Mae ўспаміны. Марыя Стагановіч
Выдавец: Лімарыус
Памер: 200с.
Мінск 2012
Зубава, вёска ў Ельнінскім пав. Смаленскай губ. (сёння ў Ельнінскім р-не Смаленскай вобл.) 12, 80, 93, 96, 101, 151, 186
ЗША 7
Івянец, мястэчка, валасны цэнтр Мінскага пав. Мінскай губ. (сёння цэнтр с/с Валожынскага р-на Мінскай вобл.) 29, 173
Індыя 184
К. Маркса, вуліца ў Мінску 184 Калагрывава. маёнтак у Бабруйскім пав. Мінскай губ. 101
Каладзішча (Калодзішчы), станцыя на чыгунцы Мінск— Орша 91
Калуга, горад, цэнтр губерні ў Расійскай імперыі 186
Калыма. гістарычная вобл. на паўночным усходзе Расіі 16
Камарыха, поле 63, 65
Каменка, вёска (не ідэнтыфікавана) 77, 151
Канада 156
Канюшанная, вуліца ў Мінску 74, 184
Капец Міцкевіча, курган у Навагрудку 5, 43
Карабец, станцыя на чыгунцы Смаленск—Сухінічы 92, 185, 186
Карэліцкі раён 174
Карэлічы, мястэчка, валасны цэнтр у Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння раённы цэнтр Гродзенскай вобл.) 26, 31, 32, 36. 76, 173
Квантунская вобласць (Расійскай імперыі) 172
Кёнігсберг, горад. цэнтр правінйыі Усходняя Прусія (сёння Калінінград, абласны цэнтр Расіі) 20, 49, 80
Кітай 172
Кляпінска, урочышча 66
Ковенская губерня 185
Коні Айленд, частка Брукліну (Нью-Ёрк) 167
Косава. фальварак у Наваградскім пав. Мінскай губ. 5, 16, 20, 22, 23, 40, 41, 151, 170
Коўна, горад, цэнтр губерні ў Расійскай імперыі (сёння К.аўнас, цэнтр Каўнаскага краю Літвы) 185
Краўцэвічы, вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Брольніцкім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 80
Кроман. вёска (не ідэнтыфікавана) 27, 173
Куравічы, вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Брольнійкім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 18, 56, 58, 66, 71, 80. 152, 171
Латашын (магчыма, Латошына, мястэчка ў Валакаламскім пав. Маскоўскай губ.) 76, 150
Лаўрышава, вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Шчорсаўскім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 27, 173
Леніна, вуліна ў Мінску 184
Ліда, горад, павятовы цэнтр Віленскай губ. (сёння раённы цэнтр Гродзенскай вобл.) 140, 185
Лозкі, вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Нягневіцкім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 6, 24, 27, 33, 41, 42, 44, 51, 172
Лунінец, мястэчка ў Пінскім пав. Мінскай губ. (сёння раённы цэнтр Брэсцкай вобл.) 149
Лысуха, горка 43
Люблінская губерня 185
Любча, мястэчка. валасны цэнтр у Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння цэнтр п/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 16, 21, 170, 172
Любчанскі пасялковы савет / 72, 178
Ляадунскі паўвостраў 173
Магілёўская губерня 104, 156
Мандыкова гара. месца ў Навагрудку 15
Манчжурыя. гістарычная вобласць на паўночным усходзе Кітаю 20, 172
Масква, сталіца Расійскай і.мперыі (сёння Расіі) 150
Менск / Мінск, горад, цэнтр Мінскай губ. (сёння сталіца Беларусі) 6, 41, 57, 73-78, 83, 91, 144, 181, 184, 185
Мінская вобласць 173, 185
Мінская губерня 185
Мітэнвальд, вёска ў Верхняй Баварыі (Нямеччына) 7, 161, 164
Мураванка, фальварак у маёнтку Шчорсы ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння частка в. Шчорсы Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 6, 9, 16, 20, 22-24, 29, 41. 44, 48-52, 57. 91, 151, 170
Мягкае, маёнтак на мяжы Смаленскай і Магілёўскай губ. (дакладна не ідэнтыфікаваны) 102, 104, 105
Наваградак / Навагрудак, горад, павятовы цэнтр Мінскай губ.
(сёння раённы цэнтр Гродзенскай вобл.) 7, 15, 21, 38, 53, 54, 57, 58, 74, 78-81, 83, 87, 142, 149, 153, 160, 161, 165. 167, 171
Наваградскі павет 170
Наваградчына 5, 6, 8, 9, 10, 13, 15, 170
Навагрудскі раён 170—175, 177, 178, 184
Незалежнасці, праспекту Мінску 184
Нёман. рака 27, 28, 29, 35, 84, 86, 175
Нізаўцы, вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ва Уселюбскім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 67, 80, 156
Новы Свержань, вёска ў Мінскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Стаўбцоўскім р-не Мінскай вобл.) 8
Новыя Дарогі, маёнтаку Бабруйскім пав. Мінскай губ, (сёння вёска ў Старадарожскім р-не Мінскай вобл.) 13, 88, 95, 101, 102, 104, 185
Нью-Брансвік. горад у штаце Ныо-Джэрсі (ЗША) 7, 191
Нью-Джэрсі, штат ЗША 7 Нью-Ёрк, штат ЗША 7
Нягневіцкі сельсавет 172, 174, 177
Нягневічы, мястэчка ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння цэнтр с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 23, 25, 32, 41, 44, 71, 150, 151, 172
Нямеччына 79, 152, 153, 164, 185 Нясвіж, горад у Слуцкім пав.
Мінскай губ. (сёння раённы цэнтр Мінскай вобл.) 87, 88, 93, 97
Нясутычы. вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Брольніцкім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 5-7, 16-18, 20—22, 27, 38, 40, 44, 48-50, 52, 53, 55, 66, 71, 75, 78, 80, 81, 83, 87, 149-154, 159, 164, 170
Оксфард, горад у штаце Агаё (ЗША) 164
Падгорная. вуліцаў Мінску 74. 184
Палессе 11
Панямонне 174
Папаво, вёска (не ідэнтыфікавана) 44
Парыж, сталіца Францыі 8
Паставы. мястэчка, валасны цэнтр Дзісненскага пав. Віленскай губ. (сёння раённы цэнтр Віцебскай вобл.) 185
Пінск. горад, павятовы цэнтр Мінскай губ. (сёння раённы цэнтр Брэсцкай вобл.) 185
Польшча 7, 185
Порт-Артур, горад у Кітаі ў арэндзе Расіі (сёння раён Люйшунькоў горада Далянь правінцыі Ляанін Кітая) 29, 173
Поўбераг, вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Асташынскім с/с Навагрудскагар-на Гродзенскай вобл.) 19, 79, 80, 149, 171
Прага, сталіца Чэхіі 10, 191
Прымінская гара, мясцовасць
у Навагрудку 15
Пячэрск, вёска ў Смаленскай губ. (сёння ў Смаленскім р-не Смаленскай губ.) 106
Равы, поле 63
Расійская імперыя / 73, 175. 186
Расія 12, 79, 81, 84, 88, 151, 152, 165, 172, 173, 185, 186
Роскаш. вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Нягневіцкім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 23, 24, 42, 44, 172
Роўнядзь, поле 63
Рутка, вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Ваўковіцкім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 82, 184
Рутка, рака 173
Светлік, вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (дакладна не ідэнтыфікавана) 52, 76, 85, 89
Свіцязь, возера 81
Селішча, вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Брольніцкім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 63, 71
Сервач. рака 32, 175
Смаленск, горад, цэнтр губерні ў Расійскай імперыі (сёння абласны цэнтр Расіі) 185
Смаленская вобласць 185, 186
Смаленская губерня 96, 104
Смаленшчына 6, 12, 80, 91, 92, 125, 151, 152, 158, 159
197
Сноў, мястэчка. валасны цэнтр ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння цэнтр с/с Нясвіжскага р-на Мінскай вобл.) 80
Сталавічы (Сталовічы), мястэчка, валасны цэнтр ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння вёска, цэнтр с/с Баранавіцкага р-на Брэсцкай вобл.)3/, 175
Старадарожскі раён 185
Старыя Нягневічы. вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Нягневіцкім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 44
Сувальская губерня 86
Сулятычы (Суляцічы), вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Брольніцкім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 20, 62, 79, 80, 85, 149, 153, 172
Сунчычы (Сунчыцы), вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ў Брольніцкім с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 79, 149, 184
Сухінічы, павятовы горад у Калужскай губ. Расійскай імперыі (сёння раённы цэнтр у Калужскай вобл. Расіі) 185
Сярэбніца, поле 63
Тула, горад, цэнтр губерні ў Расійскай імперыі (сёння абласны цэнтр Расіі) 74
Тульская губерня 101
Турэц, вёска ў Наваградскім пав.
•Мінскай губ. (сёння цэнтр с/с
Карэліцкага р-на Гродзенскай вобл.), 31, 174
Уварава. вёска ў Ельнінскім пав. Смаленскай губ. (сёння ў Ельнінскім р-не Смаленскай вобл. Расіі) 93, 97, 186
Увараўская воласць 80
Угра, рака 94
Украіна 81, 153, 154
Францыя 55, 51, 164, 180
Фрунзэ, вуліца ў Мінску 184
Фюсэн, горад у Баварыі (Нямеччына) 7
Холмская губерня 185
Хорашае (Хорашава). вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ўЛюбчанскім п/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 755
Царыцын, горад, цэнтр губерні ў Расійскай імперыі (сёння Валгаград, абласны цэнтр Расіі) 12
Ціханава Пустынь, манастыр у Калужскай губ. Расійскай
імперыі (сёння ў Дзяржынскім р-не Калужскай вобл. Расіі) 99, 186
Цярэшля (Чарэшля). вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння ўЛюбчанскім п/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 48, 67, 71, 80. 153-155, 156, 178
Чэхаславакія 191
Чэхія 166
Шчорсаўскі сельсавет / 73
Шчорсы, маёнтак і вёска ў Наваградскім пав. Мінскай губ. (сёння цэнтр с/с Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл.) 6, 8, 25, 27, 29, 30, 33, 34, 41, 42, 50, 91, 93, 97, 170, 173
Яловіца, поле 63
Японія 173
Яраслаўль, горад, цэнтр губерні ў Расійскай імперыі (сёння абласны нэнтр Расіі) 12
Змест
Наталля Гардзіенка. Марыя Стагановіч і яе ўспаміны 5
Маеўспаміны 15
Успаміны пра беларускія песні і абрады са старых часоў 107
Згадкі пра лячэбныя траўкі і зёлкі 121
Кухарка, што я памятаю з дому 125
ДАДАТКІ
Лісты-звароты 138
Вершы 145
Тамара Стагановіч. Радаводы 149
Тамара Стагановіч. Пра Маму 157
Юрка Стагановіч. «Як мама казала, дзе я нарадзіўся...» 169
Каментары 170
Геаграфічны паказальнік 192
Стагановіч, М.
С 76 Mae ўспаміны / Марыя Стагановіч; прадм. Н. С. Гардзіенкі; камент. I. С. Махоўскай, Н. С. Гардзіенкі. — Мінск: Лімарыус, 2012. — 200 с.: іл. — (Беларуская мемуарная бібліятэка).
ISBN 978-985-6968-19-1.
У раней невядомых успамінах Марыі Стагановіч (1898—1995), жонкі пасла польскага Сойму, адлюстравалася сямейная гісторыя пачатку XX ст.: штодзённае жыццё на Наваградчыне, падзеі Першай сусветнай вайны, бежанства і побыт наСмаленшчыне. Лагічным працягам аповеду выступаюць згадкі пра народныя звычаі, рэцэпты традыцыйнай беларускай кухні, запісы песень і інш.
Кніга адрасаваная гісторыкам, этнографа.м, мовазнаўцам, краязнаўцам і ўсім аматарам беларускай гісторыі і культуры.
УДК 94(476)
ББК 63.3(4Бен)
Навуковае выданне
Стагановіч Марыя MAE ЎСПАМІНЫ
Адказны за выпуск М. Шыбко Вёрстка В. Нога Карэктар М. Чарнякевіч
Падпісана ў друк 1.03.2012. Фармат70х100 1/32. Папера афсетная. Афсетны друк. Ум. друк. арк. 8,78. Ул.-выд. арк. 9,35. Наклад 300 асобн. Заказ 2069.
Выдавецтва ТАА «Лімарыус». Л В № 02330/0003920 ад 16.03.2009.
Вул. Геалагічная, 59, к. 4, п. 29, 220138, г. Мінск.
Надрукавана ў друкарні ТДА «НоваПрынт». ЛП № 02330/0552786 ад 25.02.2009.
Вул. Геалагічная, 59, к. 4, п. 10. 220138, г. Мінск.