КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Гэта самы вялікі гандлярскі і рамесны цэнтр прусаў. Гарадзішча размяшчаецца ў вусце ракі Прегель, якая з’яўляецца водным шляхам гандляроў не толькі самбаў, але і натангаў, і надруваў. 3 боку балтыйскага мора, Тувангсце цэнтр гандлярства ўсіх балтыйскіх княстваў. Самбы гэта бурштынавы край, а таксама слаўны косторезнымі майстрамі. Пры дапамозе понтона з лодак атрад князя Рынгольда перасёк раку і накіраваўся ў гару да жылля князя самбаў. Хутка да атрада вершнікаў выйшаў насустрач князь самбаў са сваім асяроддзем у баявых даспехах. Гэта была іх першая сустрэча і пасля знаёмства, напружанасць у князя самбаў Рудзевіча знікла. Гаспадар запрасіў да сябе князя Рынгольда і двух княжычаў. Уважліва выслухаўшы мэты падарожнікаў, князь самбаў распавёў пра свае цяжкасці, якія ўзніклі ў апошнія лета. Сем лет таму да прыстані прычалілі гандлярскія і ваенныя караблі данаў. Яны разбурылі пункт мытнага збору. Іх ваявода папярэдзіў мяне, што з гэтага дня даны не будуць плаціць мытны збор і настойліва раіў памяняць веру нашых продкаў на хрысціянства. На наступнае лета разам з іх ганлярамі прыбыў лацінскі прапаведнік хрысціянства. Ніхто з нашых супляменнікаў не разумеў іх гаворкі, і цяпер мы рыхтуемся да захопу нашых зямель. Князь Рынгольд задаў пытанне, якое вельмі хацеў задаць Міндоўг: — А з суседзямі дамаўляліся аб сумесным адпоры? — Так, князь натангаў Кгедвіл пагадзіўся, з умовай, што яго гандляры на нашай плошчы будуць рабіць мены без выплаты мыта. А князь скаловаў Даргела сказаў, што ім ніхто не пагражае. А паўднёвыя прускія князі надруваў і бартаў пакутуюць ад набегаў крыжакоў мазурскіх. Я па іх просьбе дапамагаю ім сваімі ваеннымі атрадамі. Міндоўг добра памятаў пра што распавядалі ўсходнія гандляры, таму задаў на яго погляд нявіннае пытанне: — Князь, вам знаёмы мянушкі прусаў Булевіч і Рушковіч? Рэакцыя князя была нечаканай, погляд стаў больш жорсткім, твар пачырванеў і ён вымавіў: — Знаёмыя. Княжыч, адкуль ведаеш гэтыя імёны? Міндоўг спакойна з годнасцю распавёў тое, што распавядаў гандляр Чорнавіл. Князь Рудзевіч супакоіўшыся, распавёў: — Гандляра Лютвы Чорнавіла ведаю. Добры гандляр, заўсёды спраўна плаціў мыто, шмат браў у нас бурштыну. Я яму веру. Апошніх тры лета ў нас не быў. Булевіч і Рушковіч былі ў мяне ваяводамі. Два лета таму яны напіліся і пачалі буяніцца між сабой у харчэўне майго малодшага брата, гэта ўверх па цячэнні ракі Преголь. Той пачаў іх супакойваць, яны яго і забілі. Яны потым са сваімі сваякамі адразу зніклі невядома куды. Я не супакоюся пакуль іх не заб’ю, гэта крэўная помста, звычай нашых продкаў. Гэта нічога, што яны сталі князямі жамойтаў. Ад скаловаў і надруваў ведаю, што жамойты палахлівыя. Скаловы і надрувы палюючы ў тых землях распавядалі, што яны толькі з сякерамі і лукамі, без мечоў. Жывуць бедна, рабаваць няма чаго. А вось на поўдзень ад іх жывуць яцвягі, тыя вельмі ваяўнічыя. У іх паляваць не атрымліваецца, тыя самі на ўсіх палююць. Надровы, судовы і мазуры іх баяцца. Калі б не даны, я б з вамі заўтра са сваім атрадам адправіўся да жамойтаў. Але баюся данаў. Яны на ўсім узбярэжжы мора самыя моцныя. Але звычай продкаў кліча мяне ў паход да жамойтаў. Трохі павесялеўшы гаспадар запрасіў госцей да вячэрняй трапезы. Звяртаючыся да князя Рынгольда, ён сказаў: — Я рады, што даведаўся дзе іх шукаць. Князь, я вас прашу, калі будуць важныя весці для мяне з нагоды іх або па іншых падставах, дашліце мне ганца вось з такой пазнакай. I ён перадаў тонкую скураную папружку з косцяным наканечнікам. — Дамовіліся, і калі ў вас будуць важныя весці для мяне, дасылайце свайго ганца з такой пазнакай. Для пачатку, хай шукае гандляра Чорнавіла або яго князя Ізяслава. Яны падкажуць як мяне знайсці. Сытна павячэрыўшы госці падзякавалі гаспадара і добра ўладкаваліся на начлег. Раніцай да атрада князя Рынгольда далучыўся праважаты вершнік князя Рудзевіча, які пагрузіў на двух запасных коней дзве скруткі доўгіх вяровак і дзве торбы аўса. Ён сказаў, што гэта падарунак князя, а прызначэнне вяровак патлумачыць пазней пры сустрэчы з гандлярамі. Спачатку атрад рухаўся па лясной сцежцы, але неўзабаве лес скончыўся і коннікі хутка прасоўваліся па стэпавай дарозе з рэдкімі ляснымі ўчасткамі. Бліжэй да ночы ўрываючыся ў невялікі лес, знайшлі паляну і ўладкаваліся на начлег. Па разліках заўтра да вечара ці ўначы яны будуць ва ўмоўленым месцы. На наступны дзень яны да поўдня імкліва перасеклі мяжу землі скаловаў. Апоўдні атрад спыніўся ў паселішча скаловаў Адпачылі і кані і вершнікі. Князь Рынгольд і праважаты пагутарылі з мясцовымі жыхарамі. Гасцінныя прускія скаловы пачаставалі іх сытнымі мяснымі стравамі. Падзякаваўшы, атрад працягнуў шлях. Бліжэй да вечара яны болып прасоўваліся па лясных сцежках, якія добра ведаў іх праважаты. Да паўночы яны дасягнулі ракі Нёман. Прасоўваючыся далей ўніз па рацэ, яны неўзабаве ўбачылі два вогнішча, ахоронец гандляроў падаў умоўны гукавы сігнал. Гэта былі ўсходнія гандляры. Яны прыплылі да ўмоўленага месца ў апоўдні з спадарожным ветрам. Да вечара вецер змяніўся і цяпер ён таксама не быў спадарожным, таму вырашылі пераначаваць тут. Раніцай вецер быў сустрэчным. Ветразь згарнулі, трэба было прасоўвацца на драккары за кошт вёслаў. Цяпер праважаты вершнік князя Рудзевіча паказаў як карыстацца падарункам князя. Доўгія вяроўкі, якія ён назваў фалам, уяўлялі сабой тонкі канат у сярэдзіне якога вузкі скураны мяшок, праз якога праходзіць канат. Унутры мяшка знаходзіцца мяккая тканіна, якая моцна прышыта да каната. Раўнамерныя доўгія канцы фала прывязваюцца на насавой часткі драккара, a сам вузкі скураны мяшок апранаецца на грудзі коня і замацоўваецца зверху на шыі і пад жыватом. Так гандляры прусаў за кошт цягі коней прасоўвалі свае драккары ўверх супраць плыні ракі Преголь. Усходнім гандлярам гэта вельмі спадабалася і яны хутка перамясцілі грузы з драккараў на запасных коней і з дапамогай сямі пар вёсел і коннай цягі сталі прасоўвацца ўверх па рацэ. Міндоўг паглядзеў на пакуты коней і яму стала шкада свайго Імклівага. Пакуты коней ў цяглавым высілку працягвалісь на працягу двух вёрст, потым іх мянялі на іншых. Перад тым як падышла чарга яго каня, Міндоўг узяў за аброць Імклівага і павёў яго побач з конём, які цягнуў драккар. Княжыч гэтым паказваў свайму коню, што яму трэба будзе зрабіць у хуткім часе. Калі наступіла яго чарга, Міндоўг пачухаў шыю Імклівага, тым самым паказаў яму што не настроены агрэсіўна. Затым як можна спакойна апрануў на яго фал і пачухаў паміж вачэй каня. Імклівы дазволіў гэта зрабіць, значыць ён пагадзіўся з тым, што на яго надзелі фал. Першыя крокі з цягавым высілкам даваліся Імкліваму вельмі цяжка, але паступова ён прылаўчыўся і не паказваў свайго незадавальнення. Дзве вярсты, якія яны прайшлі побач, княжычу здаліся вельмі доўгімі. Калі зняў з коня фал, ён быў ганарлівы за тое як вытрымаў выпрабаванне Імклівы. Міндоўг павёў свайго разгарачанага каня павольным крокам. Заўважыўшы што тэмпература цела каня стала звычайнай, завёў яго ў раку і злёгку абліў вадой. Затым рабром далоні саскроб лішкі вады і павёў яго ўздоўж берага. Затым трохі пакарміў аўсом, а праз некаторы час напаіў і яшчэ раз пакарміў. Міндоўг ўсвядоміў, што гэта выпрабаванне было не толькі для Імклівага але і для яго. Ён быў задаволены тым, што гэта выпрабаванне прайшоў паспяхова. Княжыч разумеў, што за ім уважліва назіралі не толькі яго тата з збраяносцамі, але і што вельмі важна гандляр Чорнавіл. Аб усім гэтым Чорнавіл раскажа свайму князю Ізяславу ад меркавання якога вельмі многае залежыць у далейшым жыцці Міндоўга. Ноччу, калі атрад князя Рынгольда сустрэўся з гандлярамі, было вырашана што княжыч Жыгімонт са сваімі збраяносцамі будуць трымацца разам з городзенскім гандляром Монтвілом, а князь і Міндоўг са сваімі збраяносцамі будуць разам з гандляром Чорнавілам. Такім размеркаваннем, як здагадаўся Міндоўг, гандляры вырашылі якога княжыча знаёміць з дачкамі сваіх князёў. На гэта ён і разлічваў. Пры змене кірунку ветра на спадарожны, атрады перавезлі коней і груз на правы бераг ракі. Калі скончыліся зямлі прускіх скаловаў, правы бераг быў бяспечным. На гэтым беразе пачыналіся землі жамойтаў, а на левым беразе можна было сустрэць мазурскіх крыжакоў, што ў іх планы не ўваходзіла. Пры спадарожным ветры драккары працягвалі шлях і ў начны час, а пры сустрэчным ладзілі начлегі на беразе. Такія начлегі вельмі цаніў Міндоўг. Ён падсаджваўся да гандляра Чорнавілу і пры святле вогнішча выпытваў у яго пра сям’ю, пра князя Ізяслава і пра яго дачку. Аказваецца, ў Чорнавіла тры сыны і адна дачка. Гандляр распавядаў не спяшаючыся: — Старэйшы сын Ердзівіл, пасля смерці двух сыноў Ізяслава Яўната і Ямонта, стаў ваяводам князя. Ён жанаты на мясцовай яцвяжке Ланцы і ў іх падрастаюць два сыны Яргайла і Сенгайла. Сярэдні сын Міхайла жанаты на канстанцінопальскай хрысціянцы Таісе з Кіева. Ён гандляр з русінамі, ляхамі, вуграмі і з Канстанцінопалем, ведае шмат гаворок. Ён, як і яго жонка ахрышчаны, але як і ўсе мы выконвае звычаі нашых дзядоў. У яго шмат грэчаскіх кніг і ён шмат ведае. Адзіны іх сын Міхалок ужо чытае кнігі, хоць яму яшчэ пяці лет няма. Старэйшы і сярэдні сыны жывуць асобна ад мяне. А са мной жывуць малодшы сын Волімунт і дачка Янька. Волімунта я ўзяў з сабой упершыню, ён добры лучнік, цяпер сядзіць з ахоўнікамі. Але рыхтую яго сабе на замену, хай прыглядаецца. — А адкуль у вашага сярэдняга сына Міхайла такая цяга да ведаў і да кніг? — Гэта ад майго таты. Ён гандляваў з Кіевам і Канстанцінопалем. Часта прывозіў кнігі. Хацеў перадаць старэйшаму сы- ну, але той больш цікавіўся ваеннымі справамі. Тады ён перадаў Міхайлу. Яны разам сем лет гандлявалі. Тры лета таму мой тата памёр. Зараз Міхайла працягвае справу сваего дзеда. Падобна на тое, што яго сын Міхалок лет праз дзесяць будзе дапамагаць свайму тату ў гандле. — А калі князь і ваш старэйшы сын Ердзівіл ў ваенным паходзе, а вы гандлююце ў іншых землях, то хто застаецца галоўным? — Ёсць пасадскі. Ён выбарны. У адсутнасці князя ён галоўны. Цяпер гэта Тулунт. Ён старэйшы сярод рамеснікаў. У яго гарбарная, косторезная і кавальская майстэрні. У мяне златокузнецы. У іншых іншыя. Але ўсе яны, каб абмяняць або прадаць звяртаюцца да мяне.