КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
навокал розныя перашкоды такім чынам, каб, набліжаючыся да майго схову, людзі ўзнялі шум. Потым я запякаў бульбу і еў яе з салам. Піў крыху спірту і, ужо не падкідаючы нічога ў вогнішча, каб не было водсвету, клаўся спаць на смалістых, сагрэтых агнём яловых лапах. Дождж барабаніць па дашку і цурчыць, сцякаючы долу. Жар вогнішча напаўняе цяплом цесныя нетры майго будана. Зброю я трымаю напагатове, хоць і адчуваю сябе тут у поўнай бяспецы. Хто сюды дабярэцца ў змроку? Ноч, маці бедакоў, вымушаных хавацца ад іншых людзей, ахінула мяне сваім вэлюмам. 3 раніцы я іду вывучаць сляды на сцежках і патаемных праходах. Прыходжу да розных высноў і старанна занатоўваю іх у памяці. На наступны пасля сыходу маіх супольнікаў дзень я заўважыў, што партыя Павука вярнулася ў Полынчу. 3 таго часу за мяжу яны не хадзілі. Можа, ім перашкодзіла залева. Праглядзець іх з’яўленне я не мог. Нават калі б не заўважыў, як яны прайшлі ў Саветы, іх вяртанне я павінен быў прыкмеціць. Я ведаю, колькі дробных партый прайшло ў Саветы, а колькі вярнулася. Гэта заўважна па слядах і мноству акалічнасцей, якія ў сукупнасці даюць карціну жыцця на памежжы. Хіліцца да канца мой шосты дзень у Краснасельскім лесе. Спірту ў мяне няма зусім. Шакалад таксама скончыўся. Засталося яшчэ крыху сала. Я ашчаджаю яго і ўвесь час сяджу галодны. Печаная бульба без солі мне ўжо абрыдла. Партыя Павука дагэтуль не пайшла за мяжу, таму нічога не прымушае мяне сачыць за ёю. Прасцей даведацца пра яе ў мястэчку. Узважыўшы ўсё, я вырашыў сёння ўначы рушыць за мяжу. Адзін дзень і адну ноч дажджу не было наогул, а цяпер зноў пацягнулася навала чорных хмар. Яны шчыльна закрываюць неба, і наўкол робіцца цёмна. Будзе вялікая залева. Кату неспакойна. Набліжаецца вечар. Усё замірае, і здаецца, што хмары з глухім рокатам коцяцца па небе. Я падкідаю ў агонь усе дровы і разводжу вялікае вогнішча. Грэюся і запякаю бульбу. Выграбаю яе ўбок. Дастаю з торбы апошні кавалак сала. Траціну аддаю кату, а сваю порцыю ем з картопляй. Цямнее. Я падымаюся. На развітанне гладжу ката, а потым выходжу са сваёй схованкі. Кот мяўкае. Можа, адчувае, што я пакідаю яго назусім. Я кіруюся лесам нацянькі ў бок дарогі на Затычына. Здалёк даносіцца глухі цяжкі подых грымотаў. Яны набліжаюцца да мяне. Уздымаецца вецер і гоніць па версе, па вершалінах дрэваў, напаўняючы лес шумным стогнам. Апускаецца змрок. Я з цяжкасцю знаходжу дарогу паміж дрэвамі. Раптам у лес шугае доўгая зялёная маланка. Нізка, быццам з-пад зямлі, гучаць грымоты і цяжкімі хвалямі разыходзяцца ў цемры... Другая маланка, жоўтая, працінае паветра... Трэцяя, чырвоная, выбухае ракетай... Чацвёртая, залатая, рассякае цемру ўдалечыні... Пятая, белая, зрывае з зямлі ноч, і нейкі час я выразна бачу кожны камель, кожную галіну, кожны лісток... А потым маланкі бліскаюць няспынна. Пераплятаюцца, выварочваюцца... Імчаць адна за другой. Раскідаюць між дрэвамі плыні святла. Паветра вібруе... Дрэвы дрыжаць. Навальніца... Вецер ламае галіны і кідае на зямлю дрэвы. Маланкі разбіваюць удрузг наймагутнейшыя сосны, елкі і бярозы. Лес дрыжыць... Я ўсё іду наперад. Згары на галаву ляціць зламанае галлё. Дзесьці падаюць дрэвы. Уверсе мігцяць маланкі. Вусцішны шум лесу зліваецца са свістам ветру і гулам грымотаў. Я трымаю ў руцэ ліхтарык, але ім можна не свяціць. Бліскавіцы асвечваюць мне шлях. Урэшце я выходжу на ўзлесак. Іду полем. Тут бяспечней: не прыдушыць зламанае дрэва, не ўдарыць зламаная галіна. Пачынаецца залева. Палямі сплываюць рэкі. Неўзабаве я ўвесь мокры. Спрабую ўключыць ліхтарык, але ён паламаўся. Дастаю з кішэні зброю і з двума рэвальверамі ў руках крочу наперад. Я намагаюся выйсці на тракт. Інакш у такое надвор’е мне не знайсці патрэбнага кірунку. Урэшце выходжу на дарогу. Доўга яе вывучаю, перш чым наважыцца ісці далей. Баюся заблукаць. I кіруюся наперад. Зброя напагатове. Я чвякаю па бясконцых лужынах. Побач з дарогай, канаўкамі, бягуць ручаі. “Што цяпер робіць кот? Ад маёй схованкі ў лесе, напэўна, ані знаку не засталося”. Я іду па тракце наперад. Абмінаю некалькі мастоў. Лічу іх. Непадалёк павінен быць мост на другой лініі. Я спыняюся і слухаю, але хутка іду далей. “Ці можна адрозніць што-колечы ў гэтай віхуры гукаў?” Я заходжу на мост. Паволі, засяроджана трымаючы ўказальныя пальцы на спускавых кручках рэвальвераў, іду наперад. “Можа, тут побач хтосьці ёсць?” Знячэўку я ледзь не падаю. Яшчэ крыху — і я б стрэліў. Я спыняюся і нагою дакранаюся да чагосьці мяккага. 3 возу зваліўся мяшок сена. Крочу наперад. Дарога цягнецца ўгару па слізкім адхоне пагорка. Ад мяжы мяне аддзяляе кіламетр. Крок за крокам я паволі брыду наперад. У нейкі момант я гляджу на фасфарычныя стрэлкі гадзінніка. Дзясятая гадзіна. Праз гадзіну, калі пайду шпарка, буду на маліне. Я адчуваю, што мяжа блізка. Збочваю з тракту налева і неўзабаве, апусціўшыся па пояс у ваду, пераходжу звычайна плыткі ручай. Яшчэ пару гадзін — і ён ператворыцца ў раку. Урэшце я падыходжу да мястэчка. Выходжу на Менскую вуліцу, потым на плошчу, а адтуль кіруюся на Слабодку. Хутка дабіраюся да нашай маліны. Забіраюся па даху паветкі наверх і грукаю ў дзверцы на гарышча. Праз момант раздаецца голас Далакопа: — Хто там? — Я. Уладзь. Дзверцы паспешліва адчыняюцца. Я запаўзаю на гарышча. На перакуленай дагары донцам скрынцы га- рыць свечка. Побач сядзіць Шчур. Перад ім расстаўленыя пляшкі і закуска. Шчур радасна вітае мяне: — Быццам ведаў, калі прыйсці. Мы пра цябе размаўлялі. Я хацеў быў па цябе сёння ісці, але была пільная справа ў мястэчку, таму я гэта адклаў на заўтра... — Дайце мне выпіць і паесці, — кажу я супольнікам, — бо я згаладаў. Я спехам куляю шклянку гарэлкі і ем тоўстыя лусты вяндліны. Потым, заспакоіўшы крыху голад, я зняў з сябе мокрае адзенне, бялізну і абутак і пераапрануўся ў сухое. Шчур расказвае, што Павук пасля таго, першага разу зрабіў перапынак, бо ў гандляроў няма тавару і яны чакаюць падвозу з Вільні. — Дык я дарэмна там сядзеў, — кажу я Шчуру. — He, гэта прыдасца. Ты лепш вывучыў, як сланы ходзяць... Потым Шчур дае мне 1960 даляраў. Мая доля з апошніх нашых работ. Цяпер, разам з тым, што я зарабіў за мінулыя разы і аддаў на захаванне Петраку, у мяне было 4000 даляраў. Для мяне гэта вялікая сума. Я мог бы зрабіць так, як мне раіў некалі Сашка: кінуць работу і з’ехаць у вялікі горад, каб стала там пасяліцца. Я думаю пра гэта, але Шчур перарывае мае разважанні. Ён выкладвае нам праекты будучай працы. Запаляецца, пагражае кулакамі паўстанцам і заахвочвае нас сваім імпэтам. Мы выпілі яшчэ сівухі за ўдачу і кладзёмся спаць. Праз залеву Шчур не пайшоў у Ракаў і застаўся з намі на ноч. Ён сказаў, што параненага мной паўстанца таемна лекуюць у мястэчку і што партыя, з якой ён ішоў, вярталася без грошай і без правадніка. Мы курылі і доўга вялі ціхія размовы. Над намі шалела навальніца. Я заснуў. Той ноччу мне сніліся сланы, не афрыканскія і не індыйскія, а нашы, памежныя, тыя, якіх старыя фартоўцы пагардліва называюць паўстанцамі. Я высочваў іх, гнаўся за імі, хапаў іх. Мне дапамагаў у гэтым вялікі руды кот з адсечаным хвастом і пашкуматанымі вушамі. X Аднойчы Шчур прыйшоў на маліну раней, чым мы чакалі. Залез на гарышча, зачыніў за сабою дзверцы і ўрачыста прамовіў: — Ведаеце што, хлопцы? — Ну, ну, кажы хутчэй! — сказаў Далакоп. — Пятрок Філосаф з мяжой развітваецца. Увечары едзе ў Вільню. Хоча пабачыцца з табой, — сказаў мне супольнік. — Ён знайшоў сям’ю. Учора атрымаў ліст ад маці. Быццам п’яны ходзіць. Сёння пачаў збіраццаўдарогу. Мужаньскі, ягоны гаспадар, ледзь не плача. Прызвычаіўся стары да яго. Як сына палюбіў. Шчур змоўк. Доўга думаў, а потым дадаў: — Ведаеце што, хлопцы? А мо і мы ў Вільню на пару дзён драпанём? У нас столькі шкурак. Трэба іх апыліць. Ну і гульнём крыху. Як вам такая ідэя? — Пайшла! Першая катэгорыя! Ды я хоць зараз! — адгукнуўся Далакоп. Тады сказаўя: — I я згодны. Зрэшты, і праўда, трэба штосьці са шкуркамі зрабіць. Шчур пайшоў у мястэчка, каб паразмаўляць з Петраком у справе нашага падарожжа ў Вільню. Вярнуўся ён надвячоркам з дзвюма новымі вялікімі валізкамі. Мы спакавалі ў іх усе шкуркі і пачалі прыводзіць да ладу адзенне, каб выглядаць крыху прыстойней. — Пятрок таксама едзе начным цягніком? — спытаў я Шчура. — Так. Ён едзе адзін. Мы сустрэнемся ў цягніку, па дарозе. Мы развіталіся з Гэляй і ейнай маці, пакінуўшы ім шмат грошай. Яны не хацелі браць, кажучы, што гэтага замнога. Але Шчур сказаў, што гэта іх працэнт ад нашай работы. Вярнуцца мы абяцалі праз тыдзень. Потым, як толькі настаў вечар, мы з валізкамі рушылі ў бок Ракава. Бакавымі сцежкамі, абыходзячы мястэчка лугамі і садамі, мы кіраваліся да дарогі на станцыю. Спыніліся мы ўжо ў прыгарадзе, непадалёк ад Віленскай вуліцы. — Чаго мы чакаем? — спытаў я Шчура. — Фурмана. — Як ён нас тут знойдзе? — Ён знойдзе... Мы дамовіліся. Гэта Янкель Парх... — А, тады іншая рэч! Праз некалькі хвілін я пачуў грукат колаў. Воз набліжаўся да нас. Пачуўся голас фурмана: — Но-о-о, дзеці! Но-о-о! Шчур уключае ліхтарык і робіць ім вялікае кола ў паветры. Коні спыняюцца. Мы залазім на вялікі моцны воз, прыстасаваны да гэтых цяжкіх дарог. Янкель Парх нейкім дзіўным чынам мяне пазнаў. Можа, бачыць у цемры, як кот, бо я ані адгукнуўся. — Маё шанаванне Уладзю! — Добры вечар, Янкель! Воз кранаецца з месца і коціцца ў густы змрок. Мы едзем не звычайнай, досыць выгоднай дарогай на Аляхновічы, што ідзе ўздоўж мяжы — з Ракава праз Кучкуны і Дубрава, але дарогай на Бузуны і Воўкаўшчыну. Ліхая гэта дарога. Мне ўвесь час здаецца, што мы зараз перакулімся. Воз хістаецца, падскоквае ўгару, а коні імчаць праз палі, лугі і лясы, мінаючы хутары і вёскі. — Но-о-о, дзеці! Но-о-о! Мне згадваюцца паездкі з Сашкам і Жывіцам, і Tyra сціскае сэрца. Мы праязджаем Дуброву і, звычайнай дарогай, апераджаючы шматлікіх падарожных, нясёмся далей. На плошчы перад станцыяй Янкель спыняе коней. Шчур і Далакоп застаюцца на возе, а я іду па квіткі. Я збіраўся купіць квіткі ў другі клас, але Шчур сказаў, што гэта прыцягне ўвагу, бо апранутыя мы неадпаведна. Я станаўлюся ў чаргу да касы і набываю тры квіткі. Потым вяртаюся на прывакзальную плошчу. Воз стаіць ля карчмы... Супольнікі стаяць побач з ім, п’юць гарэлку і частуюць фурмана.