КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— «Тады»? Тады чакалі вас. Засыпаў вас хтосьці з местачковых хлопцаў, і Макараў зрабіў засаду. Чакалі вас чатыры дні. Дзень мы пераседзелі на гарышчы, бо адтуль было добра бачна ва ўсе бакі і было зручна, калі б спатрэбілася ўцякаць. Лёня днём паехала ў Мінск, а ўвечары пяць носчыц перанеслі ўвесь тавар на месца. Я бавіў час у хаце, а калегі на гарышчы. — Сёння можам вяртацца! — сказаў я Лёні. — Тавар перанесены, напэўна, маеш для нас форсы. Лёню гэта раззлавала. — Чаго ты спяшаешся? Болып за год мы не бачыліся, а табе карціць! Паспееш!.. Ці маеш, можа, якую справу дома? Ну? — He маю. — Ну, дык заўтра і пойдзеш! Грошай я таксама ўсіх не атрымала. Заўтра забяру рэшту. 3 яўрэямі па-рознаму бывае, а вам трэба манету ў руку даць! — Так. — Бачыш: я ведаю, як найлепей зрабіць. Хлопцы спалі на гарышчы, а я правёў ноч з Лёняй. Назаўтра Лёня з раніцы паехала ў горад. Вярнулася апоўдні. Падрабязна пералічыла кошт тавару і заплаціла нам 2950 даляраў. Я ўзяў з гэтых грошай 250 даляраў і даў ёй, гаворачы: — А гэта табе за працу і за меліну. Яна весела засмяялася. — Які ты добры да мяне!.. А ты дай са сваіх грошай... 3 часткі, а не з супольных. — Добра, — сказаў я. — Дам табе палову таго, што мне належыць, а калі хочаш, то і ўсё!.. У мяне ёсць грошы. Лёня з робленым здзіўленнем паківала галавой. — Гляньце на яго: які багацей! Але ты не хвалюйся пра мяне. Я маю свой працэнт ад яўрэяў. А гэта чыста ваша. Калі захочаце ўзяць скуркі за даляры, то заробіце яшчэ! — Для нас хопіць і гэтага заробку! — сказаў Шчур. — He хочам лішніх клопатаў! Мы падзялілі атрыманыя грошы паміж сабой. Вечарам, пасля сытнай вячэры, мы развіталіся з Лёняй і вырушылі ў зваротны шлях. — Калі будзе яшчэ тавар, то прыходзь! — сказала мне Лёня. — Я цяпер не трымаю пункту, але твой тавар заўсёды прадам. Ноч была цёплая. Было прыемна ісці палямі і лясамі, не маючы на плячах носак. Быў пярэдадзень нейкага свята. Па вёсках хадзілі дзеўкі і спявалі манатонныя беларускія песенькі. Мы ішлі праз лугі, палі і лясы па сцежках, імхах, дарогах... Усё на захад, дзе наўскасяк, дзе зверху ўніз, з усходу на захад ідзе Вялікая Мядзведзіца. Мы добра апранутыя. Маем дасканалую зброю. Маем шмат грошай і надзею здабыць яшчэ шмат-шмат грошай... Навошта яны мне?.. Ці ж я ведаю?! Мне грошы зусім непатрэбныя. Я ўсім задаволены. Палова мая. Шчур уладкоўвае ў мястэчку ўсе нашы справы і спрытна пранюхвае, ці не пойдзе раптам за грані- цу якаясьці партыя «паўстанцаў». Грабар цэлымі днямі адсыпаецца на гарышчы на нашай меліне ў маці Кручака. А я з двума парабелумамі ў кішэнях валачуся па дарогах і лясах. Часам заходжу вельмі далёка. He ведаю, што мяне паганяе! He магу гэтага зразумець... Можа, гэта сум? Але па чым гэты сум? Маю і ежу, і гарэлку, і адданых мне сяброў... Вяснаў разгары. Сонца пражыць зямлю гарачымі промнямі. Лес грае, шуміць і спявае... Зямля млееі цяжка дыхае. А я ўсё цягаюся па лясах здалёк ад мястэчка. Часам да мяне далучаецца Грабар — але толькі ўвечары, бо калега не любіць сонца, — і мы ідзём да найбліжэйшых вёсак. У нас там шмат знаёмых хлопцаў і дзяўчат. Мы прывабліваем іх да сябе гарэлкай і цукеркамі. Грабар непераборлівы: задавольваецца абы-кім: абы баба! А днём цынічна здзекваецца з дзевак, якіх вечарамі і начамі цярпліва і працавіта абмацвае на прызбах і ў гумнах. Гаворыць, напрыклад, так: — У мяне нештачка пачынаецца далёка за каленямі і заканчваецца каля пупка. Гэта, першая катэгорыя, няма розніцы! А рэшта не лічыцца!.. Грабар умее размаўляць з дзяўчатамі і, нягледзячы на тое, што сам ён брыдкі і цынічны, мае ў іх вялікі іюспех. У кожнай вёсцы ў яго некалькі каханак. Я не раз чуў, што ён расказвае дзяўчатам такія рызыкоўныя блатныя салёныя анекдоты, што хочацца плявацца, яны лаюць яго, б'юць кулакамі, затыкаюць сабе вушы пальцамі, але слухаюць і туляцца да яго. Калі ночы свабодныя, Грабар не спіць на меліне. Прыходзіць пад раніцу, з'есць што-небудзь і кладзецца спаць да вечара, а потым зноў ідзе «на інспекцыю» па вёсках. Таму ўдзень я адзінокі, бо доўга спаць не магу. Валакаю тады ў адзіночку па лясах. Гадзінамі ляжу на мяккім імху, гледзячы ў глыбокае блакітнае неба, па якім слізгаюць лёгкія воблачкі ці сунуцца велізарныя груды хмар. Аднаго разу я правёў шмат часу ў лесе каля Душкава. Намерваўся абысці вёску Выганічы і вярнуцца на меліну. I ў гэты момант, стоячы на ўскрайку лесу, я ўбачыў, што па 318 Kochanek Wielkiej KIEBZWIEDZICY дарозе ад мястэчка ідзе пара: малады хлопец і дзяўчына. Фігура хлопца мне некага нагадвала. Я вярнуўся ў лес і схаваўся за хмызняком. Калі пара наблізілася да мяне, я пазнаў Петрыка Філосафа, які вёў пад руку нейкую незнаёмую мне дзяўчыну. Я ніколі не бачыў яе ў мястэчку. Яна была сціпла апранута. У яе былі чорныя валасы і бровы, бледны твар. Яна была вельмі маладая, можа, маладзейшая за Петрыка. Мне здалося, што я дзесьці бачыў яе твар. Спачатку я наважыўся падысці да іх, але калі заўважыў, што дзяўчына падобная да некага, каго я ведаў у мінулым, то затрымаўся. Яны мінулі мяне і, ціха размаўляючы, пайшлі далей. А я глядзеў ім услед і ўсё думаў, думаў, думаў... Нарэшце, успомніў Капітанскую магілу і прывід... той самы твар... або вельмі падобны... Я бачыў яе ў трызненні, яна паказалася мне ў паўзмроку, але засталася ў памяці. Я здалёк сачыў за імі і не меў адвагі падысці. Штосьці стрымлівала мяне. Яны дайшлі да маёнтка Душкава і вярнуліся. Позіркам я здалёк праводзіў іх. Потым забег наперад і схаваўся ў хмызняку каля дарогі. Яны набліжаліся да мяне, і я пачуў голас дзяўчыны: — Няхай пан напіша ў Варшаву. Можа, там ёсць нейкія навіны? — He, панна Ірка!.. Гэта ні да чаго не прывядзе. Цяпер я хачу з дапамогай газет звярнуцца да эміграцыі... Яны маглі выехаць у Нямеччыну ці Францыю, маглі мець знаёмых, якія цяпер ведаюць пра іх лёс... Далейшай размовы не чуў. 3 гэтага ўрыўку я адразу зразумеў, што Петрык імкнецца адшукаць сваякоў і размаўляе пра гэта з дзяўчынай, якую зваць Ірэна. А хто яна? Я сутыкнуўся з загадкай, якую без дапамогі Петрыка быў не ў стане разгадаць. Яны аддаліліся ад мяне і зніклі за нейкім пагоркам, а я доўга глядзеў ім услед. Іду палямі ў бок лесу, у якім знаходзіцца наша схова. У хаце Гэлі для нас гатуюць вячэру. Мы маглі б есці ў хаце, але на гарышчы адчуваем сябе больш свабодна, бо не capo- меемся. Таму я складваю ежу ў кошык, выходжу з хаты і лезу на гарышча. Калі я ўвайшоў, Грабар глянуў на мяне прымружаным вокам і прыкінуўся, што спіць. — Чалавеча, калі ты выспішся? — пытаю я здзіўлена. — Ну, бо што?.. Што яіпчэ рабіць?.. Уначы з бабамі гойсаю, а днём дрыхну. — Уставай есці! Мыз апетытам ядзім засмажаную з лустамі бачкаяечню, гарачыя бліны, тушанае мяса, капусту. Выпіваем пляшку гарэл кі, потым курым папяросы. Да захаду сонца яшчэ далёка. — Быў Шчур, — сказаў Грабар. Ну?.. — Прынёс 10 пляшак гарэлкі і 2000 папярос. — Што казаў? — «Паўстанцы» сядзяць ціха. У дарогу не ходзяць. А Алінчукі заявілі на цябе ў паліцыю, што ты абрабаваў іх па дарозе з Ракава ў Аляхновічы. — Супакойся! He можа быць! — Шчур казаў. I лаяўся. Першая катэгорыя! — Але ж яны не маглі мяне пазнаць. Я не адазваўся ані слоўцам, і яны зусім не бачылі мяне! — Шчур казаў, што гэта яны для понту. Самі не ведаюць, хто іх абрабаваў, а на цябе заявілі са злосці. Гэта работа Альфрэда... А чаму гэта непакоіць цябе? Ніхто ж не паверыць, што па дарозе на станцыю тавар адабралі. — А я плюю на іх! — сказаў я са злосцю. — Няхай заяўляюць! Папрашу Шчура, каб ён абавязкова даведаўся, калі яны зноў пойдуць за граніцу, і адкрыта і легальна іх выкрыю! — Гэта я разумею! Вось так і трэба! — сказаў Грабар. — Што казаў Шчур? Ці будзе работа? — Пакуль што нічога няма. Шчур сказаў: пацярпіце, няхай прыйдуць цёмныя ночы. Тады пачнеццаработа! Першая катэгорыя! Сонца зайшло, і мы пайшлі ў адну найбліжэйшую вёску. Селі на вялікім камені каля апошняй халупы і здалёк глядзелі на вячэрні рух у вёсцы. Пастухі гналі з пашы ў воблаку пылу статак кароў. Нас мінуў хлопец з вялікай кудлатай галавой і вялікімі счарнелымі дэфармаванымі нагамі. — Памажы Божа, Валянцін! — крычыць яму Грабар. — А?.. Дзякую!.. — і пайшоў далей. — Бачыш, які аўтамат! — кажа Грабар. — Дзе аўтамат? — Ну, на плячы прахожага. — Гэта ж вілы! — Канечне... Беларускі аўтамат... Адначасова пяць дзірак робіць! — Ну, а беларуская граната як выглядае? — Сякера, — кажа Грабар. — Дасі ў лоб — то толькі конь вытрымае. 3 луга да нас набліжаецца група дзевак з граблямі ў руках. Спадніцы іх высока падаткнутыя, кашулі потныя. Трасучы грудзьмі, яны дэфілююць каля нас, пакідаючы за сабой густую заслону пахаў поту, сыра, цыбулі і гною. Абгледзелі нас у важліва каровінымі вачыма без выразу і пайшлі далей, перабольшана калышучы сцёгнамі. — Ганка, у цябе каса расплялася! — крыкнуў Грабар. Адна з дзяўчын даткнулася далонню да спіны. — He ззаду, а спераду! — кінуў Грабар. — А каб цябе трасца ўзяла! — адказала Ганка. Іншыя дзяўчаты ў шырокіх усмешках паказваюць ружовыя дзёсны і рады здаровых белых зубоў. — Прыходзьце, каторая хоча, да Акуліны. Пагуляем! — крычыць услед дзяўчатам Грабар. — Добра, — адгукаецца здалёк адна з іх. Мы ўсё сядзім на камені. Надыходзіць цёплы вясновы вечар. Змяркаецца. Грабар устае з месца і, заціскаючы кулакі, пацягваецца так, што аж косці трашчаць. — Ну, хадзем! Пагуляем, першая катэгорыя! Мы ідзём вузкай крывой вуліцай у глыб вёскі. Тут усё натуральнае: смурод, бруд, голад... Жанчыны, калі прыгожыя — то прыгожыя, калі брыдкія — то брыдкія. Ва ўсёй вёсцы вы не знойдзеце карсетаў, парыкоў, штучных зубоў. Толькі трохі румянаў, пудры і памады. I гэта толькі ў адной або дзвюх, якія больш заможныя ці маюць сувязь з мястэчкам. Глава 8 Ноч цёплая і ціхая. Неба чорнае, усеянае мноствам зорак, ад якіх мясцовасць святлее на значнай адлегласці. Я сяджу на беразе абрыву, пад якім праходзіць тракт, што вядзе з Ракава ў Мінск. Ногі звесіў уніз. У левай руцэ трымаю кішэнны ліхтарык, у правай — зараджаны парабелум. Уважліва гляджу ў бок лесу, які знаходзіцца ў сотне крокаў ад мяне. Чую шум вады, але не бачу ні маста, ні рачулкі. Злева ад маста вада бяжыць па каменьчыках. Мы чакаем партыі «паўстанцаў», якія будуць вяртацца гэтай дарогай з Саветаў, несучы футра. Яны павінны, як мы думаем, маючы пэўную інфармацыю і агледзеўшы мясцовасць, перайсці рачулку па камянях, а потым дарогай, пракапанай праз доўгі ўзгорак, выйсці на вялізную паляну. Дарога гэта ўтварае нешта накшталт яру шырынёй 4-5 метраў і даўжынёй у некалькі дзясяткаў крокаў.