Малы руска-беларускі слоўнік прыказак, прымавак і фразем
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 218с.
Мінск 1991
395. Терпи, казак ,— атаманом будешь — Цярпі гора, будзе й мёд = Цярпі, Грышка, карчма олізка = Хто цярплівы, той шчаслівы = Без цярпення няма збаўлення
396. Тише едешь — дальше будешь — Хто ціха ходзіць, той густа мссіць = Паволі сдзеш — далёка станеш = Памалсньку далей зойдзеш = Памалу едучы, далей заедзеш. Гл 397
397. Торопись не спеша — Завіхайся, але не спяшайся = Спяшайся, але недужа хапайся. Гл 396
398. Труд человека кормит, а лень портит — Праца гадуе, а лянота марнус (а гультайства марнуе) = Дзе шчырая праца, там густа, а дзе лянота — пуста = Праца не паганіць, а корміць = Хто працуе, таму і шанцуе = Горкая часам праца, ды хлеб ад яе салодкі = Ад ляноты чакай бядоты
399. Трусливому зайке и пенек — волк — Зайцу і жабін скок страшны = Баязліваму і корч (і мыш) — мядзведзь = Баязліваму і свой цень страшны = Баязліўцу адзін пень за тры ваўкі здаўся = Баязліваму й капа стогам здаецца. Гл 414
400. Ты сударь, и я сударь, а кто же присударивать станет — Усё паны ды паны, а свіней няма каму пасці = Я вашаць, І ты вашаць, а хто ж нам хлеба напашаць = Усё паны ды паны, а хлеба з торбаю не пхіажы, бо і хлеб з’ядуць і торбу ўкрадуць
401. У богатого телята, а у бедного ребята — Багатаму у полі родзіць, а беднаму ў хаце плодзіць = Хто панус, а хто здзецьмі гарус = Багаты Мацей (Аўдзей), поўна хатадзяцей. Гл. 14
402. У дурака дурацкая и речь — У дурнога псуня дурная песня = 3 дурнога куста і ягада пуста = Які музыка, такое гранне
403. У кузнеца что стук, то гривна — У каваля рукі
ў золаце = Як на дарозе лёд, то кавалю мёд = Бататы зажабруе, а каваль запануе
404. У ленивой пряхи и про себя нет рубахи — Гулі, гулі, аж няма кашулі = Гулі не аднаго ў лапці абулі Хто свята пытае, той сарочкі латае Пачнеш ляніцца — будзеш з торбай валачыцца
405. Улита едет — когда то будет — Пакуль тое настане, і нас з табой не стане Пакуль тое настане, калом спіна стане Будзе на лета, але не на гэта ” Пакуль знайдзе, дык і сонца зайдзе • Шмат вады сплыве, пакуль чалавек таго дажыве
406. Умелые руки не знают скуки — Хто працуе, той не сумуе = Працуем і смак чуем Каму праца служыць, той ні пра што не тужыць = Хто працуе, той святкуе “ Ад працы рукі не сохнуць
407. Умрешь, так отдохнешь — А памрэцца — усё мінецда ~ Памёр — усё гора адпёр Памрэм — на тым свеце адпачнем
408. Ум — хорошо, а два лучше того — Адна рада добрая, а дзве лепей Галава добра, а дзве лепш Адно вока бачыць далёка, а два — яшчэ далей Што галава, то розум
409. У нас на Рязани и свинья в сарафане — У роднай старонцы самі мелюць жаронцы На Жмўйдзі і куры людзі
410. У нас таких на пятачок пучок — Тэты квеце па ўсім свеце = Шмат у гарнец такіх малайцоў улезе “ У нас такіх сем сушаных на хунт лезе “ На тым свеце знайду лепшага ў смецці
411. Упрямый, что лукавый: ни богу свечка, ни черту кочерга — Ганарлівы ды ўпарты — нічога не варты Упартая хаза ваўку на карысць
412. У семи нянек дитя без глаза — Дзе нянек многа, там дзіця бязнога Дзе багата нянек, там дзеці бязносыя Дзе прыгляднікаў многа, там поспеху мала “ Дзе кухараў шэсць, там няма чаго есць Дзе багата гаспадыняў, там хата не меценая
413. Услужливый дурак опаснее врага — Дурная помач горай за немач Іншая рада — горай як здрада” Не карай, божа, нічым, адно сябрам ліхім (дурным) Лепей з разумным згубіць, чым з дурнем знайсці
414. У страха глаза велики, да ничего не видят — Хто баіцца, таму ўваччу дваіцца Баязліваму страх у вочы лезе ~ У страха вялікія вочы У страха вочы па яблыку. Гл. 399
415. Утопающий за соломинку хватается — Калі топішся,
і за брытву хопішся (і за трэску хопішся) = Хто топіцца, той і за вострую касу хопіцца = Як топішся, то й за меч ухопішся
416- Утро вечера мудренее — Пераначуем, то болей пачуем Пераначуем -— лелей пачуем m Думай з вечара, а рабі з рання. Гл. 308
417. Ученье — путь к уменью — Ад навукі спрытнеюць ( дужэюць) рукі = Без навук як без рук = Без навукі як бязрукі = Без навукі і пастала не спляцеш. Гл. 82
418. Федот, да не тот — Тая зязюля, ды не так кукуе = Саўка, ды не ў тых санках = Тая світа, ды налева пашыта=Той, ды не той = Тое, але не такое
419. Хвалилась синица море зажечь — Хваліўся дурань, што кабыле хвост адарве, а як ірвануў, дык і рот заткнуў == Хвалілася кабыла, што на грзблі гаршкі пабіла = Хваліўся дзяцел, што дзюбка доўгая. Гл. 420
420. Хвастала овца, что у нее хвост, как у жеребца — Хвалілася рэдзька, што з мёдам смачная = Хвалілася Ганна, што выйдзе за пана (а той не бярэ) = Хваліўся баравік шапкай, ды галавы пад ёй няма = Ганарылася свіння, што аб панскі плот пачухалася. Гл. 419
421. Хвастать — не колеса мазать — Хваліцца — не касіць, рука не забаліць = Выхваляўся пустак, ды не зрабіў ніяк “ Пакуль хвалько нахваліцца, то будзько набудзецца “ Брахаць — не цэпам махаць. Гл. 476
422. Хлеб — всему голова — Хлеб над панамі пан = Хлеб над усім пануе Хлеб будзе, дык і ўсё будзе
423. Хлеб да вода — молодецкая еда — Хлеб, соль і вада — першая яда = Каша — пацеха наша=Абы хлебды вада, тоняма галада = Калі ёсць хлеб і вада, то не бада = Тое не бвда, што п’ецца вада, а тое бяда, што не п’ецца вада ” Еш хлеб з вадою, абы не з бядою
424. Хорошая жена — веселье, а худая — злое зелье — Добрая жонка — дома рай, благая — хоць ты цягу дай ” Добрах жонка дом збсражэ, а ліхая рукавом растрасе = Хто жонку добру мае, той гора не знае = Там і бог раюе, дзе жонка мужыка шануе
425. Хорошее начало — половина дела — Добры пачатак —блізка канчатак = Якіпачатак, такі канчатак=Які зацін, такі й зачын = Якля парога,такая йдарога=Добрызапеў — усяму парадак. Гл. 180
426. Хорошему всюду хорошо — Добраму чалавечку до
бра і ў запечку, а благаце блага і на куце (а ліхаце дрэнна і на куце) = Добрая душа нап’ецца і з каўша = Добраму ўсюды добра (а кепскаму кепска)
427. Хорош кус, да не для наших уст — На нашыя ноп высокія парогі = Гэтыя парогі нс на мае ногі = Добрая світа, ды не па мне пашыта = Не нашымі губамі гэта ссці = Бачыць котка лой, ды не ёй
428. Хорошо поешь, да где-то сядешь — Хто высока заглядае, той нізка сядае= Вышэй паднімешся — мацней паб’ешся, як скінешся = Не ўздымайся ў жыццё высока, каб не ўпасці глыбока = Не тятай высока, бо нізка сядзеш = Не скачы на высокія горы, бо на нізкія сядзеш
429. Хоть бедно, да честно — Хоць у латаным, абы не ў хватаным = Няхай сабе ў лапленым, абы не ў хапленым = Хоць рукі чорныя, ды сумление чыстае = Хоць папросту, алс у сваім = Беднасць не адбярэ ні чэсці, ні розуму = Абы сумление чыстае. Гл 186
430. Хоть бездворен, да везде проворен — Хоць s багаты, але зухаваты = Хоць голы, але вясёлы
431. Хоть горшком назови, только в печь не сажай — Чым ні заві, абы хлебам кармі = Хоць мяне воўкам называй, толькі штодзень барана дай = Хоць гаршком называй, адно ў печ не стаўляй = Няхай бы чортам называл), абы ў балота не гналі = Як хочаш мяне лай, адно цераз плот не псракідай = Хоць лай, хоць бай, а была б дай
432. Хоть за козла, хоть за попа, хоть за пень березовый — Хоць за быка, як няма маладзіка = Хоць за казла, абы замуж пайшла = Хоць за вала, абы дома не была = Хоць за старца, абы не астацца = Хадзі за казла. абы з дому спаўзла = Выйсці хоць і за лапаць. абы нс плакаць
433. Хоть лыком шит. а все же муж — Няхай мужык як шкарпэтка, абы жонка як квстка = Хоць мужык як лапаць, абы за ім не плакаць = Мужык хай будзе як долата, абы ты за ім была як золата = Сякі-такі мужчына, абы дровы ды лучына = Мужык як варона, ды ўсё жонцы абарона. Гл. 438
434. Хоть разорваться, да не поддаться — Хоць парвуся, ды нсскаруся = Хоць знябыліся, але здабыліся = Хоць нагавіцы застаўлю. а на сваім пастаўлю
435. Хоть с корыта, да досыта — Хоць воуна. абы кипка поўна = Хоць чорная папа, ды поуная лапа = У сё роуна, чым чэрава поу на
436. Хочешь есть калачи — не сиди на печи — На ўжыткі трэба калаціць .титю = Калі хочаш хлеба мсць, трэба зямлщы глядзець = Хто хлеба хоце (хоча), той мусіць быць у поце = Мацей, успацсй, ка_лі хлеба захацей (захацсу) = Без мазаля на руках не будзе хлеба ў зубах = Паносіш мазалёў — пад’ясі хлеба = Печаныя галубы не лятуцьда губы. Гл. 7
437. Хрен редьки не слаще — 1 адно нс мёд (не цукерка), і другое не рэдзька = Як там не смятана, так тут не сыроватка = Адно — гарачка, а другое — балячка = Лазня лазню ганіць, а абсдзве ў гразі стаяць. Гл. 257
438. Худ мой Устим, да лучше с ним — Хоць лядашчы мужычок, ды затулле маё: завалюся за яго. не баюся нікаго = Які ні пснцялсй, ало сэрцу весялей = Хоць які целяпей, але ўдваіх ляпей = Сякі-такі, абы быу, абы хлеба зарабіў = Няхай без хлеба пасяджу, але ж на мужа пагляджу. Гл. 433
439. Худ обед, когда хлеба нет — Без кавалка хлеба кепская бяседа = Без хлеба няма абеда, без капусты жываты пусты = Слова да слова, а хлеб да абеда = Хлеба дуста ды капуста — не будзе ў жываце пуста
440. Худой мир лучше доброй ссоры — Лелей сем разоў змарыцца, як адзін раз пасварыцца = Лепей драўляная згода, чымся залатая сварка = Святы спакою, лепей з табою = Лспш не даеўшы, ды спакойна пасядзсўшы = Хоць не пышна, абы зацішна
441. Цыплят по осени считают— Нелічы кветачкі ўвесну, а палічы ягадкі ўвосснь = Па кветках яблыкаў не лічы = Не хваліся сеўшы, а хваліся з’еўшы = Нс хваліся нажаўшы, а хваліся змалаціўшы = Не той хлеб, што на полі, а той. што ў гумне = Не хваліся Травою, а хваліся сенам = Не хвалі каня трэцяга дня, а хвалі трэцяга году. / л. 266
442. Час от часу не легче — Кепска (блага), пане Грыгоры: што далей, то горай = Далей — не лягчэй = Чым далей, тым цяжэй = Чым далей, тым галей = Бяда бяду гоніць = Было кепска, стала (будзе) горш = Было ліха, дый пагоршала = Не адно ліха, дык другое
443. Чего сам не любишь, того и другому не желай — Чаго не хочаш самому, не чыш другому = Што сабе (табе) не міла, тага і другому не зыч = Не рабі другому, што не люба самому = Не чыні таго друпм, што табе не люба
444. Человек предполагает, а господь располагает — Не ўсё тое збывасцца, на што чалавск спадзяваецца = Ніхто наперад не знае. што каго чакае = Думаеш адно, а яно перавернсцца на дно = Чалавск думае так. а выйдзе зусім іначай =
Чалавек думае, а бог робіць = Стралец (чалавек) стралге, а бог кулі носіць