Маленькі маскоўска-беларускі (крывіцкі) слоўнічак
фразэолёгічны і прыказкаў ды прывітаньні, зычэньні і інш.
Ян Станкевіч
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 54с.
Мінск 1992
Доброго утра!— Дабрыдзень! Вял., Іг.; Імсь.
До сввдання!—1) Заставайся здароў! Заставайцеся здаровы! Іг.; Ар.; 2) Бывай здароў! Бывайце здаровы! тм.; 3) Да пабачаньня!
Драть перья (для подушкн, пуховнка)— Пер'е скубсьці, скубаць, Ар.; НкГІ. 148.
Ежегодно — Што году, Іг.
Ежедневно — Што дня, Іг.
Ежемесячно— Што месяца, Іг.
Ежемннутно — Што часіны, Іг.
Еженеделыіо — Што тыдня, Іг.
Ему-то — Дыкжэ яму. Ар.; Іг.
Заделывать в пнрог начннку—Крыпаць пірог, НкП 147. Ппрог с начннкой — крыпаны пірог, з накрыпкаю, тм.
Зажарнвать янчннцу — 1) Смажыць ясчню, НкП 147; 2) Калі на малаццэ, дык пражыць яечню, тм.
Зажарпвать мясо — Смажыць скароміну (ялавічыну, птушкі, каўбасы), НкП. 147.
Заморнть червяка — Прагнаць першы голад, Ар.
Запекать мясо (в горшке, плошке)— Пражыць скароміну, НкП 147.
Запнвать, запнть (водою, молоком м пр.)—Праганяць, прагнаць (вадою, малаком і інш.). Прагані бульбу, кашу малаком, Ар. Прагані хлеб вадою, масьлёнкай, тм.
Здравствуй! Здравствуйте!— 1) Дабрыдзень! Вял.; Імсь. (калі нараніцы або ўдзень) і дабрывечар! тм. (калі ўвечары); 2) Дабраслаў! Барс.; Лпл.
14 надо же было; н угоразднло — I собіла-ж. I собіла-ж нам наскочыць на іх. Лынькоў («Сустрэчы»). Пану
собіла зручна прадаць колькі вагонаў заляжалага сукна, тм. 114. Собіла-ж яму аддаць гэтыя тры залатоўкі, тм. 116. Собіла-ж Юстапу на такі благі час ды з такім смачным мясам... якраз лучыць, НЗ. 30.
Ндн к чорту!— Ідзі у балота! НкП. 148.
йдтм навстречу— 1) Пераймаць, Ар.; Чч. 66.; 2) Ісьці на пярэймы, Ар.; Н. (Чч. 86).
йзнуряться работою — Жыльле выцягаваць, НкП. 154.
К будуіцему году — Да налецьця, Іг. Бульбы ня стала да налецьця, Ант. 43.
К слову прншло ■— 3 гаворкі вышла. Ар.
Кстатн говоря — Да слова кажучы. Шсл. Да слова кажучы і ты варт нечага. Ст.
К черту на кулнчкн — За сьвет. Ар.; Дз.
Как говорнтся — Казаў той, Вял.; Іг.
Как нн в чем не бывало — Як ніколі нічога, Іг.
Как пожнваешь, пожмваете? — Як маешся, маецеся?
Ар.; Іг.
Как следует — Як мае быць, Ар.; Іг.
Как угодно— 1) Як хаця, Іг.; 2) Як хоця. Можна яе караціць, даўжыць як хоця, ЗСД, 182.
Как-то—Якайсь, якайся, неяк. Как-то так он сделал — Неяк гэтак ён зрабіў, Ар.; Іг.
Какое тебе (ему, вам н т. д.) дело?— Што табе (яму, вам і інш.) за дзела? Ар.
Какой-то— 1) Якісь, якісьці, Іг.; 2) Нейкі. Якісьці пан ехаў, Доры.
Какой угодно — Які хаця, Іг.
Кастрмровать (коня, быка, борова)—Лягчаць, ск. вылягчаць, пакладаць, ск. выпакладаць (жарабца, быка, кнура), Ар.
Кататься (на коньках, санках)— Коўзацца, Н. (Чч. 80); Доры; Іг. Дзеці коўзаюцца на санках, Доры.
Клевать зерна (о птпцах) — Дзяўбаць зерняты, НкП. 150. На сьмех кажацца і ў дачыненьні да людзёў: чалавек дзяўбае яду, гарэлку, тм.
Когда-то — 1) Калісь, калісьці, Доры; Іг.; 2) Некалі Ар.
Колотнть вальком (на озере, реке) холст, белье — Пярыць палатно, хусьце, Ар.
Колоть дрова — Біць дровы, Ар.
Кому-ннбудь — Каму колечы, Доры.
Кому угодно— 1) Каму хаця, Іг.; 2) Каму хоця. Лес
раздаюць каму хоця, ЗСД. 237.
Который час?— Колькі гадзінаў?
Куда глаза глядят — 1) За вачыма. йдтн в свет, куда глаза глядят.— Ісьці ў сьвет за вачыма. Пойду, куда глаза глядят— Пайду за вачыма, Ск. 2) Перад сабой,— Куды ідзеш?— Перад сабою, Доры.
Куда угодно — 1) Куды хаця, Іг.; 2) Куды хоця. Можа хадзіць куды хоця; ЗСД. 245.
Куда-то—1) Кудысь, кудысьці, Іг.; Доры; 2) Некуды, Ар.; Іг.
Лншнться чувств ■— Замлець, Іг.; Ар.; Доры.
Ломнться в открытую дверь — Біцца ў вадчыненыя дзьверы, Ар.
Любой — Які любя, Ар.
Мгновенно — Як слова мовіць, Вк. (ЛБ. 7446). Як слова мовіць, мне ся здала так, Аль кітаб; 2) Як га. Войш.
Между прочнм — Між іншага.
Междутем —1) Тымчасам, 2) Тымчасам-жа, 3) Тымжа часам. Мало сделано; а между тем много следует сделать — Мала зроблена, а тымчасам (гым-жа часам, тымчасам-жа) шмат трэба зрабіць; 4) Прымеж таго. Прымеж таго ён уцёк, Нсл. 505.
Метко сказапо— 1) Сказаў, як зьвязаў, Ар.; 2) Сказаў ,як уцяў, Доры.
Мурлыкаць— 1) Весьці курну, Ар. Кот курну вядзе, тм. 2) Пяяць хурну, НкП 150. Кажацца вылучна аб катох.
На всякнй случай •— Дзеля ўсяго дзеля, Ар.
Набпвшпй руку— Навытырыўшыся, Нк.
Набпть руку—Навытырыцца, Нк.; М., Язь., Ч., Ст. Дз.
Набнть оскомнны — Нагнаць аскомы, Ар.; Доры; Іг.
Набнтый дурак— Чысты дурань, Ар.; Доры; Іг.
Навестнть больного — Даведацца хворага, Ар.; Доры. Даведаешся цёткі другім разам, Ант. 77. Домна! даведацца цябе (хворую — Рэд.) прыйшлі, тм. 125.
Навеіцать — Давядацца, Ар.
Настплать пол — Масьціць (хату і інш.).
Настнлать потолок — Століць (хату, сьвіран і пад.), НкП.
Начать держать себя незавнсммо— 1) Паняць волю, Чч. 66; 2) Паняць сваю волю, Доры. Твая жана Кацярына сваю волю паняла, твае коні вараныя пазаежджавала (з нар. песьні), Войш.
He помннайте лнхом — He ўспамінайце благім словам, Ар.
Неважно — 1) Такой бяды, Ар.; Іг.; 2) Малой бяды, Ар.; Іг.
Несмотря на — 1) Дарма што. Несмотря на осень, было тепло, как летом — Дарма што восень, а было цёпла, як улетку, Іг. Разумны non быў, дарма што піў, Ант. 32; 2) He зважаючы. He смотря нн на что, он вышел пз дому •— He зважаючы ні на вошта, ён выйшаў з дому, Іг.
Нет ннчего уднвнтельного — Няма дзіва, Ар.
Нн згп не вндно— 1) Цёмна, хоць коль вочка. Багушэвіч; 2) Цёмна, хоць вока выкалі, Іг.; Ск.; Доры.
Носнть (одежду) повседневно—Насіць паштадзень, Ар. ’
Обратнть (обраіцать) вннманне—1) Узяць (браць) увагу. Надо обратнть вннманне на это — Трэба узяць увагу на гэта. He обраіцай на него вннмання — He бяры на яго ўвагі; 2) Мець увагу. А дзядзька браў блінцом спавагу, бо на Міхала меў увагу, «Новая зямля». Маючы на Вінцэнтага за яго беднасьць лепшую ўвагу, зойдзем да Юстапа, НЗ. 8.
Одеть узду — Забротаць, НкП. 150.
Одно удовольствне — Любата адна. Ар.
Одолеть (нсполннть, закончнть) работу — Адужыць, здужыць работу, рабоцінку, НкП. 148.
Оказывать помошь — Даваць помач, Ар.; Войш. Тым непрыяцелям помач даваў, Стт. 67-5.
Она-то (н под.)—Дыкжэ яна (і пад.) Ар.; Іг.
От него-то — Дыкжэ ад яго, Ар. От него-то н прннуждены былн заіцніцаться — Дыкжэ ад яго і мусілі бараніцца.
Перебнваться кое-как — Мадзець, Вел.— Куз. 197.
Переменять, переменнть бревна прн ремонте строення — Ператрасаць, ператрэсьці, перасыпаць, перасыпаць хату, хлеў, пуню і інш. НкП. 152.
Подавно — 1) Пагатове, Ар.; 2) Пагатовю. А есьлі катораму народу ўстыд праў сваіх ня ўмеці, пагатовю нам, Стт. 17.; 3) Пагатоў Іг.
По мне— Па дзеля мяне, Ар. По мне, что хотнте делайте — Па дзеля мяне, шго хочаце рабеце, Ар.
Поджарпвать нскрошенное сало — Скваркі скварыць, Ар.; НкП. 147.
Пожалуйста — Калі ласка, Ар.; Іг.
Понукать к работе — Прыганяць да работы, Ар.
Посетнть кого — Даведацца да каго, Ар.; Доры. Чаму да нас ніколі даведацца ня прыйдзеце? Доры.
После того— Патым таго. Вел.-Куз. 188.
Пошел несолоно хлебавшн— Пайшоў, як мыла зьеўшы. Пайшоў, як пабіты сабака. Ар.
Прндтн в себя — Агоўтацца, Іг.; Доры.
Прндтй в чувство— 1) Адыйсьці, Іг.; Доры; 2) Ачунець, Буда.
Прнноснть пользу — Даваць карысьць, Войш.; Ар. Корова прнноснт пользу человеку — Карова дае карысьць чалавеку.
Прпятного аппетята!— Сыць, Божа! Ар.; Доры; Іг.
Разве это впервые? — Ці гэта пяршыня? Ар.; Іг. Гэта яму не ўпяршыню, Доры.
С ііголочкн — Як з голкі зьняты, Вк. (ЛБ. 2904).
Сделать одолженне — Зрабіць ласку, Ар.; Доры; Іг.
Сего радн — Дзеля гэтага. Дзеля таго, Ар.; Войш.
Слава Богу! —Дзякуй Богу! Доры.; Іг. Дзякуй Богу, дождж пайшоў, Ар.
Слава Тебе, Господн! — Дзякуй Табе, Божа! Ар.; Доры; Іг.
Слово в слово — Слова ад слова. Рачыў расказаці тыя дастамэнты слова ад слова да кніг сваіх гаспадарскіх упісаці. Л. Вял. Кн. 1571 г. (Пташнцкій.: Кн. Пуз. 58). Ліст... слова ад слова так ся ў сабе маець. Л. 1633 г. (тм. 76).
Служнть обедню — Імшыць, Войш. (ужываецца звычайна ў дачыненьню да каталіцкае царквы).
Смотря по — Як да. Як да чалавека — адзін пусьціць, а другі й ня пусьціць, Іг.; Доры.
Сннскать расположенне — Убіцца ў ласку, Іг.; Ар.; Доры.
Совершенно весь, совершенно все н т. д.— Увесь чыста, усё чыста і г. д. Іг.; Ар.; Доры.
Совершенно ннчего—1) Анічога, Доры.; Іг.; Ар.; 2) Нічагусенькі, тм.; 3) Ані, тм. У кішані анічога, ДзД 67. Совершенно ннчего нет — Анічога няма (нічагусенькі няма, ані няма), Доры.; Іг.; Ар.
Совершенно ннкого— 1) Анікога, Ар,; Войш.; Доры.; Іг.; 2) Нікагусенькі, тм.; 3) Ані, тм.
Спокойной ночн! — Дабранач! Імсь; Доры; Іг.; Вк. (ЛБ. 10043).
Стало быть — Знакам тым, Іг.
Стать на дыбы (о лошадн)—Стаць дубам. Mix.;
Стаць дубка. Ар.; Mix. Конь стаў дубам. Mix. Сабака, конь стаў дубка. Mix.; Ар.
Стнрать белье — Мыць хусьце, Войш.
Стнрка белья — Мыцьцё хусьця, Войш.
Столько временп (прошло)!—1) Ня цеперся! Вось пасьцялі ды кладземся спаць: ужо ня цеперся, НЗ. 32; 2) Ці цеперся! Ар.; Іг.
Столько-то — Толькі і толькі. Выдача завтраков промзводнтся в столько-то часов — Сьнеданьні выдаюць у толькі і толькі гадзінаў.
Так Богу угодно — Так Богу ўпадабалася, Вк. (ЛБ. 849).
Так н быть — Такой бяды, Ар. Давай же закурю, так н быть — Дай-жа закуру, такой бяды.
Так сказать— Казаў той, Іг. Жывое, Богам створанае хараство, казаў той, ДзД. 170.
Так-то— 1) Дыкжэ гэтак, Доры.; Ар.; Іг. Так-то было сделано — Дыкжэ гэтак было зроблена. 2) Так і так. Іг.; Доры., Ар. С ннм так-то поступнлн — Зь ім зрабілі так і так.
Такнм образом — 1) Такім парадкам, Вк. (ЛБ. 5844);
2) Гэт’кім парадкам; 3) Гэн’кім парадкам.
Такой-то — Такі і такі, Іг.; Ар.
Тем паче— 1) Пагатове. Ар.; 2) Пагатовю. А есьлі катораму народу ўстыд праў сваіх ня ўмеці, пагатове нам, Стт, 17; 3) Пагатоў, Іг.
Тмше ндн, едь — Памалу йдзі, едзь, Іг.; Ар.
To н дело — 1) Абярняся, Ар.; 2) To ба то, Іг. To ба то нурцуюць вочы ў прасторах, Дуб.
Тогда как—1) Тымчасам як; 2) Тымчасам-жа; 3) Тымжа часам. Он высок, тогда как его роднтелн былн малого роста — Ён высокі, тымчасам (тым-жа часам, тымчасам-жа) бацькі ягоныя былі малога росту, Іг.
Тогда-то — Тады й тады, Іг.; Ар.
Трынь-трава — Ані шум баравы. Іг.
Убавнть спесн — Рогі пазьбіваць. Нсл. 454.
У черта на кулнчках — 1) За сьветам, Ар.; 2) Проці ліха на узгорачку, Іг.
Унаследовать недвмжнмость — Улезьці у сваю вячнінку, у бацькаўшчыну (бацькаўшчынку), НкП. 151.
КНІГІ ОНЛАЙН
