Каханак Вялікай Мядзведзіцы
Сяргей Пясецкі
Выдавец: Рэгістр
Памер: 405с.
Мінск 2019
ўвогуле няма нічога прыгожага. Я падманваў самога сябе і ведаў пра гэта. А ў куце склепа ўсё раздавалася:
— Сорак сем, сорак восем, сорак дзевяць, пяцьдзясят... Досыць!
Яна закрыла агуркі кружком і прыціснула яго вялікім каменем.
Некалькі секунд яна глядзела мне ў вочы і раптам пачала смяяцца. Ніколі перад гэтым і ніколі пасля я не чуў ад яе такога вясёлага смеху і не бачыў такога цудоўнага твару. Яна наблізілася да мяне і запусціла мне ў валасы распрасцёртыя пальцы правай далоні, левай рукой пагладзіла мяне па шчацэ.
— Бачыш, якая я?
— Ну і што?
— Бачыш? — паўтарыла яна.
Ну.
— Падабаюся табе?
— Так.
— Ну... Дык пасля шлюбу... Будзеш мець усё... Усё, што хочаш.
— Дык навошта ж ты мяне... мучыла?
Яна ціха засмяялася, а потым прыцягнула мяне да сябе. Я адчуў на шыі яе плячо, а на вуснах пацалунак, доўгі і палымяны. Я не ўмеў так цалавацца. Яна прыціснулася да мяне цёплым пругкім целам. А калі я зноў захацеў узяць яе ў абдымкі, яна адапхнула мяне і сказала:
— Гэта для таго, хлопчык, каб ты ведаў, якая я ёсць, што ты не памылішся!.. Ну, бяры вядро і ідзі!
Я маўчаў, стоячы на месцы, а яна ўзяла мяне за плячо і паважліва сказала:
— Разумееш, няможна. Я салдацкай падсцілкай рабіцца не хачу! Мне, можа, горш, чым табе!.. Ты калі-небудзь падумай трохі над гэтым... Ну, бяры вядро!..
Я ўзяў вядро і пачаў узбірацца па лесвіцы. Фэля знізу свяціла мне, а потым хутка ўзышла наверх. Я падаў ёй руку і дапамог замкнуць дзверы склепа. Потым мы пайшлі дадому.
Пазней, на халодны розум, я разважаў пра тое, што адбылося між намі ў склепе, але ўсвядоміць гэта было цяжка. He ведаю, але мне здалося, што гэта здарылася як вынік таго, што перад гэтым мы ўбачылі ў каморы. Безумоўна, яна была вельмі ўзбуджана, але тое, што адбылося пазней, супярэчыла гэтаму. А, можа, ёй і не трэба было большага? Можа, тое, што адбылося між намі, было для яе вычарпальным і дастатковым?
Калі б у мяне была старэйшая сястра, у якой я мог бы свабодна даведацца пра гэта, то запытаўся б... Самому зразумець тое, што адбылося, было цяжка. Я мог бы запытацца ў Бамбіны або ў Алесі Калішанкі, але вымушаны быў бы расказаць усё, каб мяне зразумелі. Але як пра гэта расказваць?
3 вядром агуркоў у руцэ я вярнуўся да хлопцаў. У пакоі было шумна. П'янка была ў разгары. Я паставіў вядро з агуркамі на стол насупраць Фэліка Маруды.
— На! Утыкай!
Маруда адразу сунуў руку ў вядро.
— Гэтаму і бочку пастаў, то не адмовіцца! — сказаў Лорд.
Я агледзеў пакой, шукаючы Шчура. Убачыў яго на другім канцы стала паблізу Алінчукоў. Ён падміргнуў мне. Я наблізіўся да тых, што гулялі. Альфрэд Алінчук трымаў банк. Ён выняў з кішэні дзве калоды новых карт. Раздаў паяскі. Ператасаваў карты і паклаў 200 рублёў.
— У банку 200! — сказаў ён.
Пачаў раздаваць. Я таксама ўзяў карту. Першым гуляў Шчур.
— Дай за 50.
Альфрэд суха адказаў:
— Пастаў куш!
— He бойся. He падману цябе.
Шчур паклаў на стол 50 рублёў, дакупіў дзве карты і прайграў, бо меў больш за 21. Альфрэд згарнуў яго грошы ў агульную кучу.
Другі гуляў Жывіца. Хтосьці крануў мяне за плячо. Я азірнуўся і ўбачыў малады дзіцячы твар перамытніка, які спяваў разам з Лордам.
— Што хочаш? — спытаў я.
— Пакажы карту. Хачу «памазаць» — сказаў мне перамытнік.
Я паказаў яму дзясятку.
— Добра, — сказаў ён. — Мажу гузік.
Даў мне залатую манету.
Жывіца прайграў. Цяпер была мая чарга. Я паставіў 30 рублёў і выйграў. Даў свайму супольніку 20 рублёў, але ён не ўзяў. Сказаў:
— Застанецца на іншы раз.
— Добра. Як тваё прозвішча? — спытаў я.
— Кручак, — адрэзаў хлопец.
Гульня ішла далей. Амаль усе прайгравалі, па меншай меры тыя, хто гуляў на вялікія грошы. Сашка гіаставіў 100 рублёў і таксама прайграў. Ён быў апошні ў чарзе.
Альфрэд стасаваў карты. Ішоў другі тур. Шчур уважліва разглядваў яго рукі. Раздалі карты. Шчур паклаў на стол 100 рублёў.
— Пайшло на 100!
Альфрэд даў яму карту.
— Досыць! — сказаў Шчур.
Альфрэд узяўдзве карты і сказаў, адкрываючы іх: «Дзевятнаццаць».
Шчур прайграў, бо меў толькі сямнаццаць.
Потым Жывіца прайграў 50 рублёў. Я дадаў да 20 рублёў Кручака 30 сваіх. Шчур сказаў мне:
— Я мажу 50.
Я выйграў 100 рублёў і аддаў супольшчыкам выйграныя імі грошы.
Пад канец другога тура банк павялічыўся амаль у сем разоў. У ім было болып за 1300 рублёў. Альфрэд нерваваўся. У яго быў чырвоны твар, на якім з'явіліся кроплі поту. Ён ператасаваў і раздаў карты. Ішоў трэці і апошні тур.
Шчур запар паставіў 170 рублёў — усё, што меў. Узяў карты і прайграў. Жывіца таксама прайграў. Звярнуўся да мяне:
— Пакажы карту!
У мяне быў туз. Жывіца сказаў:
— Мажу 300 рублёў.
Даў мне грошы. Сашка з другога боку прысунуў мне дзве стодаляравыя банкноты. Кручак даў 50 рублёў. Я зразумеў, што яны хочуць адыграцца і падчарпнуць банк. Я паставіў 100 рублёў. Шчур падышоў да мяне :
— Можаш паставіць за мяне 200 рублёў? Калі прайграю, аддам табе заўтра.
— Добра.
Я паставіў разам 200 даляраў і 650 рублёў. У Альфрэда трэсліся рукі. Шчур нахіліўся над сталом і ўважліва глядзеў на кожны ягоны рух.
Альфрэд узяў карту, а потым хвіліну вагаўся, даючы мне другую карту. Шчур не спускаў вачэй з яго рук. Альфрэд даў мне карту. Гэта была дзясятка... Я выйграў.
Альфрэд хрыплым голасам адлічыў мне грошы.
— Клёва, — сказаў Лорд. — Маеш шчасце, браце!
Банкзменшыўся напалову. Пасля некалькіхдалейшых хадоў зноў узрос. Надышла чарга Сашкі. Ён коратка сказаў:
— Банк.
— Як? — спытаў, бляднеючы, Альфрэд.
— Кажу: банк!
— Усе-е-е?
— Так.
Сашка паклаў партфель на стол. Альфрэд палічыў грошы ў банку і сказаў:
— Ёсць 1040 рублёў і 370 даляраў!
— Іду на ўсе! -сказаў Сашка.
Альфрэд, бледны, даў Сашку карту. Узяў сабе, потым даў Сашку другую і трэцюю карты. Сашка кінуў іх на стол. Меў 24.
— Прайграў! — сказаў Сашка і пацягнуўся да партфеля, хочучы выплаціць прайграныя грошы.
I раптам здарылася нешта неспадзяванае. Шчур вырваў з рук Альфрэда карты і крыкнуў:
— Хлопцы! Стыркі цынкаваныя1!
Альфрэд знерухомеў. Жывіца паклаў велізарную далонь на ляжачыя ў банку грошы. Сашка нахіліўся ўперад і глуха працадзіў:
— Стыркі цынкаваныя?.. Што?..
Альфрэд вывернуўся:
— Хлусіш, гадзіна! — сказаў пісклява, амаль што плачучы.
— А ты люй2!
— Ёнчапляеццадамянеі шукае «салдацкайпрэтэнзіі»!
У гэты момант я ўбачыў, што Кручак, які ўсё разглядаў, схапіў са стала пляшку ад гарэлкі і скочыў наперад:
— Гэта ты так гуляеш з хлопцамі!!!
Ён ударыў Альфрэда бутэлькай, і шкло бразнула дробнымі кавалачкамі. Альфрэд закрыў твар рукамі, бо Кручак замахнуўся абломкам горла пляшкі. Браты Алінчукі кінуліся ўперад. Адзін з іх схапіў Кручака ззаду за шыю. I тут Сашка бліснуў нажом і крыкнуў:
— Прэч, шкопы3!
Раптам Жывіца апынуўся сярод іх і некалькімі рухамі плячэй адкінуў іх на бакі.
— Памалу! Памалу! — сказаў спакойна.
Сашка ўстаў з-за стала і сказаў:
— Ну, хопіць ужо!.. Зараз убачым... Альфрэд, хадзі сюды!
Алінчук наблізіўся да стала, выціраючы хусткай кроў з ілба.
— Стыркі цынкаваныя? — запытаў у яго Сашка.
— He ведаю... Я купіў стыркі...
— Стыркі купіў, а пацынкаваў сам! — кінуў Шчур збоку.
— Дзе ты купіў стыркі? — запытаў Сашка.
Вочы ў Альфрэда забегалі.
— У Вільні купіў.
Шчур пырснуў смехам.
Сашка, Лорд і Болік Камета ўважліва абгледзелі карты.
— Так, стыркі цынкаваныя! — сказаў Сашка.
— Я ж казаў! — сказаў Шчур і хацеў кінуцца на Альфрэда.
1 Стыркі цынкаваныя {жарг^ — ігральныя карты пазначаныя.
2 Люй (жарг.) — ашуканец, аферыст.
3 Шкопы (жарг.) — дрэнь, быдла, скаціна.
Раптам Сашка тупнуў нагой. Шчур адступіў. Сашка агледзеў прысутных.
— У мяне дома я не дазволю ладзіць бардэль!.. Зразумелі? Хто хоча палічыцца, няхай зробіць гэта дзе-небудзь у іншым месцы!..
— Паставіў у банк 200 рублёў?
Сашка ўзяў з банка 100 даляраў і адклаў банкноту ўбок.
— Гэта твае 200 рублёў... Розніца малая...
Потым ён звярнуўся да прысутных:
— А цяпер, хлопцы, шчыра: хто колькі прайграў, ад Альфрэда павінен атрымаць! Хто выйграў, даваць сюды! Але па-чэснаму! Мы не шпанюгі1 і не альфонсы, а фартоўцы!..
Пачуўся шум прызнання гэтых слоў.
Палічылі грошы ў банку. Потым зрахавалі ўсе прайграныя і выйграныя грошы. Сашка падзяліў банк і грошы паміж прайграўшымі. Потым узяў 100 даляраў і сказаў Альфрэду:
— А гэта твае!
Альфрэд маўчаў. Сашка звярнуўся да Шчура:
— Запалі запалку і спалі гэтае смецце!
Калі Шчур спаліў банкноту, Сашка зноў звярнуўся да Альфрэда.
— А цяпер глядзі! Каб больш з хлопцамі не гуляў! Разумееш? Бо зробім з табою інакш... Я гэта зраблю!.. А вас, хлопцы, прашу не «стукаць» аб тым, што тут было... Гэта наш бізнес і ён застанецца нашым.
Альфрэд нешта хацеў сказаць, але Сашка перапыніў яго:
— Маўчы! Маеш сабачыя вочы і сабачы язык!
Хвіліну маўчаў, а потым зноў пачаў гаварыць, звяртаючыся да братоў-Алінчукоў:
— Дзякую вам, што вы прыйшлі да мяне ў госці з цынкаванымі стыркамі. Хацелі на зыхер2 падмануць!.. Больш не будзем ні гуляць, ні піць разам!
Звярнуўся да Жывіцы:
1 Шпанюга (жарг) — ліхі злодзей.
2 На зыхер (жарг) — пэўна, дакладна.
— Адкрый акно!
Жывіца хуценька падышоў да акна і расчыніў яго насцеж.
— Было б няёмка, каб вас праз дзверы выпусціў, — сказаў Сашка Алінчукам. — Такіх гасцей выпускаюць праз акно! Ну... вылятайце! Адзін за адным! — і паказаў пальцам на расчыненае акно.
Алінчукі пачалі па чарзе вылазіць у сад, а Шчур стаяў ля аканіцы і смяяўся. Смяяўся весела, нястрымна, заразліва. I ўсе выбухнулі смехам. Сур'ёзнасць захавалі толькі Сашка, Жывіца, Мамут і Фэлік Маруда, які працягваў есці, ні на каго не звяртаючы ўвагі.
Гульня ў карты была перапынена. Хлопцы пасля «выхаду» Алінчукоў пачалі піць і есці і жыва каменціраваць Альфрэдаў канфуз.
— Але ж і вока мае Шчур! — сказаў Ванька Бальшавік.
Шчур чмыхнуў носам:
— Ведаю я такіх люяў: пільнаваў яго!
Лорд засмяяўся.
— А Кручак добра храбатнуў яго бутэлькай!
— Напаіў яго гарэлкай! — сказаў Камета.
Кручак смяяўся, пабліскваючы вачыма.
— А навошта хамы хлопцаў ашукваюць!
— Мудра! — загаманіў Лорд.
Я наблізіўся да Сашкі і сказаў:
— Маю да цябе цікавасць. Можа, выйдзеш на хвіліначку з хаты?
— Штосьці важнае?
— Так... Пра Альфрэда...
— Ara! To выйдзі і чакай мяне ля брамы.