Катэхізіс
Помнік беларускай Рэфармацыі XVI стагодзьдзя
Выдавец: Юніпак
Памер: 312с.
Мінск 2005
Пяты грэх у дні сьвятыя банкетаваць, судзіць няпільныя суды, хадзіць на забавы, час марнаваць, рабіць штодзённыя справы, не разважаючы пра справы Божыя.
Шосты грэх зводзіць кагосьці ад слуханьня настаўленьняў ці даваць камусьці падставы няправільна іх разумець.
Сёмы грэх рабіць у тэты дзень усякія справы, што зводзяць ад слуханьня ды разважаньня Божага Слова, напрыклад, у сьвяты дзень гандляваць, аддаваць даўгі, зьбіраць копы, ехаць у дарогу, паляваць або зьвера лавіць ды падобнае.
Восьмы грэх ствараць перашкоды, каб не было каму вучыць Божаму Слову, ці то абражаючы гонар служыцеляў, ці то забіраючы іхнія прыбыткі.
Дзевяты грэх абцяжарваць падданых вялікай працай, з-за якой яны ня мелі б часу прыходзіць да царквы.
ПЫТАНЬНЕ
Як Бог карае непаслухмяных гэтаму чацьвёртаму слову?
АДКАЗ
Як парушальнікі першых словаў бываюць караныя і целам, і душою, тым жа звычаем мусім разумець і пра парушальнікаў гэтага слова, бо і гэтае слова запісана на першай дошцы. Ды маем узор у Сьвятым Пісьме, як Бог гневаецца на тых, што ў дзень сьвяты пра свае патрэбы клапоцяцца, а Божыя пакідаюць.
иже суботы были посквернили (2 Ездр. 13). Тое жь у Езекиіла и у иныхъ пророкъ знайдешъ.
ПЫТАНЬЕ
Што будеть онымъ, который тую заповедь полнять?
ОТКАЗЪ
Яко проступници и на душы и на теле карани бывають, по тому же и которіе того слова стерегуть, и вечные дарованіа пріимуть, и зде, на земли, ласкавого къ собе Бога познають. О вечныхъ рече Самъ Господь: «Блажени слышашчеи Слово Божіе и храняшче е» (Лука 11: 23-28).
О земныхъ пакъ Ісаіа тако пишеть: «Ачше отвратиши ногу твою от субот и не сътвориши воля своя в день святый, и прозовеши суботы млады святы Богови своему, да не въздвинеши ногы своея налево, ни да възглаголеши словесы на гневъ из оустъ своих, и будеши уповая къ Господеви, възведеть тя на бготы земныя и уречеть ти причастіе Іакова, отца твоего» (Ісаіа 58).
ПЫТАНЬЕ
Говори пятую заповедь.
ОТКАЗЪ
Пятаа заповедь естъ: «Чти отца и матку твою, абы есь долго живъ на земли, которую Господь Богъ дасть тобе».
ПЫТАНЬЕ
Што зде Богъ зовет честию?
ОТКАЗЪ
Писмо Святое не только тое честию зоветь, што людие посполите зовуть. Люді бо мають оное за честь, коли кто къ кому укладъне говорить, повстаеть, шапку снявши, кланяеться. Лечь у Святом Писме честь называется не только таковая укладность, але теже коли кто, видечи потребного, от маетности своей ему уделяеть. О таковой зде чести сее слово пятое повелеваеть. То естъ абы есьмо родителемъ своимъ послушни и поволніи были, учьтиве ся к нимъ заховали, по тому жь абы есмо им, естли бы потреба, выхованье давали. А на остатокъ и працу свою къ их пожиткомъ отдавали. На том бо залежить честь, о которой тутъ Богъ заповедуеть.
А хочешь ли о том певнейшый быти, яко чтити розумееться живити а выхованье давати, погледи, што Апостолъ к Тімофею пишеть: «Прележашчей добре пресвітры сугобей чти да достойни бывають, паче же трюждаюшчейся в слове и ученіи» (1 Тім. 5: 11-21) и докладаеть, абы вырозумелъ Тімофей, о якой чти говорить, и рече: «Глаголеть бо Писание: “Вола верхушча не оборотиши” и: “Достоінъ делател мзды своея”».
Естли бы не датокъ зде честию звалъ Павелъ, а на што бы о воле молотяшчом Писмо приводилъ, которого «оборотити» заказу-
Майсей бо піша, як Сам Бог загадаў пабіць чалавека каменьнем толькі за тое, што ў дзень суботні дровы зьбіраў (Лічбы 15). Нэемія таксама сьведчыць, як Бог за тое навёў зло на Ерузалім, што суботы не сьвяткаваліся (Нэем. 13). Тое ж самае ў Эзэкіля ды ў іншых прарокаў ты знойдзеш.
ПЫТАНЬНЕ
Што будзе тым, хто гэтае прыказаньне спаўняе?
АДКАЗ
Як парушальнікі бываюць караныя і душою, і целам, гэтаксама і тыя, што пільнуюцца гэтага слова, прыймуць і вечныя дабраславенствы, і тут, на зямлі, зьведаюць міласьць Божую. Пра вечныя дабраславенствы Сам Госпад сказаў: «Тым болей шчасьлівыя тыя, што слухаюць Слова Божае ды захоўваюць яго» (Лк. 11: 28), пра зямныя ж дабраславенствы Ісая так піша: «Калі ў суботу, дзень Мой сьвяты, стрымаеш тваю нагу, каб не сваволіць, назавеш суботу днём сьвятым, слаўным у Госпада, і калі яго ўшануеш, пазьбягаючы тваіх падарожжаў і пакінуўшы ўсе твае справы, тады будзеш захапляцца Госпадам. Тады Я падыму цябе на вышыні зямныя і карміць буду цябе спадчынай Якуба, бацькі твайго. Вусны Госпада сказалі гэта» (Іс. 58).
ПЫТАНЬНЕ
Гавары пятае прыказаньне.
АДКАЗ
Пятае прыказаньне: «Паважай бацьку свайго і маці сваю, каб быў ты даўгавечны на зямлі, якую дасьць табе Госпад, Бог твой».
ПЫТАНЬНЕ
Што тут Бог называе павагай?
АДКАЗ
Пісьмо Сьвятое заве павагай ня толькі тое, што і ўсе людзі звычайна завуць. Людзі бо маюць за павагу, калі хто пачціва гаворыць, устае, кланяецца, шапку зьняўшы. Аднак у Сьвятым Пісьме павагай завецца ня толькі такая пачцівасьць, але таксама калі хтосьці бачыць чужую патрэбу ды дзеліцца з тым чалавекам сваёй маёмасьцю. Такой вось павазе вучыць нас гэтае пятае слова. Значыць, каб мы слухаліся нашых бацькоў, ім дагаджалі, пачціва да іх ставіліся, таксама каб у час патрэбы давалі ім на жыцьцё, ды, нарэшце, каб дзеля іхняга прыбітку не шкадавалі нашай працы. На гэтым залежыць павага, пра якую Бог загадвае.
А калі хочаш болей упэўніцца ў тым, што паважаць значыць карміць, на жыцьцё даваць, паглядзі, што Апостал да Цімахвея піша: «Старшыя, якія добра кіруюць, вартыя падвойнай пашаны, асабліва тыя, што працуюць у слове і ў навуцы» (1 Цім. 5: 17). А каб Цімахвей зразумеў, пра якую пашану ён кажа, далучае: «Вось, кажа Пісаньне: “Не завязвай морды валу, які малоціць” і: “работнік варты платы сваёй”».
еть? (То ест въ обрет внуздати, абы не елъ). На што бы Слово Хрістово припоминал о делателю, яко достоин мзды або заплаты своея? А такъ надобе тое паметовати а родителем не только словом, поклоном а шапкою честь чинити, але сее чинячи, оного, на чим большей належить, не опушчати.
ПЫТАНЬЕ
Буду вже розумети, яко ся чтити годить родители, але ми ешче скажи: кого зде Богъ отцомъ и маткою называеть, естли только родителей, от которих тело имаемъ?
ОТКАЗЪ
Коли бы есмо ся от отца и от матки народивши, не потребовали иных людей помочы, обороны, наоуки, ино бы есмо не должни никому иному чести тоее, разве родителем нашим. Але ижь безъ тыхъ речей вже ознаменых на сим свете быти не можем, прото и оных на месте родителей мети есъмо повинни, от которыих тые добродейства пріимуемъ, се естъ наставники, мастери, пастыры и врядники.
Тым бо должни есмо честь заровно яко родителем. Бо яко от родителей тело маемъ, тако опять от мастеров маемъ, иже оное тело можемъ заховати, абы и одежу и пишчу мело. По тому жь за властями покой маем, а за пастырми добрую совесть. А безъ тых на свете пожити нельза человекомъ. Безъ родителей бо на светъ никто не народиться, але хотя жь ся от родителей кто народить, а добрым норовом не наставиться, што за пожиток с него будеть? По тому жь хотя жь бы ся кто и народилъ, и выхованъ былъ, але бы врагъ непокой чинилъ, а вряду бы не было, который бы боронилъ, а нашто бы и выхованье? Лечь хотя бы и выхованье кто мелъ, и оборону, але бы опять Слова Божіего не мелъ от кого слухати, предся бы ешче великый недостатокъ терпелъ.
Прото сее пятое слово не только ся о родителех розумееть, але о всехъ тыхъ, которыхъ есмъ вже припоминалъ. То естъ о наставниках, о пастырех а о преложоных. Тым повинни есьмо честь не мней, але яко родителем, не такъ для обороны и наукы, яко для того, ижь оныхъ Богъ на Своим месте поставилъ и послушеньство им чинити велелъ.
ПЫТАНЬЕ
Естли родители, пастыри або оучители и господари за отцы чтити маем, чого для Хрістос заказуеть отцомъ кого звати на земли, даючи того причину, иже единъ ест Отецъ наш на небесехъ? (Матф. 23: 1-12)
ОТКАЗЪ
Не только отцами людей звати Хрістос заказал, але того жь часу Апостоломъ заборонилъ, абы ся оучительми не звали. А предся Павелъ Апостолъ назвалъся и оучителем и отцомъ, бо, пишючи к Тімофею, тако рече: «Істинну глаголю о Хрісте, а не лжю оучитель языком въ вере и истинне» (1 Тім. 2: 1-15). Зде ся оучителемъ назвалъ, а къ
Калі б не дарунак назваў тут Паўла пашанай, навошта тады б ён узгадваў пра вала, што малоціць, ды чаму б забараняў яму морду завязваць (гэта значыць закілзаць, каб ня еў)? Дзеля чаго б ён узгадваў словы Хрыста пра работніка, які варты ўзнагароды або платы сваёй? А калі так, то трэба на гэта добра памятаць ды бацькоў шанаваць ня толькі словам, наклонам ды зьніманьнем шапкі, але, так чынячы, не забывацца на рэчы больш важныя.
ПЫТАНЬНЕ
Буду ўжо ведаць, як належыць паважаць бацькоў, але скажы мне яшчэ: каго тут Бог называе бацькам ды маткай? Ці толькі бацькоў, ад якіх маем цела?
АДКАЗ
Калі б мы, нарадзіўшыся ад бацькі і маці, не патрабавалі дапамогі, абароны ды навукі іншых людзей, тады б ня мусілі шанаваць нікога іншага, акрамя бацькі з маткай. Але раз бяз тых рэчаў, названых вышэй, мы ня можам жыць на на гэтым сьвеце, таму і тых мы павінны лічыць за бацькоў, ад каго гэтыя дабрадзействы прыймаем, вучыцеляў, майстроў, пастыраў ды ўрадоўцаў.
Іх бо мусім як бацькоў шанаваць, бо як ад бацькоў маем цела, так, зноў жа, ад майстроў маем усё, каб гэта цела захаваць вопратку ды ежу. Тым жа звычаем урад клапоціцца пра наш супакой, а пастыры пра нашае добрае сумленьне. Немагчыма бяз гэтага жыць чалавеку на сьвеце. Без бацькоў бо на сьвет ніхто не народзіцца, але калі чалавек ад бацькоў на сьвет народзіцца, а добрым норавам ня будзе навучаны, якая зь яго будзе карысьць? Ды, зноў жа, калі чалавек народзіцца ды будзе выхаваны, але вораг на яго вайной пойдзе ды ня будзе ўраду, які б бараніў, навошта тады выхаваньне? Ды калі б і выхаваньне хто меў, і абарону, але, зноў жа, не было б каму навучыць яго Слову Божаму усё адно ён меў бы вялікі недахоп.
Таму і гэтае пятае слова кажа ня толькі пра бацькоў, але і пра ўсіх тых, каго ўжо я ўзгадаў, значыць, вучыцеляў, пастыраў ды ўрадоўцаў. Іх павінны мы шанаваць ня менш за бацькоў ня толькі дзеля абароны ды навукі, але і дзеля таго, што Бог паставіў іх на гэтае мейсца ды загадаў нам іх слухацца.
ПЫТАНЬНЕ
Калі мусім бацькоў, пастыраў або вучыцеляў і ўрадоўцаў як айцоў паважаць. чаму тады Хрыстос забараняе зваць некага на зямлі айцом з тае прычыны, што адзін ёсьць у нас Айцец нябесны (Мц. 23:9)?
КНІГІ ОНЛАЙН
