Казкі беларускіх пісьменнікаў
Выдавец: Юнацтва
Памер: 206с.
Мінск 1983
Значыць, будзе святлей I у падзямеллі.
Сыч чытае далей Паведамленні. У вавёркі Веры — Рамонт кватэры: Змяніла шпалеры, Вокны і дзверы.
Ёсць на кладоўках Новыя стрэхі, Каб не намоклі Грыбы і арэхі.
* * *
Праз густыя лясы Да Трох Калод Пракладаюць ласі Вадаправод.
* * *
Сёння ў аленя Дзень нараджэння. На імянінах— Статак ласіны.
* * *
Браканьер на паляванне Выйшаў з стрэльбай на паляну, А зайцы напалі, Стрэльбу адабралі.
* * *
Выхваляецца дзік, Што ён з’есць маладзік.
* * *
Весткі з базара: Сыч купіў акуляры. Сыч ажно ўсміхнуўся: — Жонцы пахвалюся, Бо не жарты гэта — Трапіў я ў газету.
Зноў звініць кара сасновая, Стукат не змаўкае.
To друкуецца новая Газета лясная.
Пятро РУНЕЦ
Як Заяц Мядзведзю памагаў
. У адным лесе ваяводам быў Мядзведзь, паважаны Міхайла Іванавіч. Ён быў сумленны, дбайны гаспадар і ўважліва сачыў за парадкам у сваіх уладаннях. Аднойчы ён рашыў праверыць, ці дружна жывуць між сабою лясныя жыхары, ці не крыўдзяць вялікія і дужыя малых і слабых. Паклікаў Зайца, растлумачыў, пра што хоча даведацца, і сказаў:
— Ты бегаеш шпарчэй за ўсіх, таму я даручаю табе гэту работу. Зразумеў заданне?
— Зразумеў,— адказаў Заяц.
— Ну то бяжы і выконвай.
I Заяц з усіх ног кінуўся ў лес.
Першая яму напаткалася Вавёрка. Заяц пахваліўся, што яго паслаў з даручэннем сам Мядзведзь, і спытаў, ці не крыўдзіць хто яе. Вавёрка адказала, што пакрыўдзіць яе ніхто не зможа, каб і хацеў, бо ніводзін звер не пераскоквае з дрэва на дрэва так спрытна, як яна.
He пачуў Заяц скаргаў і ад іншых звяроў. Так ён дамчаў да Барсуковай нары. Але замест Барсука сустрэў Лісіцу — Барсукову суседку. Яна якраз вылезла са сваёй нары і ліслівым галаском спытала:
— Што ты тут робіш, мілы Зайчык?
Заяц расказаў ёй пра заданне ваяводы і папрасіў паведаміць, ці не крыўдзіць Барсук меншых звяроў і птушак. Лісіца азірнулася па баках і зашаптала:
— Сама не ведаю, што здарылася з маім суседам. Раней 174
жыў ціха, мірна, а цяпер... Выйдзе раніцай і давай гойсаць па паляне. А потым, патрэніраваўшыся, ляціць у вёску і хапае там курэй, гусей, качак.— I яна паказала кучу пер’я, што ляжала недалёка ад яе нары.— А самае непрыемнае: усе думаюць, быццам гэта мая работа. А я ж з вясны пачала карміцца адной зелянінай. Праўда, часам схаплю мышпалёўку, дык жа гэта шкоднік... Так і скажы Мядзведзю. Няхай пакарае злодзея Барсука.
— Абавязкова скажу!—паабяцаў Заяц.
Міхайла Іванавіч, выслухаўшы Зайца, паклікаў да сябе Барсука.
— Ты, Барсук, як паводзіш сябе? — сказаў ён.— Ганьбіш усіх лясных жыхароў.
— А што такое? — не зразумеў Барсук.
— Як што? Бегаеш у вёску, крадзеш там курэй, качак, гусей...
— Гэта няпраўда! —закрычаў Барсук.— Хіба вы не ведаеце, што я ем толькі чарвякоў ды жукоў, а яшчэ ахвотней — грыбы, ягады ды розныя карэньчыкі? — стары Барсук заплакаў ад крыўды. Мядзведзь супакоіў яго. Сказаў, што паклёпніка сурова пакарае.
Назаўтра Міхайла Іванавіч зноў паклікаў да сябе Зайца.
— Навошта ты зняславіў сумленнага Барсука? — пагрозліва спытаў ён.— Навошта назваў яго злодзеем? Ён жа ніколі нічога не краў! Ён жа не есць мяса! Р-ра-зарву цябе!
У Зайца ад страху пачалі дрыжаць вушы.
— Я нічога не выдумляў. Мне Лісіца сказала... Там і пер’е ляжала...
— А-а, Лісіца?.. Цяпер мне ўсё зразумела,— крыху супакоіўся Мядзведзь.— Зараз жа знайдзі Барсука і папрасі ў яго прабачэння. А Лісіцы перадай, каб прыйшла да мяне.
Заяц ад радасці, што застаўся цэлы, кульнуўся і памчаў да пакрыўджанага Барсука. Але яго не было дома. Сарокабелабока, якая заўсёды ўсё ведала, сказала, што Барсук не захацеў больш бачыць паклёпніцу-суседку і перасяліўся ў другі лес. He знайшоў Заяц і Лісіцы: яна прачула, што ваявода ведае праўду, і таксама паджгала немаведама куды...
I пабег далей бедны Заяц — шукаць Барсука і Лісіцу. Так ён бегае і дагэтуль. I хаты не будуе. I ніякіх запасаў на зіму не робіць. He мае часу.
Вера СУРСКАЯ
Маладыя дубкі
V ...
«У засушлівым стэпе, на поўдні нашай Радзімы, людзі пасадзілі шырокую і доўгую лясную паласу. Людзі клапатліва даглядалі маленькія дрэўцы, каб раслі яны як мага хутчэй і абаранялі хлебныя палі ад засухі.
I вось лясок падрос і ўзмужнеў. Маладыя дубкі пасталі тварамі да стэпу, плячо ў плячо, як байцы.
А лета было спякотнае.
3 далёкай пустыні, уволю накупаўшыся ў гарачых пясках, прыляцеў у стэп разбойнік Сухавей.
О-го-го! крычаў ён, летучы.— Насушу цяпер у лузе травы! Напалю цяпер збожжа ў полі! Ёсць дзе маёй сіле разгуляцца!
Разбегся, разляцеўся... і раптам — перад ім войска! Маладое зялёнае войска — баец ля байца, маладзец ля малайца — стаіць, не пускае яго да хлебных палёў.
. Што гэта? — адскочыў Сухавей:—адкуль яны ўзяліся? Як пасмелі вы ўстаць на маім шляху?
Зашалясцелі дубкі, але нічога не захацелі адказаць.
— Расступіцеся! — зароў Сухавей, і рыжая барада яго затрэслася ад злосці.— Пусціце мяне да лугоў і да збожжа!
— He пусцім! — адказалі дубкі, і цесна сплялося іх моцнае галлё.
— А-а, дык вы яшчэ і спрачацца са мной, з самім Сухавеем!—зароў разбойнік яшчэ суровей.— А ці ведаеце вы, што я з вамі зраблю? Я вас смагай спалю, на салому вас высушу!
7 Зак. 3141
— He баімся цябе, стары разбойнік! — адказалі дубкі і глыбей учапіліся карэннем за родную зямлю.
Ашалеў Сухавей ад гневу. Раскідалася па стэпе яго кудлатая барада, задыхала зяпа яго страшэннай спякотай. Рьінуўся ён на дубкі, апальваючы іх лісце, абхапіў іх стройныя ствалы сваімі ўчэпістымі лапамі і з лютасцю пачаў трэсці. w .
Але дубкі трымаліся моцна і моцна хвасталі разбойніка сваімі пругкімі галінкамі. Ды толькі з кожнай новай схваткай бурэла іх свежая зелень: Сухавей скручваў, мяў і зрываў іх прыгожы ўбор.
Каля пярэдняга краю стаяў сярод братоў наймалодшы, яшчэ неўзмацнелы Дубок. Яму было цяжэй за ўсіх, бо на яго найбольш насядаў Сухавей. Прыхінуўся Дубок да старэйшага брата.
— Трымайся, трымайся мацней! — адказвалі браты-дубкі.— Нас тут паставілі людзі, і мы павінны выстаяць усю навальніцу да канца, інакш мы адкрыем шлях у палі, і ўсё збожжа загіне.
Маленькі Дубок страсянуў галавой і падрыхтаваўся да новых удараў. 3 новай лютасцю накінуўся на дубкі Сухавей — мяў, ламаў, пляваў ім у твар распаленым пяском.
Маленькі Дубок пахіснуўся.
— Памру... Больш не магу...— зноў шапнуў ён старэйшым братам.
— Трымайся! — адказалі браты.— Калі ты скажаш сабе: «Не магу»,— ты нічога не зможаш, загінеш. Калі ж ты скажаш сабе: «Магу»,— ты зможаш усё. I ты пераможаш!
I яны засланялі малодшага брата галлём, апаленым у цяжкай бітве.
А Дубок пачаў шаптаць сам сабе:
— Мне не баліць! Мне не душна! Я вытрымаю! Мы пераможам!
Ён так упарта паўтараў гэта сам сабе, што яму здалося, нібы і боль сціхае, і дыхаць робіцца лягчэй.
— А-а, вы яшчэ стаіце! — шалеў Сухавей, адчуваючы, што траціць сілы ў барацьбе.— Ды ўсё ж такі я прабяруся туды, куды хачу.
— Паспрабуй! — адказалі дубкі.
Паляцеў Сухавей усцяж лесу. Ён думаў яго абысці. Але дарэмна!
Вакол усіх палёў стаяла на варце такое ж зялёнае войска і не зламаць было старому разбойніку яго геройскага супраціўлення.
Тады вырашыў Сухавей прабрацца хітрасцю.
Прыціснуўся ён да зямлі і стаў паўзці паміж дубкоў. Пралез паміж першымі радамі, а насустрач яму выйшлі новыя. Праціснуўся паміж імі,— і зноў наткнуўся на свежых байцоў.
Нездарма пасадзілі людзі шырокую лясную паласу!
Хвошчуць дубкі разбойніка галлём, а ён ні выпрастацца, ні ўдарыць на поўную сілу не можа,— цесна... А дубкі шалясцяць:
Нас многа! Нас многа! He пройдзеш! He пройдзеш!
I хвошчуць яго па касцістых руках.
Замітусіўся Сухавей па лесе. Зачапілася за сучча яго даўжэзная барада.
А ўжо ад лесу, ад рэчкі прыйшоў байцам на дапамогу Лясны Халадок, за ім яго войска — туманы ды росы. I накінуліся яны на ворага.
Адступіў Сухавей. Бо вільгаць для яго — смерць!.. ІрванУЎся ён з апошніх сіл, толькі клочча ад барады паляцела, і кінуўся наўцёкі, спатыкаючыся і падаючы на кожным кроку.
А Лясны Халадок падвёў сваё войска да пярэдняга краю дубкоў, і вось абнялі іх туманы, асыпалі перламі росы.
Аджылі дубкі. Паднялі свае гордыя галовы, распрасталі зняможанае галлё. Аджыў і маленькі Дубок, уздыхнуў на ўсе грудзі і радасна зашалясцеў:
— Перамаглі! Мы перамаглі!
А хлебныя палі, якія дубкі абаранялі, радасна пераліваліся пазалотай спелага збожжа. Нізка кланялася дубкампераможцам цяжкое калоссе і шуршала:
— Дзякуем! Дзякуем!..
I людзі, што працавалі ў полі, склалі прыгожую песню пра герояў дубкоў, пра дружбу людзей і лясоў, пра спелую збажыну і таго Вялікага чалавека, дзякуючы якому ў засушлівых стэпах на поўдні нашай краіны ўсталі сцяной зялёныя абаронцы хлебных палёў.
Максім ТАНК
Быліна пра касмгчнае падарожжа Мураша Бадзгнг
Прыгнаў аднойчы вецер Газету, што згубілі Ля пералеску дзеці, Калі ў грыбы хадзілі.
Знайшоў яе пад елкай Неспадзявана вожык. Адна бяда: газеты Сам прачытаць не можа.
Паклікаў ён лісіцу 3 мядзведзем-дабрадзеем, Ды і яны не вельмі Ў чытанні разумеюць.
Звярнуліся да бусла, Што гнездаваў на школе, Які, чуваць, кумекаў У грамаце найболей.
I той праклекатаў ім, Што з Байканура скора Ў ракеце касманаўты Адправяцца да зораў.
I вось па цёмнай пушчы, Па пералесках хутка Пайшла, загаманіла Пра гэта дзіва чутка.
Шмат хто ў яе не верыў, Але было нямала Адважных, што да зораў Ляцець паспрабавала б.
I сярод іх — хто б думаў! — Быў і Мураш Бадзіня, Які любіў залазіць На стромкія хваіны.
I з вышыні паднебнай Глядзець на сонца, зоры Ды марыць пра вандроўку Ў захмарныя прасторы.
I хоць ніхто не раіў 3 дарадцаў мурашыных Рызыкаваць дарэмна За свет ляцець Бадзіні —
Нікога ён не слухаў, I праз лясы, разлогі, Узяўшы кій ды компас, Падаўся у дарогу.
Блукаў-ішоў ён доўга Па нетрах невядомых, Пакуль не апынуўся Каля аэрадрома.
Ды тут ён схамянуўся: — А як ляцець адгэтуль, Калі няма ў Бадзіні Ніякага білета?
Аж чуе, каля касы
Гавораць пасажыры: — Лячу ў Арджанікідзе. — А я — ў тайгу Сібіры...
— А я — да Байканура, Там — мой сыночак мілы...
I тут ідэя раптам Бадзіню асяніла:
А што, калі забрацца
У кошык да бабулі?
I вось ужо сядзіць ён, Схаваўшыся пад дуляй,
Сярод гасцінцаў розных, Што везла маці сыну.
— Хаця б хто не заўважыў,— Хвалюецца Бадзіня.
КНІГІ ОНЛАЙН
