таго дня ні адзін салавей не садзіцца на бавоўнавыя кусты.
Пра тое, як сонца, месяц і вецер выправіліся абедаць
днойчы Сонца, Месяц і Вецер выправіліся абедаць да дзядзечкі Грому і цётачкі Маланкі. А маці іх Зорка, самая далёкая з усіх зорак на небе,
засталася дома.
Сонца і Вецер былі сквапныя — ніколі не думалі пра іншых, толькі пра сябе. I вось у застоллі яны самі наеліся ўдосталь, а пра маці ні разу не згадалі. Месяц жа была пяшчотная і добрая, і як толькі прыносілі якое-небудзь блюда, яна хавала кавалачак пад кіпцюр — кіпцюры ў яе былі цудоўныя і доўгія.
Вярнуліся ўсе трое дадому, і маці спытала іх:
— Ну, дзеці, што вы рабілі і што прынеслі мне?
Сонца, старэйшы з траіх, сказала:
— Я наеўся ўдосталь. Бо я пайшоў абедаць зусім не для таго, каб маці што-небудзь прынесці.
Вецер сказаў:
— Няўжо ты думаеш, што я пайшоў за сытнымі пачастункамі для цябе? Я пайшоў пазабаўляцца і наесціся.
А Месяц сказала:
— Маці, дай блюда,— і высыпала на яго абед такі смачны, якога яшчэ ніколі не бывала.
Павярнулася тады далёкая Зорка да Сонца і сказала:
— Ты думаў толькі пра сваю весялосць і задавальненне, пра маці ты не падумаў. Няхай жа табе будзе пакаранне: адразу ж промні твае будуць пякучыя, і пачнуць ненавідзець цябе ўсе і будуць закрываць галовы, убачыўшы цябе.
Менавіта таму індыйскае сонца такое пякучае.
Потым Зорка звярнулася да Ветру:
— Сквапны і ўлюбёны ў сябе, пра маці ты не згадаў. Дзьмі ж ты спёкай гарачай — усе будуць ненавідзець цябе і бегчы ад цябе.
Менавіта таму індыйскі вецер такі шалёнапякучы.
А Месяцу маці Зорка сказала:
— Любая мая дачка, ты ўспомніла пра маці і паклапацілася пра яе. Дык будзеш ты светлая і прахаладнаватая, і будуць людзі бласлаўляць цябе за тваё святло, якое нясе свежасць.
Менавіта таму такія пяшчотныя, з прахалодай і цудоўныя індыйскія месяцовыя ночы.
Вось цяпер вы пачулі пра Сонца, Вецер і Месяц — пачулі, чаму яны такія, якімі вы іх ведаеце.
Жыў-быў верабей
ылі ды былі верабей з вераб’іхай і жыў-быў цар. Пабудавалі верабей і вераб’іха гняздо ў царскім
палацы. Цар жыў у пакоях, а верабей з вераб’іхай — у сваім гняздзе.
Вось аднойчы цар апрануўся ў новае ўбранне — надумаў у госці пайсці. Толькі дайшоў да дзвярэй, а верабей вазьмі ды і кінь на яго кроплю. Белая кропля ўпала проста на цара і запэцкала яго новае ўбранне. Разгневаўся ён. Паклікаў слугу і кажа:
— Зараз жа злаві вераб’я з вераб’іхай і пасадзі іх у клетку.
Вераб’іху ж слуга злавіў, а верабей пырх ды і быў такі.
Прыляцеў верабей да цесляра, просіць:
— Цясляр, цясляр! Зрабі мне каляску на васьмі калёсіках. Цар пасадзіў у клетку маю вераб’іху. Я паеду з ім ваяваць.
Цясляр зрабіў каляску на васьмі калёсіках. Верабей запрог у яе мышку і паехаў ваяваць з царом. Едзе ён, едзе, бачыць — ляжыць на дарозе іголка.
— Братка верабей! Братка верабей! Ты куды едзеш? — пытае іголка.
Адказвае верабей:
Я верабей, я верабей,
Бачыш, мышку ў каляску запрог:
Еду я з царом ваяваць — Ён маю вераб’іху злавіў.
— I я з табой, браток верабей.
— Паедзем.
Залезла востраносая іголка на каляску. Верабей лейцамі трасе, мышку паганяе. Мыш бяжыць, з усіх сіл стараецца. Хутка коцяцца калёсы.
Едуць яны, едуць, а насустрач ім скарпіён.
— Браток верабей! Браток верабей! Ты куды едзеш? — пытае.
КНІГІ ОНЛАЙН
