Магабгарата
выбраныя аповеды
Выдавец: Янушкевіч
Памер: 484с.
Мінск 2022
3 войскам малпаў, аднак, Рама сабе жонку вярнуў назад: узьвёўшы праз мора ды мост, спаліў Ланку ён стрэламі.
Юдгіштхіра прамовіў:
Зь якой, пане, сям’і Рама? Ці адважны ён быў ваяр? Чыім Равана быў сынам і чаму неўзьлюбіў яго? Прашу, вялебны, раскажы мне усёў падрабязнасьцях пра дзеі а жыцыдё Рамы, у вычынах нястомнага!
Маркандэя прамовіў:
У родзе Ікшваку калісь быў князь Аджа, о бгарата. Ягоны сын Дашаратха ведаведам набожным слыў, і было чатыры ў яго сыны, дгарме адданыя1: Рама, Лакшмана, ШатрўіДна і Бгарата, магутны муж. Маткай Рамы была, княжа, Каўсалья зь зямлі косалаў, маткай Бгараты — Кдйкеі, а Сумітра — астатніх двух. Сіта ж дочкай была князя Відэгі на ймя Джанака: стварыў Творца яе Раму як дружыну каханую.
Я паведаў табе, княжа, Рамы й Сіты паходжаньне, а зараз паслухай расказ пра паходжаньне Раваны. Дзед Раваны — сам ГІрародзіч, найвялікшы зусіх жарбіт, усіх сьветаў Тварэц дужы, Самабыўца праслаўлены.
У яго быў сын Пуласт’я, зь яго духу народжаны, а ў таго — сын Вайшравана, у карове зачаты ім2. Адрынуўшы свайго бацьку, ён да дзеда пайшоў тады. Айцец жа, разгневаны, ўраз сам сабою сябе ўзнавіў.
УА «дасьвсдчаныя ў дгармс й зыску».
ПН слова go‘карова’ тут імя Пуластсвай жонкі, алс goможа таксама азначаць ‘зямля’.
М
15
16
і
2
3
4
5
6
7
1
4'
5-
6.
Так з паловы ягоўзьнікнуў Вішравас’, о Юдгіштхіра, які мусіў Вайшравану за нахабства памсьціціся. Здаволены ўнукам, надаў яму дзед сьветапастырства, неўміручасьць, о пан люду, уладаньне над скарбамі, Налакўбару4, дуж-сына, дружбу з Шывам-Уладнікам, і сталечны яшчэ горад — Ланку, поўную ракшасаў.
Такая ў сьвятой Магабгараце ў Лясньш разьдзеде 2^8-я частпка.
ЧАСТКА 259
Марканд эя прамовіў:
Так пачаў Вішравас мудры, што з паловы айца узьнік, назіраць за Вайшраванам, сын Пуласт’еў разгневаны. Што бацька на яго гнеўны, добра ведаў пан ракшасаў і стараўся ўсяляк, княжа, сабе ласку яго вярнуць.
Даў Кубэра свайму бацьку, князь князёў Наравагана5, тады трох ракшасінь пекных, каб яму ды прыслужвалі. 1 сталі яны, валадар, сваймі танцамі й сьпевамі улагоджваць вялік-рышы, мудраца велядухага, Маліні, оўладар люду, і Пушпотката з Ракаю, адна гажэйша за другу, ўсе — красуні выдатныя.
Здаволены імі, мудрэц падарыў ім тады дары: прыгажуням — дзяцей слаўных, падобных сьветапастырам. Зачаў ад Пушпоткаты ён двух сыноў, веляракшасаў: Кумбгакарну й Дашагрьіву,6 незраўнанамагутлівых.
Visravas‘славуты’.
Nala-kubara сын бога Кубэры. Паводле ягонага праклсну, галава Раваны мусіла разьляцецца на сем частак, як толькі той паспрабуе сіламоц авалодаць жанчынаю.
Nara-vahana‘той, каго вязуць нары’ — нарамі завуцца паўбоскія істоты з Кубэравай сьвіты.
Kumbha-karna‘збанавухі’, Dasa-grwa‘дзесяцішыі’.
8 Маліні ж радзіла яму тады сына Вібгішану, а Рака — магута Кхару й Шурпанакху7 жахлівую.
9 Найгажэйшым з усіх, пане, быў Вібгішана велічны, верны дгарме сваёй ракшас, што абрады чыніў як сьлед.
ю Найбольшая сьмеласьць, аднак, і адвага найбольшая ў Дашагрывы была, княжа, сярод іх найстарэйшага.
іі Л найдужым, о пан люду, Кумбгакарна быў вусьцішны, умелыў чарах начаход’, што ўпіваўся змаганьнямі.
12 Ненавісьнік сьвятароў’ Кхара” быў дасьведчаным лучнікам, а Шурпанакха, валадар, была к сіддгам варожая.
rj Ведаведы ўсе як адзін, зарокам сваім верныя, жылі яны з айцом шчасна на гары Гандгамадане11.
14 [ вось неяк Вайшравану яны ўбачылі там усе,
што сядзеў са сваім бацькам, найбагацьцем аточаны.
15 Ахапілаўсіх іх зайздрасьць, і тады пачалі яны ўлагоджваць суворай жарбой бога Брагму настойліва.
16 Адно паветра едучы, прастаяў на адной назе ДашаГрыва12 тысячу год ў атачэньні пяці агнёўА
17 Кумбгакарна ж спаў на зямлі і нічога амаль ня еў,
а Вібгішана, муж мудры, абяцаньне трымаючы,
18 найсуворым гавеў постам і няспынна шаптаў шапты, увесь гэты час едучы адно лісьце завялае.
19 Шурпанакха ж тады з Кхарам, пакуль посьцілі пост браты, старанна прыслужвалі ім ды рупліва ахоўвалі.
2о Праз тысячу гадоў, княжа, адсекшы галаву сабе, аброк ёй Дзесяцітвары, і здаволіўся Пан быцьця.
7. Vibhisana'жахлівы', Khara‘суворы’, Surpa-nakha‘у якой пазногці [як] веялкі’.
8. rajanl-cara— сталы эпітэт ракшасаў.
9. bra/ima-dvis— сталы эпітэт ракшасаў.
io. AC «мясажэрнік» — яшчэ адзін сталы эпітэт ракшасаў.
іі. Gandha-madana‘які п’яніць водара.м' — горы на ўсход ад Мэру, якія аддзяляюць мацярык Ілаврыта ад мацерыка Бгадрашвы.
12. AC «як сьлед засяроджаны».
ij Чатыры агні на зямлі і пяты зьверху — сонца.
21
22
23
24
25
26
27
28
29
3°
Зі
32
14-
Зьявіў Брагма сябе ўрэшце і спыніў іх суворы пост, спакусіўшы кожнага зь іх сваім дарам, о бгарата.
Б ра г ма прамовіў:
Я здаволен жарбой вашай. Выбірайце сабе дары!
Усё, што захочаце, дам, акрамя несьмяротнасыді!
Самаволь тыў агонь кінуў сваю голаў, о Равана, таму, колькі іх ні сьсякай, адрастацьмуць яны назад! А яшчэ ты любы выгляд цяпер зможаш ураз прымаць, і ня будзе табеўразы, ні паразы ад ворагаў.
Рав а н a n р a At о в іў :
Хай ня зможа мяне здолець ні Гандгарва, ні асура, ні якша, ні ракшас, ні бог, ні зьмей з бгутам і кіннарам!
Б р а г м а прамовіў:
Усіх, каго ты узгадаў, ты можаш не баяцца больш, апроч чалавека адно. Вось мой дар табе, Равана!
Маркандэя прамовіў:
Пачуўшы такавы словы, вельмі ўсьцешыўся ракшаса, бо людзьмі людажэр гэты пагарджаў неразважліва. У Кумбгакарны запытаў тады Прадзед, што даць яму, і той глыбокі сон выбраў, бо ахоплен быў цемрадзьдзю14. «Добра! — мовіў яму Браі ма і Вібгішану так сказаў: — Выбірай сабе дар зараз! Задаволены я й табой».
Вібгішана прамовіў:
I ў вялікай бядзе крыўда хай думак не кране маіх!
А яшчэ, вялебны, хай мне Зброя Брагмы адкрыецца!
Брагма прамовіў:
Хоць ты і ракшаса, сынок, твой розум, о Вібгішана, нясхільны да крыўды, таму я нясьмерце дару табе.
Маркандэя прамовіў:
Атрымаўшы свой дар шчодры, Дашагрыва, о пан людзей, выгнаў з Ланкі тады хутка Скарбаўладцу вялебнага.
ДС «той, чыя сьвядомасьць ахоплена цемраю». Ідзецца пра тры якасьці-складнікі (guna-) прыроды (prakm-) паводле санкх’і (.sdmkhva-): sama‘яснота’, rajas‘смуга’, ramas‘цемра’.
33
34
35
Зб
37
38
39
40
і
'5'
16.
‘7-
18.
I памкнуў ён з сваёй Ланкі на гару Гандгамадану, а зь ім — і Гандгарвы, якшы, кімпурушы15 а ракшасы. Напаўшы, забраўу яго ДашаГрыва воз16 Пушпаку, й пракляў яго Вайшравана: «Ен ня будзе вазіць цябе! Хто здалее цябе ў бітве, таго й будзе лятак вазіць. Старэйшага свайго брата ты зьняважыў — ня жыць табе‘7!» Вібгішана ж, праведны муж, не забыўшы доўг праведных, за Кубэрам пайшоў, княжа, уваўсёй сваёй велічы.
Уладыка скарбаў тады, сваім братам здаволены, паставіў на чале войска з мноства якшаў і ракшасаў. Астатнія ж ракшасы ўсе і пішачы магутныя на княства памазалі ўраз ДашаГрыву, о бгарата.
На багоў і дайт’яў тады наляцеў птахам Равана ды багацьці у іх, княжа, адабраў, неадужны муж. Скалануў ён сваім ровам усе сьветы й саміх багоў, таму і празвалі яго Равуном, ці бо Раванам18.
Такая ў сьвятой Магабгараце ў Лясным разьдзеле 2^-я частка.
ЧАСТКА 2бО
Маркандэя прамовіў:
I вось сіддгі аўсе рышы4 праз Ахвяранашэньніка папрасілі тадыў Брагмы дапамогі, о бгарата.
kim-purusa'не зусім чалавек’ — паўбоскія істоты мяшанай прыроды: всрхняя частка целаў іх чалавечая, а ніжняя — конская.
vimana'лятаючы воз’. Таксама перакладаецца як 'лятак’.
ДС «жыць табе засталося нядоўга».
Слова Havanaтрадыцыйныя санскрыцкія слоўнікі тлумачаць дваяка: або як ‘нашчадак Раваны (.Havana)', або як ‘які змушае ворагаў крычаць [ад страху]’ (ravayati bhisayati [samin] iti).
УА тры віды рышы: brahma-rsi‘сьвятар-рышы’, deva-rsi‘бог-рышы’ і raja-rsi‘князь-рьшіы’.
2
3
4
5
6
7
8
9
io
ii
12
’З
м
20.
21.
22.
Л гні п р амо віў:
Магутны сын Вішравасы, Дашагрыва зламысьлівы, якога вялебны ўладар непаражным зрабіў калісь, прыгнятае цяпер, пане, ўсіх стварэньняў тваіх, ліхі. Абаронь жа ты нас, Брагма! Хто ж яшчэ абароніць нас?!
Б ра г м а прамовіў:
Hi багі, ні чарты ў бітве ня здолеюць яго здалець. Але я прадбачыў усё і знаю, як яго спыніць.
На зямлю у людзкім целе на загад мой ужо сышоў сам Вішну чатырохрукі.20 Ен і справіцца з Раванам.
Маркандэя прамовіў:
I прамовіў тады Брагма, да багоў ён зьвярнуўся так: «Спусьцецеся й вы на зямлі з грамадоюусіх багоў! На падмогу тады Вішну ад мядзьведзяў і малпаў там нарадзеце сыноў мужных, пярэваратняў велічных!» Тады сталі мяняць выгляд так Гандгарвы, багі й чарты, каб у згодзе з сваёй доляй на зямлі увасобіцца. Наставіўтады гандгарві21 Дундубгі Падавец дароў, як нябёсьнікам лепш справу гэту споўніць напоўніцу. I, пачуўшы яго словы, гандгарві Дундубгі тады гарбухай на ймя Мантхара на зямлі уцялілася.
I вось найлепшыя з багоў нарадзілі сабе сыноў ад найлепшых сярод малпаў і мядзьведзіц, о бгарата, і былі яны ўсе славай а сілаю ў сваіх бацькоў. Скалою ці камлём шалы22 яны горы маглі крышыць, цьвярдыя усе, як алмаз, і магуцьця бязьмернага. Дасужыя дуж-ваяры, ня зналі яны слабасьці, і.мклівыя, як сам вецер, магутныя, як цьма сланоў, і жылі яны ўсе ў пушчах або дзе ім захочацца.
Уладзіўшы гэта, Тварэц усіх сьветаў, о бгарата, расказаў Мантхары, княжа, як і што трэба ёй рабіць.
ЛС «найлепшы з ваяроу».
gandharvi— і'андгарва жаночага полу.
AC tala-, ці Borassus flabdliformis. — пальміравая пальма.
15
i
2
3
4
5
6
7
8
2 J.
24.
25.
26.
2/
I ўзялася яна тут жа варажнечу распаліваць, тут і там зьяўляючыся, нібы мысьль, імклівая.
Такаяў сьвятой Магабгараце ў Лясным разьдзеде 260-я частка.
ЧАСТКА 261
Ю д г іштхі р а прамовіў:
Расказаў ты мне, багавіт, пра паходжаньне Рамава і ўсіх астатніх, а цяпер ты паведай, прашу цябе, чаму Дашаратхавічы, слаўны Рама і Лакшмана, у выгнаньне пайшлі ў пушчу з Майтхілі2’ красавітаю.
Маркандэя прамовіў:
Калі князю яго жонкі радзілі чатырох сыноў, узрадаваўся ён вельмі, муж набожны ды праведны24. I Іакрысе ў юнакоў дужых яны вырасьлі ўсе тады, засвоіўшы стральбу з лука і тры Веды зь іх тайнамі25. Калі ж брагмачар’ю26 сваю яны споўнілі, бгарата, то пабраліся ўсе шлюбам, і усьцешыўся пан людзей. Найстарэйшым зь іх быў Рама, любы люду звычайнаму27, што красою сваёй, мудры, сэрца бацькава радаваў.
Аднойчы прамудры ўладар, зразумеўшы, штоўжо стары, сабраў дараднікаў сваіх і ачольнікаў нраведных, і сышліся усе, пане, тады райцы найлепшыя, што прыйшоўужо час Раму ў спадкаемцы памазаці.
КНІГІ ОНЛАЙН
