КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Павольней! — сказаў Сашка Жывіцы. Жывіца прытрымаў каня. Мы ўз'ехалі на мост. — А вы хто такія?.. Адкуль?.. — крыкнуў злосным дзёрзкім голасам мужчына ў скураной куртцы, спрабуючы схапіць за лейцы. — А з Мінска! — гучна і весела адказаў Сашка. — 3 Мінска? А куды? — Куды?.. Зараз скажу дакладна! Тр-р-р! Жывіца спыніў каня, а Сашка скочыў з воза і наблізіўся да мужчыны ў чорнай скураной куртцы. Пэўны час глядзеў яму ў твар, а потым сказаў: — Ваш твар, таварыш, вельмі падазроны!.. Па якім праве вы затрымліваеце праезных на дарозе? — Як па якім праве? — Так: па якім праве? Прашу дакументы! — Я супрацоўнік Койданаўскага пагранатрада! У гэты час Сашка зрабіў крок назад, бліснуў яму ў вочы дулам парабелума і сказаў ціха і спакойна: — Лапы ўгору! Мігам! Мужчына ў скураной куртцы збляднеў і падняў рукі ўгору. Тады я вырваў з кішэні два рэвальверы і, стоячы на возе, крыкнуў людзям, што стаялі на мосце: — Рукі ўверх! Мігам! Усе паднялі рукі ўгору. Жывіца адной рукой трымаў лейцы, у другой у яго быў парабелум. Ён усміхаўся і з цікаўнасцю глядзеў на людзей, што стаялі з паднятымі рукамі. Сашка абшукаў «супрацоўніка» і дастаў з яго курткі зараджаны наган. — Спатрэбіцца, — сказаў ён, кладучы рэвальвер у сваю кішэню. Потым выняў з бакавой кішэні яго курткі тоўсты кашалёк і таксама забраў яго. — Гэта паглядзім пазней! Пасля рэвізіі «супрацоўніка» Сашка звярнуўся да людзей на мосце: — У каго яшчэ зброя?.. Ну?.. — У нас нічога няма! — загаманілі некалькі галасоў. — Глядзіце! Калі знайду, у лоб пальну! Ну, у каго ёсць зброя? — Няма, таварыш! Сашка звярнуўся да «супрацоўніка»: — Ты хацеў ведаць куды ідзём?.. Вось ідзём за граніцу. А хочаш ведаць, хто мы? Мы — вясёлыя хлопцы. Такія, што «граніцу не купляюць» і такім, як ты, сексотам1, лап не мажуць... Цяпер ведаеш. А вязём шчацінне! Хочаш памацаць?.. — Таварыш, я ж не... — Я табе не таварыш. Твой таварыш у будцы сядзіць і зубамі блох ловіць! — Я не думаў... Я толькі хацеў... — ...Скуру садраць? — дакончыў Сашка і сказаў: — Скачы ў ваду! «Супрацоўнік» вагаўся. Сашка падняў уверх парабелум і нахмурыў бровы. Ну! «Супрацоўнік» хуценька ўзлез на парэнчы моста і скокнуў у раку. Пачуўся гучны ўсплёск вады. Жывіца засмяяўся. — Гайдаўваду! Блохтапіць! — крыкнуў Сашкалюдзям, што заставаліся на мосце. — Жыва! Усе паспешліва пачалі ўзлазіць на парэнчы і скакаць уніз. Штохвіліну чуліся гучныя ўсплёскі вады. — Купаюцца, — сказаў Жывіца. Сашка ўскочыў на воз. Конь рушыў уперад. — Гэта добра для іх. Трохі астынуць! — сказаў Сашка. Мы мінулі мост і выехалі на луг. Ззаду раздаваліся крыкі людзей, што вылазілі з ракі. Змяркалася. Я думаў пра тое, што нядаўна здарылася. Быў здзіўлены Сашкам... Ніхто б так не паступіў, як ён. Мы маглі б пагнаць каня ўперад, і людзі, што знаходзіліся на мосце, павінны былі б саступіць дарогу, але пазней яны маглі б страляць ззаду. Мы маглі б адразу страляць у іх і нават пазабіваць усіх, але тады дарма пралілі б кроў і нарабілі шуму. А Сашка здолеў пазбегнуць гэтага... Я гляджу ў яго спакойны задуменны твар. На яго ілбе паказалася вузкая вертыкальная зморшчынка. «Аб чым ён думае?» 1 Сексот (зруск) — сакрэтны супрацоўнік. Глава 14 Набліжаецца палова лістапада. Мы перакінулі праз граніцу сем вазоў тавару. Сашка даў мне яшчэ 240 даляраў. Маю ўжо 905. Адчуваем набліжэнне зімы і працуем паспешліва. CamKa ў канцы лістапада намерваецца «звярнуць» работу. У найбліжэйшыя дні купцы даставяць нам дарагі тавар з Рубяжэвіч, на якім мы многа заробім — яны пасмялелі ад поспеху нашай работы. Два дні таму выпаў першы снег, але хутка знік. Чорная сцежка трывае да гэтага часу. Каб яна затрымалася як найдаўжэй. А яшчэ праз пару дзён здарылася жудасная рэч, якая знявечыла ўсе нашы намеры. Лепей было б, каб мы не распачыналі тую работу, чым яна б мела такі канец. Але не буду забягаць наперад, а распавяду пра ўсё па чарзе. Мы вярталіся з работы. Здалі тавар Барсуку і везлі назад некалькі цюкоў авечай воўны. Шчасліва даехалі да лугу паблізу граніцы. Было ўжо за поўнач. Мы далі каню крыху адпачыць, а потым вырушылі ўперад. Воз ціха сунуўся па вільготнай траве. Сашка саскочыў з воза і пайшоў уперад. Я хацеў ісці за ім, але ён затрымаў мяне жэстам рукі. Я застаўся на возе. Бачыў, як Сашка ішоў лугам у сарака кроках перад намі. Я стараўся не згубіць яго з вачэй... Ён наблізіўся да цёмнай смугі густых зараснікаў паблізу граніцы... Мінуў іх... Раптам раздаўся стрэл, потым яшчэ некалькі. Адзін за адным. Пазней пачуўся крык: — Стой! Стой! Стой! Гучаць выстралы з рэвальвера. Гэта страляе Сашка. Бачу, што ён вяртаецца да нас. А з зараснікаў паблізу граніцы ўсё бліскаюць агні карабінавых стрэлаў. Жывіца затрымлівае каня. Я страляю з парабелума ўкірунку зараснікаў. Абстрэльваюадлегласць на 120 крокаў. Апаражняю адзін магазін. Зараджаю другі і страляю. Стрэлы з карабіна змаўкаюць. Раптам чую дзіўны, дрыжачы голас Жывіцы: — Ну, трымай каня! Мігам! Я хапаюся за лейцы і бачу, што Жывіца бяжыць уперад. Бачу Сашку, які ляжыць на лузе ў трыццаці кроках ад нас, але не страляе і не зрушваецца з месца. Перад гэтым, заняты стралянінай, я згубіў яго з вачэй. I тут месяц хаваецца за хмарамі. Робіцца цямней. Я не бачу ні Жывіцы, ні Сашкі, ні зараснікаў. Зноў чую галасы: — Стой! Стой! Стой! Я ўвесь дрыжу. «Што здарылася?» Конь ірвецца ўперад, але я моцна трымаю яго. Праз хвіліну чую паспешлівыя крокі. Жывіца, несучы Сашку на руках, бяжыць да возу. Кладзе яго на воўне, ускоквае на воз і гаворыць мне нейкім дзіўным енклівым голасам: — Глядзі яго!.. Каб не трэсла!.. Вось халера!.. Ен хапае лейцы і заварочвае каня. Паблізу я чую крокі людзей, якія бягуць да нас. Вырываю з кішэні парабелум і стаю на возе. Месяц выходзіць з-за хмар і, як рэфлектар, асвятляе луг. У трыццаці кроках ад нас бачу чатырох салдат. Страляю ў іх з рэвальвера. Яны паспешліва ўцякаюць. Жывіца пагнаў каня, і я ледзь не ўпаў. Укленчыўшы на возе, зноў страляю. У адказ грымяць выстралы з карабіна. Паблізу свішчуць кулі... Страляю без памяці... Месяц зноў хаваеццазахмарамі... Heзаўважаю салдат, якія праследуюць нас. Яны далёка. Воз хутка пасоўваецца наперад. Я нахіляюся над Сашкам. Бачу бледны твар і бляск вачэй... Ён грызе вусны... — Што з табой? Як табе дапамагчы? — пытаю я ў рос- пачы. Ён нічога мне не адказвае. Мы ўсё едзем. Добра, што месяц закрыты хмарамі. На ўскрайку малога гаёчка спыняемся. Жывіца бярэ на рукі Сашку і кладзе яго на лузе. Я апускаюся на калені перад ім. He ведаю, з чаго пачаць. Дапытваюся ў яго: — Як табе дапамагчы? Жывіца выкідае з возу мяшкі з воўнай і хутка пераразае нажом упакоўку. Потым кідае на воз вялікія клубы воўны: рыхтуе для Сашкі мяккую пасцель. Выслаў палову воза і накрыў воўну палатном з распоратых мяшкоў. Потым паклаў параненага на воз. Ногі, рукі і галава Сашкі бязвольна звісаюць уніз. Потым Жывіца ўскочыў на воз і глуха сказаў мне: — Глядзі за ім! Воз зрушыўся з месца. Мы паволі ад'ехалі ўбок, не набліжаючыся да граніцы, якая засталася ў трох кіламетрах ад нас. Мы сунемся без шуму па лугах і палях. Я трымаю ў руках два рэвальверы. Укленчваю побач з Сашкам. Бачу, што ён адкрыў павекі. Штосьці кажа. Я схіляюся над ім: — Здымі мяшэчак... з шыі... пад кашуляй... Я паспешліва расшпільваю на ім куртку, камізэльку і кашулю. Здымаю з яго грудзей замшавы мяшэчак. Ен досыць тоўсты. — Аддасі Фэлі... Дастань кашалёк, — шэпча Сашка. 3 бакавой кішэні яго курткі я вымаю кашалёк. — Пяцьсот даляраў для цябе... Пяцьсот Жывіцы... Рэшта Фэлі... — Добра, — кажу я яму. — 3 купцамі і Барсуком Жывіца... скажы яму... ён зробіць... — Нічога з табой не зробіцца, — кажу я. — Усё сам яшчэ зробіш. — He, са мной усё скончана... Зрабі, як я кажу... Ён змоўк. — Можа, чымсьці табе дапамагчы? — пытаю ў яго. — Нічога... Кіньце гэта... Ты выязджай... Маўчыць. Я падклаў яму пад галаву воўну. Ён зноў загаварыў... Вельмі ціха: — Уладак. -Я. — Дай машыну. Ён паварушыў пальцамі правай рукі. Я ўклаў яму ў далонь рукаятку парабелума. Ён сціснуў яе. Я не ведаў, што ён хоча зрабіць... 3-за хмар выглянуў месяц. Я выразна ўбачыў запалыя вочы Сашкі і яго збялелы твар, а на ім грымасу пакуты. Яго лоб перарэзала глыбокая вертыкальная зморшчынка. У мяне на вочы навярнуліся слёзы. Раптам на яго твары паказалася дзіўная ўсмешка. Я звярнуўся да Жывіцы: — Спыні каня. Ён памірае. — Што ты гаворыш? Халера!.. — енкліва адазваўся Жывіца. Мы схіляемся над Сашкам. Ён шэпча: — Валі1 ўлева... ну, яшчэ, яшчэ... Мы маўчым. — Хлопцы, уперад! Рубі цалкам! — сказаў гучна CamKa і ўпаў на посціл. Гэта былі яго апошнія словы. Так загінуў Сашка Вэблін, кароль граніцы. Загінуў на савецкім паграніччы ў палове лістапада, у «залаты сезон», у месяцовую ноч. Памёр а другой гадзіне ночы. Сведкамі яго смерці былі я і Жывіца. У апошнія хвіліны жыцця яму свяціла цыганскае сонца, вакол панавала ўрачыстая цішыня... Ён пакінуў сястру Фэлю і нас, адданых яму ўсёй ду шой сяброў — мяне і Жывіцу. Пакінуў пасля сябе добрую памяць ва ўсіх хлопцаў на паграніччы. Мы ўкленчылі ў панурым маўчанні над целам дарагога сябра. Мне на рукі падалі слёзы Жывіцы. Гэта катавала 1 Валі (жарг.) — страляй. мяне яшчэ болып: ён i плача!.. Я схіліўся над целам Сашкі. Раптам Жывіца ўсхапіўся на ногі і з крывой усмешкай на твары і вар'яцкімі вачыма сказаў: — A... А што ж мы так... стаім? А? Ён схапіўся за лейцы і без памяці пацягнуў іх да сябе, аж конь прысеў на заднія ногі. Потым гучна закрычаў: — Ну-у-у... Я-а-а-азда! Мы хутка вырушылі ўперад. Воз глуха дудзіць па лузе, скача па раллі, усё больш ірвецца да бегу. — Ну!.. Едзь! — крычыць Жывіца на ўсю граніцу. «Халера, звар'яцеў!» — Э-хэ-хэ! — крычыць Жывіца. I конь усё шпарчэй імкне ўперад. Гэта перамытніцкі конь. Ён добра ведае нас, ведае, штомы паводзім сябе дзіўна і што здарылася нешта надзвычайнае. Можа, здзіўляе яго тое, што ён не чуе карабінавых стрэлаў. — Пайшоў! Жывіца брыдка свішча на пальцах. Я сяджу на клубах авечай воўны. He ведаю, дзе мая зброя. Нічога не магу зразумець... Над намі віруе месяц. Вочы напаўняюцца слязьмі. — Э-хэ-хэ! Пайшоў! — страшэнным голасам раскідае Жывіца крык па ўсёй граніцы.