КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Нарадзіўся Раман Семашкевіч у 1900 годзе ў мястэчку/іебедзева Вілейскага павета Ві/іенскай губерні (цяпер Маладзечанскага раёна). Адзін з шаснаццаці дзяцей вясковага садавода Мацвея. Здо/іьнасці Pa- мана да мастацтва выяві/ііся ве/іьмі рана і бы/іі заўважаны. Інакш бы яму ніяк не трапіць у Прыту/іак д/ія дзетак з маламаёмасных (зусім га/іечных) сем’яў і дзяцей-сіротаў, які існаваў (з 1920 года) пры Віленскай бе/іарускай гімназіі (ВБГ). Прыту/ікам апекаваўся вядомы бе/іарускі дзеяч — ксёндз Адам Станкевіч. Дзятва ў прыту/іку і пад/іеткі разнастаі/іі свой побыт шмат/іікімі творчымі працамі. Раман «ма/іяваў ве/іьмі ўда/іа, меў да гэтага вя/іікія здо/іьнасці. Вось аднойчы ён нама/іяваў на сцяне нашае спа/іьні нека/іькі абразоў, а ма/іяваў вуг/іём «Распяцце Хрыста на крыжы». Да гэтага абраза мы заўсёды раніцай і вечарам ма/іі/ііся. Раман Семашкевіч быў ве/іьмі працавіты, ніко/іі часу не марнаваў, як то/іькі прыйдзе з гімназіі, адразу браўся за сваю працу: ма/іяваў, /іяпіў, а нават меў манда/ііну, выводзіў розныя са/іаўіныя трэ/іі — гэта музыка ўсіх зачароўва/іа, дзеці забыва/ііся пра го/іад і хо/іад», — успамінаў пазней, па вяртанню з варкуцінскай высы/ікі, стары бе/іарускі адраджэнец Янка Багдановіч. 3 прыту/іку Раман Семашкевіч і паступіў у ВБГ — «кузню нацыяна/іьных кадраў». Афарм/іяў рукапісны гімназічны часопіс «Рунь» (1923 год), у якім сустракаюцца ве/іьмі трапныя партрэцікі вык/іадчыкаў, побытавыя сцэнкі з жыцця гімназіі. Мастацкай граматай ава/юдваў пад кіраўніцтвам неардынарнага мастака і фантазёра Язэпа Драздовіча ў яго майстэрні-студыі, што існава/іа пры ВБГ. Як і бо/іьшасць старэйшых навучэнцаў гімназіі, быў сябрам КСМЗБ. Напачатку 20-х гадоў у Ві/іенскай бе/іарускай гімназіі выкладаюць М. Гарэцкі, А. Смо/ііч, С. Рак-Міхай/іоўскі, А. Грыневіч. У гімназіі і ва ўніверсітэце /іа- дзяцца /іітаратурныя вечарыны, працуе /іекторый, ставяцца спектаклі. 3 Раманам Семашкевічам вучацца будучыя мастакі М. Васі/іеўскі, В. Сідаровіч (абодва знік/іі на неабсяжных лрасторах СССР у 30-я), будучыя паэты А/іесь Са/іагуб ды Хведар І/іьяшэвіч. А/іе юнак марыць патрапіць у Савецкі Саюз, дзе зараз, а не «ка/іі небудзь», будуецца новае жыццё. Дзе ў Савецкай Бе/іарусі набірае рух бе/іарусізацыя, нацыяна/іьнаку/іьтурнае будаўніцтва. У1924 годзе Раман /іяснымі сцежкамі, праз «зя/іёную мяжу» перабіраецца ў СССР. Віцебскі мастацкі тэхнікум, куды ён патрапіў, трывала становіцца на нацыяна/іьныя рэйкі. Пад кіраўніцтвам камісіі Інбе/іку/іьта студэнты і вык/іадчыкі /іадзяць этнаграфічныя ды краязнаўчыя экспедыцыі па Бе/іарусі. У 192526 гадах у тэхнікуме пача/іі чытаць гісторыю бе/іарускага мастацтва. Навучанне на прык/іадах народнай мастацкай ку/іьтуры практыкаваў яшчэ ў Ві/іьні настаўнік — Драздовіч. А чаго вартае адно суквецце імёнаў — вык/іадчыкаў тэхнікума! Ску/іьптурнае аддзя/іенне, на якім ён пачаў навучацца, ачо/іьваў мэтр М. Керзін. Семашкевіч, як адзін з /іепшых студэнтаў, разам з М. Філіповічам, накіроўваецца ў Маскву. На навучанне ў Вышэйшы мастацка-тэхнічны інстытут (ВХУТЕІн) на факу/іьтэт жывапісу. Масква вірава/іа. Мастацкія маніфесты і дэк/іарацыі. Супо/іак і згуртаванняў на /іюбы густ: ад традыцыяналістаў, індустрыя/іістаў, мастакоў рэва/іюцыі (АХР), да «ана/іітычнага мастацтва» вучняў П. Фі/іонава. Бы/іо ад чаго прыйсці ў роспач! А/іе не... Раман Семашкевіч быў не з такіх. Знешнасцю, па вопратцы і трохі нязграбных рухах, ён нагадваў рабочага. У яго невысокай, каржакаватай, ат/іетычна ск/іадзенай фігуры адчувалася моц і ўпэўненасць. Рашучая, буйная лепка твару, пакручастыя надброўныя дугі, уваж/іівыя карыя вочы і неўтаймоўная, цёмна-русявая чупрына з/іёгку кучаравых ва/іасоў. Ён трывала стаяў на зям/іі, абапіраўся на яе. Дзіўнымі бы/іі ягоныя рукі — спрытныя, гнуткія, дужыя. Яны твары/іі цуды — такім запомні/іа яго ў 1930 годзе пешчаная маскоўская барышня — /іітаратарка, якая сябрава/іа з Ул. Маякоўскім, А. Кручоных, мастаком Кір. Зданевічам. Мастакі 20-30-х ствара/іі свет новых формаў. Яны пазачыня/ііся ў майстэрнях ды пэўны час не бачы/іі, не ўсведам/ія/іі, не надава/іі асаб/іівай увагі такой, здава/іася 6, прахадной ака/іічнасці, як «цвёрдая рука», зацвярджэнне новага парадку. Ім бы/іо не да гэтых «дробязяў», яны былі ў творчым пошуку. Усе, ці ама/іь усе, бы/іі рэва/іюцыянерамі ў мастацтве. Антысусветы мастака, рэвалюцыйнасць яго твораў «зыходзі/іа з абса/іютна новай ідэі ўздзеяння ко/іеру. Калі я ўпершыню ўбачыў творы Семашкевіча, то зразумеў, што «антысусвет» можа быць не менш гарманічным, чым наш звык/іы, ён узяў усё самае каштоўнае, што бы/іо ў яго настаўніка, ён здо/іеў зрабіць жывапіснае адкрыццё — стварыць новае ўяў/іенне пра гармонію ко/іеру. Па/іітра Дрэвіна будава/іася на сумоўі падобных ко/іераў, якія наб/ііжа/ііся да манахромнасці. Семашкевіч пераадо/іьвае здавалася б непераадо/іьнае — пры дапамозе дысанансаў, дысгармоній стварае свой новы «антысусвет» з новым гарманічным строем. Асаб/ііва дзейсным з’яўляецца яго сугучча жоўтага і сіняга, якое ў сваёй ку/іьмінацыі дасягае моцы гучання сімфанічнага аркестра. Адкрыццё ў жывапісе — кштал- ту адкрыццю новай ме/юдыкі Вагнера... Пейзажы Семашкевіча, дзякуючы іх нечаканай манумента/іьнасці і ярка-індывідуа/іьнаму строю, успрымаюцца як новае ў гэтым жанры, падмуркам пейзажа Семашкевіча з’яўляецца замкнёны ў сабе вобраз. Гэта надае яго краявідам п/іастычную важкасць: купы дрэваў набываюць ску/іьптурную манумента/іьнасць, а глыбіня прасторы — трохмерную канструктыўнасць. Мастацтва Рамана Семашкевіча — творчы подзвіг... Ён быў на дзіва плённым мастаком, выстаўляўся, іншым часам, па два-тры разы на год. Гэта быў смелы барацьбіт за праўду і свабоду ў мастацтве» (Віцінг Мікалай — жывапісец, графік, 1910 года нараджэння). Між тым, новаўтвораную імперыю — Савецкі Саюз — спакваля ахутваў /ііпка-брунатны саван тата/іітарызму. Да года заканчэння ВХУТЭІна, апрача Пушкінскага музея і Траццякоўкі, творы Рамана Семашкевіча ўжо былі набытыя Ніка/іаеўскім музеем імя Верашчагіна, музеямі Фрунзе і Таганрога, Рэспубліканскімі музеямі Чабаксараў і Мінска, прыватнымі калекцыянерамі. У 1931-м яго запрашаюць узяць удзе/і у выставе супо/ікі «13». Безумоўна,ён згаджаецца! Ён гатовы выстаўляцца хоць штодня. (Выстава прайш/іа ў актавай за/іе МГУ). Самай жа значнай «У Н44 болнт жнвот» Графіка. 1931 г. / падзеяй гэтага года (пасля шлюбу з Н.М. Васільевай) ста/іася адкрытая напрыканцы года (30.10.1931) персана/іьная выстава на Вя/іікай Дзмітраўцы. На ёй бы/іо прадстаў/іена 200 па/іотнаў, напісаных алеем, і ка/ія сотні ма/іюнкаў. Водгук на яе быў у газеце «Савецкае мастацтва», а знаны маскоўскі біб/ііяфіл, біб/ііёграф і гісторык мастацтва Паве/і Этынген у /іісце да мастака Мітрохіна з Масквы адзначаў: «Ма/іады і таленавіты жывапісец Семашкевіч меў сме/іасць на/іадзіць у/іасную выставу, на якой зусім няма тэматычных карцін. Гэта паку/іь адзіная станоўчая з’ява на мастацкім даляглядзе». У 1932 годзе Раман Семашкевіч здзейсніў творчую паездку па Бе/іарусі. Тут ён адчуваў сябе дома. (Зрэшты, да бацькоўскага дому ў /Іебедзева яшчэ ка/ія сотні кіламетраў). А/іе ж у Мінску пабачыўся з сябрам юнацтва — паэтам А/іесем Са/іагубам, які трохі пазней за яго, у 1927 годзе, перайшоў з Заходняй Беларусі ў СССР. (10.8.1933 года паэт А/іесь Са/іагуб будзе арыштаваны па інспіраванай НКУСам справе «Бе/іарускі нацыяна/іьны цэнтр» (БНЦ), прыгавораны 9.01.1934 года да расстрэ/іу. Рэабі/іітаваны ў 1956 годзе). Сустрэўся з Янкам Купалам, Якубам Коласам, што таксама зафіксава/іа рука майстра. Зрабіў групавы партрэт М. Га/іадзеда, М. Гікалы і А. Александровіча. Тут жа, у Мінску, ён зрабіў, як заўжды, хуткі і трапны партрэцік свайго гімназічнага настаўніка, «адраджэнца», дзядзькі Антона — Грыневіча. Грыневіч Антон Антонавіч (1878-1937) — грамадска-па/іітычны і грамадска — ку/іьтурны дзеяч, выдавец — друкар твораў бе/іарускай літаратуры, фа/іьк/іарыст — збіральнік, дас/іедчык і выдавец бе- /іарускіх песень, тэарэтык музыкі, музычны асветнік, настаўнік спеваў, аўтар музычных падручнікаў, хрэстаматый, спеўнікаў д/ія дзяцей, школьнікаў, дарослых, актывіст ку/іьтурных устаноў БНР, потым — і БССР, вучоны сакратар Цэнтральнага кіраўніцтва Таварыства бе/іарускай шко/іы, кампазітар, музыказнаўца. Рэпрэсаваны ў 1937 годзе. Заспеў Семашкевіч у Мінску і ма/іадзейшага за сябе гадаванца ВБГ, тады ўжо спе/іага паэта — Ва/іянціна Таўлая. Пас/ія вык/іючэння з гімназіі за арганізацыю вучнёўскай забастоўкі ён накіраваўся ў СССР. Праз пэўны час, напрыканцы 1932 года, па рашэнні ЦК КПЗБ, В. Таўлай быў адк/ііканы ў Заходнюю Бе/іарусь д/ія падпо/іьнай камуністычнай прапаганды. Таў/іай Валянцін Паў/іавіч (1914-1947)У 1927 годзе паступіў у ВБГ, выключаны ў 1927 годзе. Сябра цэнтральнай рэдакцыі КПЗБ (Варшава). Супрацоўнік легальнага органа КПЗБ «Бе/іаруская газета» — Ві/іьня, прадстаўнік ЦК КПЗБ у Цэнтры нацыяна/іьна-вызваленчага руху Заходняй Бе/іарусі. Арыштоўваўся по/іьскімі ў/іадамі восенню 1930 года, а ў 1934 годзе па прысудзе атрымаў 8 гадоў, быў вызвалены Чырвонай Арміяй у 1939 годзе. Зразумела, што такую выдатную мадэ/іь не мог абмінуць сваёй увагай прагны на ўражанні Семашкевіч. Дарэчы, «Партрэт В.П. Таў/іая» (алей, 89,5x90) — адзін з нешматлікіх твораў мастака, які захоўваецца ў Нацыянальным мастацкім музеі (у Мінску). Будучы вывезеным акупантамі са збору Бе/іарускай карціннай га/іерэі падчас вайны, партрэт вярнуўся на Бе/іарусь, і ў 1948-м зноў ста/іа ў/іадкаваўся ў сховішчы мастацкага музея. Бадай, не маж/ііва па/іічыць зараз, ко/іькі бы/іо зроб/іена імгненных партрэтаў а/юўкам і пяром за гэтую вандроўку, за час правядзення персанальных выставаў у Петрыкаве і Мазыры. Запаміна/іьны быў год — 1932-гі. У гэтым жа годзе Семашкевіч уступае МОССХ. Па ўспамінах жонкі мастака, Надзеі Міронаўны, на адной з выставаў да Семашкевіча звярнуўся С. Герасімаў — «Раман, я цябе ў МОССХ запісаў!» — «Запісаў, ну і добра», — быў адказ мастака. Паспець, паспець... У тым жа 1932 годзе ў ск/іадзе навукова-дас/іедчай экспедыцыі вандруе па Паўночным Ура/іе. У наступным годзе ён зімуе на метэаралагічнай станцыі Паўднёвага Ура/іа на гары Вя/іікі Таганай. У лісце ад 20 сакавіка 1934 года, ужо з Масквы, да сябра, мастака /Іьва Карчомкіна, Семашкевіч адзначае, што за час вандроўкі «напісаў ка/ія 200 ма/іенькіх эцюдаў». Так. Раман Семашкевіч — гэта неўтаймоўная і бязмежная стыхія творчасці, што вырва/іася вонкі. А/іе Семашкевіч — гэта мастак думны.