Магабгарата
выбраныя аповеды
Выдавец: Янушкевіч
Памер: 484с.
Мінск 2022
Рыданьне жанок і выцьцё хіжакоў ненажэрлівых — перамешанаўсё, Крышна. Як жа дзіўна і вусьцішна!
marman(ад Vmr 'паміраць’) — уразьлівыя мссцы на целе, у якіх паводле традыцыйнай індыйскай мэдыцыны знаходзіцца fiva‘душа’.
УА пазывасцца тры віды стрэл: «вушастыя» (відаць, з зазубрынамі), незазубраныя (?) і цэльнажалезныя.
м
15
16
17
18
*9
20
21
1
2
35j6.
37
&
Л вунь там Вівімшаці, глянь, улюбёнец краса-дзяўчат, V пораху ляжыць, юны, сын мой пекны, о Мадгава. Пасечаны ў сечы яго труп, утыканы стрэламі, абсела асілка цалком сьціжма хцівых сьцярвятнікаў. Расьцяўшы рады варагоў, ён прарваўся ўсярэдзіну але, сьцяты, палёг долу, як і варта дастойніку. Глядзі, які сьветлы абліку майгоу Вівімшаці, падобны Ўладару зорак35, зь пекным носам і бровамі. Раней акружалі яго маладзіцы найгожыя, нібы гандгарву — апсары, Васу — дзеўчыны Васавы’6. А хто б забойцу магутоў і зьнішчальніка ворагаў насьмеліўся вызваць на бой, неаборнага Духсагу? I вось ён ляжыць на зямлі, ашчацінены стрэламі, нібыта гара ў квітучых карнікарах, о Кешава’7.
У латах зыркіх і ў вянку залатым, хоць і мёртвы ён, а гожы, як гара бела, што абнятая полымем.
Такая v сьвятой Магабгараце ў РазьЗзеле пра жанок
19-я частка.
ЧАСТКА 20
ГанЗг ары прамовіда:
Вось той, хто лічыўся заўжды і мацнейшым, й адважнейшым38 за бацьку свайго й за цябе, хто быў горды, як грозны леў, і хто змог прарваць сам-адзін непрарыўны строй каўраваў, — ён для безьлічы стаў сьмерцю, але й сам быўусьмерчаны.
Т.-б. да мссяца.
Ідзсцца пра Індраў рай. Калі першае параўнаныіе цалком традыцыйнае, то другое, відаць, ужыта выключна з прычыны сугучча.
Дрэва Pterospermum acerifolium (альбо Catnartocarpus fistula). AC atmaruha‘самарослы’ (магчыма, таксама назва нсйкага дрэва).
AC «у паутара раза».
3
4
5
6
7
й
9
ю
іі
12
‘3
Ц
15
39-
4«.
41.
42.
43-
Дарма што, о Крышна, ляжыць Каршні39 мёртвым на бітвішчы, не памеркла яго веліч, Абгіман’ю шматдужага.
А зь ім поруч, глядзі, жонка — Віратоўна4" прыгожая, жальбуе па сваім мужу, й сама жальбы дастойная. Каля мужа свайго сеўшы, маладзіца журботная даланёю яго гладзіць, краса-жонка найверная. Аблік цалуючы яго падмапекны, о Мадгава, на шыі, увітай трыма шчасьцядайнымі рысамі4’, абдымае яна мужа, красуня сарамлівая, як уперад падчас бавак, віна хмельнага выпіўшы. Крывёй заляпаны дасьпех, упрыгожаны золатам, яна з мужа зьняла, Крышна, й яго цела разглядвае. Ня зводзячы вачэй з мужа, зьвяртаецца яна к табе: «Вось забітым ляжыць віцязь: як і ты, падмавокі ён. Роўны ў сіле табе Каршні, у запале ды сьмеласьці, а ў красе й за цябе гожшы, ды забітым ляжыць цяпер. Прывык ты42 на шкурах ляжаць і на мяккіх на посьцілках43. Ці ня мулка табе гэтта, на зямлі незасьцеленай?
Раскінуў ты рукі свае ў бранзалетах зіхотлівых: як хобаты, яны моцны, скура цьвёрда ад цецівы. Нібыта па цяжкой працы, ты заснуў непрабудным сном і ня чуеш маіх стогнаў, на мой плач не адказваеш. Нашто зацную ты, зацны, кінуў матку, жану сваю і богападобных айцоў? Куды пойдзеш цяпер бязь іх?!» Сабраўшы яго валасы, што крывёю запэцканы, кладзе яна голаў яго на калені й пытаецца,
Kdrsni‘сын Крышны’ — адным з імсн Лрджуны было Крышна (krsna‘чорпы') — з прычыпы яго цёмнай скуры v дзяцінствс.
Уттара, дачка князя паньчалаў Віраты.
Як на марской ракавінс з трыма завіткамі. Паколькі яе сьпіраль закручваецца зьлсва направа (што адпавядас руху вакол агню на абрадзс), складкі на шыі, падобныя такім завіткам, лічыліся добрым знакам.
I [япср Гандгары зноў зьвяртасцца да Абгіман’ю.
ДС «на коўдрах з шэрсьці алсня ranku-».
16
7
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
44-
45-
нібыта ў жывога: «Як жа цябе, парастка ПхальГуны, прымелі з жыцьцём разлучыць ваяры гэты слаўныя?! Ганьба Дрону й яго сыну, ганьба гэтым акрутнікам, Джаядратху, Крыпу й Карну, што са сьвету цябе зьвялі! Аб чым жа думалі тады гэты віцязі дужыя, як цябе аднаго гуртам акружалі на гора мне?
1 як жа цябе на вачох у паньчілаў і пандаваў усьмерцілі яны, быццам ты якісьці бязбацькавіч?! Як можа жыць Партха цяпер, калі бачыў, як ворагі забівалі цябе гуртам, нібы ён і ня бацька твой?! Hi вяртаньне сабе княства, ні звыцяга над ворагам ня радуюць сыноў Прытхі, бо цябе зь імі больш няма. Хутка й я за табой сьледам пайду ў сьветы, здабыўныя трываласьцюў баі й дгарме44. Будзеш там бараніць мяне. Ня можа ўмерці чалавек, пакуль час не прыйшоў яго, таму я й жывая дасюль, хаця ты й не жывеш ужо.
Ах, няшчасная я жонка, бо ты ў сьвсце дзядоў цяпер размаўляеш, відаць, зь іншай ды усьмешкай адорваеш! Так, няйначай, о муж-буйвал, ты дзівоснай сваёй красой і ласкавым цяпер словам там змушчаеш нябёсных дзеў. У сьветах у тых балагіх час з апсарамі бавячы, ты згадвай калі-нікалі й мае ласкі, о віцязю.
Прыракла нам доля ўсяго пражыць разам шэсьць месяцаў, а на сёмы цябе гібель адабралаў мяне, на жаль!» Так енчыць над мужам сваім Уттара беспарадная, і матс’янкі45 тады, Крышна, яе ўпрочкі адцягваюць.
I вось, адцягнуўшы яе, яны самі заенчылі, бо ўбачылі зьнячэў цела там Віраты забітага. Запэцканы увесь кроўю, Дроны стрэламі ўтыканы, грызе яго труп шакальлё і сьцярвятнікі турзаюць. Спрабуюць жанчыны тады, ад гора паўпрытомныя,
AC «і самакантролсм».
ДС «жанчыны з роду князя матс’яу».
З1
З2
1
2
3
4
5
6
4&
47-
49'
50.
адагнаць ад яго птушак, ды ўсё марна, о Мадгава. На сонцы пякучым яны, ад патугаў зьнябыўшыся, пабляднелі зусім, Крышна, і краса іх памеркнула. На сына Субгадры зірні, на Судакшыну*6 й Уттару47, на гэтых мёртвых юнакоў, на прыгожага Лакшману, што ляжаць пасярод поля, палеглыяў пабоішчы!
Такая ў сьвятой Магабгараце ў Разьдзеле пра жанок 20-я частка.
ЧАСТКА 21
Гандгары прамовіла:
А вось Вайкартана48 ляжыць, вялік-воін, вялік-стралок: нібыта агонь, у баі пагасіў яго Арджуна.
Паглядзі, ляжыць на зямлі ён, заліты увесь крывёй: забіўшы веляшмат вояў, сам забіты ён быў тады. Злапамятны й хуткі на гнеў4’, вялік-воін, вялік-стралок, ляжыць ён, Гандзіваношам у спаборы усьмерчаны.
У страху прад пандавамі ваярове, сыны мае, паставілі ягоўперад, як сланы — важака свайго. I вось, нібы леў тыгра, Сав’ясачын5° яго забіў, як слон ашалелы слана, у спаборы суперніка. Акружаюць яго жонкі растрапанавалосыя магута, о ваяр-волат, над ім горка рыдаючы.
Яўная памылка эпічнага паэта: князь камбоджаў Судакшына быў прыблізна аднаго вску з пандавамі.
Брат Уттары, Віратаў сын.
Vaikartana‘сын Вікартаны (=бога Сонца)' — Карна.
Важная характарыстыка Карны. якая збліжае яго з Ахілам Іліяды, аднак V адрозьнсньне ад апошняга Карна — адназначна адмоўны гсрой, прынамсі ў наяўным варыянце МБ.
Savva-sacin‘які нацягвас левай’ — адно з імён Лрджуны. Таксама можа псракладацца як эпітэт ('абяручны’): гл. «Аповсд пра горца».
7 Такі страх усяляў Карна ў князя дгармы Юдгіштхіру, што трынаццаць гадоў запар той ня ведаў сну добрага.
8 Неадольны заўжды ў бітве, не раўнуючы Васава, палаў ён, як агонь скону5', непахісны, як Дом зімы.
9 Трывалай заслонай ён быў для Дур’ёдганы слаўнага, а цяпер ён ляжыць, быццам дрэва, бурай павалена.
ю Паглядзі, вунь яго жонка на зямлі каля віцязя лямантуе наўзрыд, маці Врышасэны, няспынліва:
п «Праклён настаўніка цябе спасьцігнуў, калі захрасла тваё кола ў глебе і з плеч тваіх сьцяў галаву стралою Дгананьджая52 ў самай гушчобе бітвы!»
12 Л вось рыдае над нязломным Карнам, над ім, убраным залатою грыўняй, глядзі, Сушэнава маці скрушна сама не свая на зямлі якоча.
13 Няшмат ад воя засталося, Крышна! Абгрызьлі яго хіжакі, і стаў ён зусім непрыемным наўзрок, бы месяц ў апошні дзень палавіны чорнай53.
14 То неяк устане яна, сумотна, то ў роспачы зноў упадзе да Карны. Цалуючы твар яго, плача плачма, па сыне забітым рыдма рыдае.54
Такая ў сьвятой Магабгараце ў Разьдзеле пра жанок
2і-я частка.
51. Агонь у канцы сьвсту.
52. Dhanan-jaya‘завасўца скарбаў’ — адно з імён Лрджуны.
5J. Т.-б. у апошнім дзснь псрад маладзіком.
54. Всршы 11-14 складзеныя ў памсры tristubh-.
ЧАСТКА 22
2
3
4
5
6
7
8
9 ю
ii
12
55'
56.
57
5&
59-
Гандгары прамовіда:
Вунь князя Аванці55 ядуць, Бгімасэнам забітага, шакалы й каршакі, быццам і нямау яго радні. Як многа ён змог змагароў, а сягоньня, о Мадгава, ляжыць ён на ложку вояў, увесь кроўю запэцканы. Шакалы, каршакі, грыфы і драпежнікі іншыя разьдзіраюць яго цела. Вось як час памяняў усё! Ляжыць ён на ложку вояў, князь Аванці адважлівы, а навокал яго жонкі — вялік-воя аплакваюць.
А вунь, паглядзі, забіты стралой шыракалёзаю ляжыць, нібы тыгар у сьне, велямудры муж Багліка’6. Хоць ён і забіты ляжыць, але сьветлы яго аблік, нібы месяцу ноч поўні зіхатлівы, о Кешава.
А вунь Врыддгакшатравы сын, забіты Сав’ясачынам, што за сына свайго помсыііў, сын магутнага Васавы. Адзінаццаць ён змог рацяў57, ды забіў яго Арджуна, спаўняючы сваю клятву, ў Джаядратхі забраў жыцьцё. А сёньня ўладара сіндгу і саўвіраў пыхлівага жарлівыя жаруць зьверы, Джаядратху, Джанардана. Глядзі, спрабуюць бараніць яго жонкі адданыя, ды цягнуць хіжакі целау лагчыну зарослую.
Акружаюць яго жонкі, ўладара дужарукага: Гандгаркі, саўвіркі, сіндгу, камбоджанкі і яванкі5®. Яшчэ калі скраў ён Крышнў разам з кёкаямі,59 тады забіць мелі сыны Панду Джаядратху, Джанардана.
Яго імя нсвядомае.
Князь краіны баглікаў (цяпер Пэнджаб). ЛС «сын Пратыпы». ЛС «абараняны велікадухім [Дронам]».
Словам yavanaіндыйцы называлі грэкаў, а пазьней — мусульман і эўрапейцаў (лічыцца, іпто гэта слова ёсьць санскрытазаванаю формаю пракрыцкага уопа-, якое паходзіць ад гр. ”I
КНІГІ ОНЛАЙН
