КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Я перайшоў хату, у якой ішла агульная забава. Я чакаў Сашку паблізу брамы. На двор час ад часу выбягалі хлопцы і дзяўчаты. Па кутах падворка раздаваліся шэпты, смех і віск дзяўчат. Хутка да мяне падышоў Сашка: — Hy, што скажаш? — Учора позна ўвечары я вяртаўся дадому. Было цёмна. Калі я закрываў фортку, з саду хтосьці стрэліў у мяне... Чатыры разы. — Та-а-ак? — Так! Ведаю, што гэта работа Альфрэда. — Адкуль ведаеш? — жыва спытаў Сашка. — Ведаю. Можа, не сам страляў. Можа, хто з братоў, а можа, наняў каго. Сёння раніцай папярэдзіў мяне адзін хлопец. — Хто? — Ён прасіў, каб нікому не гаварыў пра яго. — Аб чым папярэджваў? — Што Альфрэд прапанаваў якімсьці блатным хлопцам 100 рублёў, каб мяне «ўпарадкавалі». Яны прыходзілі да яго і пыталіся, хто я такі. Ён казаў, каб не рабілі гэтага. Сашка хвіліну маўчаў, а потым прамовіў: — Ведаю, хто табе гэта сказаў. — ?.. — Ёсік Гэнсяж. Я не пярэчыў. Сашка думаў, а я выняў з кішэні кулю, якую дастаў са сцяны дома, і падаў яму. Перамытнік сказаў: — 3 браўнінга рубіў! 3 сямёркі! А праз хвіліну спытаў: — Што ў цябе было з Альфрэдам?.. Можа, дзёрліся, як каты? Я падрабязна расказаў яму пра інцыдэнт, які меў з Альфрэдам, калі праводзіў Фэлю да касцёла. I аб тым, як я прывітаў яго ў хаце Трафідаў, калі ён прыйшоў да Гэлі. — Добра, што сказаў мне гэта! — прамовіў Сашка. — Пагавару з Жывіцам. Будзем мець яго на ўвазе. А ты не дрэйфі! Я засмяяўся. — Мне пляваць на такіх хайракоў1, якія ўначы з-за вугла страляюць або могуць наслаць на мяне нейкіх дрэняў!.. Хачу, каб ты ведаў пра гэта. 1 Хайрак (жарг.) — дзёрзкі хлопец. — Добра. Убачым, што будзе далей. А як трэба будзе, то раз-два на гемзу яго вырабім! Сашка ўжо хацеў адысці, але раптам мяне агарнула ахвота расказаць пра Фэлю. Я лічыў, што будзе добра, калі я буду з ім цалкам шчыры. I сказаў: — Маю яшчэ адну справу. Толькі не ведаю, як табе пра гэта сказаць. — Як хочаш... Можаш не гаварыць... — Калі нічога не скажаш Фэлі, то скажу табе. Было відаць, што ён быў здзіўлены. — He гаварыць Фэлі?! Ну добра, не скажу. — Слова? — Кажу: не скажу... Гэтага дастаткова. He верыш мне — не гавары. — Я быў з Фэлькай у склепе... Ты паслаў па агуркі... — Ну? — Я пайшоў... Ты прасіў... ~ Ну, ну? — Ну, і там... гэта... Што? — Ну, разумееш... — Хацеў падваліць да яе? — Так. — I што? — Сказала, што... пасля шлюбу... Сашка раптам выбухнуў смехам. Потым сказаў, паклаўшы мне руку на плячо: — Фэлька не цнатліўка. Mae 27 гадоў. He раз папускалася. Кажу адкрыта... не зважаючы на тое, што яна мая сястра... Але што з таго? Лепей мець такую бабу, чым іншую! Будзеш мець добрую жонку і найпрыгажэйшую шмару. Я цябе не ўгаворваю. Як хочаш... Фэлька толькі табе першаму гэта сказала... He страчвай надзеі, бо яна можа перадумаць... На хвілінку Сашка замаўчаў і працягнуў: — Фэлька магла выйсці замуж сто разоў, але не хацела!.. He ведаю, што з ёй цяпер зрабілася? Хлопцы на яе лятуць... Пасаг таксама мае... Даю ўсю гаспадарку і 15 тысяч рублёў. Разумееш? Я не патрабую нічога! Калі надумаеш, то пагавары з ёй і зрабіце як належыць. Я ў гэта не буду ўтыкацца. Ваша справа. Альфрэд таксама заляцаўся да яе. Яна вадзіла яго за нос два гады і нічога... Ну, пойдзем да хлопцаў. — Я яшчэ не думаю жаніцца. Хачу яшчэ пагуляць. Я замалады на жаніцьбу! — Твая справа. Ідзі піць або лепш прыгледзься да Фэлі. Сашка пакінуў мяне ля брамы і пайшоў у хату. А праз хвіліну і я пайшоў за ім і затрымаўся ў агульным пакоі. Гулянка не спынялася. Антоні рэзаў польку, а моладзь танцавала да ўпаду. Твары палалі ад рухаў і алкаголю. Убачыў Фэлю, якая танцавала з Гваздзём. Я стаў разглядаць яе. Тое, што адбылося паміж намі, цяпер здавалася мне неверагодным. У яе быў такі халодны, горды твар, і яна трымалася падчас танцу з такой дыстанцыяй, што я сам сабе не даваў веры, што тое — у склепе — было рэальнасцю. Фэля заўважыла мой погляд і нахмурыла бровы. Я бачыў, што яна таксама ўпотай разглядала мяне. У яе паводзінах таксама адбыліся змены. Яна пачала танцаваць прыгажэй і... з большай страсцю. Яна дражніла мяне, і я разумеў гэта. Азірнуўшыся, я ўбачыў Бэлку, якая сядзела на лаўцы з Маняй Дзюндзяй. Падышоў да яе: — Папрашу панну Бэльцю да танца! — Ой, не хочацца мне... Ногі ўжо баляць... — Але я вельмі прашу... Вельмі... Яна зірнула на мяне крыху здзіўлена і ўсміхнулася: — Ну, добра. Але нядоўга. Мы пачалі танцаваць. Я наўмысна асабліва моцна прыціскаў да сябе дзяўчыну і стараўся паказаць, што вельмі моцна ёю заняты. Адначасова стараўся трымацца ў танцы блізка да Фэлі. Я заўважыў, што яна таксама стала ажыўлёна размаўляць з Гваздзём і нават смяялася, штосьці яму гаворачы. Гулянка скончылася вельмі позна. Я пайшоў праводзіць Бэлку дадому — яна жыла на іншым канцы мястэчка. Бэлка адчыніла дзверы ў сенцы і пачала адчыняць замок на дзвярах свайго пакоя. Я свяціў ёй ліхтарыкам. — Ты адна жывеш? — запытаўся я. — Так. Маці з дзецьмі жыве ў іншай палове дома. Я прыцягнуў яе да сябе. Яна адапхнула мяне плячыма. — Ведаю, хлопча, чаго ты хочаш. Але сёння нічога. Трэба выспацца. Заўтра дыбаю ў дарогу. — А калі? — Некалі... Маешчас. Ну, ідзі, бозамкнудзверыўсенцах. Яна развіталася са мной моцным мужчынскім поціскам рукі. — Жадаю Бэльці шчаслівай дарогі! — Дзякую. Прыемных мар. Я выйшаў на вуліцу. У мястэчку было ціха. Лысы1, задуменны і сумны, плыў між хмар. На паўночна-заходнім баку свяціла Вялікая Мядзведзіца. Я доўга глядзеў на яе... Уздыхнуў і пайшоў дадому. Глава II Набліжаўся канец залатога сезону. Перамытнікі адчувалі гэта і працавалі, напружыўшы ўсе сілы. Болік Лорд сабраў нашу партыю. Цяпер ён машыніст. Мамут і Ванька Бальшавік, якія хадзілі з партыяй Гваздзя, «пусцілі яго ў трубу» і далучыліся да нас. Цяпер нам бракуе Юзафа Трафіды, Бульдога і Кітайца, якія сядзелі ў турме. Няма з намі і Петрыка Філосафа, які захварэў і застаўся дома пад апекай гадзіннікавага майстра Мужанскага. Але 1 Лысы (жарг.) — месяц. ў нас адзін навічок. Гэта высокі малады хлопец майго ўзросту, заўсёды прыгожа апрануты, нават у дарогу. Называюць яго (напэўна, з гэтай прычыны) Алігант. Гэта яго першая дарога. Тавар пільнуе Лёва. Тавар маем танны: алоўкі, пудра, туалетнае мыла, грабяні і батыст. Бергер на першы раз не рызыкаваў дарагім таварам. Ношы лёгкія: па 25 фунтаў кожная. Разам з машыністам Лордам і суправаджаючым Лёўкам было нас дзесяцёра. Мы сабраліся ў гумне на вуліцы Загуменнай1 на краю мястэчка. Там на меліне былі ношы. 3 надыходам ночы мы выйшлі з гумна і накіраваліся на поўнач. Лорд вёў нас па новай дарозе — туды, дзе хадзіў з партыяй Булыгі, слыннага перамытніка, машыніста і правадніка, забітага бальшавікамі вясной 1922 года, калі пераводзіў «фігуркі»2 з Саветаў у Польшчу. Я іду задумаўшыся. Гляджу на сем цудоўных зорак Вялікага Воза і даю ім, не ведаю нават чаму, жаночыя імёны. Першую, угары злева, называю Евай. Другую — Ірэнай, трэцюю — Соф’яй, чацвёртую (пярэдняе ўгары кола Возу) — Марыяй, пятую (ніжняе кола) — Геленай, шостую (задняе верхняе кола) — Лідзіяй, нарэшце, сёмую (ніжняе кола) — Лявоніяй. Стараюся запомніць гэтыя імёны. «Добра, што хлопцы не ведаюць, пра што я думаю! Засмяялі б мяне. Гэта будзе маёй таямніцай». Я ўсміхаюся зоркам, і, здаецца, яны ўсміхаюцца мне, нібы прыгожыя прамяністыя вочы. Перадняваўшы ў лесе, мы вырушылі ўначы далей і праз дзве гадзіны пасля выхаду з лесу прыйшлі на хутар Бамбіны. Мы разагрэліся, бо ішлі вельмі хутка. Уладкоўваемся ў гумне і кідаем ношы ля дзвярэй. Садзімся на салому і адпачываем. Потым утрох: я, Лорд і Лёва — ідзём у напрамку хутара. Падкрадаемся пад вокны дома і назіраем, што робіцца ўнутры. 1 Зараз вуліца Піянерская. 2 Фігуркі (жарг.) — жывыя людзі, якіх употай пераводзілі, a то і часам пераносілі на сваіх плячах перамытнікі. Чужых людзей дома няма. Бамбіна штосьці робіць ля стала, стоячы бокам да нас. ІІад столлю гарыць вялікая газнічка. Мы ўваходзім у сенцы, а адтуль у хату. — Добры вечар каханай гаспадыні! — гаворыць Лорд. Бамбіна паварочваецца да дзвярэй. Хвіліну глядзіць на нас. А потым пляскае ў далоні і весела ўсміхаецца: — Добры вечар! He спадзявалася... Сядайце! — Што чуваць у вас? — спытаў Лорд. — Усё добра... А ў вас? Мы расказалі ёй, як злавілі апошнюю партыю. Бамбіна пабедавала, што папаліся Трафіда, Бульдог і Кітаец. — Ну, а цяпер працуем зноў? — спытала яна праз хвіліну. — А як жа?.. Працуем, — адказаў Лорд. — Есці хочаце? — запыталася Бамбіна. — Яшчэ як! — адказаў Лорд. — Колькі вас? — Апрача нас яшчэ сямёра. Бамбіна ўзялася за працу. Пачала смажыць яечню. Лёўка сказаў, што змучаны і есці не хоча, і пайшоў на другую палову дома. Праз паўгадзіны з двума кашамі прысмакаў мы рушылі ў гумно. Бамбіна ішла наперадзе з ліхтаром у руцэ. Хлопцы весела прывіталі Бамбіну. Ванька Бальшавік увіваўся каля нашай гаспадыні, гаворачы ёй розныя кампліменты. Потым штосьці сказаў, што — я не чуў. — He для пса каўбаса! — адрэзала яму Бамбіна. — Мудра! — адазваўся Лорд. — Кажу і апавядаю вам, хлопцы, — сказаў з узнёсласцю Камета, — што наша Бамбіна — гэта крыніца мудрасці. Куфар з золатам, а не баба! — Кругом шаснаццаць! — дадаў Шчур. — А ў знак гэтага, — гаварыў далей Камета, — трэба выпіць. Няхай жыве Бамбіся сто гадоў! — Пяцьсот! — паправіў Лорд. — Тысячу! — рыкнуў Шчур. Бамбіна засмяялася і выпіла з намі шклянку гарэлкі. Мы скончылі есці. Бамбіна ўстала і ўзяла ліхтар: — Дабранач, хлопцы! Агню мне тут не напарашыце! Потым звярнулася да мяне: — Папрашу цябе дапамагчы аднесці дадому кашы. Я сабраў посуд у кашы, і мы выйшлі з гумна. Калі зачыняў браму, пачуў голас Бальшавіка. Потым Шчур пырснуў смехам і штосьці яму адказаў. — Мудра! — раздаўся голас Лорда. — Кажу і апавядаю вам, хлопцы, — пачаў гаварыць Камета. Але што ён «казаў і апавядаў», я не чуў, бо мы пайшлі дадому. У хаце я паставіў кашы на лаве і хацеў зяртацца ў гумно. — Куды ты? — усклікнула Бамбіна. — Да хлопцаў... Спаць... — А са мною не лепей? — Лепей... але... — Але што? — He выпадае. Што падумаюць хлопцы?.. Будуць смяяцца, прыгаворваць... — Няхай смяюцца, абы не плакалі!.. Што табе? Ці ты такі зялёны, што баішся іхніх гутарак? Бачыш, я не баюся: плюю на ўсё!