КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Камерсант усміхнуўся. Дзяўчына, што сядзела ў кутку ля акна, глядзела ў цемру ночы, дзе не было відаць ні агеньчыка, і рабіла выгляд, што не чуе размовы, а можа і сапраўды не слухала. 3 твару яна была не надта прыгожая. — Магчыма,— усміхнуўшыся, заўважыў чыноўнік,— але і іспанкі таксама нішто сабе, га? Цудоўныя жанчыны. — Вы, мабыць, з імі добра знаёмы? — спытаў прадстаўнік. Чыноўнік пачырванеў. — He,— прамармытаў ён,— але вядома... Усе гэта кажуць. — Няма ніякага сумнення,— сказаў камерсант,— што ў нашых жанчын ёсць многа добрых якасцей. — Асабліва тое, што яны не валаводзяць, як іншыя,— прамовіў прадстаўнік.— Я магу сцвярджаць гэта,— дадаў ён,— бо пры маёй прафесіі набываецца пэўная практыка. Чыноўнік згодна кіўнуў: — Хто шмат падарожнічае, таму, вядома, трапляецца такое... — Бываюць цікавыя гісторыі,— згадзіўся прад- стаўнік,— асабліва з замужнімі. Можа, таму мне ніколі ў галаву не прыходзіла жаніцца. — 3 вашай прафесіяй,— усміхнуўся камерсант,— гэта сапраўды небяспечна. Ніколі не ведаеш, што цябе чакае, га?.. — Я ўжо некалькі разоў ледзь не ажаніўся,— сказаў прадстаўнік.— Жыццё ў гасцініцах таксама стамляе, паверце мне. Добра было б, вярнуўшыся дадому, знайсці гатовы стол і прыгожую жонку, якая чакае цябе. Але ці ж можна верыць! Дужа многа я нагледзеўся ўсяго. — Жанчыны...— прамармытаў камерсант.— Гэта такі народ! Чыноўнік пачаў рагатаць. Размова спынілася, і ў купэ зноў запанавала цішыня. Колы працягвалі свой бясконцы бег па рэйках, і іх мерны перастук выразна адбіваўся ў цішыні. Дзяўчына прытулілася галавой да сцяны каля акна і сядзела з заплюшчанымі вачыма, паклаўшы рукі на калені. Пасма валасоў упала ёй на твар, і нельга было зразумець, спіць яна ці не. Цяпер Люка добра разглядзеў, што яна была непрыгожая. Яе аблічча вельмі псаваў вялізны нос і востры падбародак, які выдаваўся наперад, але цень нейкай пакуты трохі скрашваў недахопы, надаючы твару прыемны выраз. Усе маўчалі. Высокі пасажыр — медык дастаў цыгарэту і курыў, унурыўшыся, узлакаціўшыся на калені і глецзячы ў падлогу. Чыноўнік зноў дастаў з KimaHi пінжака аўтаручку, адкруціў каўпачок, памацаваў аб пазногаць пяро, зноў закруціў і цяпер механічна перакідаў ручку ў руках. Люка толькі цяпер заўважыў, што чыноўнік быў вусаты. У калідоры пачуліся галасы, усё бліжэй і бліжэй да купэ забразгалі дзверы. Потым з ліхтаром у руцэ ўвайшоў кантралёр. За ім, паклаўшы рукі на рамень, паліцэйскі. Увайшоў і спыніўся ў дзвярах. Усе падрыхтавалі білеты. Кантралёр падносіў іх да ліхтара з белым і чырвоным вочкамі, прыдзірліва разглядаў з абодвух бакоў. На ім была новая фуражка, яшчэ не абношаная, са срэбранай стужкай на аколышы і бліскучым чорным брылём. Гэта быў малады чалавек, год пад трьіццаць, страшэнна сур’ёзны. Па ўсім было відаць, што ён з тых службістаў, якія імкнуцца зрабіць кар’еру, і таму ў іх прысутнасці пасажыры адчуваюць трывогу. Люка паглядзеў на адваротны бок свайго білета: там выразна была адціснута дата. Дзяўчына задрамала ці задумалася, і кантралёр крануў яе за локаць. — Прыедзем па раскладу? — спытаў прадстаўнік. — А чаму не? — адказаў кантралёр. Неўзабаве ён пайшоў, прычыніўшы за сабою дзверы. — У Швейцарыі,— заўважыў зноў прадстаўнік,— калі кантралёр уваходзіць, ён заўсёды кажа «добры дзень». — Гэта правільна,— адгукнуўся камерсант, але мы, на жаль, не ў Швейцарыі. I яны зноў пачалі гаварыць пра Швейцарыю. Люка падняўся і, пераступаючы выцягнутыя ногі пасажыраў, падаўся да выхаду. Хваля свежага паветра ўдарыла яму ў твар: акенца насупраць было адчынена, і ён некаторы час пастаяў, падставіўшы твар тугому патоку, потым падняў акно. За акном нічога не было відаць, толькі сям-там мільгалі адзінокія агеньчыкі ды зрэдку праразалі цемру праменні фараў, калі непадалёк праходзіла аўтастрада. Час ад часу цягнік мінаў невялікія вясковыя станцыі з адзіным дзяжурным на пасту, які, нібы вітаючы поезд, узнімаў наеустрач свой двухкаляровы ліхтар. Або праязджалі масты, і за акном мільгала трапяткая бліскучая стужка парэнчаў. Люка прыслухаўся да перастуку колаў. На мосце шум рабіўся менш цяжкім, больш металічным, і сам цягнік здаваўся лягчэйшым. Люка з нейкай новай трывогай думаў аб тым, што праз некалькі хвілін ён будзе ў незнаёмым горадзе, дзе павінен пачаць новае жыццё. Неяк дзіўна, што яму ў яго гады, яшчэ маладому, так часта даводзіцца пачынаць жыццё спачатку. Новае жыццё, калі быў вымушаны пакінуць школу, яшчэ адно новае, калі пайшоў у армію, потым, калі памерла маці, і вось яшчэ адно новае жыццё цяпер, калі пакідае; родную вёску ў пошуках свайго лёсу. I гэта не лічачы цэлага шэрага меншых падзей, невялікіх новых жыццяў, якія ён марыў распачаць кожны раз, калі прыходзіла да яго захапленне або каханне. Так здаралася не толькі з ім, але і з іншымі. Усе час ад часу пачынаюць новае жыццё і перакрэсліваюць ранейшае. Па праходу яму насустрач ішла жанчына. Нават у паўзмроку яна здавалася прыгожай, і калі праходзіла побач, усміхнулася, папрасіўшы дазволу прайсці. Люка пасунуўся, уражаны мілагучнасцю яе голасу. Яму здалося, што гэта добрая прыкмета на яго шляху. Цягнік спыніўся на невялічкай станцыі. Па платформе, сярод натоўпу людзей рабочыя штурхалі дзве ручныя каляскі, на якіх адзін на адным стаялі вялікія кашы з ружовымі парасятамі. Яны напаўнялі станцыю пранізлівым віскам. Калі, нарэшце, і іх пагрузілі, цягнік крануўся, але ўжо не набіраў хуткасці, як раней. Яшчэ віднеліся агні станцыі, калі ён зноў запаволіў ход. Люка падышоў да акна і ўбачыў шырокую чорную, як дзёгаць, паверхню з раскіданымі па ёй рэдкімі агеньчыкамі. Гэта была шырачэзная рака, і цягнік рухаўся з хуткасцю пешахода па жалезным масце, які яшчэ не пакінулі будаўнікі. Слупы і гіганцкія канаты мільгалі чорнымі ценямі на фоне неба, а ўнізе — чорнае люстра вады, у якім адбіваліся дрыгаткія агні цягніка. Люка вярнуўся ў купэ. — Цяпер паедзем без прыпынкаў,— заўважыў прадстаўнік, які трымаў у руцэ бутэльку. — Думаеце, усё-такі не спознімся? — Ц?.±ер можна не сумнявацца. — Гм... тэк...— адгукнуўся камерсант. Прадстаўнік пакруціў бутэльку і адкінуў галаву, дапіў апошнія глыткі. Потым устаў, каб выкінуць бутэльку праз акно. Крысо расшпіленага пінжака закрыла твар дзяўчыны. — Спазненні,— дадаў ён, зноў сядаючы на месца,— так было раней, калі тут ездзілі гэтыя прайдзісветы-спекулянты з поўдня. Яны заўсёды вярталіся з Верхняй Італіі гэтым цягніком. — Ух, зладзюгі! — з абурэннем вымавіў камерсант.— Што гэта за народ такі! Прадстаўнік засмяяўся. — Тут тварылася такое... Яны гандлявалі на чорным рынку аліўкавым маслам. — Бралі яго амаль дарма, а самі потым за кожную бутэльку скуру здзіралі, гэтыя свінні! — са злосцю працягваў камерсант.— У мяне таксама магазін, але я ніколі не займаўся спекуляцыяй. Хутчэй памёр бы з голаду, чым так лупіць з людзей. Чыноўнік паглядзеў на яго з іроніяй. — Далібог! Mary прысягнуць сваімі дзецьмі,— усклікнуў камерсант. — Калі за мною і ёсць грахі, дык я адпакутваў за іх тады,— сказаў прадстаўнік.— Аднаго разу я ехаў пяць гадзін, стоячы на адной назе. Ездзілі тады, як быдла. I добра яшчэ, калі і так шчаслівіла даехаць. Хто толькі не ездзіў тады... Міма вокнаў раптам прагрукатаў сустрэчны. Здавалася, раз’юшаная пачвара імчыцца насустрач сваёй пагібелі і не можа спыніць свой бег: варта адхіліцца ўбок на паўметра — і страшэнная катастрофа непазбежна. — Яны ляжалі ўсюды ўпокат,— зноў пачаў камерсант. A то яшчэ дадумаліся ў бідоны з маслам даліваць ваду. Нальюць яны гэтак вады, а зверху крыху масла і прадаюць за першы гатунак. Колькі людзей згалела, плоцячы тысячнымі асігнацыямі за ваду. Але са мной у іх не выйшла! Я не з такіх, каго лёгка можна абдурыць... — Хітрыкі ім трэба дараваць,— заўважыў прадстаўнік.— Яны не вінаватыя. Гэта ўсё таможня вінаватая, бо не дазваляе правозіць свабодна. Увесь час праверкі за праверкамі, дык трэба ж неяк выкручвацца. Прывязвалі бляшанкі з маслам нават пад цягніком. Жанчыны дык тыя гатовы былі запіхваць іх чорт ведае куды, толькі б схаваць. А потым абкрадалі адна другую. — Трэба было б правесці лінію ніжэй Анконы і распілаваць па ёй Італію, а потым ніжнюю частку падарыць абісінцамі Зладзеі! — Але тыя грошы трэба было зарабіць,— не згадзіўся прадстаўнік.— Хіба лёгка праехаць сорак восем гадзін, стоячы на адной назе або седзячы на падлозе, калі цёраз цябе кожцую хвіліну перасту- паюць, і ўсю дарогу вачэй не звесці — інакш плакалі твае рэчы. Ды і падарожнічалі яны звычайна без білета. — Мярзотнікі! — зноў абурыўся камерсант. — Злавіў неяк кантралёр аднаго такога безбілетніка. Дык той залямантаваў, як дзіцянё, і выдумаў такую гісторыю, што нават кантралёр здаўся. Маўляў, у яго памерла сястра, а грошай на дарогу няма. Кантралёр спачатку не хацеў слухаць, але гэты прайдзісвет успомніў маці кантралёра — яна якраз нядаўна памерла, потым яго бацьку, нарэшце яго дзяцей, а іх у таго і зусім не было,— карацей кажучы, скончылася тым, што кантралёр адпусціў шэльму. Бо той нават Міколу-ўгодніка прыплёў, каб толькі выкруціцца. — Але, — падтакнуў камерсант, — яны табе прысягнуць і дзецьмі, і Міколам-угоднікам, калі ім цяжка, а потым плююць на ўсё. I маюць яшчэ нахабства ехаць да нас, на Поўнач. — Мне таксама проста бяда з гэтым народам,— згадзіўся прадстаўнік.— I без іх столькі людзей не маюць работы, сядзелі б лепш дома. Але дзе ты бачыў! У іх заўсёды найлепшыя рэкамендацыі, ды і дапамагаюць яны адзін аднаму, не тое што мы... — Гэта яны і спустошылі наш горад,— сказаў камерсант.— Спачатку яго абрабавалі англічане, гэтая цудоўная нацыя, а потым яны дакончылі. — Тым не менш, наш горад пакуль што застаецца вялікім горадам,— заўважыў прадстаўнік. — Вядома,— згадзіўся камерсант,— хоць яго і вызвалілі англічане.— Ён зрабіў націск на слова «вызвалілі». — I ўсё ж англічане — добры народ,— адказаў прадстаўнік. — I сэрца ў іх во! — ён развёў рукамі.— Калі хто хоча па-сапраўднаму працаваць, у нас хопіць работы для ўсіх. — «3 Мілана ехаць не трэба, бо паедзеш ад хлеба»,— прыгадаў камерсант прымаўку.— Я шчаслівы, што праз тры дні вярнуся з Маданіны дамоў. Лепшага горада няма! — Між іншым,— кпліва ўсміхнуўся чыноўнік,— Рым таксама вялікі горад.