Кліч продкаў | Белы Ікол | Любоў да жыцця
Джэк Лондан
Для старэйшага школьнага ўзросту
Выдавец: Полымя
Памер: 334с.
Мінск 1997
Генры прабурчаў штосьці і стаў укладвацца. Ён ужо задрамаў, як раптам голас таварыша разбудзіў яго:
— Ведаеш, Генры, што мяне турбуе? Чаму сабакі не накінуліся на таго, прышлага, якому таксама дасталася рыбіна?
-— Надта ж ты турбуешся, Біл,— пачуўся сонны адказ.— Раней ты такім не быў. Перастань балбатаць, спі, а раніцай устанеш як нічога ніякага. Пячайка ў цябе, таму ты і неспакойны.
Яны спалі побач, пад адной коўдрай, цяжка дыхаючы ў сне. Вогнішча патухала, і кола палаючых вачэй вакол стаянкі змыкалася ўсё шчыльней і шчыльней.
Сабакі ціснуліся адзін да аднаго, пагрозліва гыркалі, калі якая-небудзь пара вачэй падбіралася надта блізка. Вось яны загыркалі так моцна, што Біл прачнуўся. Асцярожна, стараючыся не пабудзіць сябра, ён вылез з-пад коўдры і падкінуў галля ў вогнішча. Агонь успыхнуў ярчэй, і кола вачэй падалося назад.
Біл глянуў на сабак, якія збіліся ў кучу, працёр вочы, паглядзеў больш пільна і зноў залез пад коўдру.
— Генры! — паклікаў ён сябра.— Генры!
Генры застагнаў, прачынаючыся, і спытаў:
— Ну, што там?
Крыбедж — картачная гульня.
— Нічога,— пачуў ён,— толькі іх зноў сем. Я цяпер пералічыў.
Генры сустрэў гэтую навіну бурчаннем, якое адразу ж перайшло ў храп, і яго зноў агарнуў сон.
Раніцай ён прачнуўся першым і пабудзіў сябра. Да світання заставалася яшчэ гадзіны тры, хаця было ўжо шэсць гадзін раніцы. У цемнаце Генры заняўся гатаваннем снедання, а Біл скруціў пасцель і стаў складваць рэчы ў сані.
— Паслухай, Генры,— спытаў ён раптам,— колькі, ты кажаш, у нас сабак?
— Шэсць.
— Вось і няправільна! — заявіў ён з радасцю.
— Ізноў сем? — спытаў Генры.
— He, пяць. Адзін прапаў.
— Што за чорт! — злосна крыкнуў Генры і, кінуўшы гатаванне, пайшоў пералічыць сабак.
— Правільна, Біл,— сказаў ён.— Фэці збег.
— Уцёк так хутка, што і не заўважылі. Знайдзі яго цяпер!
— Прапашчая справа,— адказаў Генры.— Жыўцом злопалі. Ён, мабыць, не адзін раз завішчаў, калі гэтыя д’яблы пачалі яго рваць.
— Фэці заўсёды быў дурнаваты,— сказаў Біл.
— У самага дурнога сабакі ўсё ж хопіць розуму не ісці на непазбежную смерць.
Ён агледзеў астатніх сабак, хутка ацэньваючы станоўчыя якасці кожнага.
— Гэтыя разумнейшыя, яны такой штукі не выкінуць.
— Іх ад вогнішча і кіем не адгоніш,— згадзіўся Біл.— Я заўсёды лічыў, што ў Фэці не ўсё ў парадку.
Такім было надмагільнае слова, прысвечанае сабаку, што загінуў на Паўночным шляху,— і яно было нічуць не скупейшым за многія іншыя эпітафіі загінуўшым сабакам, ды, мабыць, і людзям.
РАЗДЗЕЛ ДРУГІ
ВАЎЧЫЦА
Паснедаўшы і склаўшы ў сані свае небагатыя пажыткі, Біл і Генры пакінулі прыветлівае вогнішча і рушылі ў цемень. I адразу ж пачулася выццё — дзікае, тужлівае выццё; скрозь цемру і холад яно далятала да іх адусюль. Падарожныя ішлі моўчкі. Развіднела а дзевятай гадзіне.
У сярэдзіне дня неба на поўдні паружавела — у тым месцы, дзе выпукласць зямнога шара ўстае перашкодай паміж паўдзённым сонцам і краінай Поўначы. Але ружовы водбліск хутка пацямнеў. Шэрае дзённае святло, што змяніла яго, пратрымалася да трох гадзін, потым і яно патухла, і над пустынным маўклівым краем апусціўся полаг арктычнай ночы.
Як толькі наступіла цемра, выццё, што праследавала падарожных і справа, і злева, і ззаду пачулася бліжэй; час ад часу яно чулася так блізка, што сабакі не вытрымлівалі і пачыналі кідацца ў пастронках.
Пасля аднаго з такіх прыпадкаў панічнага страху, калі Біл і Генры зноў прывялі запрэжку ў парадак, Біл сказаў:
— Добра было б, каб яны на якую-небудзь дзічыну напалі і пакінулі нас у спакоі.
— Так, слухаць іх малапрыемна,— згадзіўся Генры.
I яны змоўклі да наступнага прывалу.
Генры стаяў, нахіліўшыся, над закіпаючым кацялком з бобам і падкладваў туды колаты лёд, калі за яго спінай раптам пачуўся гук удару, выкрык Біла і прарэзлівы віск. Ён выпрастаўся і паспеў разгледзець толькі невыразныя абрысы нейкага звера, што прамчаўся па снезе і прапаў у цемры. Потым Генры ўбачыў, што Біл не то з урачыстым, не то з прыгнечаным выглядам стаіць сярод сабак,
трымаючы ў адной руцэ палку, а ў другой хвост вяленага ласося.
— Палову ўсё ж сцягнуў! — крыкнуў ён.— Затое я ўсыпаў яму як след. Чуў віск?
— А хто гэта? — спытаў Генры.
— He разабраў. Mary толькі сказаць, што ногі, і пашча, і шкура ў яго ёсць, як у кожнага сабакі.
— Прыручаны воўк, ці што?
— Воўк ці не воўк, толькі, мабыць, сапраўды прыручаны, калі з’яўляецца якраз падчас кармлення і хапае рыбу.
Гэтай ноччу, калі яны сядзелі пасля вячэры на скрынцы, палячы люлькі, кола палаючых вачэй звузілася яшчэ бліжэй.
— Добра было б, каб яны чараду ласёў дзе-небудзь спудзілі і пакінулі нас у спакоі,— сказаў Біл.
Яго сябар прабурчаў штосьці не зусім ветлівае, і хвілін дваццаць яны сядзелі моўчкі: Генры — утаропіўшыся ў агонь, а Біл — у кола палаючых вачэй, што свяціліся ў цемры, зусім блізка ад вогнішча.
— Добра было б зараз падкаціць да МакГэры...— зноў пачаў Біл.
— Ды кінь ты сваё «добра было б», перастань ныць! — не вытрываў Генры.— Пячайка ў цябе, вось ты і хныкаеш. Выпі соды — адразу палягчэе, і мне з табой будзе весялей.
Раніцай Генры пабудзіла роспачная лаянка. Ён падняўся на локці і ўбачыў, што Біл стаіць сярод сабак ля вогнішча, якое стала толькі разгарацца, і з перакрыўленым ад раз’юшанасці тварам злосна размахвае рукамі.
— Гэй! — крыкнуў Генры.— Што здарылася?
— Фрог уцёк,— пачуў ён у адказ.
— He можа быць!
— Кажу табе: уцёк.
Генры выскачыў з-пад коўдры і кінуўся да сабак.
Уважліва пералічыўшы іх, ён далучыў свой голас да праклёнаў, якія яго сябар пасылаў на адрас
усёмагутнай Паўночнай глушы, якая пазбавіла іх яшчэ аднаго сабакі.
— Фрог быў самы моцны ва ўсёй запрэжцы,— закончыў сваю прамову Біл.
— Але ж і кемлівы! — дадаў Генры.
Такой была другая эпітафія за гэтыя два дні.
Снеданне прайшло нявесела; астатнюю чацвёрку сабак запрэглі ў сані. Дзень гэты быў дакладным паўтарэннем многіх папярэдніх дзён. Падарожныя моўчкі брылі па снежнай пустыні. Маўчанне парушала толькі выццё праследавацеляў, якія гналіся за імі па пятах, не паказваючыся на вочы. 3 наступленнем цемнаты, калі пагоня, як і чакалася, наблізілася, выццё пачулася амаль побач; сабакі дрыжалі ад страху, кідаліся і блыталі пастронкі, яшчэ больш прыгнятаючы гэтым людзей.
— Ну, дурныя стварэнні, цяпер ужо нікуды не падзенецеся,— з задаволеным выглядам сказаў Біл на чарговай стаянцы.
Генры перастаў гатаваць ежу і пайшоў паглядзець. Яго сябар прывязаў сабак індзейскім спосабам, да палак. На шыю кожнаму сабаку ён надзеў скураную пятлю, да пятлі прывязаў тоўстую доўгую палку — ушчыльную да шыі; другі канец палкі быў змацаваны скураным рэменем з убітым у зямлю калом. Сабакі не маглі перагрызці рэмень каля шыі, а палкі перашкаджалі ім дастаць зубамі прывязь ля кала.
Генры пахвальна кіўнуў галавой.
— Аднавухага толькі такім спосабам і можна ўтрымаць. Яму нічога не значыць перагрызці рэмень — усё роўна што нажом разануць. А так да раніцы ўсе цэлыя будуць.
— Ну дзіва што! — сказаў Біл.— Калі хоць адзін прападзе, я заўтра ад кавы адмоўлюся.
— Але ж яны ведаюць, што нам няма чым іх прыстрашыць,— зазначыў Генры, укладваючыся спаць і паказваючы на мігатлівае кола, што акаймоўвала іх стаянку.— Смальнуць бы ў іх разокдругі — хутка павагу да нас адчулі б. Штоночы
ўсё бліжэй і бліжэй падбіраюцца. Адвядзі вочы ад агню, зірні ў той бок. Ну? Бачыў вунь таго?
Абодва сталі з цікавасцю назіраць за цьмянымі сілуэтамі, што рухаліся за вогнішчам. Пільна ўглядаючыся туды, дзе ў цемені блішчала пара вачэй, можна было разгледзець абрысы звера. Час ад часу ўдавалася нават заўважыць, як гэтыя звяры пераходзілі з месца на месца.
Валтузня сярод сабак прыцягнула ўвагу Біла і Генры. Нецярпліва скуголячы, Аднавухі то рваўся з прывязі ў цемру, то, адступаючы назад, з раз’юшанасцю грыз палку.
— Глядзі, Біл,— прашаптаў Генры.
У кола, асветленае вогнішчам, нягучнымі крокамі, бокам, праслізнуў звер, падобны на сабаку. Ён падыходзіў баязліва і ў той жа час нахабна, накіраваўшы ўсю ўвагу на сабак, але не выпускаючы з поля зроку і людзей. Аднавухі рвануўся да чужынца, наколькі дазваляла палка, і нецярпліва заскуголіў.
— Гэтае боўдзіла, здаецца, ні кроплі не баіцца,— ціха сказаў Біл.
— Ваўчыца,— шапнуў Генры.— Цяпер я разумею, што адбылося з Фэці і Фрогам. Зграя выпускае яе як прынаду. Яна заваблівае сабак, а астатнія накідваюцца і зжыраюць іх.
У агні нешта затрашчала. Галавешка адкацілася ўбок з моцным шыпеннем. Спалоханы звер адным скачком схаваўся ў цемры.
— Ведаеш, што я думаю, Генры? — сказаў Біл.
— Што?
— Гэта тая самая, якой я загрэў палкай.
— Можаш не сумнявацца,— адказаў Генры.
— Я вось што хачу сказаць,— працягваў Біл,— відаць, яна прывыкла да вогнішчаў, а гэта вельмі падазрона.
— Яна ведае болып, чым патрэбна ведаць паважаючай сябе ваўчыцы,— згадзіўся Генры.— Ваўчыца, якая з’яўляецца падчас кармлення сабак,— бывалы звер.
— У старога Вілэна быў калісьці сабака, і ён
пайшоў разам з ваўкамі,— разважаў услых Біл.— Каму гэта ведаць, як не мне? Я падстрэліў яго ў зграі ваўкоў на ласінай пашы каля Літл-Сціка. Стары Вілэн плакаў, як дзіця. Казаў, што ажно тры гады яго не бачыў. I ўсе гэтыя тры гады ён бегаў з ваўкамі.
— Гэта не воўк, а сабака, і яму не раз даводзілася есці рыбу з рук чалавека. Ты пацэліў у самую кропку, Біл.
— Калі мне толькі ўдасца, я яго ўлажу, і ён будзе не воўк, і не сабака, а проста падла,— заявіў Біл.— Нам болып нельга сабак губляць.
— Дык у цябе ж толькі тры патроны,— запярэчыў яму Генры.
— А я буду цэліцца трапна,— быў такі адказ.
Раніцай Генры зноў распаліў вогнішча і заняўся гатаваннем снедання пад храп таварыша.
— Надта ж ты моцна спаў,— сказаў ён, падымаючы яго ад сну.— Будзіць цябе не хацелася.
Яшчэ не прачнуўшыся як след, Біл пачаў есці. Заўважыўшы, што яго кубак пусты, ён пацягнуўся да кафейніка. Але кафейнік стаяў далёка, каля Генры.
— Слухай, Генры,— сказаў ён з мяккім папрокам,— ты нічога не забыў?
Генры ўважліва агледзеўся па баках і пакруціў галавой. Біл працягнуў яму пусты кубак.
— He будзе табе кавы,— аб’явіў Генры.
— Няўжо скончылася? — спалохана спытаў Біл.
— He, не скончылася.
— Баішся, што ў мяне страўнік сапсуецца?
КНІГІ ОНЛАЙН
