Камета над далінай мумітроляў
Тувэ Янсан
Выдавец: Зміцер Колас
Памер: 154с.
Мінск 2011
Ён быў занадта вялікі, абыякава азваўся Сніф.
Але ты яго ўсё ж такі еў! крыкнуў Мумітроль.
Толькі гэтую цвёрдую морраву зорку! агрызнуўся Сніф і залез пад матрац.
Ён не хацеў іх больш бачыць. На торце было напісана «Майму любаму Мумітролю», а зусім не «Майму любаму Сніфу». I коцька не прыйшла, хоць ужо за восем.
Авойвойвой, уздыхнула Мумімама і прысела на крэсла, бо вельмі стамілася. — Адна бяда з усім гэтым.
Фрэкен Снорк кінула востры позірк на Андатра.
Падыміся крыху, сказала яна.
Я сяджу, дзе сяджу, адрэзаў Андатар.
Ты сядзіш на торце Мумітроля, сказала фрэкен Снорк.
Андатар адразу ж усхапіўся і ох, як ён выглядаў ззаду!
I ох, як выглядаў цяпер торт!
Гэта ўжо занадта! ускрыкнуў Мумітроль. Торт у мой гонар!
Цяпер я буду ліпкі да скону! закрычаў Андатар. Я пратэстую! Гэта ваша віна!
Супакойцеся, супакойцеся, сказала мама. Гэта той самы торт, проста ён змяніў форму...
Але яе ніхто не слухаў.
Снусмумрык засмяяўся. А Сніф, які падумаў, што смяюцца з яго, вылез зпад матраца і крыкнуў:
I не патрэбны мне ваш дурацкі торт! Ён толькі для Мумітроля, а зусім не для мяне! Нікому і да галавы не прыйдзе, што коцькам таксама вяршкі падабаюцца! Пайду прывяду сваё кацянятка толькі яно мяне шкадуе!
Ён адхінуў коўдру і кінуўся прэч.
140
Які жах! усклікнула Мумімама. Безумоўна, я павінна быда напісацьі «Майму любаму Сніфу» таксама... Штожя нарабіла!
Цяпер табе трэба зрабіць яму сапраўды цудоўны падарунак, сур'ёзным голасам сказаў тата.
Мумімама кіўнула. Яна вырашыла падарыць Сніфу бабудіны смарагды. 3 іх атрымаўся б шыкоўны ашыйнік для кацяняці...
Прыўзняўшы коўдру, Снусмумрык выглянуў з пячоры.
Пайду, мабыць, схаджу па яго, сказаў ён.
Пачакай крышачку, сказала мама. Можа, ён хоча пабыць адзін. Напэўна, ён хутка вернецца.
Ну, а мне што рабіць? падаў голас Андатар. Нікому што, не цікава, як я цяпер выглядаю?
He, не цікава, шчыра адказала Мумімама. 1 без таго хапае пра што думаць!
Сніф так засмуціўся і раззлаваўся, што бег, забыўшыся на страх, пакуль не апынуўся пасярод лесу. Арэвы паўставалі вакод яго, нібыта выразаныя з паперы. Лес стаяў нерухома, ценяў не было зусім, а зямля была гарачая і хрумсцела пад нагамі. Адзінае, што суцяшала Сніфа, гэта што астатнім цяпер, безумоўна, сораллна і іх грызе сумленне.
3 дрыготкім сэрцам ён прабіраўся ўсё глыбей у лес, разважаючы, як кепска яны з ім абышліся. Вось цяпер яны хаваюцца ў ягонай пячоры і ядуць свой дурацкі торт. А ён, Сніф, адзін у цэлым свеце не хаваўся, хоць яму было страшна. Ну іх зусім! Пляваць яму было на іх. I на каметы. I на катоў. I на ўсё.
I тут яму насустрач выйшла коцька, задраўшы хвост.
Здароў, халодна павітаўся Сніф і прайшоў міма.
Праз нейкі час нешта мяккае пацерлася аб ягоныя ногі.
А, ты тут, сказаў ён. Ты абяцала прыйсціі не прыйшла. Ну цябе зусім.
Здароўздароў! сказала коцька. Пагладзь мяне, я такая мяккая.
Сніф не адказаў. Яна завуркатала. Адно толькі гэтае вуркатанне чулася ў бязгучным лесе. Сніф азірнуўся па баках, каленкі яго затрымцелі: дарогі нідзе не было, адзін мох. Ён зусім не ведаў, у якім баку пячора.
Нікому не хацелася торта, дый есці яго было нельга: туды наліпла шмат поўсці. Андатар сядзеўу тазіку з цёплай вадой. Хвіліны беглі.
142
Колькі часу? спытаў Мумітроль.
Дваццаць пяць на дзявятую, адказаў тата.
Трэба прывесці яго, сказаў Мумітроль. Дайце мне гадзіннік, каб я мог сачыць за часам.
He! He дазваляйце яму! загаласіла фрэкен Снорк.
Але мама сказала:
Іншага выйсця няма. Бяжы з усіх ног!
Мумітроль выскачыў за коўдру. Паветра над пустым берагам было пякучым, як агонь. Ён бег, бег і ўвесь час клікаў Сніфа. Ніколі яшчэ ён не адчуваў сябе такім самотным.Часамён пазіраўна гадзіннік. Восемтрыццаць адна яму заставалася ўсяго адзінаццаць хвілін.
Мумітроль кінуўся ў чырвоны лес. Ён бег і праз кожныя сем крокаў клікаў Сніфа, бег і клікаў...
I раптамаднекульздалёкдаляцеўслабенькі крык. Мумітроль прыклаў лапы да рота і з усёй моцы крыкнуў:
Снн/ф!!!
Маленькі Сніф адгукнуўся, гэтым разам ужо значна бліжэй.
144
Яны нават не павіталіся, сустрэўшыся. Яны проста пабеглі.
Следам паскакала кацяня. Спалоханы Мумідол чакаў, а камета неслася над імі ўсё ніжэй і ніжэй.
Засталося шэсць хвілін... Было цяжка бегчы ўпяску: марудна, нібыта ў кашмарным сне. Ад пякучага паветра гарэлі вочы, у горле зусім ссохла... і вось нарэшце гара, таксама чырвоная, і там стаіць мама, яна крычыць нешта, махае лапамі, а яны караскаюцца, узбіраюцца... Цяпер толькі тры хвіліны ў запасе! I раптам гарачыня спала яны апынуліся ў пячоры, дзе гарэла газнічка, быццам зусім нічога не здарылася.
Дазвольце пазнаёміць вас з маёй коцькай, дрыготкім голасам сказаў Сніф.
I Мумімама паспешліва сказала:
Якая прыгожая котачка! У мяне для цябе падарунак... Я хачу падарыць табе бабуліны смарагды ў гонар твайго вяртання, толькі, праўда, я ў гэтым вэрхале забылася, дзе яны... Ты можаш зрабіць з іх, напрыклад, ашыйнік для сваёй коцькі...
Смарагды! усклікнуўСніф.Фамільнаяспадчына! Для коцькі! О, як цудоўна. О, які я шчаслівы!
I ў тую ж секунду на Зямлю ўпала камета, распаленая, уся ахінутая агнём. Газнічка перакулілася на пясок і згасла. Было роўна 42 хвіліны і 4 секунды на дзявятую.
3пад апрацаванай падземным сланечнікавым алеем коўдры прабівалася асляпляльначырвонае святло, аднак пячора патанала ў чорным змроку.
Яны моцна ўчапіліся адно за аднаго, забраўшыся глыбокаглыбока ў самы далёкі кут, і слухалі, як град метэарытаў грукоча па балеі на даху. Андатар засеў у тазіку. Хемуль лёг жыватом на свой альбом з маркамі, каб яго зноў не здзьмула прэч.
Гара ўся дрыжэла і трымцела вакол іх, а камета выла, нібыта чагосьці спужалася, а можа, гэта Зямля крычала.
Яны вельмі доўга ляжалі так, трымаючыся адно за аднаго. Знадворку перакочвалася рэха разбітых гор і расколатай зямлі. Час цягнуўся страшна марудна, і кожны застаўся самнасам з сабой.
Прамінула шмат вечнасцяў, пакуль Сусвет нарэшце супакоіўся. Яны старанна прыслухоўваліся, але знадворку насамрэч было ціха.
Мама, прашаптаў Мумітроль. Гэта быў канец свету?
147
Усё прайшло, адказала мама. Можа, гэта і канец, але ўсё прайшло.
Усё вельмі нават добра прайшло: канец свету скончыўся! паспрабаваў пажартаваць тата.
Снорк засмяяўся, і зноў стала ціха. Мама знайшла і запаліла газнічку. У святле яны ўбачылі, як коцька сядзіць на пяску імыецца.
Гэта было проста жудасна, сказала фрэкен Снорк. Ніколі больш не хачу глядзець на гадзіннік!
Трэба класціся, сказала мама.Небудзембольш размаўляць пра камету і думаць пра яе не будзем. I не глядзіце, што там знадворку адбылося. Гэта мы і заўтра паспеем.
Калі яны паклаліся спаць і нацягнулі на мордачкі коўдры, Снусмумрык дастаў свой губны гармонік. I калі заўважыў, што ўсе ноты і нізкія, і высокія вярнуліся на свае месцы, ён зайграў калыханку. Мама ведала гэтую песню і ціхаціха падпявала.
Байбаю, дзеткі, цёмна зусім, Блукаюць каметы ў Сусвеце старым. Спіце, і страх
Згубіцца ў снах.
Космас халодны падорыць ноч нам, I статак ягнят будзе пасвіцца там.
Пакрысе ў пячоры зрабілася ціха. Сніф быў прачнуўся і адчуў каля мордачкі штосьці мяккае. Гэта была коцька. Ён абняў яе, і яны адразу заснулі.
149
Мумітроль прачнуўся і не зразумеў, дзе ён. Пячору залівала слабым святлом, пахла газай. Тады ён успомніў усё і падхапіўся. Астатнія яшчэ спалі. Троль ціха наблізіўся да выхаду. Ён асцярожна прыўзняў коўдру і выглянуў. Чырвонага ззяння больш не было. Неба ўвогуле не мела ніякага колеру, і ціша стаяла поўная. Мумітроль выбраўся з пячоры і сеў на скале. Ён узяў кавалачак метэарыта, які адляцеў ад каметы, і пачаў яго разглядаць. Той быў чорны, калючы і вельмі цяжкі. Мумітроль зірнуў уніз, на доўгі бераг і пустое мора. Усё было гэткае ж бясколернае і ціхае.
Мумітроль чакаў, што ў зямлі будуць жахлівыя дзіркі, што адбудуцца нейкія жудасныя змены. Ён не ведаў, што думаць, і крыху баяўся.
151
Здароў, сказаў Снусмумрык. Ён выйшаў з пячоры, сеў побач з Мумітролем і запаліў люльку.
Здароўздароў, адказаўтроль. Такі павінна быць пасля канца свету? Проста пуста і ўсё?
Гэта быў не канецсвету, сказаўСнусмумрык. Думаю, камета проста закранула нас сваім хвастом. А пртым паляцела далей у космас.
Ты хочаш сказаць, што ўсё засталося? няўпэўнена спытаў Мумітроль.
Снусмумрык паказаў сваёй люлькай:
Глянь вунь туды. Мора.
Пачало світаць, і далёка на гарызонце нешта заварушылася нешта жывое.
Бачыш, мора вяртаецца, сказаў Снусмумрык.
Яны ціха сядзелі і чакалі, а нябеснае святло ўсё мацнела. Узнялося ранішняе сонцатакое самае, як звычайна.
Мора кацілася да сваіх старых берагоў, і пакуль узыходзіла сонца, марская вада рабілася ўсё сінейшай. Хвалі спаўзалі ў свае заўсёдныя глыбіні і зелянелі, супакоіўшыся, на дне. Усялякая плывучая і паўзучая драбяза, што хавалася ў глеі, радасна памкнула ў празрыстую ваду. Фукусі рдзестузнялісяі пацягнулісядасонца. Map
ская ластаўка паказалася над морам і пракрычала, што настаў новы ранак.
Мора вяртаецца! усклікнуў Мумітата.
Усе прачнуліся і выбеглі паглядзець. Толькі адзін Хемуль не здзівіўся, што Зямля нікуды не знікла. Ён знёс свой альбом з маркамі на бераг, каб канчаткова яго ўпарадкаваць, і прадбачліва паклаў па кавалачку метэарыта на кожны куток.
Астатнія паселі на гары доўгім шэрагам, падставіўшы мордачкі сонцу.
Як завуць тваю коцьку? спытала фрэкен Снорк.
Сакрэт, сказаў Сніф.
Кацяня ляжала ў яго на каленках, вуркатала і глядзела на сонца.
Што ж, сказала Мумімама, думаю, мы возьмем зараз наш торт і з'ямо яго дома на верандзе. Пойдзем дадому? Як думаеце, лес і наш дом з садам засталіся?
Думаю, засталося ўсё, сказаў Мумітроль. — Хадземце паглядзім.
152
Кніга «Камета над далінай мумітроляў» другая ў серыі гісторый фінскай пісьменніцы Тувэ Янсан пра мумітроляў.
Першая кніга «Маленькія тролі і вялікая паводка» выйшла пабеларуску ўвесну 2010 года.
Неўзабаве ў гэтай серыі выйдуць таксама:
Чарадзееў капялюш
Успаміны Мумітаты
Небяспечнае лета
Мумітрольская зіма
Нябачнае дзіцё
Мумітата і мора
Даліна мумітроляў у канцы лістапада
Янсан, Тувэ
Я65 Камета над далінай мумітроляў / Тувэ Янсан; пер. з швед. Насты Лабады і Алесі Башарыллавай; ілюстрацыі Тувэ Янсан. — Мінск: Зміцер Колас, 2011. — 154 с.: іл.
КНІГІ ОНЛАЙН
