Крыж памяці, меч лёсу
кароткі спіс войнаў, стратаў, рэпрэсіяў, якія зведала Беларусь за тысячагоддзе
Кастусь Тарасаў
Выдавец: Лекцыя
Памер: 119с.
Мінск 2001
1988 30 кастрычніка, святкаванне Дзядоў у Мінску. Выкарыстанне камуністычным урадам рэспублікі супраць народу міліцыі і ўнутраных войскаў, слезацечных газаў, дубінак. Збіццё і затрыманні людзей. Заяўляльніку акцыі старшыні маладзёжнага згуртавання «Тутэйшыя» Алесю Бяляцкаму прысуджаны штраф у 200 рублёў першае палітычнае штрафаванне ў Беларусі.
1989 -13 жніўня, з Воўчынскага касцёла ў Польшчу вывезены рэшткі труны, у якой быў захаваны Станіслаў Аўгуст Панятоўскі. Аднак старанныя археалагічныя вышукі не выявілі астанкаў караля. Дзе перахавалі яго, ратуючы ад магчымых здзекаў у часе павальнага руйнавання капліцаў і касцёлаў у пасляваенныя гады, застаецца таямніцай.
1989 штодзень каля касцёла св. Сымона і Алены побач з Домам урада ў Мінску, пераробленым пад Дом кіно, мінскія вернікікаталікі разам з ксяндзом-пробашчам Уладзіславам Завальнюком моляцца, просячы ў Бога дапамогі вярнуць ім святыню. 1990 люты, 100-тысячны мітынг мінскіх дэмакратаў супроць пагрозы габрэйскіх пагромаў напярэдадні выбарчай кампаніі.
1990 21 лістапада, мінскі касцёл св. Сымона і Алены нарэшце вернуты мінскім каталікам. Біскуп Тадэвуш Кандрусевіч адслужыў урачыстую імшу пасля 46 гадоў выкарыстання ўладамі касцёла як свецкага будынка. Пачатак рэстаўрацыі касцёла сіламі парафіянаў.
1991 красавік, масавая дэманстрацыя мінскіх рабочых супронь інфляцыі і малых заробкаў. Марш 40 тысячаў рабочых («марш касак») па пр. Скарыны да Дому ўрада, дзе адбыўся мітынг
пратэсту. Першая праява арганізаванай сілы рабочых пасля 20х гадоў. Патрабавалі адстаўкі саюзнага і рэспубліканскага ўрадаў. Забастовачны рух распаўсюдзіўся на ўсе буйныя гарады. У Воршы забастоўшчыкі заблакавалн чыгуначны рух. Блакаду ўдалося зняць 24 красавіка з удзелам міліцэйскіх аддзелаў.
1991 -19 жніўня, утварэнне дэмакратычна арыентаванымі афіцэрамі ў сувязі з мяцежом гэкачэпістаў Беларускага Згуртавання вайскоўцаў. Яго узначаліў падпалкоўнік Мікола Станкевіч. Назаўтра праз дэмакратычны друк і па радыё ён зачытаў Зварот БЗВ да салдат і афіцэраў не выконваць загады мяцежнікаў і іхных хаўруснікаў у Беларусі. 3 цяга.м часу узнікла маладзёвае крыло БЗВ -«Чорныя драбы», якія ахоўвалі мітынгі і шэсці ад нападу правакатараў. Нснаванне БЗВ перашкодзіла савецкаму афіцэрскаму путчу.
1991 17 лістапада, кананізацыя
святога Рафала Юзафа Каліноўскага, бліжэйшага памочніка К.Каліноўскага ў часе паўстання 1863-1864 гадоў. Пасля адбыцця катаргі і ссылкі Юзаф Каліноўскі эміграваў, уступіў у ордэн кармелітаў і стаў вядомым рэлігійным дзеячам.
1992 8 верасня, у сувязі з прошукамі прасавецкага і прарасійскага афіцэрства супроць прысягі на вернасць Беларусі у Мінску на плошчы Незалежнасці на свята Багародзіцы БЗВ арганізавала прынясенне прысягі беларусамі-вайскоўцамі запаса і мноствам дзеючых афіцэраў на вернасць Бапькаўшчыне, аб чым яны подпісаліся ў прысяжных лістах.
1994 красавік, закрыццё ўладамі ўплывовай і папулярнай нацыянальнай праграмы радыё «Беларуская маладзёжная» напярэдадні маючых быць прэзідэнцкнх выбараў.
1995 12 красавіка, парушэнне дэпутацкай недатыкальнасці 50 дэ-
путаў ад апазіцыі ў Авальнай зале Вярхоўнага Савета. Былі збітыя спецаддзелам у масках на загад выканаўчай улады.
1995 18 верасня, на загад вышэйшай улады самалёт-знішчальнік беларускіх ВПС збіў паветраны шар, які пралятаў над Беларуссю па ўзгаднёным маршруце міжнароднага мірнага мерапрыемства. Экіпаж шара 2 чалавекі загінуў пры падзенні. Адным з падарожнікаў быў амерыканскі ўдзельнік вайны з Германіяй.
1995 19 жніўня, забастоўка работнікаў мінскага метрапалітэна супраць парушэнняў кіраўніцтвам працоўнага заканадаўства, памяншэння і затрымкі заробкаў. Улада жорстка расправілася з рабочымі. 68 чалавек былі звольненыя і на працягу гадоў не маглі ўладкавацца на працу. На цягніках метро яны былн замененыя запрошанымн з Масквы штрэйбрэхерамі і малавопытнымі машыністамі з беларускай чугункі.
1996 24 сакавіка, масавыя акцыі святкавання ўгодкаў БНР. У Мінску ў шэсьці ўдзельнічалі каля 30 тысяч чалавек. Супраць удзельнікаў свята быў кінуты спецназ, было арыштавана болей за 30 чалавек. На пр. Скарыны міліцыя, амап, спецназ ўчынілі пабоішча, збівалі жанчын, білі людзей дубінкамі па галаве, без суда трымалі людзей у зняволенні.
1996 2 красавіка, масавыя акцыі пратзсту супроць падпісання Лукашэнкам дамовы з Масквой пра ўтварэнне так званай «Супольнасці Расіі і Беларусі». У шэсьці пратэсту ўдзельнічалі 30 тысяч чалавек.
1996 5 красавіка, арышт органамі КДБ паэта Славаміра Адамовіча за апублікаваны ў газеце «Выбар» верш «Убей презндента», які ўлада прачытала як заклік да тэракту. Правёў у вязніцы КДБ 9 месяцаў, трымаў сухую галадоўку.
1996 26 красавіка, болей за 50 тысяч чалавек адзначылі шэсьцем у Мінску 10-я ўгодкі Чарнобыльскай катастрофы. Улады кінулі на падаўленне «Чарнобыльскага шляху» спецназ, армейскія падраздзяленні, запрошаныя расійскія аддзелы амапу. Адбыліся жорсткія сутычкі, шмат людзей параненыя. Арыштавана болей за 200 чалавек.
1996 28 красавіка, арыштаваныя дзеячы апазіцыі, лідэры БНФ Ю.Хадыка і У.Сіўчык пачалі ў турме галадоўку пратэсту супраць беззаконня. Галадоўка працягвалася 20 дзён.
1996 30 траўня, у Мінску на пр. Скарыны ў пікеты салідарнасці з
палітвязнямі выйшла каля 5 тысяч чалавек. На пікетчыкаў абрынулі міліцэйскі спецназ. Схоплена болей за 100 чалавек. Мноства людзей жорстка збітыя і асуджаныя. Намеснік старшыні БНФ Віктар Івашкевіч асуджаны на 10 сутак зняволення. У турэмнай камеры трымаў галадоўку пратэсту.
1996 14 чэрвеня, ноччу міліцыянты з аховы прэзідэнта абстралялі машыну дэпутата ВС Віктара Ганчара. Была цяжка параненая сакратарка дэпутата.
1996 верасень, закрыццё ўладамі ўплывовай і папулярнай сярод моладзі апазіцыйнай радыёстанцыі «101,2» напярэдадні ініцыянаванага А.Лукашэнкам рэферэндума аб змене Канстытуцыі.
1996 21 лістапада, 90 дэпутатаў Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь паставілі подпісы пад Зваротам аб імпічменце прэзідэнту Лукашэнку. Зварот перададзены ў Канстытуцыйны Суд. Лёс прэзідэнцтва АЛукашэнкі завіс на валаску. У Мінск ратаваць Лукашэнку прыбылі самалётам з Масквы прэм'ер Чарнамырдзін і старшыні абедзьвух палатаў расійскага парламента Строеў і Селязнёў. Перамовы з імі вёў старшыня Вярхоўнага Савета Сямён Шарэцкі. Ранкам 22 лістапада ён здаўся і падпісаў такое пагадненне, якое развязала рукі Лукашэнку. Усе намаганні пра імпічмент пайшлі дымам. Здрада Шарэцкага адгукнулася імклівым станаўленнем дыктатуры АЛукашэнкі.
1996 24 лістапада, прыняцце на рэферэндуме паправак да Канстытуцыі Беларусі. Абапіраючыся на змены ў Канстытуцыі, прэзідэнт АЛукашэнка без правядзення выбараў ці спецыяльнага пытання на рэферэндуме узурпіраваў прэзідэнцкія паўнамоцтвы на 2 гады ў дадатак да 5-гадовага афіцыйнага тэрміну.
1996 • 24 снежня, пасля 12 сутак галадоўкі ў камеры турмы быў вызвалены старшыня Сацыял-Дэмакратычнай партыі «Народная Грамада» Мікола Статкевіч, асуджаны за арганізацыю шэсьця.
1997 . 14 студзеня, арышт і 10-месячнае зняволенне ва ўнутраным следчым ізалятары КДБ старшыні Нацыянальнага банка Беларусі Тамары Віннікавай. 7 лістапада па стану здароўя пераведзена пад дамашні арышт пры знаходжанні ў кватэры супрацоўнікаў Галоўнага ўпраўлення дзяржаўнай аховы. Знаходзілася пад няспынным даглядам спецслужбы да 8 красавіка 1999 года, калі здолела таямніча знікнуць з тэрыторыі Беларусі. Ат-
рымала статус палітычнага ўцекача ў Англіі. Удача іцёкаў выратавала Віннікаву ад лёсу бясследна зніклых.
1997 4 жніўня, дэпутат Вярхоўнага Савета Уладзімір Кудзінаў асуджаны Барысаўскім судом на 7 гадоў пазбаўлення волі па крымінальным абвінавачванні. На справе за тое, што паставіў подпіс пад Зварота.м аб імпічменце прэзідэнту Лукашэнку.
1997 24 верасня, дэпутат ВС, праваабаронца Валеры Шчукін пакараны штрафам за праабарончую дзейнасць на 1092 долара. За тры гады ўлады наклалі на праваабаронцу 3725 долараў штрафу, плануючы зламаць волю галечай. Шчукін адбыў за кратамі 135 сутак, а летам 2001 года быў кінуты ў Жодзінскі СІЗА на тры месяцы.
1997 11 лістапада, арышт паважанай ў Беларусі асобы, двойчы Героя Сацыялістычнай Працы, кфаўніка гаспадаркі «Расвет» 75-гадовага Васіля Старавойтава. 28 траўня 1999 года быў асуджаны па надуманых абвінавачаннях да 2 гадоў пазбаўлення волі ў калоніі ўзмоцненага рэжыму.
1997 24 лістапада, забарона ўладамі ўплывовай і ш.маттыражнай апазіцыйнай газеты «Свабода».
1998 -11 лютага, арышт дэпутата Вярхоўнага Савета Беларусі А.Клімава па абвінавачванні ў экана.мічных парушэннях, на справе за адкрыты ліст пра адказнасць АЛукашэнкі за дзяржаўны пераварот, здзейснены ў лістападзе 1996 года. У снежні 1999 года падчас судовага працэсу быў жорстка збіты ў следчым ізалятары. Асуджаны да 5 гадоў зняволення.
1998 24 лютага, 18-гадовы Аляксей Шыдлоўскі асуджаны на 1,5 гады пазбаўлення волі ў калоніі ўзмоцненага рэжыму за антылукашэнкаўскае графіці на сцяне будынка ў Стаўбцах. Жорсткасць пакарання займела водгукам пашырэнне маладзёвага супраціву рэжыму.
1998 2 красавіка, за ўдзел у мітынгу супраць злучэння з Расіяй арыштаваныя болей за 40 чалавек. Лідэр Маладога Фронту Павел Севярынец утрымліваўся ў турме да 3 чэрвеня.
1998 2 верасня, арыштаваны міліцыяй старшыня Віцебскай Рады БНФ Уладзімір Плешчанка ў сувязі са знікненнем вулічнага бюста душыцеля паўстання 1794 года ў Беларусі А.Суворава. Бюст быў пастаўлены пры жыцці Сталіна. Праз дзень прапажу знайшлі, але Плешчанку пратрымалі за кратамі каля года.
1998 7 снежня, у Мінску адбыліся суды над затрыманымі ўдзельнікамі мітынга, прысвечанага 50-ым угодкам прыняцця Усеагульнай дэкларацыі правоў чалавека. Заяўляльнікі акцыі старшыня Праваабарончага Цэнтру «Вясна-9б» Алесь Бяляцкі і намеснік старшыні БНФ «Адраджэнне» Юры Хадыка атрымалн па 10
сутак пазбаўлення волі.
1999 5 лютага, у цэнтры Мінска, бліз плошчы Перамогі, баявікі фашыстоўскай арганізацыі «Русское нацнональное едннство» збілі актывістаў Грамадзянскай ініцыятывы «Хартыя97». Ніводзін з фашыстаў не быў пакараны. Міліцыя не прыняла захадаў дзеля іх разгону і затрымання вінаватых.
1999 27 лютага, антыфашысцкія мітынг і шэсце ў Мінску пад дэвізам «Раздавім фашысцкую гадзіну» ў сувязі з падтрымкай уладамі дзейнасці на Беларусі фашыстоўскіх груповак РНЕ («Русское нацнональное едннство»). Заяўляльнікі мітынга і шэсця былі пакараныя адміністрацыйнымі
КНІГІ ОНЛАЙН
