Каханак Вялікай Мядзведзіцы
Сяргей Пясецкі
16+
Выдавец: Рэгістр
Памер: 405с.
Мінск 2019
— Добра.
— Увечары я прыйду да цябе, — сказаў Шчур і з дзвюма носкамі на спіне знік у глыбіні падворка, а я пайшоў дадому.
Такім чынам я першы раз выпрабаваў рэвальвер.
Назаўтра Шчур прыйшоў да мяне апоўдні.
— Апыліў ношы? — спытаў я ў яго.
— He... За ўвесь тавар: твой і мой разам — даюць 180 рублёў. За горла бяруць, дрэні, бо ведаюць, што мне вельмі трэба. Я б аддаў, але не ведаю, як ты. Каб ты чаго не падумаў.
— А што я падумаю?
— Што ад тваёй долі частку вымагаў.
— Ведаю, што ты гэтага не зробіш! Няма пра што і гаварыць! Ідзі і бяры форсу.
Шчур выйшаў з хаты, а ўвечары вярнуўся і прынёс 90 рублёў золатам. Ён весела смяяўся.
— Ведаеш, партыя Юрліна таксама вярнулася.
— Усе прыйшлі?
— Юрлін вярнуўся з Лордам, Жыдам і Каметай. Алігант і Смочак прыйшлі разам. А Соньку Ванька Бальшавік на світанні прывёў. Мусіць, усю траву на паграніччы скамячылі. Скарысталі момант.
— А Кавалерчык? — я меў на ўвазе Жубіну.
— Ён не вярнуўся. Можа, дзесь блукае?
— А як тавар?
— Юрлін, Лорд і Камета аддалі, бо ішлі разам з жыдам. Арэшта —ф’юць! — Шчурпрацягласвіснуў. — Нямадурняў.
Потым мы пайшлі да Гінты. У салоне было поўна перамытнікаў. Наша гелда2 працавала напоўніцу. Тут распрацоўвалі розныя планы, тут камплектавалі партыю. Тут весяліліся тыя, хто зарабіў. Тут граў гармонік, лілася гарэлка, а нярэдка і кроў. Тут гулялі ў карты.
2 Гелда (польск.) — біржа.
Калі мы ўвайшлі ў поўную тытунёвага дыму хату, я ўбачыў, што за сталом пасярод хаты сядзяць усе нашы і Юрлін, які рэдка калі зазіраў сюды. Для нас за сталом зрабілі месца.
— Ну, выпіце, а потым пагаворым! — сказаў Лорд, надаючы сваім словам вялікае значэнне.
Мы выпілі дзве шклянкі гарэл кі. Потым Лорд звярну ўся да Шчура:
— Гэта ты ўчора валіў з машыны ў хамаў?
— He, не я... А што?
— Нічога.
Лорд звярнуўся да мяне:
— Ты рубіў у гадаў?
— He.
Юрлін павысіў голас:
— Яны стралялі... Або адзін, або другі... Я ведаю. Я быў паблізу!
— А, можа, гэта яны ў нас валілі? — сказаў Шчур.
— А ліхтаром іх хто асвяціў? Га? — спытаў Юрлін.
А што вам да гэтага? — спытаў я ў Лорда, крыху раззлаваны за такія пытанні.
— А я пра тое, што наша партыя спакойная. Мы ходзім на чыстую работу і не хочам браць машын... Бо як ісці з машынамі, то ўсім, бо інакш аднаго зловяць з машынай, а да сценкі ўсе пойдзем. Вось Кавалерчык не вярнуўся. Можа, яго там і цопнулі?
Шчур засмяяўся:
— Эх вы, зайцы! А каб нас усіх цопнулі, то што?
— To нічога, — адрэзаў Юрлін.
— Так... Табе нічога. Цябе жыды выкупяць, а мы ў Надзвычайцы паздыхаем.
— Можа, і цябе выкупяць.
— Я ім не пахолак!
— Дык не кажы так, — усміхнуўся Камета. — Юрлін — наш хлопец, і ведае, што гаворыць.
ТТТчур сарваўся з месца:
— Ён ведае, але для сябе!.. А вы памятаеце пяцёх кучкуноўскіх хлопцаў, якіх гады ў мінулым годзе на балоце
каля Гараняў укатрупілі1? Га? Памятаеце? А?.. А нас таксама затрымалі паблізу Гараняў!
Усе маўчалі. Тады я ўстаў і сказаў:
— Гэта я рубануў па гадах з машыны!
Ніхто не адазваўся. Толькі Шчур урачыста сказаў:
— I добра зрабіў!
Праз хвіліну падаў голас Лорд:
— Ну гэта нешта іншае! Ты не ведаў, што ніхто з нас не бярэ ў дарогу машын!
— Ведаў.
У гэты час Юрлін сказаў:
— Каб болып гэтага не рабіў!
— Гэта мая справа, — адрэзаў я. — Ты не будзеш мне камандаваць. Хадзіў з машынай і буду хадзіць з машынай.
— Клёва! — сказаў Шчур.
— Ну, дык з маёй партыяй не пойдзеш, — сказаў Юрлін.
— I не трэба! — адказаў за мяне Шчур. — Бачыш, які ганарысты! Можа, хлопец нам свабоду ўратаваў, а ён носам круціць!
Раптам з дзвярэй данёсся голас:
— 3 квасу піва не будзе!
Мы азірнуліся. У дзвярах, у клубах тытунёвага дыму, стаяў Сашка. Мы не ведалі, калі ён увайшоў, бо дзверы салона былі пастаянна адчыненыя для вентыляцыі.
Стоячы ў парозе, Сашка чуў усю нашу размову. Цяпер ён паволі наблізіўся да стала. За ім крочыў Жывіца. У абодвух рукі былі ў кішэнях.
Чуліся прывітанні. Для іх таксама зрабілі месца ля стала. Пасля іх прыходу Юрлін хутка выйшаў з хаты.
— Mae мойру2, — сказаў Сашка, наліваючы дзве шклянкі гарэлкі.
Шчур пагардліва пырснуў:
— Кішка ў яго тонкая!
Сашка звярнуўся да мяне:
— Ты валіў учора ў гадаў?
1 Укатрупіць (польск.) — забіць.
2 Мойра (жарг} — страх.
— Так.
— Hy дык на!
Ён прысунуў да мяне адну шклянку, а сам узяў другую:
— Вып'ем за шчасце!
Мы грукнулі шклянкамі і залпам выпілі гарэлку. Потым Сашка закурыў папяросу і сказаў:
— Добра!
Сашка выйшаў з салона ў рэстаран. Хутка ён вярнуўся да нас, а праз некалькі хвілін Гінта і Тэкля пачалі ўносіць і ставіць на стол бутэлькі з гарэлкай, півам і лікёрам. Потым прынеслі шмат разнастайных рыбных і мясных страў.
— Сашка скупіў буфет! — сказаў Камета.
А Сашка сказаў:
— Ну, братва, піць! Піць і есці! Сёння ніхто не плоціць!
Потым запрасіў да стала Антонія і наліў яму шклянку лікёру:
— Смакчы!
Гарманіст выпіў і перакусіў. Сашка ўткнуў яму ў руку некалькі дзесяцірублёвак і сказаў:
— Ідзі, рыпні «Шабашоўку»! Але па-нашаму, з агнём! Каб стол нагамі рухаў!
Хуткахатузапоўнілі жывыя гукі «Шабашоўкі», падрываючы хлопцаў з месцаў. Перамытнікі пілі на змор. Гарэлку закусвалі ігрушамі і цукеркамі, лікёры — селядцамі, каўбасой і агуркамі.
— Піць, братва, піць! Каб нічога не засталося! — заахвочваў нас Сашка.
Хлопцы не марнавалі ні часу, ні гарэлкі. А Лорд спяваў на мелодыю «Хто смяецца з нашай веры»:
Глянь жа, Гэля, на мяне ты,
Як іду з забавы клёвай: Голы, босы, абарваны, Спіты, збіты, падрапаны...
Позна ўначы я выйшаў з салона разам са Шчурам. У галаве шумела. Шчур таксама быў зусім п'яны. Пасярод рынку мы спыніліся. Я сказаў калегу:
— Дык з Юрлінам канец?
— А, канец.
— Халера! 3 кім цяпер пойдзем? Залаты сезон на носе.
— А хаця б і з «дзікімі»!
— Ведаеш іх? — спытаў я Шчура.
— Каго я толькі не ведаю!.. Як агранда, то агранда! Хоць пагуляем!.. Тай-да! Та-ра-дзі-ра!
I Шчур, напяваючы і пасвістваючы «Шабашоўку», пачаў танцаваць прама ў брудзе на рынку.
Потым мы доўга па чарзе праводзілі адзін аднаго дадому. Ён мне штосьці расказваў, а я яму, але нічога гэтага я не памятаю.
Глава 9
Была на паграніччы яшчэ адна незвычайная партыя. Яеназывалі «дзікай», ахлопцаў, якія даяеналежалі, «дзікімі» або вар'ятамі. Дзікія не захоўвалі амаль ніякай асцярожнасці і хадзілі праз граніцу на ўра. Часта пападаліся. Машыністы ў ёй змяняліся кожныя некалькі месяцаў. Але дзіўная рэч: гэтая вар'яцкая партыя працавала трэці год! Сто разоў разбітая, яна зноў сто разоў збіралася і зноў трэсла па начах граніцай і паграніччам...
Партыі з’яўляліся і знікалі, «клаліся» найвыбітнейшыя машыністы, а гэтыя д'яблы працавалі бесперапынна. Рабілі гранды і агранды і трымаліся гадамі, хаця штораз у новым складзе.
3 дзікімі былі тыя, каго нельга было прымусіць хадзіць з партыяй рэгулярна, і тыя, якія былі непакорлівыя і не хацелі падпарадкоўвацца абавязковым для ўсіх членаў
партыі правілам, i тыя, каму трэба было тэрмінова зарабіць колькі грошай, а таксама тыя, хто любіў авантуры і не дбаў пра ўласную бяспеку і пастаянны заробак.
Назаўтра пасля нашай сваркі з Юрлінам Шчур пазнаёміў мяне з машыністам дзікіх Войцехам Анёлам. Мы не хацелі страціць ніводнага тыдня з залатога сезону, бо ведалі, што дзікія не будуць пытацца ў нас, ходзім мы са зброяй ці не. Анёла мы засталі дома. Ён сядзеў у вялікай дзіцячай калысцы на палазках, якая стаяла пасярод хаты, і заўзята гойдаўся, падкідваючы ногі ўзад-уперад. Да ніжняй губы ў яго прыліпла папяроса, што была скручана з лістка насценнага календара. На стале на коўдры ляжаў выняты з калыскі зусім голы хлопчык. Дзіўна, што ён не плакаў: можа, таму, што быў заняты засоўваннем пальцаў левай нагі ў рот.
— Здароў, Анёл! — крыкнуў Шчур, уваходзячы са мной у хату.
Анёл прыжмурыў вока і плюнуў у кут пакоя.
— Ну, і што з таго? — сказаў ён.
— Што ў цябе чуваць? — сказаў Шчур.
— Бізнес у руху, a pyx у бізнесе! — адрэзаў Анёл, не перастаючы гушкацца ў калысцы і, напэўна, маючы нешта на ўвазе.
— Хочам хадзіць з вамі за граніцу, — сказаў Шчур.
— Можаце... He даю вам ці што?.. Анёльскі бізнес!
— To калі будзе?
— Сёння.
— Адкуль?
— Халера яго ведае, адкуль!
— Дык як вас знайсці?
— Халера яго ведае, як!
Шчур выняў з кішэні пляшку гарэлкі.
— Дык акропім бізнес.
Анёл абуральна кашлянуў і пусціў пад столь густы клуб дыму. Шчур падаў яму пляшку. Анёл лёгкім рухам далоні выбіў з бутэлькі корак і, гушкаючыся, паглядзеў на мяне.
— Ты таксама хочаш?
— Так... з рыльца...
— He, я не хачу, — сказаў я.
— To і добра, — сказаў Анёл.
Потым пазногцем пазначыў на пляшцы палову яе аб'ёму, закінуў галаву і, працягваючы гушкацца, пачаў піць. Анёл, не гледзячы на пляшку, перарваў піццё. Зноў глянуў на шкло бутэлькі: выпіў — як адмераў — па рыску, пазначаную пазногцем. Падаў пляшку Шчуру, які на адным духу высярбаў сваю частку, а потым спытаў у Анёла:
— Дзе спаткаемся?
— Пад вечар... Каля Цэнтаўра... як анёлы...
— Клёва! Заставайся з Богам!
— Ідзіце з д'яблам!
Калі мы выйшлі ад Анёла, я сказаў Шчуру:
— Гэта ж вар'ят!
— Разумны вар'ят! — адрэзаў калега.
Увечары мы выйшлі ў напрамку дома купца Цэнтаўра, якога ў мястэчку таксама клікалі вар’ятам. Гэтаму спрыяла шмат акалічнасцей, а перад усім тое, што даваў тавар дзікім. Здараліся яму лепшыя, стабільныя партыі, але ён меў нейкую прыязнасць да дзікіх і даваў ім тавар ужо трэці год. Дзікія рабілі яму агранду — ён міргаў ім вокам: ведаю пра гэта!.. Зноў агранда — ён зноў міргаў ім вокам і запрашаў некалькіх вар'ятаў да сябе на пейсахоўку. Потым казаў ім:
— Ну, хлопцы, як цяпер будзе кляпа, то ў наступны раз за граніцу панесяце салому... I я з вамі!
Дзікіх гэта брала за сэрца, і яны раскідвалі начыста 5-8 партый. Цэнтаўр адкоўваўся1. Адкрыў фабрыку мыла ў Вільні, фабрыку чарніла ў Лідзе, фабрыку шакалада ў Гродне — фабрыкі былі яго маніяй. Апрача мянушкі Цэнтаўр (фірмовы знак яго шматлікіх фабрык), меў яшчэ адну: Фабрыкант... Дзікія, бачачы, што купец у прыбытку, бо адкрываефабрыкі, пачыналі рабіцьяму агранды, і Цэнтаўр прыходзіў у заняпад. Потым зноў запрашаў сваіх вар'ятаў
1 Адкавацца (жарг) — атрымаць прыбытак, акупіцца.
на пейсахоўку, зноў прапаноўваў ім насіць салому за граніцу і зноў адкоўваўся. I так раз за разам — трэці год.
КНІГІ ОНЛАЙН
