Лінія фронту-2 — Frontline-2
Беларуска-нямецкая анталёгія
Выдавец: Логвінаў, Інстытут імя Гётэ у Мінску
Памер: 251с.
Мінск 2007
strengen fingerspritzen drohen: tropf und teufel meine liebe können sie mich hören
und hören kannst du nichts nur diese stille
in den schleusen sanitäres fegewasser das
dich tropfenweise aus dem schlauch ernährt — als unter deinem bett das meer mit raschen
Schlägen dich zurückraubt in den träum von Stern und knebel fern vom aufwachraum
ПАСЬАЯАПЭРАЦЫЙНАЯ ПАААТА II
лепш ніколі 6 ня быць ў пасьляапэрацыйнай палаце глухая выкінутая на бераг хісткая на белай
баржы ля іншых баржаў прышвартаваная —
так гэта апошні прыстанак золкі
сонны канал і сёстры ў чорным
якія бы карны суд на беразе стаяць й табе
гразяць шпрыцамі пальцаў: кропельніца і
чорт любыя мае ці чуеце мяне
а ты нічога ня чуеш толькі гэтую цішу
са шлюзаў санітарная ачышчальная вада
па кроплі да цябе цячэ праз шланг і корміць —
калі пад ложкам імклівымі грабкамі
цябе выкрадае мора назад у сон з
зоркі і кляпу далёка ад пасьляапэрацыйнай палаты
AN DIE KREIS AUER HUNDE
o der dorfhunde kleingescheckte schar: schummel schwänze stummelbeine zähe schnauzen am zaun
euch gehört die Straße der staub am asphaltsaum euch die widerhallende nacht im schlafenden tal
jedes echo gehört euch: der zuckende rückstoß von klang an den hügeln hierarchisches knurren
und bellen in wellen: heraldisch erst dann hünen haft im abklang fast nur ein hühnchen das weiß:
wer hier nicht laut und geifer gibt den greift sich die meute in lauffeuer kehlen verliert sich der ort
so mordio etc. vermesst ihr die weit in der senke beherrscht jeden weg jeden fremden und mich —
euch gehört meine fährte mein tapferes stapfen euch meine waden dorfauswärts zuletzt
КШЫЖОўСКІМ САБАКАМ
о вясковыя сабакі зграя ў дробныя стракаткі:
хвасты-абрубкі крывыя ногі заўзята брэшуць ля агароджы
вам належыць вуліца пыл на ўскрайку асфальту
вам належыць і ноч, што адгукаецца ў соннай даліне
кожнае рэха належыць вам: сутаргавая аддача
звону на пагорках іерархічнае вуркатаньне
і брэх то ўверх то ўніз: як хваля то з асілка сілай
то піскам камарыным:
хто маўчыць і ня пьгрскае сьлінай таго зграя хапае
ў пажары лагчына губляецца месца
так вось: ратунку! etc вы вымяраеце сьвет у лагчыне валадарыце кожнай сьцяжынкай кожным чужынцам і мной —
вам належыць мой адбітак мой сьлед адважны
вам мае лыткі напрыканцы вёскі
NACHTRAG AN DIE KREISAUER HUNDE
wer sagt gedichte sind wie diese Bunde im dorfkern vom eignen echo umstellt
vom warten und scharren bei halbmond vom sturen markieren im sprachrevier
der kennt euch nicht ihr rasenden kläffer kassandren im lautrausch der Walachei
denn ihr fugt was wort ist und was wade hinterrücks in tollkühnem biss
zusammen als wär ein bein nur ein blatt und die Ordnung der dinge ein tausch:
in meinem stiefel noch der abdruck eurer zähne — vom tacker vier zwacken
so lohnt ihr dem vers der euch nachlief folgt weit wohl der dichtung bei fuß
ДАДАТАК ДА КШЫЖОВЫХ САБАКАў
хто скажа што вершы быццам гэтыя сабакі у цэнтры вёскі ўласным рэхам атачоныя
чаканьнем шкрабеньнем ў сьвятле паўмесяца утаропленьнем паметкай у акрузе мовы
той вас ня ведае вас шалёныя брахуны касандры ў ап’яненьні нейкай глухой тундры
бо вы злучаеце слова і лытку
ў вераломным укусе
быццам нага ўсяго толысі аркуш
і парадак рэчаў абмен:
на маім боце дагэтуль адбітак
вашых зубоў — ад стэплера чатыры дзіркі
гэтак плаціце вы вершу што гнаўся за вамі сьвет ідзе ўсьлед за паэзіяй гэй, месца!
KREISAU, NEBELVOLIERE
streng genommen hast november du mich an deine weiße nebeldichte brust
was sag ich brust ein klappriger kästen ein käfig mit garten und diesigem tand
darin ein alter vogel auf der Stange sitzt halb winter halb spitzengewirkter volant
wie nahmst du mich wie kam ich ins tal wie scheuchst du mich zwischen eichen
dein fiepender atem in der allee flicht feuchte netze ums geäst zum labyrinth
halbblind bin ich in deinem rippenlicht und schwindlig gebebter als hättest du
für immer das schimmbge gitter gewebt um den vogel dein schwebeteilchen herz
КШЫЖОВА, ВААЬЕР 3 ТУМАНОМ
строга ўзяў лістапад ты
мяне да сваіх белых густатумановых грудзей
што кажу я грудзі спарахнелы куфар клетка з садам і панурымі цацанкамі
ў ім старая птушка на дроце сядзіць напалоў зіма напалоў карункавая заслона
як ўзяў ты мяне як трапіла я ў даліну
як спудзіш мяне паміж дубамі
твой подых-ціўканьне ў прысадах сплятае
сеткі волкія вакол гальля ў лябірынт
напаўсьляпая я ў тваім сьвятле рабрыстым
і млосная каханы быццам ты
назаўсёды саткаў зацьвілыя краты
вакол птушкі твая часьцінка сэрца
гульня ПАВОДЛЕ ўЛАСНЫХ ПРАВІЛАЎ
Усе беларускія аутары, творы якіх адабраныя для гэтага выданьня, прыйшлі ў літаратуру ў 90-я гады XX стагодзьдзя — час, калі індывідуалізм дарэшты прасякнуў ужо нават айчыкнае пісьменства, якое традыцыйна вызначалася сваімі лятэнтнымі калектывісцкімі схільнасьцямі. Уласна, менавіта індывідуалізм— а зусім ня цяга да эксплікацыі брутальнай тэматыкі альбо адыход ад фармальных канонаў звыклай літаратуры — можа быць названы галоўным паяднаўчым крытэрам для гэтых сямі розных аўтараў. Кожны зь іх у той ці іншай меры сам стварае правілы ўласнай літаратурнай гульні.
Альгерд Бахарэвіч пачынаў з пераасэнсаваньня беларускай савецкай клясыкі, эпатажу і правакацыі, безь якіх, «калі навокал чытача равуць тэлеі радыёпрыймальнікі, спадзявацца, што ён пачуе твой шэпт, не выпадае» (зь ліставаньня зь Ю. Барысевічам). Аднак у краіне паэтаў Бахарэвіч большага каштуе як празаік. У гэтай якасьці ён выявіўся скрупулёзным стылістам (нездарма сыгіс ягоных улюбёных пісьменьнікаў ачольвае Набокаў). У любові да корпаньня ва ўнутраным сьвеце герояў Бахарэвіч пераплюнуў шмат каго з сваіх беларускамоўных папярэднікаў. Ен асыміляваў для беларусаў экзыстэнцыйныя развагі, праз завастрэньне ўвагі на надзвычай прыватным, балюча асабістым жыцьці выводзячы чытача да агульначалавечых праблемаў. У зьвязку з гэтым «індуктыўным псыхааналізам» грамадзтва, цалкам натуральна выглядае мэтад плыні сьвядомасьці, які аўтару таксама давялося ледзьве не нанова ўводзіць у нашую літаратуру. На жаль, дыягназ грамадзтву Бахарэвіч ставіць маласуцяшальны — беспрасьветная тупасьць, пакорлівасьць, бясконцая цяр-
EIGENE SPIELREGELN
Die belarussischen Autoren dieses Bandes haben sich ihren Platz in den 90er Jahren erobert, als sich in der belarussischen Literatur, die bisher vom »Kollektivismus« geprägt war, endgültig der Individualismus etabliert hatte. Den sieben Autoren geht es keineswegs allein um das vordergründige Einschleusen brutaler Themen oder das heftige Verwerfen des bis dahin »gängigen« literarischen Kanons, vielmehr sind sie auf der Suche nach einer individuellen Ausdrucksweise. Jeder stellt seine eigenen neuen Spielregeln auf.
Alhierd Bacharevic spielt, »in Zeiten, wo der Leser dem ewigen Lärm der Radios und des Fernseher ausgesetzt ist und kaum das Flüstern der modernen Literatur wahr nehmen kann«, mit den Formen der einstigen weißrussisch-sowjetischen Klassik, dem Schock und der Provokation. (Briefwechsel mit J. Barysievic). In Belarus, das bekannt für seine Dichter ist, schätzt man Bacharevic als großartigen Stilisten (Wladimir Nabokow gehört zu seinen literarischen Vorbildern). Er hat, vornehmlich in der Darstellung des Innenlebens der literarischen Gestalten, seine belarussischen Vorgänger weit überholt. Ihm ist es, wie bisher keinem anderen, gelungen, den Existenzialismus für die Belarussen zu adaptieren, indem er den Blick des Lesers vom Tellerrand des Privaten auf gesamtgesellschaftliche Probleme lenkt. Seine »induktive Psychoanalyse« erscheint in diesem Zusammenhang als eine durchaus immanente Methode, um Gedankenströme darzustellen — auch diese mußte er mehr oder minder erst in die belarussische Literatur einführen. Die Diagnose, die er stellt, ist äußerst beunruhigend: Dumpfheit, Demut, Gleichmut und Trägheit sind in der Überzahl und ersticken förmlich die zumeist einsame Gestalt, die versucht, wenn auch zaghaft, diesen zu entrinnen. Dafür ist Bacharevic als
лI8ffTu
плівасьць і лянота большасьф ў тэкстах часьцей за ўсё задушваюць героя-самотніка, які спрабуе, хай сабе і слабенька, але супрацьстаяць гэтай большасьці. За гэта прозу Бахарэвіча ўзнагародзілі цэтлікамі «пэсымістычная», «хваравітая» і «чорная», на што пісьменьнік не зважае і працягвае шчыра казаць пра нашыя патаемныя страхі, прыхаваныя ад чужога вока недахопы і комплексы, пра абсурднасьць і стыхійнасьць нашага жыцьця. Выбітныя рысы «самакорпаньня» пэрсанажаў — самаіранічнасьць і добрае пачуцьцё гумару (чаго, на наш погляд, бракуе Дастаеўскаму з «подпольным человеком») — робяць чытаньне досыць прыемным заняткам нават тады, калі ўласьцівая аўтару натуралістычнасьць крыху зашкальвае. Каб сёньняшні разбэшчаны чытач дайшоў да апошняй кропкі буйнога твора, пісьменьніку даводзіцца выбудоўваць такі сюжэт, які не дазволіць адарвацца ні на хвілю. 3 гэтым Бахарэвіч спраўляецца, здаецца, лёгка. Хаця ён і не «аблашчвае» чытача, не кладзе нам у раты загадзя перажаваную кашыцу.
* * *
Псэўданім Веры Бурлак перакладаецца са старажытнаэгіпецкай як «вечнасьць» і «мяса», і ў гэтым няма нічога дзіўнага: мяса як сымбаль жыцьцёвасьці, насычанасьці жыцьцём (мы зьядаем мяса, каб жыць; мы самі ўяўляем сабой вялікі кавалак мяса; мяса бяз скуры цячэ крывёй — несумненны доказ таго, што гаспадар гэтай крыві яшчэ жывы і г. д.) спалучаецца зь бясконцасьцю, вечнасьцю, і разам мы атрымоўваем яе — Джэці. Яна ўварвалася ў літаратуру зь бясконцым зарадам энэргіі і весялосьці. I адразу прынялася пераасэнсоўваць-зьневажаць літаратурную спадчыну, прытым аформіла гэтую зьнявагу ў прывабны танец.
Творы Веры Бурлак спалучаюць лёгкасьць і эмацыйнасьць, але за гэтым не губляецца інтэлектуальная
»pessimistisch«, »krankhaft« und »düster« abgestempelt worden. Was den Autor keineswegs beeindruckt Er schildert weiterhin die geheimen Ängsten, die vor Fremden versteckten Unzulänglichkeiten und Komplexe, die Absurdität und Ursprünglichkeit des Lebens in Belarus. Das »Wühlen« der Gestalten in ihrem Innenleben, Selbstironie und ein unverbesserliches Gefühl für Humor (etwas, das unserer Meinung nach, Dostojewskis Gestalten fehlt) machen die Lektüre selbst dann zu einer angenehmen Beschäftigung, wenn der Autor in seiner Treue zur naturalistischen Darstellung über die Strenge schlägt. Um den heutigen verwöhnten Leser bei Laune zu halten und ein umfangreiches Buch durchzulesen, muß der Autor das Sujet derart gestalten, so daß sich der Leser nicht für eine einzige Sekunde losreißen kann. Damit wird Bacharevic spielend fertig, auch wenn er uns keineswegs vorgekaute Häppchen in den Mund legt.
КНІГІ ОНЛАЙН
