Магабгарата
выбраныя аповеды
Выдавец: Янушкевіч
Памер: 484с.
Мінск 2022
ЧАСТКА 143
Б г ішма п р а м о в і ў:
Убачыўшы птахаву сьмерцьу агні, птушкалоў тады, працяты жалем да яго, словы гэткія вымавіў: «О гора, што ж я нарабіў, ліхадзей неразважлівы! Будзе грэх у маім сэрцы, на зямлі пакуль жыціму». Так ён ганіў сябе доўга, прамаўляючы зноў і зноў: «Авохці, які ж я дурны! Ганьба мне, злонамернаму! Птушкаловам я стаў лютым і забыў, як чыніць дабро. Даўшы мяса свайго, голуб даў навуку сягоньня мне, велядухі — лаўцу злому, тут сумневу ня можа быць. Пакінуўшы жонку й дзяцей, замару я сябе ўнівеч, бо наставіў мянеў дгарме гэты голуб найправедны. Ад сягоньня сваё цела, ўсіх уцехаў пазбавіўшы, як улетку ставок дробны, пакаяньнем я высушу. Напятажылы і худы, смагу з голадам церпячы, я буду гавецьусяляк дзеля сьвету тамтэйшага.
Авохці, сягоньня спазнаў я гасьціннасьць сапраўдную, і чыніцьму цяпер дгарму, што дарогай ёсьць вышняю, убачанай у сім птаху мужамі дгармавітымі». Пакляўшыся гэтак, тады птушкалоў той злачынлівы
адправіўся, цьвярды ў посьце, у выправу вялікую'3.
ю Пакінуўшы тады клетку, сетку, ляску ды палачкі1', ён злоўленых усіх птушак на волю адпусьціў ураз.
Такая у сьвятой Магабгараце ў Разьдзеде супакою ц]-я частка.
ЧАСТКА 144
Б гішма прамовіў:
і Як пайшоў той лавец птушак, то галубка сумотная, успомніўшы свайго мужа, зарыдала й прамовіла:
2 «Я ня помню, о мой любы, каб ты крыўдзіў мяне калі. Напраўду, жанчыну-ўдаву, хай і шмат у яе дзяцей, адно шкадуюць сваякі, што бяз мужа засталася.
3 Ты ж заўсёды мяне песыдіў і з павагаю ставіўся, ласкавым і цёплым словам неаднойчы абдорываў.
4 Каля вадаспадаў рачных, на вяршынях прыгожых дрэў ды ў далінах краса-гораў мілаваліся мы ня раз.
5 Як частаў палёце мяне забаўляў ты забавамі!
Як нам добра было разам! Ды ніколі ня будзе больш!
6 Адорыць не заўжды маці, не заўсёды айцец і сын. Хто ж ня шаніць свайго мужа, што заўсёды адорвае?!
7 Для жанчыны нямалепшай ні апоры, ні радасьці, чымся муж каханы, яе багацьце найвялікшае.
8 О пане мой, тут безь цябе мне жыцьцё больш ня мілае. Хіба ж ёсьць такая жана, што бяз мужа жыць здолес?!»
9 Лямантуючы так горка, тады птушка найскрушная уляцелаў агонь яркі, свайму мужу найверная.
ю I ўбачыла свайго пана, што, прыгожа аздоблены, на возе нябёсным сядзеў з мужамі дабрачыннымі.
13. Калі чалавек выпраўляецца ў дарогу (у бок Гімалаі) і йдзе, пакуль яго не напаткае сьмерць, то кажуць пра вялікую выправу.
ц. Палачкі, намазаныя птушыным клеем.
11
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9 ю
ii
12
Л вокал яго луналі сотні тысяч яшчэ вазоў, ды чынілі праведнікі яму шану вялікую. Так голуб унебаўзяты зноў злучыўся з дружынаю й, адораны за свой вычын, там з дружынаю ўшчасьніўся.
Такая у сьвятой Магабгараце ў Разьдзеде супакою
144-я частка.
ЧАСТКА 145
Бгішм а прамовіў:
Пабачыў тады галубкоў і мысьлівец, о пан людзей, і ў скрусе пачаў разважаць ён пра долю ўсіх праведных: «Якою тутэйшай жарбой мне здабыць долю вышнюю?» Абдумаўшы ўсё, зьмеркаваў ён падаццау невараць. Жадаючы здабыць неба, ён ад прагаў адмовіўся й харчаваўся адно ветрам у выправе, о бгарата.
I вось аднойчы налучыў ён на возера гожае з чародамі краса-птушак і вадой прахалоднаю — адзін яго выгляд смагу наталіў бы сасмагламу! He зірнуўшы туды нават, хоць і постам зьнясілены, увайшоў ён, радасны, ў лес, дзікім зьверам населены. А ўвайшоўшы, о пан люду, ў тую пушчу разлогую, аб калючкі усё цела ён параніў сабе тады.
Ад ранаў увесь у крыві, стаў мысьлівец, о бгарата, па бязьлюдным блукаць лесе, поўным розных драпежнікаў. Тут падняўся вялік-вецер, і ад церця сухіх галін разгарэўся агонь страшны, і пажар ахапіў гушчар.
I дрэвы, і лозы, й хмызьняк агарнула ўраз полымя: як агоньу канцы веку, яно лес той выпальвала. Разьдзімала пажар ветрам, іскры ўсюды разносячы, і гарэў той гушчар разам са зьвярамі і птушкамі. Жадаючы вызваліцца зь цела, ён, сэрцаўсьцешаны, убег у магутны агонь, што вакол бушаваў тады. Згарэўшыу полымі тым, ад грахоў ён ачысьціўся
і навышняй дасяг долі, о найлепшы між бгаратаў.
13 Так на неба папаў лоўчы, скруху ў сэрцы разьвеяўшы, ды між якшаў і між сіддгаў зазіхцеў, як сам Васава.
14 1 стрэліся знову тады тыя птушкі ды птушкалоў,
папаўшы на неба, ўладар, праз учынак свой праведны.
15 Любая бо жонка заўжды, што за мужам вось так ідзе, на неба пападзе тут жа, як галубка найверная15.
16 Вось даўні аповед аб тым, як мысьлівец і голубы дасягнулі вялік-долі сваім чынам найправедным.
17 Хто ж будзе яго заўсёды і слухаць, і расказываць, абмінацьме таго ліха, хоць і ў думках ён хібіцьме.
18 Такая ў шаноце гасьцей дгарма, мужу найправедны, што й забойца кароў16 ёю ад граху ачышчаецца.
He ачысьціцца той болей, хто госьця сваяго заб’е.
Такая ў сьвятой Магабгараце у Разьдзеле супакою 145-я частка.
15. Гл. увагу 51 да «Лповеду пра Шакунталу».
16. Рэч у тым, што для госьця маглі забіваць карову, таму слова go^hnaможа азначаць і «той, хто забівае карову», і «той, для каго забіваюць карову».
РАЗМОВА СЫДЯРВЯТНІКА Н ШАКАЛА
12.149
Гэты рэдкі для МБ шываісцкі аповед прысьвечаны прыродзе сьмерці: ці зьяўляецца яна зваротнай або канчатковай, ці можа памерлы ўваскрэснуць або духу нябожчыка дарогі назад у тое самае цела ўжо няма. Першы погляд укладзены ў «вусны» шакала, другі — сьцярвятніка. Яны не спрачаюцца адзін з адным наўпрост, але зьвяртаюцца да сям’і, у якой кагадзе памёр маленькі хлопчык і дзеля спаленьня якога яна прыйшла на жэглішча. Матывы шакала й сьцярвятніка, аднак, аднолькавыя: наталіць свой голад. Шакал робіць усё, каб затрымаць хлопчыкавых родзічаў да ночы й паласавацца іх сьвежым мясам, а сьцярвятнік, наадварот, хоча, каб яны хутчэй пайшлі і ён урэшце змог накінуцца на труп. Іх канфлікт вырашаецца самім Шывам, які нечакана зьяўляецца на жэглішчы: задаволены сям’ёй, якая вырашыла-такі застацца каля трупа, ён ажыўляе хлопчыка, а потым наталяе драпежнікам голад. Мараль гісторыі даеццаў 112-м вершы: «Нязломнай рашучасьцяю, непахіснай надзеяю Эы ласкаю Бога багоу дасягаецца хутка плён».
2
3
4
5
6
7
8
9 ю
ii
12
13
M
1.
2.
ЧАСТКА 149
Бгішма прамовіў:’
Паслухай аповед аб тым, што ў дашарнавай Вайдышы2 адбылося калісь — спрэчку шакала ды сьцярвятніка. Там аднойчы памёр хлопчык, не дажыўшы й да юнасьці, і сям’я, аплакваючы свой адзіны на сьвеце скарб, ягонаеўзяла цельца ды на жглішча прыйшла тады, дзе доўга яго да грудзей прыціскала, рыдаючы.
Пачуўшы той плач, прыляцеў сьцярвятнік і прамовіў ім: «Пакіньце вы хутчэй целады ідзеце назад дамоў!
Сотні соцень жанчын гэтуль, сотні соцень сюды мужчын прыносяць пасьля іх сьмерці: няўжо ў іх сваякоў няма? Так уладжаны сьвет гэты: няма шчасьця бяз горасьці! За злукай разлука ідзе, й не бывае іначай тут.
I тыя, што сваіх мёртвых пакідаюць на жэглішчы, апынаюцца там самі, калі век іх сканчаецца.
До на жглішчы стаяць гэтым, на жахлівым і вусьцішным! Тут шкілеты адны вокал, шакалы ды сьцярвятнікі.
Яшчэ ніхто не ажываў, волі часу паддаўшыся. Ці вораг, ці сябар — усіх тут чакае аднакі лёс. Павінныя усе ўмерці, ў сьвеце сьмертных радзіўшыся.
На шляху, што вызначыў кон. хто ж ажывіць памерлага? Завяршае ўжо люд справы, і ўжо сонца хаваецца — ідзеце ж дадому й любоў к свайму сыну пакіньце тут!» Пачуўшы такавы словы, тыя людзі, галосячы, паклалі дзіцятка сваё на зямлю, о ўладар людзей. Пакінуўшы ўсякі спадзеў, што іх сын ажыве ізноў, пакінулі яны цела ды пайшлі ўжо былі назад.
Тут чорны, нібыта крумкач, з нары вылез сваёй шакал і прамовіў людзём гэтым: «Бессардэчныя вы зусім!
БМБ пачынаецца з наступных слоў Юдгішхіры: «О дзеду, ці чуу ты, а можа, і бачыў, каб сьмертны, памёршы, зноў ажыў?»
Vaidisa— сталіца дашарнаў, што стаяла на рацэ Vidisa-.
15 Сонцаў небе яшчэ, дурні, а вы сына ўжо кінулі!
Можа ўсякае шчэ стацца. Мо і ваш ажыве хлапчук.
16 Чаму ж вы, паклаўшы яго на зямлю, бессардэчныя, дадо.му ідзяце, быццам свайго сына й ня любіце?
17 Ці вы ўжо забылі зусім галасок яго міленькі, пачуўшы каторы заўжды вы шчасьліва ўсьміхаліся?
18 Нават птушкі й зьвяры любяць сваіх дзетак мацней, чым вы, хаця й за стараньні свае нічога не атрымваюць.
19 Іх клопат аб сваіх дзетках, зьвяроў, птушак, жамерынаў, нібыта вучты мудрацоў, што на небаўжо трапілі3.
2о Ані тут, ані ў тым сьвеце за любоў да дзяцей сваіх ня маюць адгоды яны, але кормяць іх тым ня менш.
2і Ня бачачы ж патым дзетак, не сумуюць яны зусім, а тыя, вырасшы, бацькоў аніяк не падтрымваюць.
22 У людзей жа любві нават на жалобу ня выстарчыць! Прадоўжніка свайго роду як вы можаце так кідаць?!
23 Паплачце ж яшчэ над дзіцём! Паўглядайцеся зь любасьцю! Зь любімымі сваймі заўжды расставацца нялёгка нам.
24 Ля хворых, падсудных або ля памерлых на жэглішчы хто заўсёды стаіць верна, як ня іхнія родзічы?
25 Усім дарагое жыцьцё. Кожны знойдзе ў сабе любоў. Паглядзеце, нават сярод зьвяроў можна любоў знайсьці.
26 Як вы можаце так кідаць хлапчука падмавокага4, што абмыты, як малады, і вянкамі ўпрыгожаны?»
Бгішма прамовіў :
27 Пачуўшы шакала, які прычытаў гэтак жаласна, павярнулі тады людзі і да цела назад пайшлі.
Сьцярвятнік прамовіў:
28 Авохці, нашто дурному вы шакалу паверылі
ды йдзяце бязвольна назад? Ен маніць вам, зламысьлівы.
3 Вучты прыемныя багам, але таксама й сродак дасягненыія неба. Таму для мудрацоў, што ўжо дасягнулі нябёснага стану, няма іншай прычыны чыніць ахвярапрышэныіі, як толькі для здавальненьня багоў.
4. УА «з вачыма, вялікімі й дрыготкімі, як лотас».
29
30
З1
З2
33
34
35
З6
37
3«
39
4о
41
42
43
5-
6.
7-
Пусты5 гэты труп-бервяно6! Пяць бытаў — і нічога больш! Навошта аплакваць яго? Па сабе б вы паплакалі!
Займецеся лепей жарбой, што ад грэху вас вызваліць. Жарбой здабываецца ўсё. А што можна здабыць плачбой? Знайце ж, злыбеды ўсе нашы толькі зь целамі зьвязаны, таму мінучы гэты сьвет і прыносіць нам горасьці. Каровы, нашчадкі, грошы, самацьветы і золата — усё караніцца ў жарбе ды жарбой здабываецца.
Паўчынках нядоля й доля дастаецца усім жывым. Нараджаюцца тут зроды ужо з шчасьцямі й горамі. Hi сын праз учынкі айца, ані бацька праз сынавы ня зьменяць дарогі сваіх дабрачынаў і злочынаў. Трымайцеся ж дгармы заўжды, ад адгармы адмоўцеся і шануйце у час сьледны і багоў, і двчроджаных. Пакіньце смутак, ад любві вы да сына адмоўцеся, на жглішчы пакіньце яго ды хутчэй павяртайцеся. Што чыніць чалавек — справы ці ліхія, ці добрыя, — іх плён дастаецца яму. А пры чым тут суродзічы? Пакінуўшы, тут жа ідуць сваякі, сваяка свайго, а зь ім — і любоў да яго, сьлёзы ў вочах трымаючы.
КНІГІ ОНЛАЙН
