Малы руска-беларускі слоўнік прыказак, прымавак і фразем
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 218с.
Мінск 1991
1305. Хоть пруд пруди — Хоць гаць гаці = Возам не павязеш = Як расы = Як камення “ Як дроў у лесе Як гразі. Гл. 514, 654, 788, 819, 833, 945, 1013, 1050, 1301, 1304
1306. Хоть разорвись (расшибись) Хоць парвіся = Хоць выпрастайся = Хоць ты канай = Хоць трэсні й прападзі. Гл. 1303
1307. Хоть топор вешай — Быццам каты ў хаце начавалі ” Хоць сякеру завесь
1308. Хоть трава не расти — Няхай хоць воўк траву есць = Няхай хоць выюць чэрці = Хай будэе, што будзе. Гл. 963, 1295, 1296
1309. Хоть умри — Хоць ты лунь = Хоць радзі Хоць з калена выламі Хоць ты з пальца выламі Хоць ялаўка, а цяліся
1310. Хоть шаром покати — Hi ўзяць ні ўцяць = Хоць запалі = Як вымецена = Рук няма за што зацяць Няма за што рукой ухапіцца (рукі зачапіць) = Няма чаго нават на трэску ўзяць = Нічога нічагусечка (нічагуценька) = Як жаба цыцкі дасць. Гл. 956, 970
1311. Хочешь не хочешь — Рады не рады, а мусіш Хочучы-няхочучы = Хоцькі-няхоцькі = Хочаш не хочаш, а ногі намочыш = Гніся не гніся (ды ў аглоблі станавіся). Гл. 783
1312. Христом-богом просить (молить) — Напрамілы бог прасіць = Жывым богам прасіць = Просьма (просам) прасіць. Гл. 1031
1313. Через пень-колоду — Абы дзень да вечара Так-сяк накасяк, абы не па-людску Ці сяк, ці так, абы не так, як трэба. Гл. ИЗО, 1268
1314. Через час по (чайной) ложке — Па кропельцы цыркаць = Па крышцы (па крышачцы) цыркаць Цыркаць пакрысё
1315. Черт бы тебя побрал — Ліха на цябе Бадай цябе ліха (ліхоцце) ўзяло = Каб цябе чорт узяў (мара ўзяла) Каб цябе зямля не насіла = Каб цябе немач забрала (узяла, ела) Каб цябе бура якая панесла = Каб цябе віхор панёс = Каб цябе смуткі ўзялі. Гл. 618, 962, 1110, 1323, 1328
1316. Черт дернул — Чорт падаткнуў. Гл. 1317
1317. Черт дернул за язык — За язык пацягнула ш Нячысцікі за язык пацягнулі. Гл. 1316
1318. Черт (бес, леший, пес) его знает — А ліха (пярун, агонь, халсра, немач, упадак) яго всдас = А смуткі (злыдні, кадукі, віры) яго ведаюць. Гл 493
1319. Чертова дюжина — Чортаў тузін
1320. Чертова кукла (перечница) — Рапуха паганая = Жаба апоўзлая (разлезлая, аблезлая, віславухая, карэлая) = Брыда (пачвара) нсйкая = Кацсра нягодная. Гл 751, 1244
1321. Черт (бес) попутал — Нячысцік падкаснуўся = Чорт панёс на дзіравы мост
1322. Черт принес — Нячысцік прыгнаў = Чорг прыгнаў = Чортава хвіля пригнала = Хвароба принесла. Гл 953
1323. Черт тебя дери — Каб з цябе чэрці вяроўкі вілі = Каб цябе чэрці паілі-кармілі = Каб табе д’яблы скуру папісалі = Каб на цябе чорны гад напаў= Каб тваю душу чэрці па пекле пхалі = Каб з цябе скуру лупілі. Гл. 618, 962, 1110, 1315, 1328
1324. Чесать языки (языками) — Языкам! абмывацца = Зводы зводзіць = Леды вадзіць. Гл 875, 1042, 1346
1325. Честной народ — Людзі добрыя
1326- Честь честью — Як маебыць^Як належыць. Гл 1327
1327. Чин чином (чинарем) — Як след = Як мае быць= Не абы-як. Гл 1326
1328. Чтоб тебе пусто было — Каб ты запуставаў = Каб на цябе ўпадак = А каб ты жыцця (жытла) не ведаў = Каб табе ніхто рады не даў = Каб ты долі не знаў = Каб твая хата пуставала (запусцела) = Каб тваё селішча крапівою зарасло = Каб цябе ліхая гадзіна (ліхая доля) не мінула = А бадай цябе ліха = Каб табе дабра не было. Гл. 618, 962, 1110, 1315, 1323
1329. Чтоб тебя приподняло да шлепнуло — Каб табе добра было = А каб цябе ды бадай цябе = А каб табе пяткі назад завярнула = А каб ты сонца ўначы не бачыў = Каб цябе ў чистым полі дзвсры сціснулі = Каб ты на беразе ўтапіўся = Каб ты на вадзе спёкся. Гл 686
1330. Чтоб тебя разорвало — Каб цябе нарвала = Няхай ты спрахні = Каб цябе духі выгнала = Каб з цябе вантробы вытрыбушыла = Каб табе вантробы вырвала = Каб твае трыбухі на платах сушыліся = Каб цябе звіло ды скруціла = Каб цябе трасца трэсла = Каб табе язык парахнёй у горла сыпаўся = Каб табе вочы (слепакі, бельмы) павылазілі = Каб цябе ўзяло ды не адпусціла = Каб цябе ў сук сагнула. Гл 1331
1331. Чтоб ты лопнул — Хай ты трэсні =. Трасца табе ў бок = Каб ты скруціўся = Каб на цябс нсмач якая = Каб цябс немарач узяла = Дух з цябе вон, пара стаўбом = Каб ты вычарнеў = Бадай ты галаву скруціў = Каб табс духі заняло “ Каб ты выпруціўся (спруцянеў) Каб ты цэлы век стагнаў. Гл. 1330
1332. Что есть мочи (бежать) — Колькі змогі = Што моцы = Як сілы = Як моцы стае = Як маеш (меў) моцы. Гл. 546, 551, 604, 736, 781, 802, 1030, 1201, 1213
1333. Что есть мочи (кричать) — На ўсю моц = На ўсе (на поўныя) грудзі = Як сілы = Як моцы стае = Як моц-сіла = Як маеш (мсў) моцы. Гл. 549, 550, 793, 825
1334. Что за беда — Толькі й бяды = Толькі тае бяды = Тае бяды. Гл 915
1335. Чудо из чудес — Над цудам цуд, над дзівам дзіва
1336. Чуть свет — На досвітку = На золку = Досвіткам. Гл. 983
1337. Шевелить мозгами — Галавою варушыць (круціць) Глуздом рухаць (варушыць, круціць) Мазгамі круціць. Гл. 1138
1338. Шито-крыто — Ціха й свята = Ціха й ціхенька
1339. Шут гороховый — Дурань малёваны = Ксп, дурань, блазен — тры штукі разам
1340. Шутки в сторону — Смешкі (жарты, жарцікі) на бок = Годзе жартаваць = Досыць (даволі) жартаў = Без жартаў
1341. Шутки плохи — Жарты (жарцікі) кароткія = Да трох не га вары
1342. Щелкать зубами — Зубы грэць. Гл 810, 1184
1343. Яблоко раздора — Яблык разладу
1344. Яблоку негде упасть — Носа не ўбіць = Няма куп^ пеўню дзюбнуць = Цесна як у бочцы (як у трупе; = Сцяна сцяною = Цэлая вайна = Як завяздце. Гл 728
1345. Язык без костей — Язык як калаўротак (як ляшчотка) = Язык па-за вушшу ходзіць= Язык круціцца як памяло (як хвост у сабакі) = Пытлюе як млын = Лупіць языком як церніцай. Гл. 645, 1195
1346. Языки точить — Рот паласкаць = Язык аб зубы біць = Лыкі драць = Языком аперазацца = Языкамі зачапіцца. Гл 875, 1042, 1324
1347. Язык плохо подвешен — Языка няма = Без клею меле = Язык у лапцёх
1348. Язык хорошо подвешен — Язык гладка ходзіць = Гаворыць як макам сыпле = Меле як гарох сыпле = Язык як у адваката
1349. Ясное дело — Вядомая рэч = Зразумелая рэч
* * *
Лучше один раз (своими глазами) увидеть, чем сто раз услышать — Вер не сказу, а паказу
Остатки сладки — Як мала стала, дык засмакавала = Апошні праснак — сама смак = Мала мелі — смачна елі
Чему быть (бывать), того не миновать — Што будзе суджана, тое не будзе адгуджана
Под горячую руку — На гарачы зуб = Пад гарачы язык
С полуслова — 3 аднаго ківа
Убивать время — Дні церці = Дзянькі зводзіць
Часы пик — Сама розрух
Беларускія адпаведнікі, скарыстаныя ў слоўніку*
А бадай ты прагары 506
А бадай цябе, а няхай цябе 506
А бадай цябе ліха 1328
Абадранцы пайшлі ў танцы, галабокі пайшлі ў скокі 270
Абазваўся грыбам — лезь у гаршЧок 215
Аб камень ступіш, аб камень і навострыш 288
Аблудная авечка 685
Аблупіць як ліпку 995
Абодва роўныя 892
Абое лукі, абое тугі 230
Абое рабое 631
Або мой грош дзіравы? 144
Аборай хлеб кроіць 836
Або сяк, або так, або блін, або праснак 179
Абрыднуць як рыба гнілая 874
Абух абухом 611
Абух тупы 658
Абы было ў торбе, то з’ем і на горбе 24
Абы грошы, усё будзе 132
Абы дзень да вечара 1150, 1313
Абы дзень да вечара, а там печ увечары 294
Абы здароўе, работа будзе 333
Абы з рук 1268
Абы падла — вароны назлятаюцца 24
Абы скварка й чарка, дык будзе там і наш Марка 231
Абы спіна — пуга знойдзецца 23
Абы сумление чыстае 429
• Спіс беларускіх адпаведыікаў дае чытачу магчымасць у пэўнай ступені карыстацца слоўнікам як адваротным. Лічбы пры 1х абазначаюць не старонку, а нумар слоўнікавага артикула.
Абы тавар — купец будзе 24
Абы хлеб быў, а нахлебнікі будуць 24
Абы хлеб ды вада, то няма галада 423
Абы-што вярзці 944
Абы-як 1268
Абыякі двойчы робіць, а скупы тройчы траціць 364
Абяцаная шапка вушэй не грэе 271
Абяцанкамі сыты не будзеш 130
Абяцанкі-цацанкі, а дурню радасць 271
Авечая галава 867
Авечкі пасвіць да Абрагама пайсці 1024
Агнём цябе запалі 618
Агонь адмсціцца, як яго ўцвеліш 380
Ад абяцанкі не патаўсцееш 130
Адамкнёныя дзверы адмыкаць 845
Ад а ст рогу няма перасцярогу 287
Ад бяды кіем не абаронішся 287
Ад бяды ўцёк, ды ў гора трапіў 139
Адвага — не знявага 372
Адвагаю і пекла пяройдзеш 372
Адважны нідзе не згіне 372
Ад веку і да веку 1022
Адвіднада відна 1017
Ад віднога да віднога 635
Ад вокладкі да вокладкі 1019
Ад воўка ўцякаўшы, на мядзведзя наскочыў 139
Ад галавы да пят абдзерці 995
Ад гарэлкі розум мелкі 300
Аддам на святы Адам 271
Ад добрага лепшага не шукаюць 281
Ад дошкі да дошкі, а у сярэдзіне ні крошкі 369
Ад дошчачкі да дошчачкі 1019
Ад жыцця пазбавіць 1146
Ад зары да зары 1017
Адзенецца, як пава, алс благая слава 369
Адзеўся, як пан, а дурны, як баран 369
Адзін-адзінюткі 998
Адзін аднаго не псрацягне 631
Адзін-адненькі 998
Адзін-адным 998
Адзін-аднюткі 998
Адзін біты дзссяцёх нябітых каштуе 121
Адзін бог всдас 493
Адзін грэх: хоць раз у лоб, хоць два 354
Адзін дабпы; лень 999
Адзін дас^жы, ды не дужы 275
Адзін дзень — мак, а другі — так 1037
Адзін др» гога даводзіць да ліхога 359
Адзін дуб у полі — то не лес 275
Адзін душою 998
Адзін пад адным 848
Адзін пень гарэў, а друп спіну грэў 95
Адзін раз густа, другі раз пуста 1038
Адзін раз зманіш — другі не павераць 167
Адзін раз Марку жаніць 354
Адзін у адзін 780
Адзін усім не ўласціш 211
Адзін хоча сёе, другі — тое 212
Адзін чорт маляваў 1003
Ад зладзейства не разжывешся 44
Ад зямлі не адрос 1015
Адклад не йдзе ў лад 247
Адкрышаны бераг 1025
Адкуль дым, адтуль і полымя 110
Адкуль ні возьмецца 1020
Ад кута ў кут і зноў тут 46
Ад ласкі аддаліцца 1077
Ад ляноты чакай бядоты 398
Адна бяда не ходзіць, другую за сабой водзіць 324
Ад навукі спрытнеюць рукі 417
Адна вяроўка 999
Адна галавешка і ў печы не гарыць 275
Аднаго дня 553
Аднаго разу 553
Аднаго Юрку ўпусцілі, а ўся хата заюрылася 277
Адна казе смерць 92,354
Адна пчала мёду не наносіць 275
Адна рада добрая, а дзве лепей 408
Адна трасца 999
Адна халера 999
Адна хеўра 1000
Адно аднаго не нясе 848
Адно васемнаццаць, а другое без двух дваццаць 892
Адно вока бачыць далёка, а два — яшчэ далей 408
Адно — га рачка, а другое — балячка 437
Адно губы памачыў 318
Адно знак 646
Адной левай 1136
Адной нагой у труне быць 512
Адно косць ды скура 815
КНІГІ ОНЛАЙН
