Магабгарата
выбраныя аповеды
Выдавец: Янушкевіч
Памер: 484с.
Мінск 2022
VI
Гальлё сухое і лісткі
Зьбірае, колькі сілы мае, Кудысьці зьлётаў па агонь, Разьвёў і госьця йзноў пытае.
А паляўнічы да яго:
«Дай есьць, галодны я сягоньня».
Тут бедны галубок схмурнеў: Ня знае, дзе яду спагоне.
To ж ён па-птушаму жыве, Жыве тым, што пашле здарэньне;
Няма запасу ў галубка, А госьць ня можа знаць цярпеньня.
Падумаў трохі галубок
I штосьці выдумаў такое... «Спакоен, — кажа, — госьцік, будзь. I голад твой я заспакою».
Сказаўшы гэта, над агнём Ен тройчы звольна акруціўся
I, як маланка, як страла,
У агонь, як ёсьць, жыўцом зваліўся...
VII
Дый воля ўжо ёй не ў карысьць, Сядзіць і сумненька бядуе: «I лес, і сонца, і прастор Мяне ня цешаць маладую.
Дружок ужо на сьвеце тым;
3 кім варкаваць, як даўней, буду? Нядолю-долю з кім дзяліць?..
Жыцьцё ўжо мне няспыннай жудай.
Пайду за ім, пайду к яму.
Прымі мяне к сабе, мой любы!» I з гэтым словам, як і ён, Звалілася ў агонь-загубу.
Яшчэ больш паляўнічым тут Затрэсла скруха-неціхота: Лавіці птушкі у сіло Навек адпала ўжо ахвота.
Пакуце здаўся за грахі:
Узьдзеў пакутны ўбор жабрачы... Ракой ідзе — ня п’е вады, У лесе птушкі — як ня бача.
Аж так дабрыў, дзе лес палаў...
Ўляцеў і сьледу не заставіў... Па сьмерці ўбачыў галубкоў Паміж сьвятых на небе ў славе.
Ўстрос паляўнічым страх і жаль; Дае зарок ня жыць так болей: Спаліў прылады ўсе свае, Галубку выпусьціў на волю.
Ўсю гэту повесьць знаем мы Аб галубках і паляўнічым 3 Магабгараты, кнігі Інд, Якой лет тысячы тры лічым.
ЧАСТКА 141
Юдгіштхіра прамовіў:
і О дзеду прамудры, ва ўсіх ты навуках дасьведчаны!
Пра дгарму раскажы зараз таго, хто надае прытул!
Бгішм а прамовіў:
2 Вялікая дгарма ў таго, хто просьбіту дае прытул.
Ты добра зрабіў, што спытаў, о найлепшы між бгаратаў.
3 Багата, о княжа, князёў, ад Нрыгі' пачынаючы, шчасноту здабылі вышню', даўшы госьцю прыстанішча.
4 Так, голуб аднойчы малы паляўнічаму даў прытул, уважыў як сьлед і сваёй накарміў яго плоцяю.
Юдгіштхіра п рамовіў:
5 Раскажы мне, як той голуб у сябе прыняў ворага, накарміўшы сваім мясам, і што тым ён здабыў тады.
Б гішма прамовіў:
6 Добра, слухай слаўны расказ, што зьнішчаеусе грахі!
А паведаў яго ўпершу Мучукунду1 сам Бгаргава.4
7 3 запытаньнем такім самым Мучукунда, ўладар людзей,
да Бгаргавы прыйшоў неяк, о буйвале між бгаратаў.
8 I паведаў яму, княжа, у адказ тады Бгаргава, якудаўне адзін голуб дасяг шчасьця навышняга.
9 Дык слухай мяне, раскажу я дзівосны табе расказ, што ў дгарме, уцесе й зыску настаўляе уважнага.
ю Блукаў аднойчы па зямлі адзін страшны й зламысьлівы, падобны самаму Шыву птахалоўца, о пан людзей.
іі Ен быў чорны, бы крук, пане, з галавою вялікаю на шыі кароткай, а торс быў як зерне ячменнае5.6
і. Nrga Ушынараў сын. ПН Шыбі, т.-б. сам Ушынара.
2. paramasamsiddhi т.-б. трапілі на неба.
j. Mucukunda•— даўні князь.
4. Тут Парашурама.
5. Т.-б. шырокі ў клубох, але вузкі ў плячох.
6. AC «злосны, адданы граху» і «з кароткімі ступнямі». Усе гэтыя рысы про-
12 He было ў яго ні сяброў, ні сваякоў, ні родзічаў, бо ўсе яго кінулі, князь, праз занятак яго ліхі.
13 Сілкамі ды пасткамі ён лавіў птаства разнакае, а там, забіўшы, прадаваў, ліхадзейнік, о бгарата.
14 Гэтак лоўчы пражыў доўга, па лясох пташшо ловячы, і ня бачыўу тым крыўды паляўнічы бязьлітасны.
15 3 дружынаю бавячы час, ён пражывы сабе другой
не жадаў, бо яму розум воляй лёсу засьценіла.
16 I вось аднойчы ў гушчары яго бура заскічыла, ды такая моцная, князь, што ледзь дрэвы ня падалі.
17 Як мора пад флётам7, ураз зьнікла неба пад х.марамі, і забілі вакол, пане, бліскавіцы сьляпучыя.
18 Лінуў ліўнем тады Індра, гучна громам рагочучы, і ў адно імгненьне зямлю затапіў ён патокамі.
19 Замерзлы, блукаў пад дажджом той лавец, о Юдгіштхіра, і навосьлеп хадзіў лесам, ледзь прытомны й спалоханы.
2о Hi яра, ні ўзгорка ня мог ён сухога знайсьці тады, залілоўсе вакол сьцежкі і дарогі міждрэўныя.
2і Пабітае бурай, пташшо на зямлю папападала, а львы, алені і дзікі на пагорках сабраліся.
22 Спужаныя магут-ветрам і залевай заложнаю, блукалі жыхары лесу, зьляканыя й галодныя.
23 Блукаў там і той птушкалоў, трасучыся ад холаду, {аж раптам закмеў на зямлі ён галубку пабітую, а ўбачыўшы, тады, грэшны, ў клетку кінуў, о бгарата. Хоць і быў ён змучаны сам, чужых мук не заўважыў ён: звыклы зло учыняць, злосьнік толькі зло учыніць і мог.} Налучыў ён тады ў пушчы на дрэва хмарацёмнае, {што давала мноству пташша і прытул, і плады, і ueHb.}s цілеглыя тым, што становяць канон мужчынскай прыгажосьці ў даўніх індыйскіх тэкстах, асабліва гэта датычыць цёмнага колеру скуры, які звычайна прыпісваецца нсарыйскім дзікім плямёнам.
7. Ідзецца пра купецкія караблі.
8. Радкі, зьмсшчаныя ў дужках, узятыя з НК-вага варыянту МБ.
24
25
26
27
1
2
3
4
5
6
7
8
9-
Паглядзеў угару лоўчы і пабачыў, што схіл нябёс, як возера лотасамі, ушпіляны быў зоркамі.
На бакі тады ліхадзей разгледзеўся, о пан зямлі, і сьця.міў, што яго хата задалёка ад тых мясьцін, ды вырашыў ноч перабыць проста там, у лясной глушы. Склаўшы рукі свае ў шане, ён да дрэва зьвярнуўся так: «Я прытулку прашуў бостваў, што знайшлі tvt сабе прытул!» Падклаўшы пад голаў камёнь, пасьцяліў ён сабе лісьця ды, зьнябыты вялік-стомай, заснуў тут жа, о бгарата.
Такаяў сьвятой Магабгарацеў Разьдзеле супакою
141-я частка.
ЧАСТКА 142
Б гішм а прамовіў:
Жыў у кроне таго дрэва, о ўладару, ужо даўно са сваёю сям’ёй голуб краснапёры, о бгарата. Паляцела шукаць ежу яшчэ ранкам яго жана, але ж не вярнула й пад ноч — і пачаў хвалявацца ён: «Моцны лівень прайшоў сёньня, а каханай дасюль няма! Ці ня ён затрымаў ладу, што й цяпер не вярнулася? Толькі б зь ёй было ўсё добра, бо ж у лесе яна адна! Так панура і так пуста безь яе мой глядзіцца дом.
Калі жонка мая сёньня, міласьпеўная й гожая5, ня вернецца у дом родны, то навошта мне жыць далей? Мне жонка верная мая даражэй за жыцьцё само.
I голад, і стому са мной яна дзеліць, адданая.
Хто такую жану мае, ласкавую, пяшчотную ды мужу верную свайму, той шчасьлівы й багаты той. Няма для мужчыны лепшай апоры, чым яго жана, адзіны памочнік ваўсіх яго справах на сёй зямлі.
ЛС «у якой чырвоныя краёчкі вачэй».
9
ю
ii
12
Ч
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
10.
Для мужа, які захварэў ды ад болю пакутуе, няма на сьвеце за жану лепшых лекаў, гаротнаму, як няма за жану лепшых ні сяброў, ні памочнікаў у чыненьні сваёй дгармы, ні апоры надзейнейшай». Так голуб у скрусе сваёй прычытаў на тым дзераве, і пачула яго жонка, ў клетцы лоўчага седзячы. «Ня жонка жанчына, якой яе муж не здаволены, бо, даўшы прад агнём клятву, ён апораю ёй стае,» — у скрусе падумаўшы так, мужу скрушнаму верная, сказала галубка тады, мысьліўцам паланёная: «О мужу, параду я дам, што табе прынясе дабро! Будзь гасьцінным да тых заўжды, што шукаюць прыстанішча! Вось ляжыць пад тваім домам, пад каронаю, птушкалоў, галодны й замерзлы зусім. Ушануй жа яго як сьлед!
Хто карову забіць хоча, маці сьвету, ці брагмана, ці мужа, што просіць прыстан, — роўны грэхучыняе той. Ад роду прызначаных нам галубіных паводзінаў прытрымвацца заўжды трэба самавітым, як ты, мужом. Які ж гаспадар як мага сваю дгарму выконвае, у нятленны ён сьвет10 трапіць — у наставах так кажацца. Ты ж нашчадкаў ужо маеш, дзеці ёсьцьу цябе, о птах, дык цела свайго не шкадуй: дзеля дгармы і зыску ты прымі з пашанаю лаўца, каб ён сэрцам усьцешыўся!» Прамовіўшы гэтак, яна з тае клеткі, гаротная, у вялікай тады скрусе паглядзела на голуба.
Пачуўшы такавы словы, надзялёныя дгармаю, усьцешыўся ураз голуб, і, вачмі сьлезапоўнымі зірнуўшы на лаўца птушак, ён паводле настаў тады уважыў належна яго, птах — таго птахазгубніка, і мовіў: «Вітаю цябе! Чым табе памагчы магу?
Будзь як дома ў сябе, пане, і турботы свае забудзь! Ты скажы мне хутчэй, прашу, што магу для цябе зрабіць. Гавару я табе шчыра, бо шукаеш ты ў нас прытул.
УЛ мн. лік.
25
26
27
28
29
3°
З1
З2
33
34
35
З6
37
38
39
40
н.
12.
Таго ж, хто шукае прытул, заўжды мусіць з гасьціннасьцю прымаць у сябе гаспадар, што выконвае пяць ахвяр11. Які ж зуласнай цемнаты пяць ахвяр не выконвае, той губляе і сьвет гэты, і сьвет іншы паводле ўстаў.
Таму не саромся цяпер! Што папросіш — я ўсё зраблю. Забудзь жа турботы свае і даверся мне, госьцейку!» Пачуўшы такавы словы, адказаў птушкалоў яму: «Дрыжу я ад холадуўвесь. Ты як-небудзь мяне сагрэй!» I, пачуўшы яго просьбу, назьбіраў адусюль тады сухое лістоты голуб ды агонь паляцеў шукаць.
Знайшоўшы агмень, ён узяў стуль вугольчык і, ўраз назад прыляцеўшы, яго кінуўу лісьцё й запаліў агонь.
Калі ж разгарэўся як сьлед той агонь, то прамовіў птах: «Ня бойся, сядай жа бліжэй! Рукі й ногі сагрэй свае!» «Добра!» — мовіў яму лоўчы і бліжэй да агню падсеў, а сагрэўшыся, так птаху ён прамовіў тады, ліхі: «Дай чаго-небудзь мне зьесьці, бо голад мяне мучае!» I, пачуўшы яго словы, адказаў яму птах тады: «Няма наедкуу мяне, каб цябе накарміць цяпер, бо ядзім мы штодня тое, што у лесе сустрэнецца. Падобна лясным маўчаром мы запасаў ня робіма». I, прамовіўшы так госьцю, пабляднеў ён ад сораму. Галубіну долю сваю12 праклінаючы, стаў тады думаць птах, як яму госьця накарміць, о Юдгіштхіра. Ачомаўся хуценька птах ды сказаў паляўнічаму: «Накармлю я цябе, пане! Пачакай ты хіба крыху». Сухое лістоты тады ён дакінуў у вогнішча і зь вялікай радасьцю так птахалову сказаў ізноў: «Багове, мудрацы й продкі — ўсе кажуць, велядухія, што ўшанова гасьцей, лоўча, ёсьць вялікаю дгармаю. Учыні мне таму ласку і гасьціннасьць маю прымі!
Я гатовы свой доўг споўніць — я кажу табе ісьціну».
Гл. увагу 26 да «Лп ов еду пра Лштавакру».
УЛ «свой дад жыцьця».
41
42
43
44
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Абяцаньне тады даўшы лаўцу, голуб зусьмешкаю абляцеў той агонь тройчы дый упаў простаў полымя. Калі ўбачыў лавец птушак, як упаўу агонь той птах, то падумаў сабе гэтак: «Гора-гора! Што ж я зрабіў?! Нікчэмны і нізкі, цяпер сам сабе учыніў я зло, і жджэ доля мяне страшна — тут сумневу ня можа быць. Стаў тады прычытаць гучна той мысьлівец, о бгарата, і ўчынкі свае праклінаць, птахаў полымі бачачы.
Такая v сьвятой Магабгарацеў Разьдзеле супакою
142-я частка.
КНІГІ ОНЛАЙН
