Marginalis
Кірыл Стаселька
Выдавец: Галіяфы
Памер: 198с.
Мінск 2018
жак, не ў сілах нават распрануцца. Праз некаторы час падымаўся, каб паесці, і затым зноў валіўся на ложак, увесь астатні час да сну знаходзячыся ў жахлівым прадчуванні заўтрашняга дня. Кожную раніцу яму хацелася стаць маленькім дзіцём, схавацца, уцячы, але бегчы не было куды і ён зноў адпраўляўся на працу, нібы на катаржныя работы ў пекла.
Малады чалавек разумеў, што доўга так не вытрымае. Таму, перамагаючы невыносную стомленасць, Карлас пачаў пісаць па начах. Гэта былі фельетоны, апавяданні, эсэ, якія ён штотыдзень дасылаў ва ўсе магчымыя рэдакцыі ў надзеі, што хоць хтосьці яго заўважыць. Кожны вечар ён з хваляваннем правяраў пошту, але там было пуста. Адчай нарастаў, пакуль у адзін з вечароў ён не знайшоў ліст з просьбай наведаць рэдакцыю, каб абмеркаваць магчымае супрацоўніцтва. У той момант усё ў галаве маладога чалавека паплыло, ногі падкасіліся, ён не мог паверыць у такую ўдачу. Карлас пачаў перачытваць ліст. Толькі зрабіўшы гэта разоў дзесяць і пераканаўшыся, што зразумеў усё правільна, ён уварваўся ў дом і пачаў падкідваць спалоханую з раптоўнасці Габрыэлу. Нечаканая вестка прынесла ў іх жыццё першы шчаслівы за доўгі перыяд дзень і надзею на хуткія перамены. Наступнай раніцай Карлас адправіўся ў рэдакцыю, але неўзабаве эйфарыя змянілася глыбокім расчараваннем. Адзіным, што маглі прапанаваць маладому чалавеку ў газеце,
было напісанне некралогаў. Карлас адчуваў сябе падманутым, у некаторай ступені нават прыніжаным, але гэта ў любым выпадку было нашмат лепей за катаржную працу ў порце, і ён пагадзіўся. Каб не падаць духам, ён спрабаваў сябе пераканаць, што ўсё ж стаў бліжэй да мэты, што гэта нядрэнная зачэпка на будучыню, і калі добра сябе праявіць, з’явіцца магчымасць перавесціся ў іншы аддзел.
Год старанняў так нічога і не змяніў, напісанне некралогаў давала не шмат магчымасцяў праявіць пісьменніцкія здольнасці. Але Карлас здолеў перайсці на працу ў іншае выданне, дзе за падобныя тэксты плацілі крыху больш, і ў іх з Габрыэлай з’явілася магчымасць пераехаць і жыць асобна. А праз паўгода пасля пераезду яны ажаніліся. Год шлюбу з ёй быў, бадай, лепшым у яго жыцці. Маладыя жылі небагата, але шчасліва, бо ўсе нягоды сустракалі разам, і гэта было галоўнае. He важна, дзе і што яны рабілі, Карласу дастаўляла велізарнае задавальненне проста быць з ёй побач, трымаць сваю каханую за руку, цалаваць яе, моцна сціскаць у сваіх абдымках. Часам, шпацыруючы ўздоўж набярэжнай або па парку, маладыя марылі, што набудуць уласны дом, дзе будуць жыць вялікай сям’ёй разам з дзецьмі і бацькамі. Шпацыруючы цяпер па вулачках Парыжа, Карлас марыў, быццам яны разам, хоць яе і не было побач фізічна.
Гэты горад ён мроіў даўно, яшчэ з тых часоў, калі прачытаў “Свята, якое заўжды
з табой”. Але цяпер, па заканчэнні столькіх гадоў, атрымаць асалоду ў поўнай меры здавалася немагчымым. Так, ён атрымліваў пэўнае задавальненне ад такіх прагулак, але яно мела прысмак горычы. Справа была нават не ў месцы, а ў тым, што само існаванне Карласа было прасякнута горыччу. Нават калі ўгода адбудзецца і прынясе яму шмат грошай, каб ажыццявіць задуманае, ён не быў упэўнены, што калі-небудзь здолее пазбавіцца ад гэтага прысмаку, што здолее зноў атрымліваць ад жыцця задавальненне.
Незаўважна наступіла ноч, прадстаўленні за вокнамі скончыліся, вулічныя мінакі разбрыліся хто куды. Толькі зрэдку трапляліся закаханыя парачкі ці кампаніі ап’янёнай весялосцю моладзі. Наступіў час вяртацца назад, каб канчаткова не заблудзіцца ў хітраспляценнях вулачак незнаёмага горада. Чарговы раз, заварочваючы за вугал, ён ледзь не збіў з ног нейкую сямейную пару, але своечасова здолеў зрэагаваць. Сэрца пачало шалёна калаціцца. Карлас мімаходам кінуў позірк на жанчыну — гэта была Альжбета. Магчыма, у поцемках ён памыліўся і гэта зусім іншая жанчына, але Карлас інстынктыўна паскорыў крок, спрабуючы схавацца. Ён амаль бег, быццам за ім гналіся. Толькі калі ў грудзях пачало калоць, ён спыніўся, каб трохі аддыхацца і прывесці думкі да ладу.
Сапраўды цудоўны год сямейнага жыцця адзначыла не менш цудоўная падзея — Габ-
рыэла зацяжарыла, Карлас меўся стаць бацькам. Грошай ледзь хапала на дваіх, не кажучы ўжо пра траіх, але хуткае нараджэнне дзіцяці стала прыемнай нечаканасцю. Ён гатовы быў уладкавацца яшчэ на адну працу, працаваць у некалькі разоў больш, каб яго сям’я, ягоная жонка і будучы дзіцёнак ні ў чым не адчувалі недахопу. Габрыэла адчувала сябе калі не бажаством, то як мінімум сапраўднай каралевай. Карлас кружыў вакол жонкі як анёлахоўнік, спрабуючы ва ўсім ёй дагадзіць, намагаючыся зберагчы ад усіх магчымых хваляванняў і нязручнасцяў. Цяпер яна была не толькі жонкай, але і маці яго дзіця. Наступныя месяцы прыносілі не менш шчасця, чым папярэдні год. Гэта былі апошнія ў яго жыцці дні шчасця. Нягледзячы на ўвесь клопат, роды былі вельмі цяжкімі. Карлас кідаўся, як загнаны звер, у спробах хоць неяк суняць боль жонкі. Некалькі дзён Габрыэла праляжала ў пакутлівай агоніі, а на зыходзе трэцяга дня сканала. У той дзень памерла не толькі любімая, маці яго дзіця, нешта загінула ўнутры яго самога.
Жонка падаравала яму сына, якому вырашана было даць падвоенае імя ў гонар іх бацькоў — Дыега-Хасэ. Жані дапамагала даглядаць дзіця, але пасля смерці Габрыэлы даводзілася вучыцца жыць нанова: у адзіноце і пустаце. Карласу каштавала многіх намаганняў і часу, каб хоць крыху аднавіць хісткі баланс паміж ім і навакольнай рэальнасцю. Ён узяў клопат
аб сыне на сябе, спрабуючы сумяшчаць працу і хатнія справы. Трэба было стаць для маленькага Дыега-Хасэ і бацькам, і маці. Карлас пачаў уладкоўваць іх маленькі свет, навучыўся прыбіраць, гатаваць, мыць, чаго раней ніколі не рабіў. Ён спаў па некалькі гадзін на дзень, вымотваючы сябе да поўнай страты сіл. Было складана, але толькі так ён мог крыху забыцца. Калі здавалася, што жыццё пачынае паціху вяртацца ў ранейшае рэчышча, у маленькага Дыега-Хасэ выявілі прыроджаную спіннамазгавую кілу. Гэты дыягназ ні пра што не казаў Карласу, але калі доктар растлумачыў сутнасць і магчымыя наступствы, усё ў ім абарвалася зноў. Пазней ён не мог практычна нічога ўзгадаць пра тыя дні, акрамя таго, што адвёз сына да Жані, нічога ёй не сказаўшы, а сам вярнуўся дадому. Ён быў нібы расліна, яго свядомасць, яго самасць быццам пакінулі цела. Дома ён сядзеў у адзіноце за сталом і глядзеў у падлогу, не здольны варухнуцца. Так доўжылася некалькі гадзін, пакуль думкі зноў не ўзяліся яго раздзіраць. Тады Карлас, не здольны з імі справіцца, узяўся тушыць унутраны пажар алкаголем. У той дзень ён выпіў некалькі бутэлек, зноў увёўшы сябе ў непрытомны стан. Толькі ацверазеўшы бліжэй да канца наступнага дня, ён зразумеў, што не патушыў, а толькі мацней распаліў унутраны пажар.
Падсвядома ён адчуваў да сына нейкую неверагодную непрыязнасць, якая межавала з нянавісцю. Магчыма, прычына заключалася
ў тым, што яго нараджэнне было непарыўна звязана са смерцю Габрыэлы. Карласа разрывалі супярэчнасці. Яго кідала ў дрыготку ад думкі, што Дыега-Хасэ наканавана было застацца непаўнавартасным, а яму трэба да канца жыцця даглядаць дзіця-інваліда, ва ўсім сабе адмаўляючы. Нараджэнне непаўнавартаснага дзіцяці рабіла яго ўласную будучыню непаўнавартаснай. У галаве спелі думкі пакінуць малога, спела надзея, што ён можа памерці, і гэта вызваліла б Карласа ад турботаў у выглядзе хворага дзіцёнка. Вядома, у той жа час ён разумеў, наколькі жудасныя падобныя разважанні. Бо Дыега-Хасэ — яго родны сын, плод іх з Габрыэлай моцнага кахання, адзінае, што ад яе засталося. Адмовіцца ад сына значыла апаганіць памяць жонкі, здрадзіць таму каханню, што ў іх было. У душы змагаліся страх, звязаны з сынам, і бязмерная любоў, трапятанне перад нядаўна памерлай жонкай.
Карлас спрабаваў жыць, нічога не заўважаючы, робячы неабходнае, але не больш, для падтрымання існавання сына. Але і шмат гадоў пазней, калі Дыега-Хасэ падрос і яму было ўжо восем гадоў, цёмныя думкі няспынна наведвалі Карласа. За гэты час да пачуцця нянавісці прымяшалася агіда. Хлопчык не мог хадзіць, ніжэй пояса ён быў цалкам паралізаваны, з-за чаго не быў здольны стрымліваць патрэбу. Фізічная непаўнавартаснасць ускладнялася псіхічнай. Часам Карласу здавалася, што сын усяго толькі звярок, які дзень
за днём сядзіць на адным месцы, нічога не разумеючы глядзіць на яго з брыдкімі грымасамі ды мычыць. Толькі зрэдку ён перацягваў сына на кухню, каб здаволіць у спальні сэксуальныя патрэбы. Жаданне было мацнейшым за яго, але першыя разы нічога не атрымалася. Пах наскрозь прасякнутай фекаліямі кватэры, інвалід за сцяной, успаміны пра жонку, унутраныя згрызоты не дазволілі Карласу атрымаць задавальненне, калі ён упершыню прывёў прастытутку ў іх дом. Але з часам ён здолеў прызвычаіцца і амаль кожны тыдзень стаў прыводзіць жанчыну ў спальню, дзе некалі спаў з Габрыэлай.
Нягледзячы на змрочнасць будучыні, Карлас не пакідаў надзеі на паўнавартаснае жыццё, яму хацелася завесці сям’ю і, як шматлікім мужчынам, пакінуць здаровага спадкаемца, прадаўжальніка роду. Таму ў пошуках noBaft жонкі, разумеючы ўсю незайздроснасць уласнага становішча, Карлас быў не асабліва разборлівы. Зусім страціўшы надзею, ён быў гатовы пабрацца з любой, хто пагадзілася б падзяліць ягоны лёс. Адзінай магчымай кандыдатурай, як яму здавалася, была Альжбета — дачка польскіх эмігрантаў, з якой ён неяк пазнаёміўся ў гасцях у Эндру, свайго прыяцеля з рэдакцыі. Дагэтуль яна была адзінай, хто звярнула на беднага кубінца ўвагу і выявіла да яго некаторую добразычлівасць. Альжбета не адрознівалася асаблівай прывабнасцю, а хутчэй наадварот, мела не самыя
прыемныя рысы твару, была схільная да паўнаты і, акрамя таго, мела цяжкі характар. Але нягледзячы на гэта, у іх было нямала агульнага. Абодва яны з’яўляліся ў Штатах эмігрантамі, у яе таксама быў сын, і абодва яны былі не самымі перспектыўнымі мужам і жонкай, нават у сваім асяродку. I Карлас, і Альжбета добра гэта разумелі, таму без усялякага какецтва хутка сышліся. Пераезд адбыўся амаль праз два месяцы пасля знаёмства. Цяпер у маленькай кватэрцы іх жыло чацвёра. Сын Альжбеты Герберт быў на год маладзейшы за Дыега-Хасэ. Спачатку яны начавалі разам у спальні, але неўзабаве сужыцелька ўгаварыла Карласа перасяліць сына ў маленькую камору, якую для заспакаення сумлення ён нязграбна і спехам пераабсталяваў у спальню. Кухня ж цяпер стала месцам для заняткаў каханнем, дзе яны зачыняліся, каб не разбудзіць маленькага Герберта.
КНІГІ ОНЛАЙН
