Ядвігіна Ш.
Выбраныя творы
Ядвігіна Ш.
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 410с.
Мінск 1976
ПАДЛАСЕНБКІ (стар. 24)
Друкуецца па зб. «Бярозка», Вільня, 1912, стар. 24—25. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1910 г., 4 (17) лютага, пад назвай «Казка».
РАБЫ (стар. 26)
Друкуецца па зб. «Бярозка», Вільня, 1912, стар. 26—29. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1912 г., 22 (4) сакавіка.
Ахмістрыня — эканомка.
Камісарамі ў некаторых месцах называл! кіраўнікоў маёнт-
каў.
ДАЧЭСНЫЯ (стар. 30)
Друкуецца па зб. «Бярозка», Вільня, 1912, стар. 30—32. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1912 г., 31 (13) мая.
Несуградны — несусветны; паводле народнай легенды — такі, якога 1 град не можа знішчыць.
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 3. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1911 г., 17 лютага.
Ш о р а н — шэрань, іней.
РАНЫ (стар. 33)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар 4 Упершыню апублікавана у газ. «Наша Шва», 1912 г., 3 (16) мая. ' ершЫ|"°
ЖЫВЫ НЯБОЖЧЫК (стар. 34)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар 5—12 Уперши то апублікавана ў газ. «Наша Шва», 1909 г., 20 (5) лютага.
3 а ф р а с а в а и ы (польск. zafrasowany) — заклапочаны.
Г у н ь к а — дзяружка, посцілка.
ЧОРТАВА ЛАСКА (стар. 39)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 13—21. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Шва», 1909 г., 1 (14) мая.
ДУБ-ДЗЯДУЛЯ (стар. 45)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 22—29. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1909 г., 14 (27) мая.
Немаль — ледзь не, амаль.
ЧАЛАВЕК (стар. 50)
Друкуецца па зб.«Васількі», Вільня, 1914, стар. 30—31. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Шва», 1911 г., 21 (3) ліпеня.
3 БАЛЬНІЧНАГА ЖЫЦЦЯ (стар. 51)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 32—37. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Шва», 1909 г., 12 (25) лістапада.
Г р а м и і ц а — тут свечка, якую запальваюць пры канаючым.
ЗАРАБЛЯЮЦЬ (стар. 54)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 38—43. Упершыпю апублікавана ў газ. «Наша Шва», 1909 г.. 20 (2) жніўня.
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 44—52. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1911 г., 8 (21) снежня.
Д з я д ы — абрад памінання продкаў.
САБАЧЧА СЛУЖБА (стар. 63)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 53—55 Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1909 г., 26 (9) лістапада.
ЦЫРК (стар. 65)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вілыія, 1914, стар. 56—61. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1913 г., 1 лютага.
ГАРОТНАЯ (стар. 69)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 62—70. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1911 г., 20 студзеня.
Прыгнаўшы на дзяніну — прыгнаўшы з раніцы.
Сесці кутам —жыць у чужой хаце на правах часовага кватаранцтва.
ШЧАСЛІВАЯ (стар. 74)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 71—75. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1912 г., 16 (29) лютага.
ВЯСЕЛЛЕ (стар. 77)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 76—80. Упершыню апублікавапа ў газ. «Наша Ніва», 1911 г., 26 мая.
СІЛО (стар. 80)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 81—82. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1910 г., 16 (29) снежня.
ПАВУК (стар. 81)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 83—86. Уперш.ыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1911 г., 18 (31) жніўня.
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 87—88. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1911 г., 10 лютага.
СУД (стар. 84)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар 89—94 Упеп шыню апублікавана ў газ. «Наша Доля», 1906 г., 20 верасня.
Анэгдысь — аднаго разу, аднойчы; некалі.
Пахт ар, п а к т а р — чалавек, які выступав неафіцыйным пасрэднікам; тут — пісец.
ВАЖНАЯ ФІГА (стар. 88)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 95—100. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1909 г., 11 (24) чэрвеня з падзагалоўкам «Ахвярую добрым цешчам».
Прысвячэнне цешчам — відавочная памылка; пазней «цешчам» было заменена словам «свякроўкам».
САКАТУШКА (стар. 92)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 101 — 104. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1910 г., 9 (22) снежня.
ШТО СКАЗАУ ПЕВЕНЬ (стар. 94)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 105—110. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1910 г., 25 (7) сакавіка, пад назван «Казка».
ХЛЕБ (стар. 97)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. Ill —112. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1911 г., 1 (14) верасня, пад назвай «Казна (3 народнага апавядання)».
НАГРАДА (стар. 98)
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 113—116. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1909 г., 3 (16) верасня.
Друкуецца па зб. «Васількі», Вільня, 1914, стар. 117—119. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1912 г., 15 (28) сакавіка.
ВАРОНА (стар. 102)
Друкуецца па часоп. «Лучынка», 1914, № 4, дзе ўпершыню І апублікавана.
Спанатрыць (польск. spenetrowac) — пастарацца даведацца; абшарыць; даследаваць. Тут — у сэнсе сталі прыглядацца.
«ПРИ ИСПОЛНЕНИИ СЛУЖЕБНЫХ ОБЯЗАННОСТЕЙ» (стар. 108)
Друкуецца па газ. «Беларусь», 1920, 29 студзеня, дзе ўпершыню і апублікавана, з паметкай: 1913 г.
Статкавацца (польск. statkowac sig)—быць сталым, быць больш сур’ёзным. Тут — у сэпсе кеміць.
Запрэзантаваць (польск. zaprezentowac)—паказаць, пазнаёміць, прадставіць.
Дзядзіна — вотчына.
К аз л ы дзёрці — рыгаць, бляваць.
Вансак яго ведае — праклён.
ЧАМУ? (стар. 114)
Друкуецца па газ. «Беларусь», 1920, 17 студзеня, дзе апублікавгны ўпершыню, з паметкай: 1913 г.
ЗАВЕДЗЕНАЯ НАДЗЕЯ (стар. 115)
Друкуецца па газ. «Беларускае жыццё», 1919, 5 чэрвеня, дзе апублікавана ўпершыню, з паметкай: 1913 г.
РАМАН
ЗОЛАТА (стар. 116)
Друкуецца па газ. «Беларусь», 1920, №№ 22, 23, 43, 44, 47, 80— 83, 117, 118, 136, 137 (з 1 лютага па 27 чэрвеня), дзе апублікаваны ўпершыню.
Р асшор ыць — бяздушна растраціць.
Паставіць па патыліцы мушку (выраз з народнай медицины) — паставіць п’яўку.
Статэчны (польск. stateczny) — паважны, сур’ёзны.
ПАЭМА
ДЗЕД ЗАВАЛА (стар. 191)
Друкуецца па асобным выданні «Дзед Завала», Вільня, 1910. Упершыню апублікавана ў газ. «Наша Ніва», 1909 г., 26 (8.IV) сакавіка.
М а р у х а — мядзведзь.
3 г е л к (польск. zgielk) — шум, гармідар.
НАРЫСЫ. УСПАМІНЫ. АРТЫКУЛЫ
ЛІСТЫ 3 ДАРОП (стар. 203)
Друкуецца па газ. «Наша Ніва», 1910, №№ 23, 24, 25—35, 27— 40 (з 10 чэрвеня па 30 верасня), дзе апублікаваны ўпершыню.
Грацаваныя сцежкі (ад польск. gracowac) — палоць матыкай, узрыхляць; тут — у сэнсе дагледжаныя.
Мэшты — абутак.
М а р’я в i т—прадстаўнік каталіцкай секты мар’явітак.
Каранжаваты — карчакаваты, нярослы.
Падкурсайце — падбухторце, угаварыце.
Закарбаваў—(польск. zakarbowac)—зрабіць зарубку.
Т р э.ф н ы— паводле рэлігіі яўрэяў, нячысты, забаронены да ўжытку.
Злудны (польск. zludny)—абманлівы, прывідны, ілюзорны.
Б а ш т а (польск. baszta) — башня.
Руд эр а (польск. rudera)—напаўразбураны будынак, трушчоба.
Кашляв а (ад слова кашаль)—квола, слаба.
ДУМКІ 3 ПАДАРОЖЫ (стар. 251)
Друкуецца па газ. «Наша Ніва», 1910, 21 кастрычніка, дзе быў апублікаваны ўпершыню.
УСПАМІНЫ (стар. 253)
Друкуецца па асобным выданні «Uspaminy», Вільня, 1921, у якім яны былі ўпершыню апублікаваны.
Gaudeamus igitur Juvenes dum sumus, Gaudeamus igitur Juvenes dum sumus, Post jucundam juventutem.
Давай весяліцца, Пакуль маладыя, Давай весяліцца, Пакуль маладыя, Пасля прыемнай маладосці...
«Gaudeamus» — папулярная і ў сённяшнічас у многіх краінах студэнцкая песня, створаная ў сярэднія вякі ў Заходняй Еўропе, якая насуперак царкоўна-аскетычнай маралі ўсхваляе жыццё з яго радасцямі, маладосць і навуку.
X а д н і к і (польск. chodnik) — тратуар, панель.
Напаснікі — ад слова нападаць.
П л ю с к в а (польск. pluskwa) — клоп.
Трактамант (польск. traktament) — пачастунак, харчы.
Сказа нец (польск. skazaniec) — асуджаны, смертнік.
В. МАРЦІНКЕВІЧ У ПРАКТИЧНЫМ ЖЫЦЦІ (стар. 297)
Друкуецца па газ. «Наша Ніва», 1910, 25 лістапада, дзе быў апублікаваны ўпершыню.
У в а ж а л і — тут у сэнсе прымалі, лічылі.
Прыпадкамі — абставінамі, умовамі.
ХТО ЧЫМ МОЖА-ХЛП ДЛПАМОЖЛ! (стар. 301)
Друкуецца ўпершыню па аўтографу, які захоўваецца ў аддзеле рукапісаў (F 21-188) Цэнтральнай бібліятэкі АН ЛітССР.
ПЕРАКЛАД
У. Гаршын СІГНАЛ (стар. 305)
Друкуецца па другім выдапні: «Сыгнал». Вілыія, 1914. У «Прадмове выдаўца» сказана:
«Першае выданне гэтай кніжкі выйшла ў 1891 годзе ў Маскве. Выдала «Сыгнал» трупа студэнтаў, каторыя ў тым часе сядзелі ў Маскоўскай так звапай Бутырскай турме за палітычныя справы. Сядзела 400 чалавек з лішнім, і там некаторыя з іх завязалі беларускі гурток. Пераклад першага выдання зрабіў адзін з добра ўжо вядомых сягоння нашых літаратараў. Пераклад тэты мы і друкуем другім выданнем без ніякіх перамен. I хочам яшчэ звярнуць тутака ўвагу сучаснага пакалення, што назад таму 24 гады наша бацькаўшчына не так ужо вельмі спала, як гэта цяпер некаторым людзям здаецца».
На тытульным лісце назва апавядання гучыць так: «Сыгнал або расказ аб тым, як дабро перамагло зло ў чалавека»; там жа: «Пераложана, з малымі пераменамі, з расказу Усевалада Гаршына».
3 твораў на рускай мове
АПАВЯДАННІ
МИЛКА (стар. 317)
Друкуецца па газ. «Виленский вестник»,
ўпершыню апублікавана.
1904, 20 сакавіка, дзе
"Ь (стар. 323)
Друкуецца па газ. «Виленский вестник», ўпершыню апублікавана.
1904, 11 чэрвеня, дзе
ШАХ —МАТ! (стар. 325)
Друкуецца па газ. «Виленский вестник», 1904, 18 чэрвеня, дзе ўпершыню апублікавана.
МАЛЕНЬКАЯ ПОВЕСТЬ (стар. 330)
Друкуецца па газ. «Белорусский вестник», 1905, 10 (23) сакавіка, дзе ўпершыню апублікавана.
МУСТАФА (стар. 333)
Друкуецца па газ. «Белорусский вестник», 1905, 27 (9) красавіка, дзе ўпершыню апублікавана.
ФЕЛЬЕТОНЫ
ЛОТЕРЕЯ (стар. 344)
Друкуецца па газ. «Белорусский вестник», 1905, 27 (9) сакавіка, дзе ўпершыню апублікаваны.
НАИВНЫЙ МАЛЬЧИК (стар. 351)
Друкуецца па газ. «Белорусский вестник», 1905, 15 (28) красавіка, дзе ўпершыню апублікаваны.
А РТЫ КУЛЫ
ЛЮДИ —ЛЮДЬМИ ЗАБЫТЫЕ (стар. 355)
Друкуецца па газ. «Белорусский вестник», 1905, 25 (7) сакавіка, дзе ўпершыню апублікаваны.
feci quod potui — feciant meliora potentes.
КНІГІ ОНЛАЙН
