Катэхізіс Помнік беларускай Рэфармацыі XVI стагодзьдзя

Катэхізіс

Помнік беларускай Рэфармацыі XVI стагодзьдзя
Выдавец: Юніпак
Памер: 312с.
Мінск 2005
84.26 МБ
От же маешь Святого Духа выписаніе на яко дело діакони избра­ни были: не рече, абы кадили, але абы трапезамъ или столомъ слу­жили. То есть абы милостину съберали, а з оное вдовы старые и самыхъ Апостолъ выховывали. Таковъ былъ діаконъ Стефанъ, Фи-
АДКАЗ
Ведаю, што шмат у якіх мейсцах у Апостальскіх лістах узгадваюцца папы, ды Лука ўспамінае іх у Дзеях, але не замест сьвятароў або ярэяў. Гэта значыць, ня ў тым сэнсе, як цяпер разумеюць. Зараз бо папом завуць сьвятара, гэта значыць таго, хто складае ахвяру. Аднак Апостал загадвае Ціту паставіць не такіх папоў, якія складаюць бачную ахвяру, але загадвае яму паставіць у кожным горадзе вучыцеля, або епіскапа, каб вучыў, а не ахвяры складаў. Як потым там жа Апостал тлумачыць, кажучы: «Належыць бо, каб епіскап быў беззаганы як распарадзіцель Божы, які трымаецца праўдзівае навукі, вернай Слову, каб здатны быў ён схіляць да праўдзівай навукі нават тых, якія выступаюць супраць» (Ціт 1: 7-9).
Бачыш на ўласныя вочы: той, хто спачатку названы папом, по­тым названы епіскапам. Дзеля гэтага «поп» азначае тое самае, што і «епіскап». Бачыш таксама і абавязкі епіскапскія, або папоўскія. Ніводным словам Апостал ня ўзгадвае, што епіскап мае літургію, або службу, саборам служыць, але толькі кажа, што епіскапскі абавязак схіляць да праўдзівай навукі, вернай Слову, ды тых, якія высту­паюць супраць, выкрываць. Такімі мусяць быць сьвятары Эвангельля Хрыстовага.
Ды, зноў жа, патрэбна ведаць: дзе ў нашых кнігах перакладчыкі пішуць «папы», Апосталы пісалі «прэсьвітэры», гэта значыць, «старшыя, або старшыні». Таму было б лепей выправіць тыя мейсцы згодна з кнігамі, па-грэцку напісанымі, перадусім таму, што цяпер папом завуць не старшага або прэсьвітэра, але таго, хто абедню служыць.
Тым жа звычаем маеш меркаваць і пра дыяканаў. Цяпер бо дыяканамі тых называюць, што дапамагаюць папам служыць абедні, чытаюць Эвангельле, на аглашоных (іх ужо колькі соцень гадоў няма) крычаць, каб з царквы выходзілі, кадзяць ды падобнае глупства робяць. Такіх дыяканаў ня ведалі ані Апосталы, ані першыя Хрысьціяне, бо звалі іх дыяканамі паводле іхняй службы, што пачалася праз колькі соцень год пасьля Апосталаў, але потым перапынілася.
Вядома, як пра дыяканаў у Лукі напісана: дзеля якой патрэбы былі абраныя ды якімі былі іхнія абавязкі. Так бо піша багабойны Лука: «У тыя дні, калі лік вучняў узрастаў, пачалі Геленісты наракаць на Гебраяў, што ў штодзённым служэньні іхнія ўдовы былі крыўджаны. Тады Дванаццаць, склікаўшы грамаду вучняў, сказалі ім: “Не выпадае нам пакінуць Слова Божае і заняцца абслугай сталоў. Таму вось, браты, нагледзьце з-паміж сябе сем мужоў, маючых добрае сьведчаньне і поўных Духа і мудрасьці, якім мы даручым гэтую работу. А мы ўсьцяж будзем на малітве і паслузе Слова”» (Дзеі 6: 1-7).
Вось жа маеш сьведчаньне Сьвятога Духа, на якія справы былі абраныя дыяканы: не кадзіць, але займацца абслугай сталоў. Зна­чыць, міласьціну зьбіраць, а зь яе забясьпечваць старых удоваў ды саміх Апосталаў. Такімі былі дыяканы Стэфан, Піліп ды іншыя. Ня
липпъ и прочій. Не знали тіи ораровъ, кадилницъ, не умели ся тіи владыкомъ кланяти ани оныхъ басенъ непотребныхъ обычаемъ кугларскимъ чинити.
ПЫТАНЬЕ
Ино тако ты розумеешь, же Хрістіане никаковое жерътвы не ма­ютъ, ани поповъ или свешченниковъ?
ОТКАЗЪ
Хрістяне маютъ предся и жертвы, и свешченство, но не таковые, яко до Закона или под Закономъ, се естъ не телесные, ни видомые жертвы, але духовные. По тому ж и свешченници суть у Хрістіанъ, но не яко первей от одного колена Левиова. Едино каждый бо Христіа­нинъ маетъ быти свешченник. Тако бо Петръ Апостолъ пишетъ: «Поне­же вкусисте, яко благъ Господь, к Нему же приходяшче камені живу, от человекъ убо не ключеванъ, от Бога же изъбранъ и чтенъ, и сами, яко каменіе живо, зиждетеся въ храм духовенъ строительство свято, възнести жертвы духовны благоприатны Богови Ісус Хрістомъ» (1 Петра 2: 3-5).
А мало далей пишеть: «Вы же (розумей о всехъ) родъ избранъ, царско свешченіе, языкъ святъ» (1 Петра 2: 9). От явно пишеть, яко слышишь, ижь и вси есмо светители и вини смы Богу духовные жер­твы приносити. Которие бы пак жертвы духовны были, выписует другый Апостолъ, где рече: «Не имамы зде пребываюшчаго града, но грядушчаго взыскаемъ. Его же ради възносимъ жертвы благодареніа выну (всегда) Богови, сиречь плод оустенъ исповедаюшчеся имени Его» (Евр. 13: 7-16).
На иномъ теже месте тако той же Апостолъ о жертвахъ хрістианских пишеть: «Молю вас, братіа шчедротами Божіими, представыти телеса вашя жерътву живу, святу, благородну Богови словесное служеніе ваше. И не съобразуюшчетеся веку сему, но преобразуйтеся обновленіем оума вашего, исушати вамъ что ест воля Божіа блага и угодна и съвершена» (Рим. 12:1-3). Ешче на иномъ месте той же къ Филипписиомъ пишеть: «Исполнихся приемъ от Епафродита, яже от васъ воню благооуханіа жертву приатну оугодну Богу» (Филип. 4: 10-23).
От сихъ словъ святыхъ Апостолъ вырозумети можешь, якие жеръ­твы мають Хрістиане. Тыхъ бо жертвы суть молитвы, исповеданіе, тела оумершчвеніе, милостины оучителемъ и нишчим складаніе, смире­ние и на серди умиленье, каянье, а наостаток коли кто для Слова Бо­жіа муку или смерть пріиметь, за жертву Богъ поличаеть. Того для и Апостол к Тімофею пишучи, смерть свою жерътвою зоветь. Тако бо рече: «Трезвися о всем злопостражи, делосътво и Евангелиста, слу­женіе свое извести. Азъ бо жренъ бываю, и время моего отшествіа наста» (2 Тім 4: 5-8). Таковые прото жерътвы мають Хрістяне, а черезъ тые иныхъ не знають.
А такъ и Вечера Господня не ест жерътва, але тайна. Далеко бо
ведалі яны, што такое арары, кадзільніцы; ня ўмелі яны ўладыкам кланяцца ды іншых непатрэбных глупстваў не рабілі крывадушным звычаем.
ПЫТАНЬНЕ
Хіба ты мяркуеш, што Хрысьціяне ані ахвяраў ніякіх ня маюць, ані папоў або сьвятароў?
АДКАЗ
Хаця Хрысьціяне маюць і ахвяры, і сьвятарства, але не такія, як да Закона або пад Законам, значыць, не цялесныя, банныя ахвяры, але духоўныя. Дзеля гэтага ў Хрысьціянаў ёсьць сьвятары, але яны не паходзяць, як раней, з аднаго калена Левія. Кожны Хрысьціянін мае быць сьвятаром, так бо Апостал Пётр піша: «Бо вы пакаштавалі, як салодкі Госпад. Прыступаючы да Яго, жывога каменя, адкінутага людзьмі, але выбранага Богам і каштоўнага, і вы самі, як жывыя камяні, будуйцеся ў дом духовы, у сьвятарства сьвятое, каб складаць духовыя ахвяры, мілыя Богу празь Ісуса Хрыста» (1 Пт. 2: 3-5).
А крыху далей ён піша: «Але вы (мяркуй «усе») выбранае племя, валадарскае сьвятарства, сьвяты народ» (1 Пт. 2: 9). Вось, як бачыш, ясна напісана, што ўсе мы сьвятарства і павінны прыносіць Богу духоўныя ахвяры. Што гэта за духоўныя ахвяры, распавёў іншы Апостал, калі сказаў: «Ня маем туттрывалага гораду, але шукаем будучага. Дык празь Яго заўсёды складайма ахвяру хвалы Богу, гэта зна­чыць, плод вуснаў, праслаўляючых Ягонае імя» (Гебр. 13: 15).
У іншым мейсцы той жа Апостал так піша пра хрысьціянскія ахвя­ры: «Дык прашу вас, браты, празь міласэрнасьць Божую аддавайце целы вашыя ў ахвяру жывую, сьвятую, мілую Богу, на разумнае служэньне вашае. I не ўпадабняйцеся гэтаму сьвету, але перамяняйцеся праз аднаўленьне розуму, каб умелі пазнаць, што ёсьць воля Божая, што добрае і прыемнае Богу ды дасканалае» (Рым. 12: 1-2). Яшчэ ў іншым мейсцы ён жа да Філіпянаў так піша: «Атрымаўшы ад вас праз Эпафрадыта тое, што вы прыслалі, салодкі пах, ахвяру прыемную, мілую Богу» (Флп. 4: 18).
3 гэтых словаў сьвятых Апосталаў можаш зразумець, якія ахвяры маюць Хрысьціяне. Іхнія бо ахвяры малітвы, сьведчаньне, мярцьвеньне цела, міласьціна вучыцелям і жабракам, паслухмянасьць ды замілаванасьць сэрца, пакаяньне, а напрыканцы калі хтосьці дзеля Слова Божага прыйме пакуту або сьмерць як ахвяру Бог гэта палічыць. Дзеля гэтага і Апостал, да Цімахвея пішучы, сваю сьмерць называе ахвярай, так бо сказаў: «Ты ж пільнуйся ва ўсім, працуй, выконвай справу эвангеліста, службу тваю выконвай. Я вось гатовы стацца ахвя­рай, і час майго адыходу набліжаецца» (2 Цім. 4: 5-6). Такія вось ахвя­ры маюць Хрысьціяне ды, акрамя гэтых, іншых ня маюць.
А калі так, то і Вячэра Госпадава не ахвяра, але таямніца. Адна бо справа таямніца, а зусім іншая ахвяра. Ахвяра гэта тое, што мы
иншая речь есть тайна, а иншая жертва. Есть бо жертва оное што мы Богу даемъ. Тайна пакъ естъ што намъ Богъ даетъ. Але ижь Вечеру не мы даемъ Богу, но Богъ намъ даеть Тело и Кровъ Сына Своего, прото не ест жертва. Ачколвекъ святіи давешній учители называютъ Вечерю Господню жерътвою, но не у тот обычай, яко теперешныи попы и мнихи. Они бо Вечерю Господню литургіею или службою и жертвою называютъ для молитовъ, умиленіа и исповеданіа, которое при Вечери Господней бываютъ.
Лечь тымъ обычаемъ не власне ест Вечера Господня жертва. Тем же Іоаннъ Златоустъ тако въ посланіе къ Евреомъ пишеть: «Се, еже мы творимъ, въ вспоминаніе оубо оного бываеть, еже единою бысть, не иноу жертву, но тую дже выну творимъ, паче же въспоминаніе жертве съделаваемъ» (Беседа 16). А мало повышшей в той же беседе рече: «Едина естъ сіа жертва, не многыя. Кимъ образомъ едина ест, и немногыя? Яко единою принесеся, принесеся въ Святая Святымъ. Сіа же жертва взоръ естъ оныя юже присно приношаемъ».
Видиш ли, яко и отци ачколвек жерътвою Вечерю Господню зва­ли, але только для того, яко есмъ поведелъ, ижь при ней молитвы приносимъ, або яко зде Златоустый пишеть, для того, ижь ест взоръ или образъ оное жерътвы, которую Хрістос на кресте учинилъ. Але на што намъ Златооустого или коего сведество? Чому не Павла въ небе­си оучоного о томъ послышимъ. Той бо рече: «Освяшчени есмо приношениемъ тела Ісус Хрістова единою. И всякъ убо первосвешченикъ стоить на всякъ день служа, и тыя же множицею приносить жертвы яже никогда же могуть отъяти грехи. Он же единою о гресехъ принесе жертву, и седя одесную Бога» (Евр. 10:1-18).
Наметай тое слово «единою». Тот же ешче рече: «Единымъ приношениемъ съверши вину освяшчаемыхъ». Прото Вечера Господня не естъ жертва, которую бы Богу мели попы или свешченникы приносити на оставленіе греховъ, але ест тайна, которую въспоминаниемъ жерътву Хрістову единою за насъ на кресте принесену.