КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Гэтая, Лёня! Яна хапаецца рукой за сэрца: — Як ты мяне напужаў! Адкуль ты ўзяўся? — 3 Польшчы... Тавар падвярнуўся. Я хацеў цябе праведаць і прыйшоў з калегамі. — Колькі іх? — Двое. Лёня паспешліва выціраецца ручніком і адказвае на мае пытанні, весела ўсміхаючыся і радасна бліскаючы вачыма: — У цябе ціха? — Абсалютна. Мяне цяпер не чапаюць. Відаць, ведаюць аднекуль, што я закрыла кропку. — А для мяне тавар прадасі? — Ды я ж для цябе ўсё зраблю! He забыў мяне? Хадзі сюды, паздароўкаемся. Яна адкідвае ручнік на лаўку і абдымае мяне за шыю. Лёня пахне мылам і мятай. Яна цягне мяне за руку на іншую палову дома. — Там хлопцы чакаюць! — кажу я ёй. — Хай пачакаюць крыху. Я цябе даўжэй чакала. Потым я іду ў лес і прыводжу супольнікаў на хутар. Лёня ўжо апранулася. Яна запрашае нас у пакой за перагародкай, дзе мы раней пакавалі бандажы. Цяпер мы дастаём тавар з ношак, парадкуем яго на стале і падлічваем. — Бамбіначка, і калі ж вы для нас спіхняце гэтае шмаццё? — пытаецца Шчур. — Табе гарыць? — Так. Бабкі патрэбныя. — Як вы прадаць хочаце: за золата ці за даляры? А мо абмяняць на футра? — Прадай за даляры! — Калі так, то заўтра да вечара ўсё абраблю. Сёння не паспею. Давядзецца вам у мяне начаваць. — Каб нас толькі не накрылі! — He накрыюць. Адкуль яны даведаюцца? — А як тады, з Уладзем? — Тады вас чакалі. Вас засыпаў хтосьці з местачковых хлопцаў, і Макараў зрабіў засаду. Вас чатыры дні чакалі. Днёўку мы зрабілі на гарышчы, бо адтуль добра праглядаліся ўсе бакі і, калі што якое, лёгка было ўцячы. Удзень Лёня паехала ў Менск, а ўвечары пяць ношчыц перанеслі ўвесь тавар на месца. Я прабавіў час у хаце, а супольнікі мае — на гарышчы. — Сёння мы можам вяртацца, — сказаў я Лёні. — Тавар перанеслі, а ў цябе дакладна ёсць для нас грошы. Лёню гэта раззлавала. — Куды ты нясешся! Мы амаль год не бачыліся, a Ta66 гарыць! Паспееш! Што ў цябе за справы дома? Ну? — Аніякіх. — Ну, то заўтра пойдзеш! Грошай я ўсіх не атрымала. Заўтра забяру рэшту. 3 габрэямі па-рознаму бывае, а вам трэба манету ў руку даць! — Так. — Бачыш. Я ведаю, як найлепей зрабіць. Хлопцы спалі на гарышчы, а я правёў ноч з Лёняй. Назаўтра з раніцы яна паехала ў горад. Вярнулася пасля абеду і выплаціла нам 2950 даляраў. 3 гэтых грошай я ўзяў 250 даляраў і даў ёй: — Гэта табе за працу і маліну. Яна весела рассмяялася. — Які ты добры! Ты дай са сваіх грошай, з долі, а не з агульных. — Добра, — сказаў я. — Я дам табе палову таго, што мне належыць, а калі хочаш — то і ўсе! Лёня з удаваным здзіўленнем кіўнула галавой. — Бач ты, багацей! Але ты за мяне не хвалюйся. Я свой працэнт ад габрэяў маю. А гэтыя вашы чыстыя. Калі хочаш узяць за даляры шкуркі, то заробіце яшчэ больш. — Нам і гэтага заробку хопіць! — сказаў Шчур. — Нам лішнія клопаты непатрэбныя. Мы падзялілі між сабою атрыманыя грошы. Увечары, пасля шчодрай вячэры, усе развіталіся з Лёняй і рушылі ў зваротную дарогу. — Калі будзе яшчэ што, прыходзь! — сказала мне Лёня. — Кропкі я цяпер не трымаю, але для цябе заўжды тавар прадам. Ноч была цёплая. Прыемна было ісці палямі і лясамі, не маючы за спінай ношкі. Быў пярэдадзень нейкага свята. Па вёсках дзеўкі спявалі манатонныя беларускія песні. Мы ідзём лугамі, палямі і лясамі, сцежкамі, імхамі, дарогамі. Увесь час на захад: туды, куды коціцца наўскос, з гары долу, з усходу на захад Вялікі Воз. Мы добра падабраліся.У нас ёсць зброя. Процьма грошай і надзея на здабыццё яшчэ большых капіталаў. Нашто яны мне? Ці ж я ведаю? Грошы мне зусім непатрэбныя. Я магу задаволіцца абы-чым... Цяпер сярэдзіна траўня. Шчур у мястэчку вырашае нашы справы, чуйна і спрытна ветрыць, ці пойдзе за мяжу якая-небудзь партыя паўстанцаў. Далакоп цэлымі днямі адсыпаецца на гарышчы, на нашай маліне ў маці Крумкача. А я, з двума пісталетамі ў кішэнях, цягаюся па дарогах і лясах. Часам я забрыдаю вельмі далёка. Сам не ведаю, што мяне гоніць! He магу зразумець. Можа, Tyra? Але па чым? I жэрці ёсць, і гарэлка, і адданыя сябры. Вясна буяе. Сонца гарачымі промнямі паліць зямлю. Лес гудзе, шуміць і спявае. Зямля прытомнее, цяжка дыхаючы. Я кружу па лясах здалёк ад мястэчка. Часам да мяне далучаецца Далакоп (але толькі па вечарах, бо ён не любіць сонца), і мы зазіраем у навакольныя вёскі. Там у нас шмат знаёмых хлопцаў і дзяўчат. Мы здабываем іх прыхільнасць гарэлкай і цукеркамі. Далакоп — хлопец непераборлівы, задавольваецца абы-чым, яму абы толькі баба была! А ўдзень ён цынічна кпіць з дзевак, якіхувечары і ноччу цярпліва і працавіта абмацвае па “прызбах” і гумнах. Ён, напрыклад, гаворыць так: — Мой хутар пачынаецца вышэй за калені, а заканчваецца ля пупка. Гэта першая катэгорыя! Ніякай розніцы. А рэшта то і не лічыцца!.. Далакоп умее размаўляць з дзяўчатамі і, нягледзячы на тое, што сам ён брыдкі цынік, карыстаецца ў іх вялікім поспехам. У кожнай навакольнай вёсцы ў яго па некалькі каханак. Я неаднойчы чуў, як ён расказвае дзяўчатам такія жорсткія, сальныя і заплюгаўленыя жарты, што ажно пляваць хацелася. Яны на яго лаяцца, б’юць кулакамі, затыкаюць вушы пальцамі, але слухаюць і ліпнуць да яго. Калі ночы вольныя, на маліне Далакоп не спіць. Прыходзіць толькі з раніцы, есць абышто і кладзецца спаць, а потым зноў выпраўляецца на інспекцыю па вёсках. Я доўга спаць не магу, таму ўдзень я самотны. Тады я блукаю па лясах. Гадзінамі ляжу на мяккім моху, гледзячы ў бірузовае прадонне неба, па якім прабягаюць лёгкія аблачынкі або перавальваюцца вялізныя клубы хмар. Аднойчы я доўга валэндаўся па лесе, што непадалёк Душкава. Хацеў абысці вёску Выганічы і вярнуцца на маліну. I тады, стоячы на ўскрайку лесу, я заўважыў на дарозе з мястэчка пару — юнака і дзяўчыну. Юнак кагосьці мне нагадваў. Я адступіў у лес і стаіўся ў кустах. Калі пара наблізілася да мяне, я пазнаў Петрака Філосафа, які вёў пад руку нейкую не знаёмую мне дзяўчыну. Я ніколі раней не бачыў яе ў мястэчку. Сціпла апранутая. Чорныя валасы і бровы, бледны твар. Яна была вельмі маладзенькая, магчыма, нават малодшая за Петрака. Мне здавалася, што я дзесьці бачыў яе твар. Спачатку я хацеў падысці да іх, але, запрыкмеціўшы падабенства дзяўчыны да нейкага з мінулага, спыніўся. Яны параўняліся са мною і, ціха размаўляючы, пайшлі далей. А я глядзеў ім услед і ўсё думаў. Урэшце я згадаў Капітанскую магілу і здань... той самы твар або надзвычай падобны. Я бачыў гэтае аблічча ў ліхаманцы, у паўзмроку, але яно засталося ў маёй памяці. Я сачу за імі здалёк, не наважваючыся падысці, штосьці мяне стрымлівае. Яны падышлі да душкаўскага маёнтка і развярнуліся. Я сачу за імі з адлегласці. Потым забягаю лесам наперад і хаваюся ў прыдарожных кустах. Яны набліжаюцца да мяне, і я чую голас дзяўчыны: — А вы, пане, напішыце ў Варшаву. Мо там ёсць нейкія навіны? — He, панна Ірка! Пустое ўсё гэта. Я хачу з дапамогай газет звярнуцца да эміграцыі... Яны маглі з’ехаць у Германію або ў Францыю. Мо хто са знаёмых штосьці ведае пра іхні лёс... Далейшай размовы я не чуў. 3 гэтага ўрыўка я зразумеў, што Пятрок намагаецца адшукаць сваякоў і размаўляе пра гэта з дзяўчынай па імені Ірына. А хто яна такая? Я ведаў, што перада мною загадка, разгадаць якую без дапамогі Петрака мне не пад сілу. Яны аддаліліся ад мяне і зніклі за пагоркам. Я крочу палямі ў кірунку лесу, за якім месціцца Hama схованка. Дома Гэля рыхтуе нам вячэру. Мы маглі б есці ў хаце, але на гарышчы свабадней, бо няма чаго бянтэжыцца. Таму я складаю ежу ў кош, выходжу з хаты і падымаюся на гарышча. Далакоп зірнуў на мяне прымружаным вокам і прыкінуўся, быццам спіць. — Чалавеча, калі ж ты выспішся! — кажу я задуменна. — Ну а што? Што мне рабіць? — Уначы з бабамі бадзяецца, а ўдзень дрыхне. Уставай есці! Мы ямо духмяную яечню, падсмажаную з кавалкамі грудзінкі, гарачыя бліны, тушанае мяса, капусту. Выпіваем пляшку гарэлкі. Потым закурваем. Да захаду сонца яшчэ далёка. — Шчур заходзіў, — гаворыць Далакоп. — Прынёс 10 буслоў “гаміры” і 2000 папярос. — Што казаў? — Паўстанцы сядзяць ціха. У дарогу не ходзяць. А Алінчукі заявілі на цябе, што ты іх абрабаваў па дарозе з Ракава ў Аляхновічы. — Вось дыкладна! Быць не можа! — Шчур казаў. Таксама лаяўся. Першая катэгорыя! — Яны ж не маглі мяне пазнаць. Я ані слоўцам не адгукнуўся, яны мяне і не бачылі зусім! — Шчур сказаў, што яны гэта з понтам, налева. Самі не ведаюць, хто іх абрабіў, а на цябе заявілі са злосці. Гэта Альфрэдава работа... А што, пераймаешся? Ніхто ж не паверыць, што ў іх тавар па дарозе на станцыю забралі. — А мне на іх пляваць! — працадзіў я са злосцю. — Хай заяўляюць! Я папрашу Шчура, каб ён абавязкова даведаўся, калі яны зноў за мяжу пойдуць, і на “вытыш” іх вазьму! — Вось гэта я разумею! Гэта па-нашаму! — сказаў Далакоп. — Дык што казаў Шчур? Будзе работа? — Пакуль няма нічога. Шчур сказаў: пацярпіце. Хай надыдуць цёмныя ночы. Тады работа пачнецца! Першая катэгорыя! — Мне нудна... — To хадзем да бабішчаў. Я тут у адной вёсцы такіх кабецін ведаю, што халера чалавека бярэ! Першая катэгорыя! Сонца села. Мы выправіліся на прагулку ў адну з суседніх вёсак. Селі на вялікі камень побач з апошняй хатай на ўскрайку і здалёк назіраем за вечаровым рухам у вёсцы. Вось пастухі гоняць з пашы статак кароў у пыльнай хмары. Нас абмінае мужык. У яго здаравенны калматы кумпал і вялікія, пачарнелыя і дэфармаваныя ступакі. — Памагай бог, Валянціне! — крычыць яму Далакоп. Мужык паварочвае да нас змакрэлы твар. — Га?.. Дзякую! I пайшоў сабе далей. — Бачыш, які кулямёт! — гаворыць Далакоп. — Дзе кулямёт? — Ну, на плячы ён цягне. — Дык гэта ж вілы! — Менавіта. Беларускі кулямёт: адразу пяць дзірак робіць! — Ну а беларуская гармата як тады выглядае? — Сякера, — кажа Далакоп. — Дасіўлоб — коньскапыціцца! 3 лугу да нас набліжаецца група дзевак з граблямі ў руках. Спадніцы ва ўсіх высока падаткнутыя, кашулі змакрэлі ад поту. Трасучы цыцкамі, яны парадам праходзяць міма нас, пакідаючы па сабе густую завесу пахаў: поту, сыру, цыбулі і гною. Нас яны агледзелі ўважліва і пайшлі далей, падкрэслена калышучы сцёгнамі. — Ганка, у цябе каса расплялася! — крычыць Далакоп. Адна з дзевак дакранаецца рукой да карка.