Казкі беларускіх пісьменнікаў
Выдавец: Юнацтва
Памер: 206с.
Мінск 1983
I раптам прыбягае ў хату, ад страху зуб на зуб не пападае.
— Там!.. Там!..
А ў вокнах пацямнела ўжо, як перад навальніцай. Спалохаўся Заяц, за капялюш — і за дзверы. Бачыць: навіс над ім, як цёмная хмара, Мядзведзь, спрабуе ў вокны зазірнуць.
— Тут... гэты самы жыве... шавец?
— Тут, тут! Я і ёсць... Толькі не шавец, а кравец, кажушнік,— пакланіўся Заяц, капелюшом перад сабою памахаў.
— Ну — той, што шые і пора...— Мядзведзь гэпнуў вобзем цяжкі мех.— Пашый мне гэта самае... Як яго... Футра, во! 3 матэрыялу заказчыка.
Заглянуў Заяц у мех: шыкоўны матэрыял, нятканы, поўсць белая, густая і доўгая.
— Добра пашыеш — добра заплачу. Сапсуеш — з самога шкуру спушчу! Го-го-го! — зарагатаў Мядзведзь, задаволены сваім досціпам, і ўлёгся.— Вымервайце!
Хоць і лёг Мядзведзь, але як быў аграмадзінай, так аграмадзінай і застаўся. Прывалок Заяц лесвіцу, прыставіў да яго. I Зайчыха з зайчанятамі асмялелі, высыпалі на помач. Усім хапіла работы: Заяц Мядзведзеву галаву абмяраў, Зайчыха — тулава, зайчаняты — лапы. Самае малое зайчаня мерала Мядзведзеў хвост і не ўтрывала:
— Хі-хі! Такі сам вялікі, а хвосцік маленькі!
Паварочаўся незадаволена Мядзведзь.
— Ты, гэта... як цябе... шпінгалет, маўчы. А ў самога які?
Намералі ўдоўжкі, ад носа да хваста, паўтара метра.
— Як гэта паўтара?! — узвіўся Мядзведзь на дыбы.— Як паўтара, калі я два метры важу?! He важу, а гэта... як яго. Даўжыню такую маю! Забраў у Зайца цыратовы метр, прыклаў, стоячы, да носа.— Ну-у?
I праўда — два метры.
— Праз месяц прыйду па шкуру. Го-го-го! — зарагатаў і павалюхаў у лес, нават не развітаўся.
Ох і было шэрым работы! Пакуль раскроілі’—семдзесят сем патоў сышло. А машын швейных тады не было, усё ўручную, усё іголкай трэба было шыць. Зайчыха ніткі ссуквала, а Заяц ведаў адно: шыў і шыў, шыў і шыў ды ўсё зайчанят хваліў, што добра ніткі навашчылі, трывалыя
будуць, моцна футра сшыецца. На сон і на яду забыўся. Заяц схуднеў, небарака, як шкілет...
Прыйшоў Мядзведзь праз дваццаць дзён на прымерку, a футра ўжо гатовае.
Назбягалася ўсякіх звяроў, як у тэатр, пасталі кругам: хочуць паглядзець на Мядзведзя ў новым футры. I ў кожнага ў лапах пад пахаю торбачка або клунак, таксама заказы прынеслі.
Апрануў Мядзведзь футра — як на ім і было! Быў буры, а стаў белы ад носа да кончыка хваста. Загаманіла, заскакала звярыная грамада: «Ура Зайцу-краўцу! Ура!»
— Душна! Дзе той, як яго... снег? Душна ў новым футры! — зароў Мядзведзь, хоча скінуць абноўку.— Памажыце расшпіліць... гэтыя... як іх!!! О-о-о!!!
Сіганулі звяры ад страху ў розныя бакі, баяцца трапіць Мядзведзю пад гарачую лапу. А Заяц з Зайчыхаю і зайчанятамі ў хату схаваліся ды дзверы калом падперлі.
— Душна-а-а-а-а-а-а-а!!! — яшчэ страшней зароў Мядзведзь і памчаўся на Поўнач. Боўць з крыгі ў ледзяную Bafly: «А-ах, добранька!»
I застаўся там жыць.
— Тата, а ён жа нам за работу не заплаціў! — вылезла з-пад ложка самае малое Зайчаня.
— Ліха з ім, хай яму на памяць будзе,— уздыхнуў Заяц і вылез з-пад другога ложка.— Добра, што самі ўцалелі.
— Добранькі знайшоўся,— пачала папікаць Зайчыха.— А дзяцей чым карміць? Бяры хоць наперад плату!
— Пасаромейся... толькі і паспеў сказаць Заяц. Бо ў дзверы пастукалі, і ў шчыліну прасунулася галава Лісы.
— Добры вам дзянёк!
— Каму добры, а каму і не,— буркнула Зайчыха.— Калі прынесла шытво — плату наперад!
— Зайчыха, пасаромейся!..— зніякавеў Заяц, прабачліва развёў перад Лісою лапамі: маўляў, даруйце ёй, яна ў нас у гарачай вадзе купаная.
— Ды я такое моркаўкі навыбірала! Адна ў адну! I намыла, і ў торбу склала! А сало-о-д-кая — ні ў казцы сказаць, ні пяром апісаць! — спявала-залівалася Ліса.— Але ж самі падумайце: аддам наперад — схрумстаеце, а пра футра і за-
будзеце. Дый нашто вам спяшацца? Зіма ж, кажуць, доўгая будзе, паспееце з’есці.
— Тады ідзі са сваім заказам куды хочаш! Нас саміх Заяц будзе абшываць, самі вунь у чым ходзім! — спрабавала сваё права правіць Зайчыха.
Але Заяц ужо працягнуў лапу да Лісінае торбы:
— Паказвай матэрыял...
Агледзеў і абмераў Заяц матэрыял, абмераў Лісу.
— Праз два тыдні прыходзь. А Зайчыха зноў пілуе Зайца:
— Лапавухі ты быў, лапавухі і застаўся! Хто ж гэта вымервае цюцелька ў цюцельку? 3 Мядзведжага і Лісінага матэрыялу можна было яшчэ і мне на футра выштукаваць. Зусім пра сям’ю не думаеш!
— Адчапіся! — Заяц прачыніў дзверы.— Наступны хто?
I ў хату порстка ўскочыў Гарнастай. А няўрымслівы, a вёрткі!
— I ў мяне новае футрачка будзе! — радуецца, як дзіця.
— Ды пастой ты, бо іголкаю ўкалю,— нібыта сярдуе на яго Заяц. А сам мерае, прыколвае дзе трэба, усміхаецца: і яму ўцешна — столькі шчасця ў малога!
Вымераў яго Заяц — не хапае матэрыялу, самы кончык хваста чорны застанецца.
— Такое бяды — не перажывай! Гэтак нават прыгажэй— з чорным кончыкам,— суцяшае Зайца Гарнастай.— Самі сябе знойдзем у белым снезе! — I шмыг за дзверы.
Выглянуў за Гарнастаем Заяц — бацюхны, а снегу ўваліла! Усё белае... I цэлая чарга зайцоў-шаракоў: каторыя сядзяць, як пянькі, каторыя падскакваюць, грэюцца. А маладзейшыя коўзанку зрабілі — скочваюцца бокам з абрыву, з’язджаюць на спінах і хвосціках —віску, рогату!
— Заўтра прыходзьце! — крычыць ім Заяц.
— Як — заўтра? А футрачкі? Бессаромны ты! Чужым шыеш, а сваякам — не! — кінуліся зайцы да краўца, ледзь за вушы яго не валтузяць.
— Ну — добра! Ну — ціха! Ну — чакайце! — ледзь адцерабіўся Заяц — і ў хату.— Зайчыха, ідзі знімай меркі!
I пачаў шыць.
Шые Заяц, завіхаецца, шые-завіхаецца. А Зайчыха ўсё мерае і мерае. Па-свойму мерае: каб большыя абрэзкі былі. А зайчаняты кроіць налаўчыліся — толькі нажнічкі ляскаюць... Дзень і ноч, дзень і ноч — арцель-карусель!
А тут і Ліса прыйшла па футра. А моркаўкі не прынесла!
— Мне сёстры сказалі, каб прыйшла ў футры ім паказацца! Калі яны пахваляць работу — у дзвюх торбах плату прынясём! — Апранулася ў новае белае футра і пайшла.
I па сённяшні дзень яе няма. Кажуць, каб не спаткацца з Зайцам-краўцом, ажно ў тундру заджгала, на Поўнач. I нават імя памяняла, каб не пазналі. Пясцом стала звацца.
Тры месяцы ўжо прайшло, зіма канчаецца. А чарга каля Зайцавай хаты не меншае. I ўсё зайцы, адны зайцы!
— Калі ты ўжо сабе пашыеш? Калі нам? — гневаецца Зайчыха.
— Хутка ўжо! Вось-вось... Нам у хаце і так цёпла, а яны вунь па снезе бегаюць,— адгаворваецца Заяц.
— Хто па снезе? Аслеп ты ад гэтай работы... Снегу ўжо нідзе няма. Вясна прыйшла.
— Калі вясна, дык нашто нам тыя новыя футры? Будзем у старамодных хадзіць — адмахнуўся Заяц.
...Шмат гадоў прайшло з таго часу. А як было многа зайцоў-шаракоў, так многа і засталося. Толькі прыгледзьцеся: у некаторых на жываце, на хвасце бялеюць латкі, што паспела прышыць сабе і сваім дзецям Зайчыха з абрэзкаў. А каго абшыў Заяц-кравец, тыя ўбіраюцца на зіму ў белыя футрачкі, фарсяць: «Мы белякі!»
А футрачкі добрыя, зносу ім няма. Перадаюць іх дзяды бацькам, бацькі — дзецям. I гэтак з пакалення ў пакаленне перадаецца і памяць пра добрага Зайца-краўца.
А пра Зайчыху забылі начыста.
Казка пра Мгнуту
^^днойчы Анюта Сустрэла Мінуту. Сказала Анютка: — Якая малютка, Ты, мабыць, нічога He ўмееш рабіць: Hi бліна спячы, Hi схадзіць у грыбы. I рэчку, напэўна, He пераплывеш, I нават на памяць He вывучыш верш.
Сказала Мінута: — Дзяўчынка Анюта, Ты толькі не думай, Што я — ленаватая, Для гэтай работы Я — малаватая.
Адной мне не справіцца, Хочаш — паклічу На дапамогу Любімых сястрычак. У мамы Гадзіны Нас — шэсцьдзесят.
Вялікай работы
Іван МУРАВЕЙКА
г Анюту
Робім мы шмат.
I маленькая Мінута Павяла далей Анюту.
Лясы, пералескі, Лугі і палі...
У горад вялікі Мігам прыйшлі.
Труб цэлы лес Узнімаецца ўвысь. Гаворыць Мінута: — Гэта — наш Мінск.
Прыходзяць на трактарны Слаўны завод...
Анюта ў здзіўленні Стаіць ля варот.
Дзве працаўніцы — Малюты-Мінуты — 3 цэха выводзяць Трактар магутны.
Дзіўнае дзіва Анюта адкрыла:
— Якая ў Мінуты Вялікая сіла!
Я еду ў далёкі Нязведаны край.
3 завода ідуць I ідуць трактары. Аж рэха грыміць У палях, у бары.
I маленькая Мінута Павяла далей Анюту.
Анюта ў здзіўленні Стаіць ля варот.
I маленькая Мінута
Павяла далей Анюту.
Мінута адна, Без падмогі сясцёр,
Цераз дарогу— Аўтазавод.
Анюта ў здзіўленні Стаіць ля варот.
Чатыры «Арлёнкі» Выводзіць у двор.
Дзіўнае дзіва
Адкрыла Анюта:
Чацвёра ўвішных Мінутак-сясцёр Аўтамашыну Выводзяць у двор.
— Чатыры машыны Зрабіла мінута!
...Аўтамашыны імчацца Па тракту,
Чатыры Мінуты Рабілі яе.
Анюта ўрачыста Салют аддае.
Веласіпеды імчацца
Па тракту,
Ходзіць па полю бязмежнаму
Трактар...
Гудзе грузавік:
I маленькая Мінута
— Дзяўчынка, бывай!
Павяла далей Анюту...
Аляксей ПЫСІН
Лясная газета
Што за стукат і грукат У бары-гушчары?
To газета друкуецца На сасновай кары.
У берэце чырвоным, Што зіхціць, нібы жар, Завіхаецца дзяцел— Ён галоўны друкар.
Выбівае ўсе знакі — За радочкам радок, Ставіць коскі і кропкі, Толькі чутна: чок-чок!
А маленькія птушкі — Пасыльныя ў яго, Весткі-чуткі прыносяць 3 наваколля ўсяго.
Вось апошняя кропка — Самы звонкі удар:
Сваю справу закончыў Працавіты друкар.
Абвяшчаюць з сасны на сасну Пасыльныя:
— Калі ласка, чытайце «Навіны лясныя»!
Сыч ціхутка прыляцеў, У дупле ён не ўсядзеў. Развітаўся ён са сном, Ужо бачыць сыч і днём. Бо ў аптэцы на базары Падабраў ён акуляры.
Просьба птушак тут усіх: — Ты чытай нам, сыч, услых! — Ёсць умова, каб мяне He перабівалі.
I чытае гучна сыч Пра мядзведзевы цымбалы.
Пашчапаў сасну пярун, Нарабіў ён многа струн. Струны новенькія, Струны тоненькія, Ёсць пявучыя, 3 сонца вітыя, Ёсць грымучыя, Басавітыя.
Прыйшоў мішка таўстапалы: — Вельмі здатныя цымбалы! Б’е па струнах, а ў бары Падпяваюць камары.
Усміхнуўся сыч ледзь-ледзь: — Вынаходлівы мядзведзь. Хай жа гукі звонка льюцца, Паглядзім, якія
люцікі — Кураняткі жаўтаротыя Выйшлі, бестурботныя, Да рачулкі на лужок, На зялёны муражок. А з-за рэчкі шух-шух, Вылятае каршук.
Ой, бяда, ой, бяда, Толькі луг ды вада,
Дзе схавацца?
Кураняткі не ўцякалі, Люцікамі сталі, He баяцца.
Заўважаюць гэта птушкі, Шчабятушкі і пяюшкі. — Малайчыны, кураняткі! — Што далей?
Кратовы хаткі
На паляне, дзе палаткі,— Пад зямлёй кратовы хаткі. Тут няма ніколі сонца, Бо — ніводнага аконца. Павукі з маткамі ходзяць, Правады свае наводзяць, Каб на тых на правадах Пад дзірван — таўшчэзны дах — Электрычнае святло Паплыло.
КНІГІ ОНЛАЙН
