Малы руска-беларускі слоўнік прыказак, прымавак і фразем
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 218с.
Мінск 1991
696. Задирать (драть) нос — Хохлікі дзерці Лычык (грыб) задзіраць = Нос высока несці (трымаць) = У халяву ўступіць = Мухі (шэршні) ў носе завяліся = Чмялі мае ў носе = Крукам носа нсдастаць. / л 640
697. Задним умом крепок — Па часе розум мае--У пусты след гаворыць = Розум прыходзе па шкодзе = Мудры лях па шкодзе
698. Задрать ноги (о смерти животных) — Капыты задраць = Капытамі налажыць = Хвост адкінуць. Гл 1114
699. За естественной надобностью — Па сваей патрэбе
700. За здорово живешь — 3 ласкі на пацеху = Без дай прычыны = Без дай ладу. Гл 967, 968, 985, 1162
701. Заклепки не хватает — Трэцяй бэлькі нестае = Пятае клёпкі бракуе = Без пятай дошчачкі = Не тое што клёпкі, але і абруча няма. Гл 861, 919, 1127
702. Заколдованный круг — Зачараванае кола = Заварожанас кола
703. За копейку удавится — За рубель жабу ў Вільню пагоніць = 3а капейку жабу да Барысава дубцом пагоніць = 3а шэлег у бажніцы плюне = За рублём павесіўся б = За рублём палез бы ў пекла = I з камара кроу высмакча (выссе). /л. 656. 690, 719 '
704. Закрыть (смежить) глаза — Вочы зачыніліся = На кут легчы = Рукі згарнуць = Рукі сашчапіць = Гасціны правіць, злажыўшы рукі. /л. 625 1016, 1024, 1088, 1096, 1115, 1214, 1249
705. Заливаться соловьем — Гаварыць як салавей з зязюлькаю = Гаворыць як крыніца булькоча = Гаворыць яку скрыпку грае
706. Замазывать глаза — Вочы замыльваць= Вочы сляпіць (туманіць) = Жвір у вочы сыпаць = Мазгі назад завярнуць. Гл. 536, 587, 689, 729, 1121
707. Замолвить словечко — Слова (слоўца) закі.чуць
708. Заморить червячка — Каліўца (каліва) ў рот укінуць = Каліва з’есці = Першы голад прагнаць
709. Заплечных дел мастер — Майстар галовы сцінаць
710. За родительской спиной (жить) — За бацькаваю галавою = За бацькавымі плячыма
711. Зарыть носом — Носам заараць = Зайца злавіць= Нос насталіць = 3 капылоў далоў = Носам у зямлю паляцець = Старча (старчака) даць
712. За семь верст киселя хлебать — За лыжку яды сем вёрстаў хады = Сем міль еду дзеля аднаго абеду = Дзеля адной сжкі сем міль пешкі = За хунт ляпешкі дзесяць вёрстаў пешкі
713. За словом в карман не лезет — Слова не пазычас = Спрытны на язык = На кожнае слова адказ гатовы
714. За тридевять земель — За блізкім светам = За светам = За дзесятаю гарою = 3а вялікімі барамі, за глыбокімі вадамі. Гл 829, 1282
715. За ушами трещит — Аж нос гайдука скача = Аж нос у прысядкі гуляс (ідзе) = Аж нос угінаецца = Аж вушы трашчаць = Мала вочы не павылазяць. Гл. 1280
716. За уши не оттянешь — Папліскаю не адгоніш = Дзеркачом не згоніш (не адго.чіш) = Нс адцягнеш як ката ад мышы
5. Зак.479
65
717. За ушко да и на солнышко — За вуха ды туды, дзе суха = На лагіату ды за хату
718. Зашибить деньгу — Шэлег абабіць = Капейчыну ўварваць (загрэбсці) = Капсйку (якую) агораць
719. Зимой снегу не выпросишь — Снегу на Кал яды не дапросішся = Узімку лёду не дасць = Гразі з-пад кіпця не дастаць. Гл. 656, 690, 703
720. Злачное место — Пажыўное месца
721. Змея подколодная — Гад падкалодны (папаўзучы) = Гадзіна праклятая = Вужака зякратая = Выпаўзень змяіны = Павук паганы = Скура вужачая = Погань чапаватая
722. Знать как облупленного — Ведаць як аблупленую казу (кабылу) = Ведаць як аблупленага каня (сабаку) = Ведаць як ліхога шэлега (як ліхую шапку) = Яго скуру на пярэплатах пазнаю
723. Зуб на зуб не понадает — Зуб зуба паганяс = Аж зубы пакасцянелі = Душа заходзіцца = Дрыжыкі бяруць = Цыганскі пот праймае (бярз, забірае) = Пасінеў (ссінеў, асінсў) як гусіны пуп = Сіні як пуп гусіны. Гл. 846
724. И был таков — Схапіў хатуль — дый быў патуль = Даганяй ветру ў полі = Толькі і чулі. Гл. 749, 1075
725. Иван не помнящий родства — Іван-бязродзіч = Бязродзіч = Іван той няпомнік
726. И вся музыка — 1 скрыпкі ў торбу = Дуды ў мех і квіта = Дўды ў мех і па ўсіх танцах. Гл. 564, 731
727. И в ус (себе) не дуть — Не дбаць і не шманаць = Не гнуцца й не вярнуцца = Як нічога ніякага. Гл. 1112
728. Иголку некуда просунуть — Носа не ўбіць = Шпількі не ўваткнуць = Голкаю няма дзе ткнуць (голкі не ўваткнсш) = Пальца прабіць не можна. Гл. 1344
729. Играть в прятки — У хованкі гуляць. Гл. 536, 587, 689, 706, 1121
730. Играть со смертью в жмурки — Галаву пад абух падстаўляць= На нож (на ражон, набадавснь) лезці. Гл. 839, 1154
731. И дело с концом — I дуды вобземлю = Ужо і па клёцках = Дый годзе. Гл. 564, 726
732. Идти (плестись) нога за ногу — Нс сваімі нагамі ісці = Як назаўтра трэба = Шоры цягнуць = Ісці як на паншчыну (як з могілак, як нявывалака) = Цягнуцца як смоўж (як нуда, як
гад па зямлі) = Ідзе як за сабою воз цягне Ідзе нібы спіць. Гл. 805, 1046
733. Идти своим чередом — Сваім парадкам ісці Сваім ладам ісці
734. Извиваться ужом (изворачиваться) — Круціцца як вуж у вілах = Выкручвацца як вуж (як уюн) « Выпінацца (выкручвацца, круціцца) як скурат на агні Выкручвацца як цыган на кірмашы
735. Из молодых да ранний — Малады, але спелы Малады верабей, ды спрытны Малое шчанё, а гаўкае
736. Изо всех сил — Як дуж На ўсе жылы 3 цэлай моцы Што моцы Як моц-сіла Як з шыбеніцы сарваўся Як чорт з пісьмом. Гл. 546, 551, 604, 781, 802, 1030, 1201, 1213, 1332
737. Из одного теста — Чэрці адной шэрсці « Бліны-ляпешкі з аднае дзежкі. Гл. 631, 892, 1003, 1004
738. Изо дня в день — Дзень пры дні Што ў бога дзень Па што дзень = Дзень у дзень Кожнага дня
739. Из первых рук — Праз першыя рукі
740. Из-под палки — Як з найму 3 прымусу 3 прынукі Пад прыгонам = Як шарварку адрабляе Як пад бізуном Як на паншчыне
741. Из пушки по воробьям — За мухай з абухам За камаром з малатком
742. Из уст в уста — 3 вуха на вуха
743. И купит и продаст — Прадасць і грошы палічыць К рамная скура Сабакам падшыты
744. Иметь в виду — Мець на ўвазе (на прыкмеце) На воку мець = Наўвеце мець
745. Иметь зуб — Вока не мець Закалец мець. Гл. 641
746. И нашим и вашим — Табе, божа, і табе, божа » Крышыць буракі на абодва бакі Жыве з сарокамі, жыве і з варонамі = 1 бога не гнявіць, і чорту дагадзіць
747. Искать днем с огнем — Удзень са свечкаю шукаць Сонца днём з агнём шукаць
748. Искры из глаз посыпались — Семдзесят сем агнёў убачыў “ Аж зоркі ў вачах заскакалі Свечкі ў вачах засвяціліся = Яскаркі з аччу пасыпаліся
749. И след простыл — I след ветрам змяло I следу не стала = Hi пылу ні следу = Як венікам змяло Прапаў як цень
на вадзе = Са слыхамі пайшоў = 1 знаку не відаць (не засталося) = Знаку аніякага (аніякенькага). /л. 724, 1075
750. Испокон века — Спракон вякоў = Спраку (спроку) веку = 3 продкаў вякоў = Спрадвеку. /л 544
751. Исчадие ада — 3 пекла родам = Чертам падшыты = Чортава коли = Анцыпар няшчасны = Халера з-пад цёмнай хк,.пы = '' piav брат (сын, дух) = Чорт смалены з бурага балота = Нелюдзь нейкая. Гл 1244, 1320
752. И так и сяк — 1 так i гэтак = То бокам то скокам = Скокам,бокам,павалокам. Гл 753
753. И туда и сюда — 1 туды і сюды = I тудою і сюдою= I сюды Мікіта і туды Мікіта. Гл 752
754. Ищи ветра в поле — Даганяй ветру ў полі = Прапаў як туман = Як вадой разліўся. Гл 647
755. Ищи дурака (дураков) — Нямадурных
756. Как аршин проглотил — Сядзіць (стащь) як цвік = Няйначай кол пракаўтнуў
757. Как банный лист пристал — Прыліп як смала (як слата, як сала да падэшвы, як муха да мёду) = Прычапіўся як п’яны да плоту (як п’яніца да бутэлькі) = Смала смалою прывязаўся = Прыліп якбярозавы лістулазні = Прывязаўся як чорт да старой ігрушыны. Гл 1103
758. Как будто язык проглотил — Цяляты язык аджавалі (ад'елі) = Маўчыць як бсз’языкі (як воцату выпіўшы, як камень пры дарозе, як мур, як слуп, як сыч, як рыба) = Маўчыць як немы (як нямко, яканямелы)
759. Как в аптеке — Мера і вера = Мера — вера, а вага — праўда = Дзе мера, там вера
760. Как варом обдало — Як халадзёнкай аблілі = Якагнём апякло = Як прыскам сыпнулі = Як жару сыпнулі
761. Как в воду канул — Прапаў як у ваду ўпаў = Пайшоў як з вадою = Прапала, і пырскаў не стала = Як камень у ваду = Як кулём на дно = Як у тон утануў = Як растаў. Гл 745
762. Как в воду опущенный — Як жыць не збірасцца = Як над зямлёю = Як цела без душы = Hi сцяты ні навешаны. Гл 1155
763. Как ветром сдуло — Як вецерзнёс (звеяў, развеяў) = Як вада змыла = Як венікам змяло = I след ветрам змяло. Гл 775
764. Как вкопанный — Як скамянелы = Як аслупянелы = 6«
Як прыкуты = Як стропаны (спутаны) = Застыў як певень пасля кукарэку. Гл. 771
765. Как в котле кипеть — Круціцца як уюн на патэльні = Круціцца як голы ў крапіве (ў мурашніку) = Падскокваць як кот на гарачай блясе. Гл. 523
766. Как волк на привязи — Злосці поўныя косці = Пячонка пячэцца = Злосны як спасаўская муха = Выскаліўся як сабака ў пастцы
767. Как говорится — Як той казаў = Казаў той = Так бы мовіць
768. Как гора с плеч свалилась — Як камень з грудзей ссунуўся = Нібы тара з плячэй (спала) = Як што з плеч ссунулася = Быццам камень з сэрца спаў
769. Как две капли воды — Як з вока выпаў (вырваны) = Голас у голас, волас у волас = Парушынкі (бубкі) падабраў = Нават крышкі пабраў = I крышкі бацькавы (матчыны) сцягнуў (пабраў) = I мэрачкі (кропелькі. крышачкі) пабраў = Кроплі зняў = Рыхтык (бацька. маці)
770. Как за каменной стеной — Як за мурам = Як за плотам = Як за каменнаю тарою. Гл. 804
771. Как изваяние — Як зачараваны = Нібы ўмураваны = Як ста<бень = Як слеп = Як пень v белы дзень = Як крыцаю cev. Гл. 764
772. Как из ведра — Як з цлбра = Як з луба = Як з вяроўкі = Як з вядра = Як з конаўкі
773. Как из-под земли вырос — Выскачыу як казак з маку (як чорт з лазы, як жаба з ксста) = Як з хмары cnav. Гл. 504, 1020
774. Как из рога изобилия — Як з рога дастатку = 3 рога ўсяго многа
775. Как корова языком слизала — Як вол злізаў = Як языком злізала = Як чорт хвастом накрыс = Як мышы з’елі. Гл. 763
77Ь. Как корове седло — Як свінні завушніцы (пацеркі, набэдрыкі) = Як карове падсядзёлак (сядло. паўшоры) = Як да свінні кульбачка. Гл. 777. 780. 702. 800
777. Как мертвому припарки — Як памерламу кадзіла = Як хваробе кашаль= Як хвароба з трасцаю. Гл. 776, 780, 702, 800
118. Как муху проглотил — Як мыла з’еўшы = Як мыш глынуўшы = Як журавін жменю глынуў. Гл. 876, 877, 878
779. Как на иголках — Як на шыле (на тылах) = Як на цвіках = Як на шпільках = Як на голках = Як на трубах. Гл. 782