Малы руска-беларускі слоўнік прыказак, прымавак і фразем
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 218с.
Мінск 1991
1218. Сорвй-голова — Завярні-галава = Зламі-галава = Кату хвост завяжа = 3 касцёла галку здыме. Гл. 907
1219. Сошло с рук — Дарма прайшло = 3 вадою збегла = Так мінулася. Гл. 606
1220. Спасения (спасу) нет — Няма рады = Няма ратунку (паратунку) = Рады (радачкі) недаць
1221. Спасть с тела — У целе ўпасці = На адзін канец (на адзін бок) з’ехаць = Бокі ўвабраць = У смык вырабіцца = Вуды падцягнуць = Перапасціся як мядзвсджая лапа = Стаць як матавіла = Зрабіцца як хорт (як скабйрдзіна) = На ірхў вырабіцца = Злядашчаць. Гл. 603
1222. Спустить шкуру — У скуру зжарыць = Сем шкур здзерці (зняць, сагнаць) = гіа горкі яблык збіпь = У кіслы яблык сцерці = На порхаўку збіць = Жыўцу дастаць = На штукі пасекчы. Гл. 584, 624, 694
1223. Сравнил божий дар с яичницей — Прыраўняў свінню к каню = Прыраўняў казулю да зязюлі = Прыраўнавалі бота да лапця
1224. С рассвета до темна — Ад світання да змяркання = Ад рання да змяркання. Гл. 1017
1225. Ставить во главу угла — У аснову класці (браць)
1226. Ставить в один ряд — Нароўні ставіць = У адзін шэраг стаўляць (станаўляць). Гл. 1228, 1241
1227. Ставить вопрос ребром — Рубам пытание ставіць
1228. Ставить на одну доску — На адну роўніцу ставіць (станавіць). Гл. 1226, 1241
1229. Ставить на попа — Старчаком (старчма) станавіць (ставіць)
1230. Старая карга — Порхаўка старая = Старога лесу качарга = Корга (коржа) старая
1231. Старая песня — Старая показка (байка) =Спяваная песня
1232. Старый хрыч — Псюк стары = Ёлупень стары = Мухамор стары = Корч стары
1233. Стать притчей во языцех — Пагалоскай стаць = На языках панесціся (панесці) = Пусцілі пагалоску на ўсю вёску = Погаласка (памоўка) пайшла = На языкі ўзялі
1234. Стелиться под ноги (под сапог) — Лістам слацца (слаць) = Лістам падаць = Бярэзінкаю слацца = Языком бы лістам сцеле. Гл. 535, 613, 1140, 1287
1235. Стереть в (мелкий) порошок — У кулеш сцерці = У кіслы яблык сцерці = 3 зямлёю змяшаць = На чорную зямлю скапытаваць. Гл. 1203
1236. Столкнуть лбами — У рожкі звесці = Хахлы звязаць = За чубы звязаць = Вузлік (вузлікі) завязаць
1237. Стоять костью в горле — Вомігаю сядзець у горле = Калом у грудзях стаяць = Ражном (калом) у горле стаяць = Хрэнам у горле стаяць (сядзець). Гл. 1182
1238. Стоять над душой — Над каркам вісець = Крукам стаяць
1239. Стоять на краю могилы — Краем магілы хадзіць = Зямлёю пахнуць = Нагою над магілаю стаяць = Век скончыўся = Капцы прыйшлі (капец прыйшоў). Гл. 512, 665, 904, 1100, 1207
1240. Стреляный воробей — Біты воўк = Стары кот
1241. Стричь под одну гребенку — Над адзін капыл падганяць= Пад адзін грэбень раўнаваць (часаць). Гл. 1226, 1228
1242. Строить на песке — На лёдзе хату будаваць
1243. Судить да рядить -Рады радзіць Рады (раду) браць
1244. Сукин сын — Гад печаны (смалены) Чорт лазаты Чортам падшыты = Няўлюддзе паганае Воўчая натура “ Вылупак бяздушны = Косць паганая = Перагрызак сабачы Вужава кроў = Прабыдла нейкае = Выжла праклятая. Гл. 751, 1320
1245. Сума переметная — Павей-вецер Пярэварацень
1246. Сунуться со своим носом — Нос уваткнуць (уторкнуць, увапхчуць, усадзіць) -3 цікавым носам лезці-Свае тры грошы ўваткнуць Тры грошыкі прыткнуць 3 языком выткнуцца (улезці)
1247. Счастливого пути — У добры час Гладкае вам дарожкі = Пухам дарожка “ Калясом дарога Сакалінага лёту Каб вас ліха ў дарозе мінавала Асвяці божа Шчасць божа па дарозе
1248. Считать ворон (быть рассеянным, ротозейничать) — Варон (галіц) страляць (лавіць) Жураўлёў страляць Мухі лавіць. Гл. 1134
1249. Сыграть в ящик — На вяроўках загуляць Вечкам накрыцца = Душою рыгнуць. Гл. 625, 704, 1016, 1024, 1088, 1096, 1115, 1214
1250. Таким образом — Такім чынам (спосабам, робам) Такім парадкам = Такім разам Гэтак
1251. Такой-сякой — Такі і гэтакі (такі ды гэтакі)
1252. Так себе (сносно) — Пасаліўшы,можнаесці"Прысмаліўшы, прыхваліўшы, можнайз’есці-Нітоенісёе, ніўсмак ні ў знак = Hi тое ні сёе, як гарэлы блін. Гл. 954, 957, 982
1253. Так сказать — Так бы мовіць Маўляў
1254. Типун тебе на язык — Цыпун (ціпун) табе на язык Скулу табе на язык Стрык табе на язык Кірдзюк табе на язык =Ліхое слова пракаўтні Твае кляты ды табе ў пяты ■ На асінавы кол брашы
1255. Тихий ангел пролетел — Ціхан нарадзіўся Хоць мак сей = Як мак засеялі
1256. То-то и оно (в том-то и дело) — То ж бо то
1257. Точить лясы (балясы) — Блынды правіць Андрыдулы несці = Анцыбуры неспі. Гл. 1259, 1261
1258. Точь-в-точь — Якраз як = Як лёду. Гл. 573, 126*
1259. Травить баланду — Ваду малоць = Пустое малоць = Лады разводзіць = Рот халадзіць. Гл. 1257, 1261
1260. Трепать нервы — Нервы тузаць = Вантробы ад яда^ь (пераядаць) = Вантробы выцягваць (даставаць) = Духі даставаць
1261. Трепать (чесать) языком — Языком мяншнь <мглоць, пляскаць) = Язык аб зубы біць = Язык каля зубоў біць = Языком лапці плесці У званы біць. Гл. 1257, 1259
1262. Труса праздновать — У кусты пазіраць (глядзець) Зубамі званіць. Гл. 1056
1263. Турусы на колесах — Журавель на хвойцы Мох балота Лухта непадсяваная = Смаляны (смаловы, смольны) дуб. Гл. 498, 1159
1264. Тютелька в тютельку — Цот у цот = Як тут і было Якраз. Гл. 573, 1258
1265. Тянуть (выматывать) душу — Духі вымаць = Сэрца ад’ядаць (кроіць, пераядаць) = Душу напякаць = Душу (душачку) атруціць (ад’ядаць) = Смактаць як вуж = Сэрца як нажом (без нажа) кроіць. Гл. 596, 670
1266. Тянуть жилы — Жылле выцягваць Жылы даставаць. Гл. 600, 655
1267. Тянуться из последнего — Жылы напінаць (выпінаць, Пяць). Гл. 840, 1143
1268. Тяп да ляп (тяп-ляп) — Абы-як = Сяк-так, абы далей = Абы з рук (збыць) Стук, грук, абы з рук Чапаніна-лапаніна = Бокам-скокам (скокам-бокам). Гл. ИЗО, 1313
1269. Убей меня господь — Каб я ўдоўж лаўкі выпрастаўся Каб мне бог не памог Каб я свету не бачыў Каб я сонца не бачыў Каб я да заўтра не дажыў “ Няхай у мяне духу не будзе Каб я з духам быў (калі гэта праўда). Гл. 507, 942, 1027, 1105, 1125, 1137
1270. Ударить лицом в грязь — У гразь ляснуцца (пляснуцца) = Плясь у гразь
1271. Удариться (войти) в амбицию — У хамут даць = У халяву ўступіць = Клямка запала = Свой гонар паказаць
1272. Уличить во лжи — На хлусні злавіць = Хлусню выкрыць (высведчыць)
1273. Уложить в гроб — У магілу (у зямлю) ўвагнаць =
У труну загнаць = У чорную зямлю ўлажыць = На драўнянага (на цуднага) каня ўссадзіць. Гл 598, 1023, 1146, 1163, 1180, 1217
1274. Ума не приложить — Ладу не дабраць = Тропу не ўхапіць (не ўзяць) = Глузду не прыставіць = Рады (сабе) не даць = На цям не йдзе (не прыходзе). Гл 1277
1275. Ума палата — Моцная галава = Мазгі густыя = Не ўсе ўкупімся (змесцімся) ў той розум = Розуму багата. Гл 1173
1276. Умирать со смеху — 3 рогату канчацца = Ад смеху заходзіцца (лопаць) = Са смеху кіснуць (лопаць, здыхаць). Гл. 674, 807
1277. Уму непостижимо — Розумам не дастаць (не сягнуць) = Розум не йме = У розум не ўзяць. Гл. 1274
1278. Упаси (избави) бог — Барані божа = Хавай божа = Хай бог ратуе = Няхай бог крые. Гл 922, 937
1279. Упасть как подкошенный — Пакаціцца (паваліцца, кульнуцца) як сноп = Кулём легчы
1280. Уплетать (уписывать) за обе щеки — На два бакі есці = На поўную губу (поўнаю губой) есці = На поўны жывот (на поўны рот) есці = Есці як не ў сябе = За абедзве шчокі перці = Як у церніцу церці Па поўніцы есці Малоць як у прорву Мяць як мяліца. Гл 715
1281. У черта блины поест — У чорта малітву дастане I бога ашукае, і ў чорта адхопіць. Гл 882
1282. У черта на куличках — У вірў на калу = У вірах на юрах = У чортавых зубах = Проці ліха на ўзгорку, дзе пень на калоду брэша = Проці ліха на ўзгорачку (шукай ды трымай) = У лясу на верасу. Гл 714, 829
1283. Ушки на макушке — Слых на семярых = Вушы наставіць (паставіць, натапырыць)
1284. Хватить (перехватить) через край — Цераз (праз) меру ўзяць Меру перабраць. Гл 1039
1285. Хлеб насущный — Хлеб надзённы
1286. Хлопать глазами — Вачыма лыпаць = Лыпаць вачыма як баран (як цюцька)
1287. Ходить на задних лапках (на цыпочках) — На цырлах хадзіць (клыпаць) = На дыбачках хадзіць = На пальчыках хадзіць = Па адной маснічыне (дошчачцы) хадзіць. Гл 535, 613, 1140, 1234
1288. Ходить по миру — Па людзях хадзіць = 3 торбаю хадзіць = Жабраваць. Гл 1290
1289. Ходить по струнке — Па дроце хадзіць = Па адной дошчачцы скакаць. Гл 1048
1290. Ходить с протянутой рукой — 3 прыполам хадзіць = На хлеб спяваць = 3 рук глядзець = Сядзець на бруку, паглядаць у руку. Гл 1288
1291. Ходить ходуном — Ходырам хадзіць
1292. Хождение по мукам — Блуканне па пакутах
1293. Хорош гусь — Дабёр бабёр = Добрая цаца = Добрая вуда
1294. Хорошенькое дело — Добры гандаль. Гл 951, 987
1295. Хоть бы хны — 1 ні лыс = Хоць бы дзічкі = Hi ў вуху вада. Гл 963, 1296, 1308
1296. Хоть бы что — I не шум баравы = Хоць бы цвік = Хоць мак сей. Гл. 963, 1295, 1308
1297. Хоть в омут головой — Хоць ты сеўшы плач = Хоць кулачок пад бачок = Хоць тапіся = Хоць у пельку (у вір) галавою =Хоць у.палонку. Гл 1299
1298. Хоть глаз выколи — Хоць у хованкі гуляй = Хоць пальцам у вока = Хоць на воўка ўзлезь (лезь, ўссядзь) = Хоць паўзі = Цёмна як у коміне (як у труне, як у мапле) = Каб хто вытнуў, то не ведаў бы з кім сварыцца
1299. Хоть караул кричи — Хоць гвалт крычы = Хоць крыкні "ратуй" = Хоць крычы гвалту і плач. Гл 1297
1300. Хоть кол на голове теши — Хоць у лоб страл яй = Хоць лапатку адпары Хоць (перад ім) дробным лістам рассыпся = Затупяніўся як бык = Упёрся як чорт у грэблю Зацяўся як камень = Упіраецца рагамі і нагамі = Як певень наравісты = Б’е як дурны ў дзверы = Hi блізка, а нс то туды = Клец баранавы. Гл 785
1301. Хоть косой коси — Хоць касу закладай = Хоць граблям! заграбай = Хоць касі = Як ігліцы (шыльніку, шыголля) ў бары = Як насеяна = Як насаджана. Гл 514, 654, 788, 819, 833, 945, 1013, 1050, 1304, 1305
1302. Хоть ложись да помирай — Хоць жывому ў зямлю сырую лезь = Хоць на сценку лезь = Гатоў патануць (памсрці, парвацца). Гл 916, 979
1303. Хоть лопни — Хоць у псч крычы = Хоць покні = Хоць ты што = Ці плач, ці скач, нічога не паможа. Гл 1306
1304. Хоть отбавляй — Хоцьдарма аддавай Хоць каўшом бяры = Аж занадта = Аж цераз вушы = Праз вушы лезе. Гл 514, 654, 788, 819, 833, 945, 1013, 1050, 1301, 1305