Катэхізіс Помнік беларускай Рэфармацыі XVI стагодзьдзя

Катэхізіс

Помнік беларускай Рэфармацыі XVI стагодзьдзя
Выдавец: Юніпак
Памер: 312с.
Мінск 2005
84.26 МБ
жыцьцё. Пра гэта і Апостал сьведчыць, што Бог хоча, каб усе людзі збавіліся і прыйшлі да спазнаньня праўды (1 Цім. 2: 4).
Зноў, ёсьць воля Божая, каб мы, паверыўшы Сьвятому Эвангельлю, рабілі добрыя справы і ўсё нашае жыцьцё аднавілі паводле Божых прыказаньняў. Пра такую волю піша Апостал, так кажучы: «Бо такая воля Божая, каб вы добрым! ўчынкамі затыкал! вусны невуцтву неразумных людзей. Як людзі свабодныя рабіце, ды не як тыя, для якіх свабода ёсьць апраўданьнем зла, але як слугі Божыя. Усіх паважайце, братоў любіце, Бога бойцеся, валадара шануйце ...» ды так далей (1 Пт. 2:15-17). Гэтаксама і друг! Апостал піша: «Бо воляй Божай, — кажа, — ёсьць сьвятасьць вашая, каб высьцерагаліся распусты, каб кожны з вас трымаў сваё начыньне ў сьвятасьці і ў пашане, а не ў пажадлівасьці юрлівай, як пагане, якія ня ведаюць Бога; каб ніхто не вывышаўся і ня крыўдзіў у справах брата свайго» (1 Тэс. 4: 3-6).
Абодва Апосталы сьведчаць, што ёсьць Божая воля, каб кожны сьцярогся благога ды вёў жыцьцё чыстае і пабожнае. Яшчэ і таго Бог ад нас хоча, каб мы крыж, значыць, усялякія цяжкасьці, што Ён на нас ускладае, удзячна прыймалі ды на волю Божую спадзяваліся, маючы за прыклад Самога Хрыста. Ён бачыў перад Сабою страшную і вялікую пакуту і маліў Бога, каб захаваў Яго ад той пакуты, але наперад Ён усё алляў у рукі Божыя, так бо маліўся: «Ойча Мой, калі магчыма, ухілі ад Мяне тэты келіх, але не як Я хачу, але як Ты» (Мц. 26: 39; Мк. 14: 36; Лк. 22: 42). Таксама зрабілі і вучні, якія намаўлялі Паўлу не ісьці ў Ерузалім, але, ўбачыўшы ягоную рашучасьць, усе сказалі: «Хай станецца воля Госпада!» (Дзеі 21:14).
ПЫТАНЬНЕ
Хто кажа гэтую просьбу сабе на дабро?
АДКАЗ
Той, хто ўсьведамляе свае недасканаласьць і грахі, каецца ў грахах, верыць у Хрыста, прыймае Эвангельскую навуку, робіць добрыя справы, захоўвае сваё цела ў чыстасьці ці ў дабравольна прынятым дзявоцтве, а калі што-кольвек Бог дапускае ў ягоным жыцьці, з радасьцю тое церпіць і Яму дзякуе.
ПЫТАНЬНЕ
Хто гэтую просьбу кажа да Бога надарэмна?
АДКАЗ
Той, хто ўважае сябе перад Богам за справядлівага і бязьвіннага. Або той, хто шукае прабачэньня грахоў ці збаўленья ў нечым іншым, а ня толькі праз Хрыста. Яшчэ той, хто дае волю пажаданьням цела. Ды, нарэшце, той, хто ня зносіць цярпліва шкоды, хваробы, перасьледаў за праўду ды падобнага ня церпіць. Кожны такі чалавек ня толькі надарэм­на, але і на грэх гэтую просьбу кажа, бо шукае сваю волю, а ня Божую.
ПЫТАНЬЕ
Для чого не просто просимъ: «Да будеть воля Твоя»,— але прикладаемъ: «Яко на небеси и на земли»?
ОТКАЗЪ
На небеси суть аггели святіи, которіи поневажь не изменили есте­ства своего яко человекъ, для тое теже причины не мают в собе воли злое или Богу противной. Прото где речемъ: «Яко на небеси и на земли» тако ся розумееть, яко бы есмо рекли: «Дай, Боже, абы есмо тако Тобе послушніи были зде, на земли, яко на небеси аггели въ всемъ Тобе суть послушніи».
ПЫТАНЬЕ
Чого просимъ в четвертой прозбе, где мовимо: «Хлебъ нашь насушчный дай намъ днесь»?
ОТКАЗЪ
Яко в першихъ прозбахъ просимъ Бога о небесные речи, которіе належат къ славе Божіей, тако у сей прозбе просим о речи дочасные. Хлебом бо всякіе живности и вси того живота потребы называемъ, яко подворе, жону, мужа, семью, статок, суседа, господаря, дети, збожія, дождъ, ведро, покой или мирь, здоровье и все, без чого сей жи­вот нашь быти не можеть.
А ведже предся и о духовный хлебъ предъкомъ просимъ. То есть о Слово Божіе, абы его нам Богъ милосерный на всякъ часъ узычалъ. Бо яко съ двухъ речей человекъ ест зложонъ, се есть, з души и с тела, тако потреба двоякого корменіа, или хлеба. Души духовного хлеба, се ест Слова Божіа, телу пакъ телесного, то есть, ести, пити и у чомъ ходити.
ПЫТАНЬЕ
Годит ли ся у Бога речей дочасныхъ, или хлеба телесного, проси­ти? Бо ми ся видить, ижь нам того възбраняеть Господь где рече: «Не пецетеся душею вашею, или что пиете, ни телом вашем въ что облечетес» (Матф. 6: 31 -34). И опять рече: «Ишчате преже Царствіа Божія и правды его, и сіа вся приложатся вамъ». К тому Давыд припеваетъ: «Възверзи на Господа печалъ свою, и Той тя препитаеть» (Псалом 55). Не рече бо: «Молися Богу о препитаніи», но: «Възверзи печаль свою».
ОТКАЗЪ
Где Христос възбраняет печися душею кое теломъ, не тако ся розумеет, абы ся о потребы телесные молити не потреба, але хочеть по нас, абы есмо ся на свой промыслъ не надеяли, абы есмо за таковым опеканьемъ Бога не забыли. Прото не рече: «Не молитеся о том, што бы вамъ ести», але: «Не пецетес». Потому жь и оное слово: «Ишчете преже Царствіа Божіа» не възбраняет молитися Богу о потребы теле­сные, але оуказуеть яко болшей ся трудити маемъ о Царство Божіе и правду его, нежели о выхованіе. Того для не рече: «Ишчете разве Цар­ствіа Божіа и правды его», но рече: «Ишчите преже Царствіа Божіа».
ПЫТАНЬНЕ
Дзеля чаго мы ня кажам проста: «Будзь воля Твая»,— але дадаём: «Як у небе, так і на зямлі»?
АДКАЗ
У небе жывуць сьвятыя анёлы, якія, у адрозьненьне ад чалавека, не зьмянілі сваю сутнасьць. Дзеля гэтай прычыны яны ня маюць у сабе жаданьняў благіх ці Богу праціўных. Таму, калі мы кажам: «Як у небе, так і на зямлі»,тое ж самае маем на ўвазе, што і калі б казалі: «Дай Божа, каб мы былі так паслухмянымі Табе тут, на зямлі, як у небе анёлы ва ўсім Цябе слухаюцца».
ПЫТАНЬНЕ
Што мы просім у чацьвёртай просьбе, калі кажам: «Хлеб наш штодзённы дай нам сёньня»?
АДКАЗ
Як у папярэдніх просьбах мы просім Бога пра рэчы духоўныя, якія належаць да славы Божай, так у гэтай просьбе мы просім пра рэчы мінаючыя. Хлебам бо называем усё жыцьцё і кожную жыцьцёвую патрэбу: падворак, жонку, мужа, сям’ю, статак, суседа, валадара, дзяцей, збожжа, дождж, пагоду, супакой або мір, здароўе ды ўсё іншае, без чаго гэтае нашае жыцьцё на гэтым свеце ня можа абыйсьціся.
Але перадусім просім пра хлеб духоўны, значыць, пра Божае Сло­ва, каб міласэрны Бог даваў яго нам ўсякі час. Бо раз чалавек складаецца зь дзьвюх частак з душы і зь цела, то патрабуе дваякага харчу, або хлеба. Душы духоўнага хлеба, значыць, Слова Божага. Целу цялеснага, значыць, ежы, пітва ды адзеньня.
ПЫТАНЬНЕ
Ці належыць прасіць у Бога рэчы мінаючыя ці хлеб цялесны? Бо мне здаецца, што нам гэта Госпад забараняе, калі гаворыць: «Дык не клапаціцеся таму, кажучы: “Што будзем есьці?”, або “Што будзем піць?”, або “Ў што будзем апранацца?”» (Мц. 6: 31). Ды далей Ён сказаў: «Дык шукайце ж перш Валадарства Божага і яго справядлівасьці, а ўсё тое будзе дадзена вам». Дарэчы, і Давід сьпявае: «Пакінь бярэмя тваё на Госпада, Ён цябе забясьпечыць» (Пс. 55). Не сказаў бо Давід: «Маліся Богу, каб даў табе есьці», але: «Пакінь бярэмя тваё на Госпада».
АДКАЗ
Калі Хрыстос забараняе клапаціцца як пра душу, так і пра цела, Ён ня мае на ўвазе, што ня трэба маліцца пра цялесныя патрэбы, але Ён хоча, каб мы на свой розум не спадзяваліся ды каб мы за сваімі клопатамі не забыліся на Бога. Таму Хрыстос не сказаў: «Не маліцеся пра тое, каб было вам што есьці», але: «Не клапаціцеся». Гэтаксама і тое слова: «Шукайце перш Валадарства Божага» не забараняе нам маліцца Богу пра цялесныя патрэбы, але паказвае нам, што больш працаваць мусім дзеля Валадарства Божага і праўды яго, чым для свайго жыцьця. 3 гэтай
Паметуй тое слово «преже». Во для того е Господь приложилъ, абы кто не домнемалъ, яко непотреба николи або робити, або ся о дочасныя молити. «Ишчете, поведаеть, преже (или напередъ) Царствіа Божіа и правды его»,яко бы реклъ: «А опосле искати будете, што вамъ ясти, пити и одеватися». На тот же обычай и речь Давыдову розумей (Псалом 55). Не запрешчает молитися, ани делати, але повелеваеть на Бога надеятися, и от Него выхованья ждати. А для лепшое певности обачь и причины, для которих винни есмо Богу молитися о речи дочасные, потомъ обачь и повеленіе Слова Божіего. Наостатокъ взорь святыхъ, которіи ся молили о дочасные речи.
ПЫТАНЬЕ
Для чого бы ся намъ потреба о речи дочасные молити, поневажь Самъ Богъ ведаеть, чого намъ надобе?
ОТКАЗЪ
Ачкольвекъ Богъ ведаеть, чого намъ потреба первей, нежели мы сами, а ведже хочеть, абы есмо у Него просили. Не для Себе, але для насъ и для нашого пожитку, который к намъ приходить, коли ся Богу о дочасные речи молимъ.
Первый пожитокъ естъ: коли просимъ о дочасные речи, познава­емъ великій свой недостатокъ и убожество или калечство, ижь в ру­кахъ своих ничого не маемъ. Тако ижь естли бы не ласка Божіа, мусе ли бы есмо из голоду померети. Пожитокъ, мовлю, той естъ немалый, абы есмо о собе высоко не держали, але всю надежю на Бога покла­дали, и Его благодарили и славили, яко от Него вся маемъ, по Апосто­лу глаголюшчу: «Что имаши, его ж не принял есь?» (1 Кор. 4: 1-8).
Другый пожитокъ, коли ся о речи дочасные молимъ, ест ижь пото­му вырозумеваемъ, яко не от шчастья, але от Бога таковых речей надеятися маемъ. Третій пожитокъ или причина, для чого просити Богъ велелъ речей дочасных, ест сиа иже ся темъ обычаемъ вера о благо­дати Божіей къ намъ острить и оукрепляетъ або ростеть.
ПЫТАНЬЕ
Укажи ми Писмо, где бы намъ поведено дочасныхъ потребъ просити?
ОТКАЗЪ
На многых местехъ о том Писмо Святое пишеть, яко Духъ Святый речи дочасныхъ просити велить. Яковые суть мирь или покой, погода, выживенье и прочая. О мире Давыдом речено быс: «Просите яже о мире суть Іерусалиму, и обиліе буди любяшчим тя. Да будеть мирь в силе твоей, и обилие въ столпех твоих» (Псалом 121).
О том же и Апостолъ повелеваеть: «Молю, кажеть, преже все­го творити молитвы и моленіа, прошеніа, благодареніа за вся человекы. За царя и за вся яже въ власти сушчих, да тихо и безмолвено житие поживемъ» (1 Тім. 2: 1-15). Захаріа известно о дождъ Бога про-
прычыны Хрыстос не сказаў: «Хіба што шукайце Валадарства Божага і праўды яго»,але сказаў: «Шукайце перш Валадарства Божага».
Памятай на гэтае слова «перш». Дзеля таго Госпад яго далучыў, каб хто часам не падумаў, што ня трэба працаваць і ня трэба маліцца пра рэчы мінаючыя. «Шукайце, кажа, перш Валадарства Божага і праўды яго»,быццам бы хоча сказаць: «А потым шукаць будзеце, што вам есьці, піць і ў што апранацца». Тым жа звычаем і словы Давіда разумей (Пс. 55). Не забараняе ён ані маліцца, ані працаваць, але загадвае спадзявацца на Бога ды ад Яго чакаць падтрымкі. А дзеля большай пэўнасьці разгледзь прычыны, дзеля якіх мы павінны маліц­ца Богу пра рэчы мінаючыя, потым зваж на загад Слова Божага, ды, нарэшце, на прыклад сьвятых, якія маліліся пра рэчы мінаючыя.